G. BROUWER
DE EEMLANDEU
JOH. DE HEER
Buitenlandse!!
Overzicht
Belangrijkste
Nieuws
Weerbericht
Licht op
Dinsdag 29 November 1932
Uitgave: VALKHOFF Co. «s» Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31e Jaargang No. 130
FRANKRIJKS VERDRAG MET
RUSLAND
Het Duitser-Russische ver
drag tot voorbeeld genomen
MP 10 AMERSFOORT
ZES DECEMBER OPENING
VAN DEN RIJKSDAG
HET CONCORDAAT
VAN BADEN
4 uur 21 min.
L. J. LUYCX ZOON
Piano's, Orgels, Radio
ABONNEMENTSPRIJS l*r 3 voor Amersfoort 2.10. per maand 1 0.75, per
week (mtl grat|s verzekering legen ongelukken) f 0.171/,.
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f -05 met inbegrip van een bewijsnummer
i—elke regel meer 0,25. Licfdadighclds-advertentiën voorde
helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
Manioe tegen de minderheden.
Een maatregel, die niet kan
worden toegejuicht
Toon Manioe, de leider der nationale
partij van kleine boeren, drie jaar geleden
voor den eersten keer de macht in handen
kreeg, leek het erop, dat hij nieuwe wegen
zou bewandelen, wat do oplossing betrof
van het brandende minderhedenvraagstuk
hij stelde n.l. een „organische minderheden
wet" in 't vooruitzicht. Manioe heeft destijds
zijn woord niet gehouden. De goedbedoelde
plannen sluimeren sindsdien in een verge
ten schrijftafellade en zij zullen er voor
eerst wel niet uitgehaald worden, daar
Manioe, de leider van dc nieuwe Roemeen-
sche regeering, tot een nieuwen stap is
overgegaan: hij heeft het departement voor
de minderheden, dat professor Jorga ver
leden jaar in 't leven heeft geroepen, afge
schaft.
Dit departement dankte zijn ontstaan aan
den uitdrukkelijken wensch van den koning.
De opheffing ervan geschiedt thans tegen
diens wil. Natuurlijk heeft Manioe motieven
aangevoerd om zijn maatregel te verdeüi
gen: volgens hem stond de slechte finan-
cieele toestand van Roemenie dc handha
ving van liet departement niet toe, doch dit
lijkt veel op een uitvlucht: het departement
heeft Roemenië bitter weinig gekost: vier
millioen op een begrooting van 24 milliard.
En bovendien: de zedelijke waarde van het
departement kon niet in geld worden uit
gedrukt.
Het was een veelbelovend begin, een
daad, die tot ver buiten de grenzen van
Roemenie éen zegenrijke'uitwerking had en
meermalen als voorbeeld diende. Zoo over
woog de Bulgaarsche minister-president
Moesjanof het plan om, evenals in Roemenie,
in zijn land een staatsdepartement voor de
Tninderhoden op te richten. In Roemenie
gat de schepping van het minderheden-
departement een nieuwe wending aan de
minderhedenkwestie in Oost- en Zuid-Oost-
Europa. Roemenie had zich plotseling in de
voorste rijen der vooruitstrevende landen
geplaatst en de betrekkelijke geringe kos
ten droegen voor den Rocmecnschen .staat
rijke -vruchten. Het departement voor de
minderheden was een propaganda van de
beste soorE in het buitenland.
Met departement, aan het hoofd waarvan
tijdens den anibtsduur van drie regeeringen
de 2bvenburgsclie Sakser Rudolf Brandsch
stond, werd niet opgeheven, omdat het te
kort schoot. Geenszins: het heeft er in be
langrijke mate toe bijgedragen een nauwer
band te leggen tusschen de minderheden en
de meerderheid. Een ideale toestand was
wcl-is-waar door het minderhedendeparte-
rnent nog niet in 't leven geroepen en de
werkingssfeer ervan was eenigszins beperkt,
maar het denkbeeld, dat eraan ten grond
slag lag. was juist en Brandsch was de ge
schikte man aan liet hoofd van het departe
ment.
Manioe nu heeft den grondsslag vernield,
waarop een verstandig bouwmeester met
ruimen blik een stevig gebouw van verzoe
ning en volkerenvrede had kunnen oprich
ten.
Manioe wil inmiddels de minderheden
tegemoet komen door in dc ministeries ver
tegenwoordigers der minderheden als amb
tenaren aan te stellen. De Kölnische Zei-
tung meent, dat voor dit plan de tijd nog
niet rijp is: de rekening tusschen de min
derheden en den staat is nog te weinig ver
effend dan dat een duurzame medewerking
der minderheden iets vanzelfsprekends zou
zijn. Manioe zou slechts het aanzijn geven
aan een gevaarlijk renegatendom.
Dat de, opheffing van 't departement dc
Verhouding der verschillende minderheden
tegenover de rcgcering-Manloe en zelfs
tegenover den staat op ernstige wijze zal
beïnvloeden, ligt voor de hand. Te verwach
ten is, dat de minderheden zich nauwer bij
elkaar zullen aansluiten, hetgeen op den
duur kan leiden tot. de vorming van een
politiek en economisch minderhedenblok.
Het is dan ook de vraag of Roemenie zich
de weelde kan veroorloven van een toene
mende spanning op binnenlandsch politiek
gebied, nu het land zich tot Genève om hulp
heeft gewend en het Roemecnsche bedrijfs
leven er niet boven op kan komen, wanneer
het buitenland geen vertrouwen stelt, in den
binnenlaridsch-politicken toestand van Roe
menië.
BEKEND HOTEL AFGEBRAND.
Salzburg, 26 Nov. (V.D.) Het hotel
Scheidberg, -lat m sportkringen zeer be
kend is, is hedenmorgen door een hevigen
brand in de asch gelegd. Met moeite kon
den de bewoners en de gasten zich in vei
ligheid brengen. Men vermoedt brandstich
ting.
ERNSTIG AUTO-ONGELUK.
Neumünster, 26 Nov. (V.D.) Tenge
volge van een lekken band is bij Neumün-
ster een auto met zulk een vaart tegen
een boom gereden, dat hij over den kop
sloeg. Van de zes inzittenden waren er
twee op slag dood, terwijl drie met zware
verwondingen naar het ziekenhuis moesten
.worden gebracht.
De inhoud van het pact
gepubliceerd
liet Fransch-Russische non-agressie
arbitrage-verdrag bestaat uit een inleiding
en vijf artikelen In de inleiding wordt
vastgesteld, dat bet verdrag het Volken
bondsverdrag onaangetast laat en bet Kei
logg-pact bevestigt.
Artikel 1 bevat dc verplichting van beide
landen, elkaar in geen geval, noch alleen,
noch met andere staten, aan te vallen en
onschendbaarheid van de gebieden mot in
begrip van de protectoraten te eerbiedigen.
Artikel 2 bepaalt: Wanneer één der beide
mogendheden door een derde wordt aan
gevallen, is dc andere verdragspartij ver
plicht den aanvaller noch middellijk, noch
onmiddellijk, te ondersteunen. Wanneer
één der partijen èen derde mogendheid aan
valt, heeft de andere partij het recht het
verdrag onmiddellijk op te zeggch.
Artikel 3 bevestigt de verplichtingen van
Frankrijk als lid van den Volkenbond.
In artikel 4 nemen beide mogendheden
de verplichting op zich niet toe te treden
tot een internationale overeenkomst, die
den koop of verkoop van waren en de
opening van credieten in één der beide
landen onmogelijk maken. Zij verplichten
zich bovendien geen maatregelen te tref
fen, die de tegenpartij volledig zouden uit
sluiten van deelneming aan den buiten-
landschen handel. Daardoor worden maat
regelen, zooals liet Russische besluit van
20 October 1930, volgens hetwelk g'een op
dracht meer aan Frankrijk mocht worden
gegeven, onmogelijk gemaakt
Het.artikel wijst verder op het verlan
gen der beide regeeringen haar wederzijd-
sche handelsbetrekkingen door een han
delsverdrag te regelen.
In artikel 5 verplicht zich de Russische
regeeriy.g iedere handeling na to laten, die
een beweging zou kunnen steunen, welker,
doel liet is do souvereiniteit en onafbanke^
lijkheid van de andere partij in gevaar to
brengen. Zij neemt verder dc verplichting
op zich geen organisaties op Russisch ge
bied te dulden of le steunen, die zich het
echt aanmatigen de rol van een regecring
der Fransche koloniën of protectoraatsge-
bieden te spelen. Deze bepaling richt zich
in het bijzonder tegen de in Rusland be
staande verecnigingen van revolutionaire
Annamicten en Tunesiers. Onder deze be
paling vallen echter niet de in Frankrijk
bestaande vereenigingen van Russische
emigranten, die onder dc bescherming der
Fransche regeering blijven.
Frankrijk verplicht zich alleen geen rni-
liair gevormde en gewapende vereenigin
gen-te dulden. De in Frankrijk bestaande
organisaties van vroegere Russische front
strijders worden door bet non-agressic-pact
onaangetast gelaten.
Het arbitrage-verdrag is uitgewerkt naar
het voorbeeld \an het Duitsch-Russische
verdrag. Het voorziet in de instelling van
een permanente commissie, die minstens
eenmaal in het jaar moet bijeenkomen.
Haar besluiten zijn echter voor de beide
regceringen niet bindend.
Voldoening te Moskou.
Moskou, 27 Nov. (V.D.) De op handen
zijnde onderleekening van het Russisch-
Fransche niét-aanvalsverdrag zonder voor
afgaande sluiting van een verdrug met Roe
menië, wordt door Russische officieele krin
gen een zeer groot succes der sovjet-Russi
sche diplomatie genoemd.
De poging der Fransche regeering een
collectieve overeenkomst aan te gaan met
alle randstaten en Roemenië is mislukt. liet
Fransch-Russische verdrag is tegen nie
mand gericht. De Duitsch-Russische be
trekkingen worden er op geen enkele wijze
door getroffen.
De Poolscho staatspresident ra
tificeert het Russisch-Poolsche
pact.
TTOfffMI L«»r«V
DE BEPLANTING VAN DEN SIERTUIN.
Bij liét rangschikken van de houtgewas
sen houden we rekening met de bloem- cn
bladkleur der te gebruiken soorten, waar
door we een mooi geheel kunnen verkrij
gen. Bij een stamboompje van gouden re
gen komt een paarse sering mooi uit, welke
vrijwel gelijktijdig bloeit. Achter een of
meer heesters van Chineesche klokjes of
Forsythia kan men de bruinbladerige Pru
nus ccrasifera var. Pissardii plaatsen, waar
van de bladkleur een fraai contrast vormt
met de bleekgele bloempjes van eerstge
noemde. De roodbladenge Japansche esch-
doorn of Acer palmalum var. atropurpu-
reum is vooral moei in combinatie met
goudgele Ligustrum (L. ovaliiolium fol. aur.
var.) of goudgele Coniferen' b.v. Chamac-
cyparis Lawsoniana var. lutea, Cham, pisi -
fera var. plumosa aurea, e.a. Een eukel
berkje aangeplant voor of tusschen hout
gewassen maakt vooral in den winter een
mooi effect, terwijl in het voorjaar het tee-
re groen aan de slappe twijgen een fraaie
onderbreking vormt bij de meer stijve
groenbÜjvende planten. Bij het aanplanten
v an stam- en struikrozen planten we deze
liefst in combinatie, opdat de stijve stamme
tjes door de er onder geplante struikrozen
gedeeltelijk aan het oog zullen worden ont
trokken, terwijl de kroontjes ecnige hoogte
in het rozenperk brengen, waardoor zoo'n
perk een meer forschen indruk zal maken.
Bovendien kan men door een juiste keuze
van struik- en stamrozen een mooi kleur
effect bereiken. Bij het planten van vaste
planten kan op de zelfde wijze worden ge
handeld. Als voorbeelden van mooie com-
bmatie noemen we: blauwe Delphiniums
met de zachtgeel bloeiende Aihemis Kci-
v/ay, Campanula glomerata (donkerblauw)
met Viola cornuta Ardwell gem. (geel),
Lichnis viscaria spler.dens plena (roserood)
met Phlox subulata Moerheintii (rose), An-
chusa italica (blauwj met Phlox divaricaia
snowdown (wil)). Bij de bovengenoemde
voorbeelden is er ook verschil in hoogte en
komt de laagste soort natuurlijk aan de
voorzijde. Hier zijn enkele grepen gedaan
uit het gröole sortiment planten dat tegen
woordig voor tuinversiering gebruikt wordt.
Met tal van andere voorbeelden kan deze
lijst worden aangevuld, waarbij persoonlijke
smaak omtrent kleur er orincombinaties
een wi?orc\ meespreekt. '\;'i Slgemeen)
wordt ér veel te weinig undaokl geschon
ken aan het juist rangschVzken van het ma
teriaal, en waar immers tie tuin gevormd
wordt door de beplanting en niet door
den loop van een pad, Js een oordeelkun
dige beplanting een hooravereischte.
W arscha u, 27 Nov. (V.D.) De presi
dent der Poolsclic republiek Moscicki heeft
Zondag liet onlangs te Moskou tusschen
Polen en Sovjet-Rusland onderieekende en
toentertijd gepubliceerde non-agressiepact
geratificeerd.
De ratificatieoorkonde zal Maandag in het
officieele staatsblad als decreet van den
staatspresident worden gepubliceerd.
Dit is de eerste maal, dat een verdrag met
een vreemde mogendheid niet door den
Sejin, doch door den staatspresident wordt
geratificeerd.
JEUGDIGE ROOVERS.
Essen, 26 Nov. (V.D.) Zaterdag zijn drie
jongemannen, die gemaskerd waren, een
winkel binnengedrongen, waar zich vier
verkoopsters en twee koopsters bevonden.
Eén der roovers hield met den revolver de
dames in bed w ang, terwijl een andere de
cassière den sleutel van de geldkast af
nam. Nadat zij 614 mark hadden geroofd,
namen zij de vlucht en ontkwamen.
Wenscht ge 't beste voor Uw tuin
Bloemen en ook planten, beide?
Kiest 't betrouwbaar adres
KWEEKERIJ DE „H0RSE WEIDE"
Berlijn, 28 Nov. (V.D.) Nu de Ce Dec.
is vastgesteld als openingsdatum voor den
nieuwen rijksdag, worden reeds weer de
noödige voorbereidingen voor de openings-
ziiting getroffen.' De uilnoodiging draagt
nog slechts een algemeen karakter, aange
zien de namen der verschillende afgevaar
digden nog niet vast staan. De eerste zit
ting zal worden gepresideerd door het oud
ste rjjksdaglid, den nationaal-socialis-
tischeen generaal Littmann, die als oudste
lid van den Pruisischen landdag ook daar
van dc openingszitting heeft gepresideerd.
Na de openingszitting komt onder voorzit
terschap van don huidigen rijksdagpresi-
clent Goering het seniorenconvent bijeen.
In de tweede zitting op Woensdag 7 Dec.
wordt, dan het presidium van den rijksdag
gekozen.
HET ONGELUK IN DE DELBRÜCXMIJN.
Hindenburg (Opper-Silizië), 27 Nov.
(V.D.) Het buitengewoon moeilijke red
dingswerk in de Delbrück-mijn duurt voort.
De bcdolvcne Woitkowski, wiens boven
lichaam reeds Vrijdagavond kon worden
bevrijd, kon nog steeds niet worden losge
maakt uit het gesteente, dat op zijn voeten
gevallen is. Men moet erg voorzichtig zijn,
wijl een groot blok kool boven Woitkowski
hangt en dit door een onjuist optreden
naar berieden zou vallen.
De mijnwerker overleden.
Hindenburg, 28 November. (H.N.).
De mijnwerker Woitowski, een der vier
slachtoffers van het ongeluk op da Del-
brückniijn, is aan hartzwakte overleden.
Men had Vrijdagavond reeds contact met
hem verkregen, doch het gelukte niet hem
tc bevrijden.
De sociaaldemocraten zullen
tegen stemmen
O f f e n b u r g, 27 November (V.D Zon
dag is op den partijdag der S.P.D. defini
lief de houding dér sociaal-democraten no
pens liet concordaat van Baden bepaald,
Ondanks de ultimatieve dreiging van den
leider van liet Badensche centrum, Foehr,
dat bij liet verwerpen van liet concordaat
ile sinds 14 jaren bestaande coalitie auto
matisch zou zijn ontbonden, heeft de Ba
dcnsche partijdag der S.P.D. besloten niet
haar goedkeuring aan liet concordaat te
geven. Meer dan 250 vooraanstaande so
ciaal-democratcn waren aanwezig. Zij heb
ben het volgende besluit genomen:
liet centrum liceft den sociaal-democra
tisclie partijdag een ultimatum gesteld
waarop niet dan afwijzend kan worden
antwoord. De sociaal-democratische fractie
van den Badenschcn landdag zal bij de
stemming in de plenaire vergadering over
de staatsverdragen (concordaat) zoowel te
genover het concordaat mét de Katholieke
als dat met de. Prdtéslanlsche kerk onder
dwang van.de fractie cn met verplichting
lot stemming derhalve tegen stemmen. Alle
overige kwesties, welke in dit verband aan
de orde waren, zijn daarmede afgehandeld,
Namens de landdagtractie heeft alge-
\aardigde Martzlof verklaard, dat de be
slissing is genomen tegen de opvatting van
dé meerderheid del* fractie. De eontra-revo-
lutiónnaire toestand in Dnitschland ver-
eischt hot gesloten front der arbeidersklas
se en daarmede ook de nauwe verbonden
heid in de S.P.D. Dc landdagfractie onder
werpt zich aan dit gebod en daarom ook
aan den wil van den partijdag om in den
landdag tegen de concordaten te stemmen.
NASPEL VAN DE BERLIJN3CHE
VERKEERSSTAKING.
Processen voor het arbeidsge-
gerecht.
6 N'fv. (V. D.j Voofr het ar-
Wérden heden 26 processen
B e r 1 ij n,
beiwsgej'echt
begonnen, die ivi wrband staan met de
Berlijnsche verkeersstaking in begin No
vember. Ms eischers traden op ambtenaren
en arbeiders van de B. V. G„ die wegens
deelneming aan de staking zonder termijn
waren ontslagen. De IJ. V. G. stelde zich op
het standpunt, dat dit ontslag gerechtvaar
digd is, omdat de stakers na de bindend
verklaring van de arbitrale uitspraak had
den geweigerd het werk te hervatten. Dit
betoekent contractbreuk. De stakers ver
klaarden, dat zij zich hadden moeten schik
ken naar den wil van de meerderheid. Men
mag niet van hen vergen, dat zij het werk
hervatten, daar zij geen onderkruipers wil-
I den zijn. Daar een minnelijke schikking
niet tot stand kwam, zal het gerecht moe
ton beslissen. 15 December zal het weer bij
eenkomen. De beslissing zal van vérstrek
kende beteekenis zijn, daar behalve dege
lien, die heden hebben onderhandeld, nog
2000 eraployé's een eisch hebben ingediend.
DE OPSTANDIGE ACTIE IN ALWAR.
Ernstige uitbreiding.
Bombay, 2 7 N o v. (V. D.j De opstand
in den Indischen staat Alwar heeft reeds
een bedenkehjken omvang aangenomen. Dc
Mohammedaansche stam der Mëos heeft de
meeste dorpen in een soort oorlogstoestand
gebracht, ten einde de inning der landbe-
lastingen door de belastingambtenaren te
verhinderen. De inboorlingen breken de
straten op en richten barricades op. De
vertegenwoordiger van den Engelschen
gouverneur-generaal te Radschpoctana
heeft den maharadja verzekerd, dat. hij zich
kan verlaten op den steun der Engelsche
regeering bij het herstel en de handhaving
van de orde en rust. Het middelpunt der
onlusten is de stad Dhamoekar, waar onge
veer 8000 vroegere Mohammedaansche
frontsoldaten verblijven.
NIEUWE NEDERLAGEN der REBELLEN
IN HONDURAS.
Mexico, 26 Nov. (V.D.). In een slag bij
Santa Rosa in het district Copan zijn de
opstandelingen uit Honduras door de rc-
geeringstroepen onderopperbevel van ge
neraal Villainil verslagen, waarbij zij elf
dooden en ruirn vijftig gewonden verloren.
Ook 1 »ij Laceiba werd hun door regcerings-
troepen onder leiding van generaal Reyes
een nederlaag toegebracht.
De ministers van buitenlandsche zaken
en van arbeid van Honduras zijn afgetre
den. Verwacht wordt, dat ook de minister
van oorlog zal aftreden.
MISLUKTE VLUCHT UIT DE
GEVANGENIS.
New York, 27 November (V.D.) In den
nacht op Zondag heeft een in de gevange
nis Van Brooklyn gedetineerde geprobeerd
uit te breken. Met behulp van een binnen
gesmokkeld pistool schoot hij een bewaker
neer, terwijl hij een toegeschoten opzichter
ernstig verwondde. Toen de gevangene zag,
dat het onmogelijk was te ontkomen, pleeg
de hij zelfmoord. Hij was veroordeeld tot
30 jaar gevangenisstraf. 1
BUITENLAND.
De moeilijkheden bij het vormen van een
regeering in Duitschland.
(Derde blad, pag. 1).
Politieke aanslag in Sofia.
(Derde Blad, pag. 1).
BINNENLAND.
Harold Lloyd te \msterdam gearriveerd.
(Tweede Blad, pag. 1).
De Oranje Nassau-mijnon worden niet
verkocht. (Tweede Blad, pag. 1).
Mislukte bankroof te Amsterdam.
(Tweede Blad pag. 1).
Na het optreden van Tauber. Faillisse
mentsaanvrage tegen zijn impressario.
(Tweede Blad, pag. 2.)'
Medegedeeld door het Kon. Met. Instituut
te De Bilt.
Hoogste barometerstand; 775.1 te Maas
tricht.
Laagste barometerstand: 720.4 tc Jan-
Verwachting: Zwakke tot matige Z. tot
Z.W. wind, nevelig tot half bewolkt, weinig
of geen neerslag-temperatuur om het vries
punt des nachts, overdag weinig ^verande
ring in temperatuur.
Het hooge drukgebied dat zich gisteren
sterk over onze omgeving uitbreidde, heeft
nu zijn centrum over midden Europa. Ter
wijl een ander centrum hij de Azoren achter
bleef. De depressie bij IJsland werd weer
diep en trekt naar de Noorsche kust; een
secundaire trekt over de Britsche eilanden.
Het stormt zwaar over geheel Scandinavië,
vooral aan de Noorsche kust. waar orkaan
kracht wordt gemeld en dc warme Z.W.
ti'oorn heeft daar en op, (le Britsche eilan
den de-''temperatuur tot ver boven normaal
doe.ustijgen. Op het vasjteland is het over
hèBalgt-mecn kalm weei; met ochtendnevel
iiurrig weer overdag.' Aileen van Scan-
rib^vie en te Farocr wcrd\matige tot zware
neerslag gemeld. Aanvankelijk schijnt do
depressie in het 'Westen loèji niet tot het
vasteland te' zullen doordringen, aangezien
in de bovenlucht overal N.O,1 wind waait.
Maar later is stijgende temperatuur met
kans op neerslag te wachters
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
HANDSCHOENEN:
Nzppa gevoerd f 2,75 met bont-
rand f 3,25 en hooger.
Nieuwe modellen in suède en
chevreau.
Varkensmarkt 5 Tel. 1309
Onze orgels, piano's piano's zijn
juist iets beter dan andere en
goedkooper
500000000000000000000
BETER EEN UUR LA
TER, - OM TWAALF
UUR - THUIS
DAN REEDS OM ELF
UUR IN EEN ZIEKEN-
HUISI
ooooooooooooooooooooa
