Dt EEMLANDEü
Buiteelaodsch
Buitenland
Belanj
Weerbericht
Licht op
Fa. R. van den BURG
Woensdag 26 October 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 101
PRINSES HELENA TE
BOEKAREST
HET RIJK IN 'T GELIJK
GESTELD
FRANKRIJK EN DE
ONTWAPENING
MUSSOLINI WIL VECHTEN
OOST-CHINEESCHE
SPOORWEG
5 uur 20 min.
L. J. LUYCX ZOON
Arnh.straat
PIANO'S in huur verkrijgbaar
AMERSFÜORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS pe. 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75, per
weck (met grati» verzekering tegen ongelukken» f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG 519
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
■~—le||<e n^\ meer f 0.25 Llefdadlgheids-advertentién voor de
helft ven den prijs. Kleine AdvertentUto „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent elke regel meer 10 cent, drieman] plaatsen f I.—Bewijsnummer es tra f 0.05
De uitspraak van 't rijksge
rechtshof te Leipzig. Een
verwarrend vergelijk.
Door het vonnis, dat te Leipzig door liet
rijk6gerechtsliof is geveld niet betrekking
lot het geschil, dat tusschcn Pruisen en
enkele andere staten eonerzijds, liet rijk
oan den anderen kant is gerezen, Ss een
uiterst zotte en gecompliceerde toestand
ontstaan. Terwijl de aan\ankelijkc berich
ten het lieten voorkomen, alsof alleen het
lijk in het gelijk was gesteld, blijkt thans,
nu nadere bizonderheden bekend zijn ge
worden over liet vonnis, dat beide partijen
gedeeltelijk hun zin hebben gekregen. Een
der Duitsch'c bladen rept dan ook reeds
van een Salomo's oordeel, daar de rechters
to Leipzig het kindje, waarom de strijd
ging, in tweeën hebben gesneden en aan
i elk der moeders een helft hebben toege
kend.
OTTO BRAUN.
Men herinnert zich, waarom liet ging:
Iele tegenwoordige rcgccring-Von Papen
heeft op 20 Juli, met gebruikmaking der
gewapende macht, de Pruisische rcgecring,
aan welker hoofd Braun stond, haar congé
gegeven; de rijkskanselier wierp zich zelf
up als rijkscommissaris en 6tcldc dr. Bracht
aan als zijn plaatsvervanger. De gevolgen
van deze handelwijze, die meer of minder
als een staatsgreep kunnen worden aan
geduid, zijn door dc uitspraak van Leipzig
neer gedeeltelijk te niet gedaan, daar de
Pruisische'regeering, zij het dat haar
maclitsbevoegdliedcn aanmerkelijk zijn be
perkt, weer terug kan koeren. Daar de
rijkscommissaris ondertusschcn wordt ge
handhaafd, is een malle staatsrechtelijke
locstand in 't leven geroepen, die nauwe
lijks houdbaar kan worden geacht, aange
zien Pruisen nu opgescheept zit met twee
regeeringen, die dc meest uiteenloopcnde
standpunten innemen.
Wel stemt liet tot verheuging, dat de
rechters tc Leipzig ecYi niet verwachte
mate van objectiviteit aan den dag hebben
gelegd en den moed bezaten Von Papen tot
"P zekere hoogte onaangenaam te zijn,
maar intusschen blijft het een raadsel hoe
liet vonnis, dat beiden partijen gedeeltelijk
?olijk, gedeeltelijk ongelijk geeft, zal kun-
!l li worden uitgevoerd.
Dat Von Papen, dc rijkskanselier, in elk
|?eval op een belangrijk punt een ernstige
redcrlaag heeft geleden, kan alleen reeds
«orden afgeleid uit het feit, dat de uit
braak van Leipzig het herri onmogelijk
toeft gemaakt „in een vloek cn een zucht"
de voorgenomen grondwetsherziening er
door te jagen. Immers het vonnis behelst,
d't het niet den rijkscommissaris, maar
slechts de in Juli aan den dijk gezette ro-
pering-Braun geoorloofd is den personen,
n de aH
en. icder
m ook.
,or zingl
jionnetjJ
vróuw'
hoed t«]
Izaam n"
t dat ze
Dr. BRACHT.
voor Pruisen zitting in den rijksdag
Jtbben, lastgevingen tc verstrekken^ zoodat
•'Pruisische rcgecring in dc gelegenheid
lc'rcU gesteld Von Papen met man en
[relit tegen tc werken. Ook in menig an-
rp opzicht kan het kabinet-Braun maat-
Tï'den nemen al>of er hcclcmaal geen dr.
I^clit beslaat en zelfs diens politiek in
r-Tlei opzicht bestrijden. Von Papen
|0r(lt in elk geval thans, lcelijk gchandi-
p11 jn zijn poging om het beginsel der
['Oritairc staatsleiding, waarvoor hij in
r^cheidenc redevoeringen nadrukkelijk
FPaganda heeft gemaakt, in daden om te
•n Dat dit zijn conservatieven vrien-
|D geenszins aanstaat, behoeft niet te ver-
Fen cn evenmin baart het verwondering,
r van deze zijde dc rijkskanselier ertoe
wordt aangespoord maar net tc doen, alsof
er geen uitspraak te Leipzig heeft plaats
gehad cn door middc^von een hcuschen
staatsgreep te verwerkelijken, wat tot dus
ver nog niet volkomen is gerealiseerd.
Dat links juicht, ligt voor de hand; dc
rechters te Leipzig hebben vvel-is-waar dc
verordening van den rijkspresident d.d. 20
Juli 1932 vercenigbaar verklaard met de
rijksgrondwet, voorzoovcr de Pruisische
ministers-tijdelijk van. hun ambtsbevoegd
heden worden beroofd, maar aan den an
deren kalit licbhen zij even nadrukkelijk tc
kennen gegeven, dat het Pruisische mini-
stcrie-Braun niet dc vertegenwoordiging in
verschillende lichamen o.a. den rijks
raad mag worden ontnomen. Een en an
der beteckcnt, dat aan dc zelfstandigheid
en dc rechten der landen in beginsel niet
mag worden getornd. Braun, Severing cn
diens ambtgénootcn worden door het rijks-
gerechtshof beschouwd als dc rechtmatige
autoriteiten.
Onloochenbaar is liet, dat het gezag van
Von Papen door de uitspraak in belang
rijke mate is aangetast cn dat dit échec
van zeer groote bcleckcnis is in verband
met dc aanstaande verkiezingen, die nu
wel eens minder gunstig konden uitvallen
voor de partijen, waarop Von Papen in
hoofdzaak steunt. Centrum, sociaal-demo
craten en nationaal-socialisten zullen on
getwijfeld voordeel hebben van Von Pa-
pen's prestigeverlies.
Overigens mag evenmin over liet hoofd
worden gezien, dat de toestand, geschapen
door de verordening van 20 Juli. ondanks
dc theoretische erkenning van dc rechten
Ier afgezette landsregccring, practiscli blijft
bestaan, daar het commissarisschap van
Von Papen, hetwelk door dr. Bracht wordt
waargenomen, wordt bestendigd, zoodat dc
Pruisische regcering dc aanwezigheid van
een dwarskijker ook in 't vervolg zal moe
ten gedoogen.
Ieder is het er inmiddels over eens, dat
dc verwarrende toestand, die het uitvloei
sel is van het feit, dat er thans in Pruisen
twee regeeringen bestaan, welke ieder
oogenblik met elkaar overhoop kunnen
komen te liggen, op den duur moet leiden
tot een chaos. Er zal dus naar een com
promis moeten worden gezocht; het is niet
aannemelijk, dat men reeds voor 6 Novem
ber tot een vergelijk komt; doch na ge
noemden datum (den dag der rijksdag ver
kiezingen) zal een oplossing in deze of gene
richting moeten worden gevonden, Reeds
Dr. BUMKE,
Voorzitter van *t rijksgerechtshof.
nu staat vast, dat het rijksgerechtshof het
dictatoriale streven van Von Papen heeft
veroordeeld. Zal de rijkskanselier de be-
teckenis hiervan inzien cn in het vervolg
er zich voor hoeden niet al te zeer hui
ten zijn hoekje tc gaan? Of zal Von Papen,
geprikkeld door het feit, dat de Lcipzig-
schc rechters niet door dik en dun met
hem mee.zijn gegaan, uit wrok zich in
nieuwe avonturen storten en door een
staatsgreep zijn positie steviger trachten te
bevestigen? De toekomst zal hiervoor mis
schien binnen zeer afzienharen tijd uitsluit
sel geven.
Verzoening met koning
Carol?
Boekarest, 24 Oct. (V. D.) Prinses
Helena, die gescheiden van haar echtgenoot
koning Carol in het buitenland woont, is
gisteren te Boekarest aangekomen voor een
kort bezoek ter gelegenheid van den ver
jaardag van haar zoon, kroonprins Michael,
die Dinsdag a.s, wordt gevierd. Zij heeft
haar intrek genomen in het kasteel aan dc
andere zijde van de statf dan die, waar dc
koninklijke residentie zich bevindt.
In sommige kringen doen geruchten do
ronde, dat Maniu het minister-president
schap in het nieuwe kabinet zou hebben
aanvaard op voorwaarde, dat er verzoening
tusschen koning Carol en prinses Helena tot
stand zou komen en dat dit bezoek hiermee
verband houdt.
Uitspraak van 7 rijksgerechts-
hof inzake het geschil met
Pruisen
Leipzig. 21 Oct. (V.p.j. Hedenmorgen
to 12 uur precies heeft dc president van het
rijksgerechtshof dr. Bumkc uitspraak ge
daan in het geschil tusschcn Pruisen cn het
rijk. De uitspraak van het rijksgci cchtshof
luidt als volgt
De verordening van den rijkspresident'van
20 Juli 1932 tot herstel van dc openbare vei
ligheid en orde in het gebied van liet land
Pruisen is vercenigbaar met de rijksgrond
wet voor zoover zij den rijkskanselier tot
rijkscommissaris voor het land Pruisen be
noemt en hom machtigt Pruisische minis
ters tijdelijk uit hun ambtsbevoegdheden te
ontzetten cn deze bevoegdheden zelf op zich
tc nemen of over te dragen aan andere per
sonen als commissarissen van het rijk. Deze
machtiging gaat echter niet zoo ver dat het
Pruisische staatsministcrie cn zijn leden dc
vertegenwoordiging van het land Pruisen
in den rijksdag, in den rijksraad of tegen
over den landdag den Staatsraad of andere
landen ontnomen mag worden. Voor zoover
de bezwaren hierop geen betrekking heb
ben, worden zij afgewezen.
Regeering en generale staf
zijn het eens geworden
Pa rijs, 23 Oct. (V.D) De studiecommissie
van den oppersten raad voor nationale de
fensie is gisteravond opnieuw, bijeen geko
men, om lrct gisteren beginnen- onderzoek
van liet Frunschc veiligheids- en ontvvapc-
ningsplan voort tc zetten De beraadslagin
gen duurden tot vannacht 1 uur en heb
ben, naar verluidt, tot overeenstemming
geleid tusschen de rcgecring cn de leden
van den gencralcn staf. Over dc zitting zelf
werd een kort communiqué gepubliceerd,
waarin wordt gezegd, dat het plan Vrijdag
a.s. aan den oppersten raad van nationale
defensie zal worden voorgelegd, waarna het
zal worden ingediend hij de aan de ont
wapeningsconferentie tc Gcnève deelne
mende mogendheden. Het juiste tijdstip van
deze indiening wordt in dit communiqué
niet aangegeven cn in welingelichte poli
tieke kringen blijft men ecu voorbehoud
maken, wat betreft de handhaving van het
oorspronkelijke voorstel.
Geestdriftige en dreigende rede
in Milaan
Milaan, 25 October (V.D.) Onder het
geloei van sirenen is Mussolini Dinsdag per
auto in het feestelijk versierde Milaan aan
gekomen.
In een toespraak, welke hij op het Dom
plein hield, heeft Mussolini er aan herin-
derd, dat van Milaan uil in het jaar 1913
de beweging om te-intervenieeren is uitge
gaan cn daarmede dc geest van een nieuw
leven is ingetreden. Terwijin alle landen
cn zelfs in landen \an oude cultuur onze
kerheid en onrust voor dc toekomst bestaat,
is Italië niet bezorgd voor zijn toekomst.
Het gehcelc Italiaansche volk wordt omge
zet in een onoverwinlijk leger (minutenlan
ge toejuichingen). Niet in conferenties ligt
het heil. „Minder conferenties cn met meer
kracht besluiten nemen, minder congres
sen cn meer actie", riep Musso'ini uit. Van
Genèvc wilde dc Ducc niet spreken. Allen
die deze mooie stad van Calvijn opzoeken
zien hoe weinig men in werkelijkheid ge
ïnteresseerd is bij de gebeurtenissen tc Ge
nèvc. Deze eeuw is de eeuw van bet fas
cisme. Voor de derde maal in dc wereld
geschiedenis brengt Italië de menschheid
een nieuwe humaniteit, Europa zal er over
tien jaren anders uitzien en dc ongerech
tigheden, die in bizondcrc mate ook jegens
Italië zijn begaan, zullen weder goedge
maakt moeten worden, aldus Mussolini. De
herinnering aan den oorlog'konït tot spre
ker te Milaan, de stad van dc interventie,
al bccriliseercn anderen zulks. Over een
eeuw, aldus vervolgde Mussolini, zal geheel
Europa fascistisch of door het fascisme be
zield zijn. Moskou cn New York zullen dan
naar Rome zien als den wegwijzer. Musso
lini heeft geen verlangen naar rust en
vrede, doel» naar nieuwe gevechten. Hij
weet, dat het gehcele Italiaansche volk hem
daarbij zal volgen (minutenlang applaus).
Vervolgens kondigde Mussolini nog aan,
dat het niet buitengesloten is, dat Italië als
tecken van zijn groot6chc gevoekms tegen
het einde der feestelijkheden ter herden
king van den tienden verjaardag van het
fascisme amnestie zal verleen cn aan de
vijanden van liet fascisme.
Japan in onderhandeling met Sovjet-
Rusland om de aandeelen van
den spoorweg ie koopen
Russisch-Japansche samenwerking?
Tokio, 23 October. (V.D.) Dc Japansche
ambassadeur te Moskou en de Sovjet. Rus
sische ambassadeur tc Tokio zijn in op
dracht hunner rcgecringen overeengeko
men voorbesprekingen te openen ten einde
tc kunnen komen tot een Russisch-Ja-
pansch non-agressiepact.
Het ligt allereerst in het voornemen een
vóórverdrag tc sluiten op economisch en
handelspolitiek gebied. Volgens de wen-
schen der Japansche regeering moeten de
eigenlijke onderhandelingen midden De
cember een aanvang nemen. Het vóórvcr-
drag zal de garantie inhouden voor Russi
sche olie- en visschèrij- en boschrechten.
Dc Japanners zijn van plan Moskou voor
de Sovjet Russische aandeelen in den Chi-
nceschcn Oosterspoorweg con aanbieding
tc doen. Het beoogde verdrag zal bovendien
de Russisch-Mandsjocrijschc grens nauw
keurig vaststellen. Voorts zal het verdrag
ccn bepaling bevatten betreffende dc leve
ring van Japansche machines en andere
waren aan Rusland ten einde „Rusland tc
steunen bij de ten uitvoer legging van het
Vijfjarenplan"
De Japansche vertegenwoordiger bij den
Volkenbond, Matsoeka, die thans op weg is
naar Gcnève, zal eenige dagen te Moskou
verblijven, ten einde met den Volkscom
missaris voor Buitcnlandschc Zaken, Lit-
winov, en Karachan tc onderhandelen over
de bizonderheden van liet te sluiten ver
drag. Voorwaarde voor het aanvaarden
van ccn dergelijk verdrag zal natuurlijk
zijn dat Mandsjoerijè door Sovjet Rusland
wordt erkend. Dat Sovjet Rusland tot nu
toe Mandsjoerijè nog niet heeft erkend, is
volgens Japansche opvatting het feit dat
de Russen vreezen dat liet Japansch
Mandsjocrijschc protocol eeri bepaling in
houdt, welke nadeclig zou zijn voor dc be
langen van Sovjet Rutland zoowel in poli
tiek als in economisch opzicht. Matsoeka
is, naar verluidt, belast lo wijzen op de be-
teekenis van een hechte JapanschRussi
sche samenwerking in liet belang van den
vrede in liet Verre Oosten cn deze arg
waan tc doen verdwijnen. Matsoeka zou te
Moskou ook moeten trachten te bewerken
dat ccn vertegenwoordiger van Sovjet Rus
land naar Genèvc zal worden gezonden om
deel te nemen aan de onderhandelingen
van den Volkenbond inzake het rapport-
Lytton.
DE MOTIE VAN WANTROUWEN TEGEN
DE ENGELSCHE REGEERING
Met 462 tegen 55 stemmen ver-
worpen.
Londen, 23 Oct. (V.D.) Het Lagerhuis
heeft heden de motie van wantrouwen, in
gediend door de Labourparlij tegen de rc-
geering-Macdonald, afgewezen met 462 tc
gen 55 stemmen.
SIR WALTER LAYTON NEEMT ONTSLAG.
De economische wereldconferen
tie kan niet slagen, zegt hij.
Londen. 25 Oct. (H.N.) Sir Walter Lay-
ton heeft den len Minister ontslag ver
zocht als economisch deskundige in de
voorbereidende commissie van de econo
mische wereldconferentie Aangezien een
radicale wijziging in de politiek van den
wereldhandel niet tc wachten is, gelooft hij
niet, dat de economische wereldconferentie
in het valutavraagstuk cenig resultaat zal
opleveren.
DE FRANSCHE KAMER WEER BIJEEN.
Parijs, 25 October (V.D.) Na een reces,
dat drie maanden heeft geduurd, is de
Franschc Kamer Dinsdag weer bijeengeko
men. Bij dc stemming over de Agenda werd
met 500 tegen 78 stemmen besloten direct
over te gaan tot de debatten over de crisis
in den landbouw. Aangezien op dit punt
20 aanvragen zijn ingediend zullen de de
batten twee of drie dagen in beslag kunnen
nemen, zoodat dc behandeling der buiten-
landscho politieke kwesties voor do bijeen
komst der Ontwapeningsconferentie op 3
November zeer problematisch is. Minister
president Ilcrriot zal a.s. Zaterdag naar
Geneve vertrekken cn eerst den 7cn Novem
ber naar Parijs tcrugkcerch.
AMERIKAANSCHE TORPEDOJAGERS
IN DE CHINEESCHE WATEREN.
Sjanghai, 25 Oct. (V.D.) Dc Chineesche
regeering heeft van den Amcrikaanschen
marinestaf bericht gekregen, dat een groot
aantal Amerikaanschc torpedojagers in de
Chineesche wateren, speciaal in de haven
van Sjanghai, geconcentreerd zal worden.
BUITENLAND.
Bloedige schietpartij in een gevangenis.
(Eerste Blad, pag. 2).
Na de uitspraak van het Rijksgcrcclitshof.
(Eerste Blad, pag. 2.)
Japan wil den Oost-Chinccschcn Spoor
weg koopen.
(Eerste Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Zitting der Tweede Kamer. Bcdrijfs-
rndenwet aangenomen.
(Tweede Blad, pag. 1).
De uitbarsting van dc Mcrapi. Demon-,
stratic van foto's.
(Tweede Blad, pag. 3).
Wanneer wordt dc afsluitdijk der Zuider
zee opengesteld?
(Tweede Blad. pag. 3).
Dc Ned. Verccniging voor Vrijhandel cn
do voorgestelde verhooging der invoerrccli-»
ten.
(Tweede Blad, pag. 3).
Tachtigjarige man tc Putten vermoord.
(Tweede Blad, pag. 1).
STADSNIEUWS.
Lezing van L. P. Quint voor het genoot-,
schap NederlandFrankrijk over dichters
van dezen tijd.
(Eerste Blad, pag. 3).
Medegedeeld door het Kon. Ned. Met. lil*
stituut tc Dc Bilt.
Verwachting: Tijdelijk afnemende, later
weer toenemende N.W. tot Z.W. wind, tij
delijk opklarend, later weer regen, weinig
verandering in temperatuur.
De nieuwe depressie veranderde hij IJs
land weinig, maar ontwikkelde een diepere
kern, die over dc Britscho eilanden naar
dc Noordzee trok cn weer veel. wind en
regen bracht. Zij trekt thans snel Oost
waarts. Een tijdelijke opklaring toekent
zich in Engeland af, maar vermoedelijk
volgt daarop reeds morgen ccn nieuwe da
ling. In Ierland, op het Kanaal, in dc Golf
van Biscay c, Duilschland cn Frankrijk
waait het krachtig uit Z. tot W. met veel
regen. In Noord-Frankrijk en België viel
omstreeks 20 m.M. regen. In Scandinavië
nam dc vorst plaatselijk lot 10 gr. C. too
cn valt hier cn daar een weinig sneeuw.
Alleen Spanje heeft fraai weer.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
MANTELSTOFFEN
vanaf f 1,25 p. nieter.
Uni wollen Stoffen 130 c.M. breed
Alle kleuren cn prijzen, doch
ALTIJD GOEDKOOP.
DE BELGISCHE MINISTERRAAD BIJEEN.
27 November Kamerverkiezingen.
Brussel, 25 October (V.D.) Hedenmid
dag om vier uur is onder voorzitterschap
van den koning de ministerraad voor het
eerst bijeen gekomen. De leden van het mi
nisterie zijn door den koning bccedigd. Do
bijeenkomst duurde tot zes uur.
Besloten werd, dat d,e wetgevende' verkie
zingen op 27 November zullen plaats vin
den en do provinciale verkiezingen den
daarop volgenden Zondag 4 December.
Het decreet van ontbinding van liet par
lement zal Vrijdag of Zaterdag worden uit
gevaardigd.
Wij vernemen voorts, dat dc Kamer op
z'n 'vroegst op 20 December zal bijeengeroe
pen worden. O]) denzelfden dag zal waar
schijnlijk de Senaat bijeenkomen oni dc ge
coöpteerde senatoren aan tc wijzen.
SIR ERIC DRUMMOND TE BERLIJN.
Berlijn, 24 Oct. (V.D.) Dc secretaris-ge
neraal van den Volkenbond, sir Eric Drum
mond, die te Rome een bespreking heeft
gehad met Mussolini, is beden tc Berlijn
aangekomen, om met de rijksregeering de
kwestie van de bezetting van den post van
ondcr-secretaris-gencraal te bespreken.
