Meisjesmantels in prima stoffen 2£EVÏÏÏ2
DE ÉÊMLANDEU
UIT MOOI
Amersfoort
JOH. DE HEER
Medische Help
Licht op
DAMESMODEZAAK
Zaterdag 26 November 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 128
Mgr. KAAS BIJ DEN
RIJKSPRESIDENT
MOTIE VAN VERTROUWEN IN T
KABINET-HERRIOT
'T FRANSCHE PLAN NOPENS
DE ONTWAPENING
HET CONFLICT TUSSCHEN PRUISEN
EN HET RIJK
ENGELAND BEPERKT DEN
VLEESCHINVOER
Piano's, Orgels, Radio
4 uur 27 min.
L. J. LUYCX ZOON
ZEER VOORDEELIGE PRIJZEN
ARNHEMSCHEWEG 26
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS P" 3 ®aand" v<>0' Amersfoort 2.10. per maand 1 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.17J/j«
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25 Liefdadlghelds-advertentiën voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
De Fransche rcgccring in een
hachelijke positie. Een uit
vloeisel van Amerika's wei
gering inzake uitstel van be
taling.
Men herinnert zich, dat het moratorium,
hetwelk de Amerikaansche staatspresident,
Hoover, in de maand Juli van het vorige
jaar toestond aan de staten, die bij de Vcr-
eenigdc Staten in het krijt staan, tenslotte
heeft geleid tot de conferentie van Lau
sanne, welke een einde maakte aan de
Duïtsche herstelbetalingen. De Europee
sche mogendheden, die van de Duitschc
schadevergoeding afzagen, deden dit in de
verwachting, dat Hoover's moratorium tel
kens opnieuw zou worden verlengd en dat
Europa's schulden aan Amerika op een
goeden dag volkomen zouden worden ge
schrapt.
Dit optimisme is blijkens de feiten een
beetje te voorbarig geweest. Zooals men
weet, moeten o.a. Engeland en Frankrijk
öp 15 Dec. a-.e. weer een betaling aan Ame-
ï'ika verrichten. Beide staten zouden liever
géén bedragen meer aan Amerika overma
ken en hebben dan ook een nota naar
Washington gezonden, waarin zij uitstel
van betaling vroegen. Het Amerikaansche
antwoord was echter bijster ontnuchterend
en kwam neer op een duidelijke weigering
van het verzoek. Stimson, de Amerikaan
sche minister van buitenlandsche zaken,
heeft te kénnen gegeven, dat de Ameri-
kaansche regeering, die niet op haar eigen
houtje kan te werk gaan, doch rekening
moet houden met. de opvattingen- van het
congres, niet in strijd met de schuldover
eenkomsten, die met de Europeesche lan
den zijn gesloten, kan handelen en daar
om geen betalingsopschorting kan toestaan
met betrekking tot den termijn, die medio
December vervalt. Wel is de conferentie
van Lausanne gesloten, waarbij de Euro
peesche staten, die de debiteuren van Arae
rika zijn, de verdere vorderingen op Duitscli
land hebben laten vallen, maar Amerika
heeft zoo heeft Stimson nog eens dui
delijk gemaakt ter gelegenheid van die
conferentie geen enkele toezegging gedaan.
Kortom: 15 December zullen Engeland
en Frankrijk hun beurzen moeten openen.
Wat eerstgenocraden staat betreft, deze
Hoeft reeds laten weten, dat hij lioe te
leurstellend Amerika's- houding ook moge
zijn zal betalen.
Ook Italië zal het Britsche voorbeeld vol
gen, doch Frankrijk heeft tot dusver nog
geen desbetreffende verzekering gegeven.
Het kan niet worden ontkend, dat de re
geer ing-Herriot door dezen loop van zaken
in een allerneteligste positie is geraakt,
Frankrijk had er n.l. met allo stelligheid
op gerekend, dat Amerika, nadat Frank
rijk te Lausanne een welwillende houding
tegenover Duitschland had aangenomen en
zich groote financiecle offers getroostte,
eveneens een redelijk standpunt zou inne
men. Nu dit niet is gebeurd, kan er een
ernstig conflict uitbreken tusschen regee
ring en parlement.
Talrijke Kamerleden toch zijn de opvat
ting toegedaan, dat de Amerikaansche wei
gering feitelijk de overeenkomst van Lau
sanne te niet doet en zelfs wordt van ze
kere Fransche zijde reeds gcëischt, dat
Frankrijk tot het betalingsplan-Young te
rug zal keereu, nu Amerika op 15 Decem
ber de. betaling eischt van twintig millioen
dollar: De regeering-Herriot kan niet. zelf
tot het overmaken van dit bedrag beslui
ten; de volksvertegenwoordiging moet dit
eerst goedkeuren. Nu heeft de Fransche
Kamer reeds bij een andere gelegenheid te
verstaan gegeven, dat zij niet haar goed
keuring aan de betalingen, waarop Ame
rika aanspraak maakt, zal hechten, wan
neer er wat inmiddels reeds een werke
lijkheid is geworden een einde moclit
komen aan de Duitsclie schadevergoedings
betalingen.
Een en ander zou dus beteekenen, dat de"
kans op een val van het tegenwoordige
Fransche kabinet groot is, wanneer minis
ter-president Herriot het voorstel mocht
indienen toch over te gaan tot betaling van
den medio December vervallcnden termijn.
Er bestaan dus twee mogelijkheden: óf de
regeering-Herriot deelt Amerika zelf mee,
dat het niet zal betalen en dan kan zij zich
handhaven, Of zij vraagt de parlementaire
toestemming voor credieten, die vereischt
zijn, omdat de Fransche regeering niet het
half milliard francs, lieeft liggen, dat de
Vereenigde Staten eisclien. In 't laatste ge
val- is het geenszins uitgesloten, dat het
kabinet-Herriot, omdat het de openbare
ineening trotseert, wordt weggevaagd.
IJet spreekt vanzelf, dat Herriot en zijn
anibtgenooten zich in een lastig parket be
binden en thans een oplossing zoeken, waar
bij de regcering noch Amerika, noch het
parlement voor het hoofd stoot. Misschien
is liet nog niet heelemaal onmogelijk een
uitweg te vinden: veel zou reeds gewonnen
zijn, wanneer van Amerikaansche zijde de
verzekering werd gegeven, dat de Vereenig
deStaten geen verdere betalingen zulle.n
eisclien, wannéér Frankrijk op 15 December
nog eenmaal zijn financiéele verplichtingen
nakomt. Of Amerika bereid is een derge
lijke toezegging to doen, staat nog niet vast,
maar men kan misschien toch wel ccnigc
verwachtingen houwen op Stimson's uit
spraak, vervat in diens nota, dat het ver
richten der betalingen als een gunstige
voorbereiding moet worden beschouwd voor
een nieuwe behandeling van 't vraagstuk
der schulden.
Met spanning mag men dan ook de dis
cussies in de Fransche Kamer over deze
netelige aangelegenheid tegemoet zien. De
volksvertegenwoordiging kan wel-is-waar
Herriot wegjagen, wanneer deze verklaart,
dat er hoe onaangenaam zulks ook is
uiets anders op zit dan Amerika te beta
len, maar Hex-riot's eventueele opvolger zal
bezwaarlijk een beter en veiliger weg we
ten aan te wijzen.
Ook hij is er niet in geslaagd
partijen tot elkaar
te brengen
Aan. wien thans de beurt
B e r 1 ij li, 25 November. (V.D.) De Cen-
tiumsleider, prelaat Kaasi heeft den Rijks
president hedenmiddag om vijf uur opge
zocht ten einde hem rapport uit te bren
gen betreffende besprekingen met de par
tij leiders Hitier, Hugciiberg, Schaeffer en
Dingeldcy.
Officieel wordt medegedeeld: „De Rijks-
president heeft hedenmiddag om vijf uur
den leider van de Centrumspartij pi*elaat
Kaas ontvangen, die hem verslag uitbracht
over zijn vandaag
gevoerde besprekin
gen met de voorzit
ters der K.S.Ü.A.P.,
der Duitsch-Natior.
nale Volkspartij, de
Beiei-sclie Volks
partij en de - Duit-
sche Volkspartij be
treffende de even
tueele mogelijkhe
den tot vorming
eener nood- en
w er kg e m ee ns ch ap
van id en Rijksdag.
Prelaat Kaas heeft
bij deze besprekin
gen aan de leiders
der genoemde partijen in de eerste plaats
de vraag gericht of zij evenals de Cen
trumspartij bereid zijn deel. te nemen aan
beraadslagingen over een zakelijk nood- en
werkprogram voor een mcerderheidsregce-
ring. Deze vraag is door de voorzitter der
Beiersche Volkspartij en der Duitschc
Volkspartij bëvesügend beantwoord. De
voorzitter der Duitscli Nationale Volkspar
tij heeft een dergelijke bespreking in strijd
geacht met het standpunt dut door zijn
partij wordt ingenomen. De voorzitter der
NSDAP verklaarde, dat hij op grond der
ervaringen van de laatste dagen eiyin ver
band met de overtuiging dat geen positief
resultaat is te bereiken, aan een dergelijke
bespreking niet kan deelnemen.
Uit dien hoofde heeft prelaat Kaas den
Rijkspresident verzocht te mogen afzien
van verder contact met de partijen. De
Rijkspi-esident heeft den prelaat dank ge
bracht voor diens bemoeiingen."
Aangenomen wordt dat de Rijkspresi
dent thans iedere verdere poging een par
lementaire meerderheid te vormen zal op
geven cn op z'n. laatst Zaterdag een mail
die zijn vertrouwen lieeft zal belasten met
de vorming van een presidentieel kabinet.
De „D.A.Z." noemt in dit verband den
naam von Neurath, terwijl het „Acht Uhr
Abendblatt" van meening is dat generaal
von Schleicher thans voor het kanselier-
schap in aanmerking kornt.
PRELAAT KAAS
DRIE BEDOLVEN MIJNWERKERS
IN LEVEN.
Hindenburg, 25 Nov. (V.D.) De di-
'ectie van de Dellbriick-mijn deelt mede,
dat de reddingsbrigade vanmiddag zoover
is doorgedrongen in de ingestorte schacht,
dat men hoopt binnen eenige uren de be
dolven mijnwerkers te kunnen bereiken.
Drie hunner zijn nog in leven, aangezien
de reddingsbrigade thans reeds hun ge
steun en geklaag kan liooren. Van den
vierden heeft men tot nog loc geen teeken
van leven gehoord.
HAZELWORMEN.
Deze week alweer kwam een jongen aan
mijn deur met, zooals bij het noemde een
heislangctjc, maar dat eigenlijk Hazelworm
heet, en hier en daar ook wel hciaaltje wordt
noemd. Hij wou graag hel diertje in leven
houden en dus was weer de traditioneele
vraag: „Wat moet ik hem te eten geven,
mijnheer"?" En alweer keek hij vreemd op,
toen ik hem antwoordde: „Niets!"
En ook alweer keek hij me niet alleen ver
wonderd aan, maar gaf me tot bescheid.
„Maar dan gaat hij toch dood?"
Ik zou dit vraag- cn antwoord-gesprek hier
niet vermeld hebben, als ik niet gemeend
had aan de kwesties die daarbij naar voren
komen meerdere ruchtbaarheid le mocten-
geven, voornamelijk in het belang der
hazelwormen.
Het was namelijk al de derde, die me in
dc laatste paar weken werd gepresenteerd,
steeds met dezelfde voedselkwestie als drijf
veer. Het schijnt dus, dat de diertjes dit
jaar weer menigvuldiger voorkomen. Een
twintig jaar geleden kon men ze op den
toen nog vrij onbewoonden Berg vaak aan
treffen. Nu ziet men ze er niet meer. Het
zou me daarom veel genoegen doen als er,
zij het dan ook op andere plaatsen in mooi
Amersfoort, meerdere voorkomen.
Alleen daarom al verzoek ik: laat ze, na
zc eens nauwkeurig te hebben bekeken
weer los. Maar bovendien: ze moeten in
den winter slapen. En als we ze nu wakker
willen houden, door tc probeeren zc te voe
deren of le bewaren in een verwarmd ver
trek, dan gaan ze dood. Het ccnigc, wat ik
desnoods aanraden kan. is: Zet ze in hun
verblijf in de koude buitenlucht, zorg dat
er schuilplaatsjes zijn, waarin zc heelemaal
weg kunnen kruipen en kijk cr niet
naar om. Misschien ziet U ze dan in het
volgend voorjaar weer zich in het zonnetje
koesteren.
A. JOMAN.
Behandeling van het lucht-
vaart schandaal
P a r ij s, 2 5 Nov. (V. D.) Na de onge
steldheid van den minister voor de lucht-
vaart Paul Painlcvé, die na het debat van
gistermiddag plotseling in onmacht viel,
adviseerden zijn artsen hem het bed te hou
den, zoodat hij in dc nachtzitting zijn gis
termiddag begonnen verklaring niet kon be
ëindigen.
In de nachtzitting, die tot vanmorgen
vroeg duurde, kwamen sprekers van alle
partijen aan het woord om in verband met
het luchtvaartschandaal achtereenvolgens
naar gelang van de partij, waartoe zij be
hoorden, den zich in hechtenis bevindenden
leider dor Aéra Postale, Bouil-loux I.afont,
den oud-minister van financien Flandin,
den oud-minister voor de luchtvaart
Dumesnil. den socialistischcn leider Lóón
Blum en tenslotte zelfs den tegemvoordigen
minister voor de luchtvaart Painlevé aan
te klagen.
Vroeg in den ochtend werd een resolutie
ingediend, waarin het vertrouwen in de
cgeering werd uilgcspioken, welke motie
met 4S5 tegen 18 stemmen door de Kamer
werd aangenomen, alsmede dc verwachting
uerd uitgesproken, dat dc regeering met
kracht tegen de schuldigen zal optreden,
letaoishrdlcmfwyshrdletaoinshrdlucmfwypq
FRANSCHE AANVALLEN OP HOOVER.
Parijs, 25 Nov. (V.D.) Minister-presi
dent Herriot verklaarde tegenover een ver
slaggever van de Ere Nouvelle naar aan
leiding van het afwijzende Amerikaansche
antwoord op het vei*zoek orh uitstel van de
schuldenbetaling, dat het thans niet meer
alleen om Frankrijk gaat. Bij het „non
possumus" van "Hoover is du geheéle in
ternationale politiek betrokken, die daar
door in een uiterst moeilijke positie komt.
Eén nieuwe -periode van onderhandelingen
tusschen Frankrijk en Amerika cn ook
tusschen Frankrijk en Engeland zal begin
nen. Pas wanneer deze onderhandelingen
geëindigd zijn, zal de Fransche regeering
haar houding vaststellen. In elk geval is
de situatie zeer ernstig.
In de Parijsche bladen worden de aan
vallen voortgezet op president Hoover,
dien zij er van beschuldigen zijn beloften
tegenover Pierre Laval niet te hebben ge
houden.
Behandeling in de hoofd
commissie bepleit
G c n v e, 24 No v. (V. D.) Do Fransche
minister van oorlog, Paul Boncour, heeft
hedenavond volgens Fransche mededeclin-
gen Simon, Aloisi, Norman Davis, Hender
son, den vice-president van de ontwape
nings confer ent ie Politis en den rapporteur
Bcnesj in opdracht van Herriot medege
deeld, dat de Fransche regeering de behan
deling wenscht van het groote Fransche
ontvvapenings- cn veiligheidsplan in de
hoofdcommissie. Het Fransche plan vormt
een geheel en moet de onderhandelingsba
sis vormen voor de bei*aadslagingen over de
ontwapenings- en veiligheidsproblemen.
Hirtsiefer doet een scher
pen aanval
Berlijn, 2 4 Nov. (V. D.) In den Pruisi-
sclicn landdag zijn heden do algemeene
debatten over de grondwetsconflicten tus
schen Pruisen cn het rijk ingeleid door een
lange redevoering van minister Hirtsiefer
Uitvoerig ging hij op het vonnis van Leipzig
in en oefende in het bijzonder critiek uit op
het feit, dat de rijksregccring het nog niet
noodig gcooi'deeld had den rijkspresident de
verandering van de noodverordening van 20
Juli voor te stellen. Tevens keerde spi'. zich
tegen de verordening van den rijkspresi
dent, volgens welke de rijkscommissarissen
mochten onderteekenen met „de Pruisische
minister-president**, de „Pruisische minister
van justitie", etc.
Dc staatsregéeriiig strijdt niet voor haar
rechten, maar voor de rechten van iedei'O
Pruisische staatsregcering cn bovendien
voor dc rechten vanhet land Pruisen. In
dezen strijd vraagt zij de ondersteuning van
den landdag zonder aanzien van partij.
De Duitsch-nationalcn waren tijdens dc
verklaringen van minister Hirtsiefer uit de
zaal gegaan.
Polen acht zich verongelijkt
Warschau, 21 November^ (V.D.) Met
het oog op de beperkende bepalingen op
den invoer in Engeland van bacon en
ham, welke op 23 November van kracht
zijn geworden, spreken de Poolsche produ
centen hun ernstige ontevredenheid er
over uit, dat wegens de h.i. onvoldoende
quota Polen op de lijst van exporteurs van
bacon wordt teruggedrongen van dc twee
de naar de derde plaats ten voorde'ele van
de beide belangrijkste concurrenten Neder
land en Denemarken. De Poolsche produ
centen zijn van meening, dat over twee
maanden de Poolsche contingenten moeten
worden verhoogd. Do directeur van het
Poolsche instituut ter bevordering van den
export, Turski, is naar Londen vertrokken
ter bestudeering van den toestand op do
baconmarkt.
VIER MIJNWERKERS INGESLOTEN.
G 1 e i w i t z, 24 Nov. (V.D.) Hedenavond
tegen half negen is een mijngang inge-
tort in do Delbi'ück-mijn over een af
stand van ongeveer SO M. Voor zoover tot
dusver bekend is, werden vier man inge
loten. De reddingswerkzaamheden wei'don
onmiddellijk ter hand genomen. Eén der
ier bedolvenen geeft klopteekens, de an
dere drie hebben nog niets laten liooren.
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Kwaliteit wint altijd.
BUITENLAND.
Wie wordt kabinetsformateur in DuitscE-
land?.
(Eerste Blad, pag. 1)' 1
BINNENLAND.
Overleden mi*, dr. 0. F. Schocb, oud-
hoofddirecteur der Surinaamscho Bank.
(Tweede Blad, pag. 2)*
Nieuwe aardschokken lu den afgeloopeil
nacht.
(Derde Blad, pag. 1).
Zitting der Tweede Kamer.
(Tweede Blad, pag. 2)«
STADSNIEUWS.
De verbouwing van Amicitia.
(Eerste blad, pag. 2)]i
De Rijschool 1 December 75 jaar.
(Eerste Blad, pag. 3\
De Provincie en de P. U. E. RL
(Ecrsto Blad, pag. ifL
LECTUUR IN HET ZONDAGSBLAD,
Prof. Dr. E. Cramer: „Bij het derde eeuw*
feest van Spinoza.''
Verhaal van de Week „De dames MeyexS
ontvangen."
Willy Pétillon „Haagsche brief.,
Willy Corsari„Herinnei'ingeii aan Fid
Carelsen."
W. J. Eelssema: „Meeuwen."
Dr. C. Lendorp „Wintersport*
Zondag hebben dienst de doktoren Plomp^
Batenburg en Kamerling.
Zondag en de geheele week 's nachts heelt
dienst de apotheek van de fa. v. d. Boven,
kamp.
Medegedeeld door het Kon. Ned. Met. Inw
stituut te De Bilt.
Hoogste barometerstand 774.0 te Madrid*
Laagste barometerstand 734.6 to Storno*
way.
Verwachting: Krachtige tot matige Zui
delijke wind, -betrokken 'tot' zwaar bewolkt
met regenbuien, later waarschijnlijk op
klarend, aanvankelijk iets zachter, later
iets kouder.
De reeds gisteren genoemde depressie in
liet W. heeft zich met grooto snelheid N.O.-
waarts bewogen. Hun kern bevindt zicli
thans ten N. van Schotland, alwaar do
luchtdruk nog ferm dalende is. Een secun-t
dairo van dit lage drukgebied strekt zich
van Schotland via Wales tot in het Kanaal
uit. Het minimum dat gisteren over de
Noordzee was gelegen, is verder N.O. nu
afgetrokken. Ilct hooge drukgebied in het
Z. nam een weinig af. De vrij sterko daling
van den barometer over de Britsche. Eilan
den en dc geringe stijging (ten opzichte
van gistermorgen ten onzent) deden den
luchtdruk flink toenemen, zoodat het thans
over Groot-Brittannic, ons land cn N.W.
Frankrijk krachtig in W. tot Z. waait.
Bij den toevoer van de warme lucht uit
Z.W. richtingen is de temperatuur vooral
in Schotland en ons lancl gestegen. In
Scandinavië werd de vorst weer strenger
(te Sarna vroor het hedennacht 20 gr. C).
Dc neerslag was.minder uitgebreid en min
der zwaar dan gisteren. Alleen bij het de
pressie-centrum vielen hoeveelheden van
meer dan 10 rn.M. De regenachtige weers-
toestand met zware bebwolking zal waar
schijnlijk aanvankelijk blijven aanhouden,
later mag eenige opklaring worden vei>
wacht.
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
HANDSCHOENEN:
Nappa gevoerd f 2,75 met bont-
rand f 3,25 en hooger.
Nieuwe modellen in suède en
chevreau.
