AMERSFOORTSCH DAGBLAD
HET PROCES OVER MATA HARI
HET LANDBOUW-COMITE VERGADERT
Zaterdag 22 October 1932
31e Jaargang No. 98
BEHANDELING IN
KORT GEDING
DERDE BLAD
PORTEFEUILLE MET/37000
VERGETEN
EMIL LUDWIG IN
NEDERLAND
Hoe hij zijn boehen
voorbereidt
Volgens den advocaat van de M.G.M.
is de film geen levens
geschiedenis
Rotterdam, 21 Oct. Hedenmorgen heeft
in het Grand Theater een vertooning plaats
gehad van de film Mata Hari voor den pre
sident van de rechtbank mr. Telting, de ad
vocaten van eischers, mr. ïluyer en Groene-
boom, en van gèdaagden mr. van Mastrigt
voor de firma Tuschinski en mr. Dijkstra
voor de Metro Goldwyn. Voorts waren nog
vertegenwoordigers van de pers aanwezig.
Toon na de vertooning do aanwezigen het
Grand Theater verlieten om zich naar het
Gerechtsgebouw te "hegeven, werden zij aan
deD uitgang door een groot aantal persfoto
grafen opgewacht, terwijl uiteraard ook Vele
nieuwsgierigen daar waren samengestroomd
Behandeling in kort geding.
Bij de behandeling in kort geding ver
zocht mr. Dijkstra, opkomende voor de Me
tro Goldwijn, boeking dat hij de positie van
gedaagde ondersteunt. De Metro Goldwyn
heeft de film verhuurd op percentagebasis
en heeft dus belang bij do zaak. Eischers
vragen ook Tuschinsky de vertooning. te be
letten in de provincie, doch daartoe is Tu
schinsky niet bevoegd, deze heeft alleen de
rechten voor Amsterdam en Rotterdam. Bo
vendien is do kans er, dat Tuschinsky de
Metro Goldwyn een volledige vrijwaring
zou oproepen, althans schadevergoeding
/.ou vragen. Wat betreft het feit, door
eischers gesteld: deze film is niet de levens
geschiedenis van Mata Hari, dat moge al
leen Tuschinsky hebben verteld, de Metro
Goldwyn heeft hier een eenigszins afwij
zend standpunt.
Mr. J. D. Huyer te Bergen op Zoom, voor
eischers optredend, begon met dank te zeg
gen aan Tuschinsky voor do vertooning,
maar dat was liet eenige wat hij in het voor
deel van Tuschinsky kan zeggen. Spreker
heeft deze zaak verborgen gehouden en
geen publicatie gewenscht. Hij komt er te
gen op, dat Metro Goldwyn en Tuschinsky
<lc sommatie in de kranten hebben gezet.
De bedoeling van de familie is staking van
tic film te verkrijgen. Sprekers cliënten
hebben deze zitting niet gewenscht, zij blij
ven tot schikking bereid. En wel indien de
geïncrimineerde passage geschrapt wordt,
een verklaring van spijt van Tuschinsky in
ito voornaamste bladen wordt opgenomen
en een schadevergoeding wordt toegekend.
Ten opzichte van dit laatste heeft spreker
ruime opdrachten. Pleiter verklaart dan,
waarom hij zoo betrekkelijk laat met zijn
dagvaarding is gekomen.
Mr. Huyer vertelt dan voorts dat hij dc
intrige vrij nonsensicanl vindt cn heeft
met zijn cliënten overlegd, dat ze alleen om
den moord zich tegen de vertooning verzet
ten. Als Mata Hari nog geleefd had, zou
ze nu een vrouw van 56 jaar zijn met heel
pocde kennissen, ook in ons land, als dr.
Roelfsema cn een bekend Haagsch schilder.
Pleiters cliënten zijn pas 54 en 51 jaar, dc
oudste is een Jjckend man in zaken. Een
andere broer isf hoofdmachinist in de groo-
'o vaart. Spreker ging dan de verhouding
'usschen Mata Hari en haar broers na.
Baar oudste broer heeft, toen bekend werd,
'lat zij ter dood was veroordeeld, pogingen
aangewend om haar te redden. Hij heeft
haar doodsactc gevraagd, die spreker in
zijn dossier heeft.
Pleiter gaat dun na hoe de voorgeschie
denis is geweest van deze procedure en hoe
•uj zich herhaalde malen heeft gewend tot
de Metro Goldwyn om te weten wat er in
I het scenario van de film zou komen. Deze
had het laten aankomen op een procedure.
Toen dc film te Londen kwam. heeft plei-
'er zich gewend tot den voorzitter vau de
Nedcrlandscho Keuringscommissie, den
"oer van Staveren, met het verzoek bij de
keuring te worden toegelaten. Daarop werd
afwijzend beschikt. Op een daarna tot de
Metro Goldwyn gerichten brief heeft plei-
lcr een eigenaardig briefje ontvangen, waar
'n al reclame voor de film werd gemaakt.
Ook heeft pleiter zich tot den minister van
l'innenlandschc Zaken gewend, doch zon
der succes.
Komende op de film zelf, constateert mr.
Huyer, dat Mata Hari moord, althans
I doodslag pleegt. Hij meent dat Tuschinsky
rooet geweten hebben, dat Mata Hari in
1917 nog een jonge vrouw was en een Nc-
derlandsche.
Mr. Huyer legt dan de doodsactc over
J'an Margaretha Zelle, Mata Hari, die is ge-
horen te Leeuwarden als dochter van Adam
Zelle cn Antje van der Meulen.
Pleidooi mr. Groenenboom.
P. Groenenboom te Rotterdam, even
ts voor eischers optredende, meende dat
niet eenvoudig'is geweest om voor deze
actie don juridischen grondslag tc vinden.
de kwestie van opzet is zeker in dit gc-
^a' niet tc twijfelen. Men mag niet zeggen,
over van den Bioscoopbond, dat de rechter
zich onbevoegd zou verklaren.
Naar pleiter meent, zijn eischers niet ont
vankelijk in hun eisch tegen Tuschinsky,
wijl deze alleen haar rechten over vertoo
ning van Metro Goldwyn heeft gekregen,
alleen voor Rotterdam en Amsterdam. Zijn
dc eischers broers van Mata Hari? Zij zelf
weefde een heel ander verhaal over haar
geboorte.
Mr. van Mastrigt betwistte nog, dat er
hier sprake is van het misdrijf van art. 271
W. v. S. en constateert dat de verspreiding
alleen geen beleediging kan inhouden. Wel
degelijk is dc animus injurandi noodig.
Van smaad is hier geen sprake, immers
de generaal die doodgeschoten wordt in dc
film, heeft nooit bestaan. Er is dus geen
bepaald gequalificeerd feit.
Mr. van Mastrigt acht schadcfactoren
waanzinnig. Hij vertrouwt, dat de president
zal verklaren, dat ze geen hoofdactie heb
ben. Op grond van art. 1401 kan geen ver
bod volgen. De film draait al zoo lang, dat
eischers dc schade al geleden hebben. Voor
hun positie is staking van dc film overbo
dig. Pleiter concludeert tot onbevoegdheid
van den president en vraagt subs, ontzeg
ging van den eisch rnet veroordecling van
eischers in dc kosten.
Mr. R. II. Dijkstra uit Amsterdam voor
de Metro Goldwyn, wilde eenige korte op
merkingen maken ter ondersteuning van
het betoog van den raadsman van Tuschins
ky, die voor dc Metro Goldwyn vooral van
belang zijn. Deze film beoogt niet het ge
ven van dc geschiedenis van de in 1876 ge
boren Margareta Zelle, de inhoud kan dus
niet tegen deze vrouw of haar nagedachte
nis pleiten. Over de strafrechterlijke struc
tuur van de daad, liet doodschieten van ge
neraal Schubin, behoeven we niet te spre
ken. Moreel is dit verantwoord. Schrap
ping van de moordscène zou erger ontwrich
ling zijn van deze film dan het ontnemen
van den naam. Als Mata Hari nog leefde,
zou ze zich dan nog kunnen beklagen over
onrechtmatige daad?
Evenals mr. van Mastrigt is pleiter van
oordeel, dat van artikel 271 W. v. S. hier
geen sprake is. Ons Burgerlijk Wetboek re
gelt in artikel 1411 de bcleedigingsactie je
gens een overledene en spreekt niet van
verwanten in den tweeden graad. Spreker
heeft, aanvankelijk niets anders in de zaak
gezien dan een beleedigingsactic. Do raads
man van eischers heeft zich subs, beroepen
op art. 1401 Burgerlijk Wetboek. Maar dat
kan niet tegelijkertijd. Men lieéft tusschen
beiden te kiezen. Waren eischers wel ont
vankelijk in hun eisch terzake van on
rechtmatige daad, dan zou dit alleen kun
nen geschieden op grond van onvoldoende
zórg voor de belangen van eischers. Maar
zij stellen niet, dat zij als broers van Mata
Hari geschaad zijn in luin belangen, doch
dat zij geschaad zijn door hot feit, dat Ma
ta Hari moord of doodslag heeft gepleegd.
Overigens refereert spr. zich $-oor de
kwestie van de schade aan wat mr. van
Mastrigt daarover heeft opgemerkt. Hij con
cludcerf, dat de president zich onbevoegd
zal verklaren, althans eischers niet ont
vankelijk te verklaren in hun eisch, althans
hun vordering tc ontzeggen, althans het
stellen van een cautie verplicht te stellen.
Er volgden replieken^
Banklooper laat haar op
postkantoor liggen
Rotterdam, 21 Oct. Vanmorgen kreeg
de 22-jarige kantoorbediende A. V.. die in
dienst is bij de Compagnie Continentale
d'Importation, gevestigd aan de Noordblaak
den opdracht om bij eenige relaties van dc
firma geld te innen. In het geheel moest
hij 5 bezoeken afleggen cn bij het laatste
ki;ccg hij het grootste bedrag, n.l. 29.000
uitbetaald. Vervolgens ging de kantoorbe
diende naar hot postkantoor om de post te
lichten. Daar sorteerde hij op een lessenaar
de post en daar telde hij ook z'n geld na.
Alles klopte prachtig, er was een bedrag
van 37.000, waaronder 30 biljetten van
1000.Dit geld deed hij in zijn porte
feuille, stak vervolgens dc post bij zich cn
spoedde zich naar het kantoor. Daar aan
gekomen schrok hij geweldig, want hij had
het geld niet meer bij zich. Het flitste door
zijn brein, dat hij de portefeuille niet. het
groote bedrag had laten liggen op den les
senaar van het postkantoor, zoodat hij da
delijk weer daarheen terugging. Toen hij er
kwam, bleek het geld te zijn verdwenen, ook
bij den zaalwachter was niets gedeponeerd.
Aangifte bij de politic volgde, welke nu
dc zaak in onderzoek heeft.
ONGELUK OP ONBEWAAKTEN
OVERWEG.
Man overreden en gedood.
Schiedam, 21 Oct. Vanmiddag is de
iS-jarigc W. Schruïjer uit Rotterdam, op
den onbewuakten overweg aan den Schie-
damschcwcg tc Kethel door trein nr. 12148,
welke om 13.49 uur uit Schiedam vertrekt
gegrepen cn op'slag gedood. liet slachtof
fer- laat een vrouw cn vier-kinderen na
Het lijk is naar den hulppost van dc E. 11.
B. O. tc Kethel overgebracht.
Dit is in korten tijd reeds het diende on
geluk met doodclijkcn afloop op dezen on
bewaakten overweg.
Geen optimistische toonToch ba
gint het vertrouwen terug te keeren,
Voor den landbouw, is het uitzicht
troosteloos
's-Gravenbagc, 21 Oct. Hedenmiddag
2 uur is in het gebouw van de Eerste Ka
mer de 22ste algemeeno vergadering gehou
den van het Koninklijk' Nederlandsch
Landbouwcomilé onder voorzitterschap van
den heer J. L. Nysingh.
In zijn openingswoord zcide de voorzit
ter, dat het niemand verwonderen zal, dat
hij niet een optimistischo toon kan laten
hooren. Van eenige bctrouwbaro teekenen
van opleving kan men nog niet spreken.
Zeker, er is eenige verbetering te bespeu
ren; er is onmiskenbaar een zekere mate
van vertrouwen gekomen. liet besef beeft
zich baan gebroken, dat er weer grond in
de effectcnmarkt is gekomen, doordat bij
hot publiek het vertrouwen begint weder
te keeren. De gehamsterde bankbiljetten
en het opgepotto goud worden weer in het
verkeer gebracht. De financieele crisis
schijnt thans over het doode punt heen te
zijn. In dit opzicht staan wij, aldus spr.,
als dit kentoeken als betrouwbaar mag wor
den beschouwd aan het begin van ccn opr
gaande lijn.
In de statistieken van de goederenvoorra
den en do gocd2renbeweging is weinig of
niets te vinden, dat een stijging der beurs
koersen zou kunnen rechtvaardigen.
Tot nu toe is ten aanzien van het land
bouwbedrijf op de wereldmarkt nog geen
prijsverbetering te onderkennen. Het groo
te aantal producenten cn dc voor vrijwel
elke regeering bestaande noodzakelijkheid
de voortbrenging van producten en van
eerste levensbehoeften te steunen houdt cfcn
inkrimping van de productie legen.
Voor den Nedcrlandschen landbouw is het
uitzicht buitengewoon troosteloos. Do Nc-
derlandscho landbouwer kan zijn overschot
van producten niet meer afzetten. De tarie-
venoorlog woedt in alle hevigheid, de han
delsovereenkomsten zijn geschonden, de
buitenlandschc afzetgebieden gesloten, ter
wijl de binnenlandschc markt voor tal van
producten zonder eenige verdediging is
overgeleverd aan de buitenlandschc con
currentie. Spr. gaf vervolgens eenige cij
fers over de verarming der boerenbevolking
en zeide, dat liet op deze wijze met onzen
boerenstand, die voor een belangrijk deel
rnet hypothecair bedrijfscrediet werkt, niet
lang kan voortgaan.
Telegram aan de Koningin.
Spr. herinnerde aan de audiëntie, die
II.M. de Koningin verleend heeft aan de
over Mata Hari al zooveel is gezegd,
een beleediging meer er niet toe doet
®n dat de haar hier toegeschreven daad
s°en smaad, althans geen beleediging zou
z'jn.
^loiter meent, dat de onrechtmatigheid
schuld vast staat van Tuschinsky. De
sfnadébepaling laat'pleiter over aan den
Pjfesïdent. Pleiter eindigt met te zeggen,
er alle reden is de vertooning van de
dat
6lm te staken en een
Aast tc stellen.
schadevergoeding
Antwoord van mr. van Mastrigt.
.^r. N. C. van Mastrigt optredende voor
'J8chinsky, bracht allereerst het verzoek
De schrijver over zijn biografisch
werk en de wijze, waarop
dit tot stand komt
'eGravcnhage, 21 Oct. De beroemde
schrijver Emil Ludwig is hedenochtend uit
Engeland in Nederland aangekomen en
reisde van Hock van Holland direct door
naar Den Haag, waar hij in hotel Dc Oude
Doelen zijn intrek nam.
In den loop van den ochtend waren wij
in dc gelegenheid dezen man, wiens boe
ken en biografiën over de gehecle wereld
bekend zijn en gelezen worden, te ontmoe
ten en met hem tc praten over zijn werk,
zijn ervaringen en ondervindingen.
„Vindt u het niet vervelend om gcinter-
viewd te worden", luidde de eerste vraag,
beleefdheidshalve gedaan.
„O neen, ik heb zelf zooveel interviews
gemaakt, dat ik hot niet vervelend mag
vinden. En daarbij ik ben zelf eenige
jaren journalist geweest en voel mij nog
steeds uw collega".
,Hoe is u er toe gekomen biografiën te
gaan schrijven?"
„Ik ben eigenlijk begonnen met drama's
en in het bizonder historische drama's.
Zoo schreef ik jaren geleden een drama
over Bismarck, dat echter niet opgevoerd
i6. Eerst later lieb ik psychologische schet
sen geschreven. Toen kon ik niet vermoe
den, dat het een mode zou worden. Voor
dezen toestand ben ik ook niet verantwoor
delijk. Trouwens, het is nu uit. Ik schrijf
geen levensbeschrijvingen meer".
Het gesprek kwam op verschillende wer
ken van Ludwig, o.a. over zijn laatste
boek: „Gesprekken met Mussolini. Wij
vroegen hem eenige indrukken te geven
over zijn verhouding met den Italiaanschen
staatsman.
„Ik heb Mussolini op dezelfde wijze be
handeld al6 Napoleon en Goethe, d.w.z. als
of hij reeds 100 jaar dood was. Mussolini
wist dit en het interesseerde hem buiten
gewoon. Hij is een scherpzinnige geest, ook
in het philosophische, en 5 jaar lang heb
ik met hem gevochten. Want ik ben geen
fascist, integendeel. En zoo was Mussolini
cr langzamerhand op ingesteld om met mij
tc dcbattceren. Toen bob ik een reeks on
derwerpen voor gesprekken opgesteld en
die, onder elkaar, als op een titelblad laten
afdrukken en aan Mussolini toegezonden.
Ik wist dat. hij door die titels nieuwsgie
rig zou worden. En inderdaad het ge
lukte. Hij is zeer slim cn gaat gaarne om
mot menschen van wie hij weet, dat zij ook
slim zijn. Daarom ben ik begonnen met
hem over filosophische en psychologische*
dingen te praten. Dat op zich zelf boeide
zijn bewegelijken geest maar het ver
moeide hem ook. Ik wist dit en toen ik
bemerkte dat hij moe werd, zijn wij gaan
praten over staatkundige aangelegenheden
en heeft, hij aan het einde der reeks die
hoog-politieke dingen gezegd, welke u in
mijn boek kunt vinden."
„Hoe bereidt u uw boeken voor?"
„Het cischt natuurlijk een lange studie.
Maar ik lees nooit boeken over beroemde
personen, alleen maar bronnen. Over Na
poleon en over Goethe heb ik nooit één boek
gelezen. Wèl werk ik alle documenten
door. -En dit is toch wel te begrijpen. Als
een schilder een portret wil geven, dan
kijkt hij naar zijn model en niet naar een
portret, dat een ander reeds van die per
soon heeft gemaakt. Dc schilder geeft zijn
eigen portret."
„Kunt u begrijpen, waarom in onzen tijd
levensbeschrijvingen al6 de uwe zoo veel
aantrekkingskracht hebben?"
„In onzen tijd is er belangstelling voor
de enkeling. Het volk ziet naar hem en
wil alles van hem weten. De enkeling is
publiek geworden. En deze belangstelling
projecteert zich ook op de geschiedenis.
Men zegt wel eens, dat men van de ge
schiedenis veel voor het heden kan leeren
en ongetwijfeld dat waar. Maar men kan
van liet heden ook veel voor de geschie
denis leeren. De mensch in zijn hartstoch
ten, in zijn gemoedsbewegingen en reac
ties blijft immers altijd dezelfde.
En daarom is de geschiedenis ook eigen
lijk dc grootste avonturen-roman, welke
men zich denken kan. Maar de menschen
lezen haar als sensatie en daarom be
schouw ik dc historische roman al6 het
tegendeel van betgeen ik schrijf. Nooit
moeten wij van de documenten afwijken.
En daarom bederft een historische roman,
zooals Goethe gezegd heeft, tegelijk de his
torie cn de roman. Maar dc documenten
leven en bieden een wonderlijke afwisse
ling. Alleen zij behoeven toch niet pro
fessoraal voorgedragen te worden. Laten
de menschen maar eens wat meer van
Carlyle lezen, den grootcn meester, die lang
niet hoog genoeg gewaardeerd wordt."
„Kunt u iets over nw verdere plannen
mededeelen?"
„Ik schrijf een bock over den Nijl, over
den levensloop van een groote rivier en
haar lotgevallen. Ik heb cr lang gereisd,
in Egypte en Abcssynië, cn werd bevangen
door het groote mysterie dezer rivier. De
Wolga ken ik ook zij is grootsch, maar
niet zoo'n wonder als dc Nijl, een rivier
tusschen twee woestijnen. Ik ben tot aan
de bronnen geweest, een interessante maar
vermoeiende reis. Dc koning van Egypte
was zeer vriendelijk voor mij cn stelde
zelfs een speciaal schip ter mijner beschik
king. In Abessyniè kreeg ik een escorte
soldaten voor bescherming. Dat was wel
noodig, want de veiligheid laat nog veel te
wcnsclien."
Emil Ludwig kwam uit Engeland, waar
een stuk van hem, „Versailles", is opge
voerd. De Engelschc pers wa6 verdeeld.
Sommige kranten waren tegen hem, andere
evenwel prezen zijn werk ten zeerste.
„Toch gaat het in mijn stuk niet tegen
personen. Men heeft dit wel eens in Enge
land gedacht, maar het i6 niet zoo. Het
geeft alleen weer den komischcn toestand,
welke te Versailles heerschtc en de mo-
rcelc onmogelijkheid van den vrede, zoo
als die daar werd voorgesteld. In 1914 viel
een igroot deel der verantwoordelijkheid
op de centrale mogendheden een gelijke
verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling
der dingen viel echter te Versailles op dc
Entente."
Over den politieken toestand van Duitsch-
land wilde Emil Ludwig niet spreken. Wèl
zeide hij, dat sinds 12 jaar de wereld cr
niet zoo kritiek voor had gestaan als op
het huidige oogenblik. Wat de toekomst
der cultuur betreft, merkte hij op, dat zoo
lang er dreigend oorlogsgevaar is, philo-
sopheeren weinig zin heeft. Met hart en
ziel had hij zich altijd tegen den oorlogs
geest gekeerd, maar als men naar Duitsch-
land ziet, dan zou men bijkans alle hoop
opgeven.
„Ilceft u daarom ook van uw Duitsche
nationaliteit afstand gedaan en bent u
Zwitser geworden?"
„Er waren ook nog verschillende huise
lijke cn practische redenen voor, maar
men heeft in Duitschland zoo vaak be
weerd: ludwig is een Jood en is geen Duit-
scher, dat ik het op het laatst zelf ben gaan
gclooven en eenige maanden geleden er
toe over ben gegaan officieel vast te stel
len, dat ik geen Duitscher ben."
Emil Ludwig vertelde nog eenige bizon-
heden over zijn leven en werk, waarbij hij
zeide: „Het heerlijkste van mijn werk is
het ontvangen van brieven. Uit alle oorden
der wereld krijg ik vragen, verzoeken en
opmerkingen van onbekende lezers. En dat
is wel het kostbaarste van alles: te weten
dat men een onzichtbaren kring van toe
hoorders heeft over de geheele wereld, voor
*wie ik iets beteeken."
vertegenwoordigers der landbouworganisa
ties en stelde voor, aan H.M. een telegram
te zenden, van trouw en aanhankelijkheid.
Hiertoe werd besloten.
De crisiszuivelwet.
Aan den n'ieuw opgetreden minister voor
de landbouwaangclegenheid bracht de voor
zitter dank voor de verschillende maatre
gelen, die hij voorstelde om landbouw cn
veehouderij to helpen. Do crisiszuivelwet
heeft aan de verwachtingen niet geheel
voldaan cn do melkprijzen niet op peil ge
bracht. De werking der crisisvarkenswet
geeft geen aanleiding tot pessimismo.
Al deze maatregelen zullen echter niet
kunnen verhinderen, dat ook thans nog het
boerenbedrijf niet rendabel is. In dit ver
band geloofde spr. niet, dat de draagkracht
van den consument reeds bereikt is, gezien
wat men in andere landen moet betalen
voor dc producten om den landbouw in
stand te houden. Ten aanzien van den
steun aan suikerbieten- en tarwcteclt pleit
te spr. voor het losmaken van hot binncn-
landsche prijsniveau van dat in het bui
tenland.
De aardappeloogst.
Zeer groote zorg baart dc enorm groote
oogst van consumptieaardappelen. Het
landbouwcomité houdt zich bezig met het
zoeken naar een uitweg, maar tot nu toe
zonder resultaat.
Te hopen i3, dat de vlasteelt spoedig zal
worden geholpen door een betere steunwet.
De boerenstand verkeert in groote zor
gen en'hetgeen Duitschland onzen land
bouw aandoet, gaat alle perken te buiten.
Zeer toe te juichen is het dan ook, dat
onze regeering de contingenteeringsvoor-
stellcn der Duitsche onderhandelaren niet
vatbaar geacht heeft voor vruchtbare dis
cussie.
Productiekosten te hoog.
Het gaat cr nu om, paraat te blijven om
van een verbetering van dc conjunctuur te
kunnen profiteeren. In het algemeen zijn
onze productiekosten echter te hoog dan
dat wij aan de internationale mededinging
het hoofd zouden kunnen bieden. Ingrijpen
de maatregelen zullen in dezen noodig zijn.
Uitgewerkte voorstellen inzake eredietvcr-
leening zijn reeds gerulmen tijd geleden
£hn de regccring toegezonden. Moge spoe
dig de tijd daar zijn, dat met crediethulp
onze landbouw weer op gang kan worden
gebracht.
In verband met het jaarverslag, dat voor
kennisgeving werd aangenomen, bracht de
voorzitter dank cn hulde aan den secreta
ris, dr. II. Molhuysen, voor diens vele werk
zaamheid, mede als lid der redactiecom
missie van liet orgaan.
Als leden der commissie tcntoonstellings-
wezen werden herkozen de hoeren mr. A.
G A. Ridder v. Rappard te Tiel en N. H.
Blink tc Leeuwarden.
Prof. dr. W. C. Mees R.Azn. hield een in
leiding over de vraag, waarom geen infla
tie, doch wel stelselmatige wijziging van
geldvorderingen en -schulden in evenredig
heid met veranderingen in de koopkracht
van liet geld?
DE KAMERS VAN KOOPHANDEL EN HET
CRISIS-COMITÉ.
Nu het Nationaal Crisis-Comité aan do
voorzittere der Kamers van Koophandel en
Fabrieken in Nederland een rondschrijven
heeft gezonden, waarin wordt aangedron
gen op het vorleenen van geldelijke bij-*
dragen aan genoemd comité ten behoeve
van bedrijfs- of credietsteun aan de klei
ne zelfstandigen, heeft het algemeen be
stuur van den Kon. Nedcrl. Middenstands
bond aan alle Kamers van Koophandel en
Fabrieken o.ra. het volgende medegedeeld:
Inderdaad bestaat er groote behoefte aan
middelen om kleine middenstanders door
dc crisismoeilijkheden heen te kunnen hel
pen en i6 de gedachte om de Kamers van
Koophandel in dc steunverleening aan de
ze groep te betrekken, sympathiek.
Het wil ons evenwel voorkomen, dat de
Kamers aan het verleencn van deze sub
sidie niet alleen de voorwaarde zullen moe
ten verbinden, dat de gelden uitsluitend
voor den middenstand zullen worden aan
gewend, doch dat bovendien het beding
moet worden gemaakt, dat het Nationaal
Crisi6-Comité zich zelf zal onthouden en
overigens zijn invloed zal aanwenden om
een einde te maken aan steunverleening in
natura, welke uitsluitend of in hoofdzaak
wordt uitgevoerd door tusschen komst van
grootbedrijven en coöperaties. Want hier
door wordt toch de zelf6tandigo kleinhan
del uitgeschakeld, waardoor niet alleen een
groote onbillijkheid wordt begaan, doch bo
vendien de moeilijkheden, waarmede hij
in dezen crisistijd te kampen heeft, onnoo-
dig worden vergroot.
Waar dit euvel vrij algemeen voorkomt,
meenen wij ons te moeten veroorloven
hierop te wijzen, in het .vertrouwen, dat
uw Kamer bij het verleenen van een even-
tueele subsidie de voorwaarde zal 6tellen,
dat bij steunverleening in natura definitief
gebroken zal worden met het uitschakelen
van den zelfstandigen handel.
