AMERSFOORTSCH DAGBLAD
Wordt Von Schleicher rijkskanselier?
Woensdag 30 November 1932
31e Jaargang No. 131
Zijn kansen zijn zeer gestegen
DE HONGERMARSCH DER
WERKLOOZEN
OM HET BEZIT VAN
MANDSJOERUE
UITSTEL VAN HERRIOT'S
GENEEFSCHE REDE
Onderhandelingen over een
politieken wapenstilstand
Sociaal-democraten in de oppositie
B c r 1 ij ii, 28 No v. (V. D.) Maandag heeft
nog geen beslissing gebracht in de kabi
netscrisis. In politieke kringen bestaat
meer en meer de indruk, dat de beslissing
spoedig zal vallen. Men neemt aan, dat
zulks Dinsdag het geval zal zijn. Op den
voorgrond der besprekingen staan zoowel
een kabinct-von Papen als een kabinet-von
Schleicher. Wie van deze beide persoonlijk
heden belast zal worden met de vorming
van een nieuwe regeering, zal pas Dinsdag
bekend kunnen worden, wanneer de be
sprekingen der, genoemde heeren ten einde
zullen zijn.
Het verluidt, dat von Schleicher Dinsdag
opnieuw in contact zal treden met leiders
der N. S. D. A. P. Van deze bespreking zal
het afhangen, of von Schleicher op zich zal
nemen een nieuwe rijksre&eering te vor
men.
Na het resultaat der besprekingen, welke
generaal von Schleicher en von Papen heb
ben gevoerd, moet het niet onwaarschijn
lijk worden geacht, dat Dinsdag of in ieder
geval binnen enkele dagen een overgangs-
kjabinet onder leiding van generaal von
Schleicher zal kunnen worden gevormd.
Von Schleicher zou bij de besprekingen
hebben nagegaan, welfcc houding een door
bem geleid overgangskabinet zou moeten
aannemen tegenover "de partijen. Zooals be
kend, hebben deze besprekingen plaats ge
had o. m. met Leipart, Breitscheid. Gereke,
Otto, Brauweiler, prelaat Kaas cn persoon
lijkheden der Volkspartij.
Bij de bespreking met Breitscheid is von
Schleicher gebleken, dat de S. P D. in op
positie .zal gaan togen een kabinet-von
Schleicher, terwijl zoowel het centrum als
de Beiersche Volkspartij en de Duitsche
Volkspartij bereid zouden kunnen zijn een
kabinet-von Schleicher te tolereeren. Er
heeft geen bespreking plaats gehad tus-
fcchen von Schleicher en Hugenberg, even
min als tusschen Hugenberg en yon Papen.
Aangezien Strasscr en Frick waarschijnlijk
reeds Dinsdag in den loop van den dag te
Berlijn zullen aankorpen, mag aangenomen
worden, dat 6poedig een onderhoud zal
plaats vinden tusschen deze beide heeren
en von Schleicher. In politieke kringen ge
looft men, dat een overeenstemming tus
schen von Schleicher en de N. S. D. A. P.
niet is uitgesloten, indien tevpren wordt be
paald, dathet kabinet slechts een over-
gongskabinet voor zeer korten tijd zal zijn.
Indien dit ondubbelzinnig zal zijn vastge
legd en von Schleicher zal afzien van een
aantal sociaal-politieke maatregelen, kan
eon kabinet-von Schleicher als zeker wor
den beschouwd.
Kenmerkend voor het optimisme, waar
mede de bemoeiingen van von Schleicher te
Berlijn worden gevolgd, is, dat reeds de
minjsterlfjst van een eventueel kabinet-von
Schleicher in de bladen wordt besproken.
Reeds neemt men aan, dat von Schleicher
als rijkskanselier het rijksweerministerie
zal willen behouden, voorts dat, indien het
niet mocht gelukken een nationaal-socia-
list voor binnenlandsche zaken te winnen,
dr. Bracht hiervoor in aanmerking zal ko
men, dat landbouw door den heer von Kne-
bel-Doeheritz zal worden geleid, terwijl ten
slotte de portefeuille voor economische za
ken en arbeid zou worden toevertrouwd
aan dr. Gereke. Dit zijn natuurlijk slechts
«ombinaties, aangezien voor arbeid bijv.
ook Stcgerwald's naam wordt genoemd.
Het centrum schijnt evenwel de afvaardi
ging 'van een lid in het kabinet-von
Schlcjchpr afhankelijk te willen stellen van
de officieele toetreding van een nationaal-
socialist tot het kabinet-von Schleicher.
Van de tegenwoordige ministers zouden
von Neuralh (buitenlandsche zaken),
Schwcrin v. Krosigk (financiën) en Eltz von
Rübenach (posterijen en transportwezen)
aanblijven.
De laatste beslissing berust evenwel bij
den rijkspresident, zoodat bet zeer wel
mogelijk is, dat von Papen nogmaals met
de kabinetsvórming zal worden belast,
mits bij daartoe natuurlijk bereid is.
De avondbladen behandelen uitvoerig de
kabinetscrisis, waarbij er op gewezen
wordt, dat thans onderhandelingen wor
den gevoerd met bet doel tot een zg. poli
tieken wapenstilstand te komen, waardoor
het nieuwe prcsidentieele kabinet in de ge
legenheid zou worden gesteld ongestoord te
werken tot het voorjaar met uitschakeling
van den rijksdag.
Wat zallen de nationaal-socla-
llsten doen?
De kansen op een „oplossing-voo
Schleicher" zijn, volgens do D. A. Z. lang
zaam bezig te stijgen. Dinsdagavond zullen
von Pnpen, von Schleicher cn staatssecre
taris Moissncr gezamenlijk bij den rijkspre
sident worden ontvangen. Hier zou dan de
basis worden gelegd voor een beslissing
van von Hindenburg. Volgens de D. A. Z.
wordt als opvolger van den rijksminister
van arbeid Schaffer genoemd de scheids
rechter voor Berlijn Brahn. Het rijks
weerministerie. zal. in een kabinet-von
Schleicher vermoedelijk door een commis
saris, in dit geval den chef der legerlei
ding, generaal von Hamraerstein, worden
beheerd.
De Vossische Zeitung verneemt, dat de
rijksweerminister von Schleicher Dinsdag
bezoek verwacht van Gregor Strasser. Dit
zal dan wel het doorslaggevende onderhoud
zijn, waarna von Schleicher zich een juist
beeld zal kunnen vormen van de mogelijk
heid inzake een „politiek moratorium" ge
durende do wintermaanden.
Der^Tag \vij6t er op, dat de persoonlijke
samenstelling van liet kabinet natuurlijk
ook invloed zal ultoeteneif op de houding
der verschillende fracties. Experimenten
moeten worden vermeden.
De Lokalanzcicrer bespreekt de maatrege
len, die noodig zouden worden in geval
van een mislukken der onderhandelingen
cn schrijft: Deze maatregelen zouden kun
nen bestaan in een ontbinding van den
rijksdag en nieuwe verkiezingen, dan wel
in maatregelen van den rijkspresident,
waarbij een „Staatnotstand" zou worden af
gekondigd. Theoretisch zou men dan nieu
we verkiezingen kunnen uitstellen na een
ontbinding van den rijksdag, of ook pogen
den rijksdag door toepassing van artikel 18
voor een zekeren tijd te verdagen, echter
met toezegging, dat de commissie voor bui
tenlandsche zaken en de Uberwachungs
niisschus hun beraadslagingen zullen kun
nen voortzetten en de regeering zich vol
komen .volgens de bepalingen van do
grondwet Via afloop van den termijn ter be
schikking zal sfellen van den op 6 Novem
bèr gekozen rijksdag.
De.Germania acht het mogelijk, dat de
besprekingen met de nat.-soc, niet reeds
vandaag of morgen tot een definitief einde
zullen leiden en zegt, dat het ook niet goed
zou zijn, wanneer deze nieuwe en zeer ern
stige poging, fatale conflicten te vermijden,
overhaast zou worden. De tegenwoordige
toestand is zoo ernstig en de consequenties,
dio daaruit kunnen voortvloeien, zijn zoo
gevaarlijk, dat met geduld en taaiheid ook
de allerlaatste mogelijkheden zouden moe
ten worden uitgeput, teneinde het Duitsche
volk zonder nieuwe, onafzienbare conflicten
door den winter heen te brengen.
De Vorwürts stelt vast, dat generaal von
Schleicher niet van den beginne af aan
heeft kunnen rekenen op oen tolereeren
door de sociaal democraten. Zij blijven in
de oppositie. De Vprwarts wijst er verder
op, dat von Schleicher meer hoop kan heb
ben dan von Papen en legt vooral nadruk
op de besprekingen betreffende Pruisen tus
schen nat.-soc. en centrum.
Het enderhond tusschen Kaas
en von Schleicher.
B c r I ij n, 2 S Nov. (V. D De rijksweer
minister von Schleicher heeft Maandag een
onderhoud gehad met den leider der cen
trumpartij, prelaat Kaas. Het onderhoud
duurde ruim 2 uur. Naar uit centrumkrin
gen verluidt, heeft generaal von Schlcichor
in dit onderhoud medcdeelingen gedaan
over aard en omvang van den hem door
den rijkspresident gegeven opdracht. Ver
Do dag van de Parljache Midi net tos is weer met groote vroolijkheid gevierd. Op
enze foto riet men do motikes dansen temidden van het drukke verkeer van de
Fy&nsohe hoofdstad»
der werd daarop het standpunt van het
centrum ten opzichte van deze opdracht be
sproken. Het verluidt, dat over het gehoet
do indruk bij het centrum gunstig genoemd
kan worden; men houdt bet dan ook niet
voor uitgesloten, dat op de basis van deze
opdracht een overeenstemming zou zijn te
bereiken. Den vakvereenigiugen is een
flinke tegemoetkoming met betrekking tot
de sociaal-politieke en loonpolitieke nood
verordeningen, deels zelfs de opheffing
daarvan, toegezegd. Tocb verwacht men iu
centrumkringen, dat de onderhandelingen
nog gcruimen tijd zullen duren» eventueel
tot aan hpt bijeenkomen van, den rijksdag,
d. w. z. tot 6 December..
Generaal von S.chleichcr is in ieder geval
voornemens nrets overhaast te doen en de
onderhandelingen kalm te voeren.
De Kólnische Volkszeitung en een aantal
andere dagbladen wijzen in verband met
den politieken toestand in Berlijn op den
bekenden Duitsch-nationalcn eiscb inzake
bijeenvoeging van de vier. economische mi
nisteries tot één crisis-ministerie. Van
Duitsch nationale zijde verluidt echter, dat
alle desbetreffende beschouwingen cn be
weringen, o. a. inzake een eisch van Hugen
berg in dit opzicht als voorwaarde voor
stoun van het komende kabinet, niets met
de feiten uit te staan hebben.
Besprekingen met de vakver-
cenlgingen.
B e r I ijn 2 8 Nov. (H. N.) De bespre
kingen over de oplossing van de regeerings-
crisis zijn vandaag voortgezet. Generaal von
Schleicher heeft in den loop van den dag
het bestuur van den Duilschen algemee-
nen vakvereenlgingsbond ontvangen, waar
mede hij volgens een door dezen bond uit
gegeven communiqué verschillende vragen
van socialen en economischen aard bespro
ken heeft. Het bestuur van den bor.d heeft
op de noodzakelijkheid gewezen om arbeid
te verschaffen door de uitvoering van open
bare werken en door bevordering van de
vestiging op 't land en verlangde voorts op
heffing van de bepalingen betreffende de
vaststelling van het loon der noodverorde
ning van 5 September j.l.
Berlijn, 29 Nov. (V.D.) De nat.-soc. lei
ders dr. Frick en Gregor Strasser zijn van
morgen uit Müncben te Berlijn aangeko
men. De leider der rijksdagfractie dr. Frick
zal zoo spoedig mogelijk een bespreking
met generaal von Schleicher over den po
litieken toestand hebben.
Naar verluidt, zijn de nat.-soc. niet be
reid tegenover een kabinet-von Schleicher
een andere houding aan te nemen dan te
genover het kabinet-von Papen, wat be
vestigd wordt dpor een artikel in de Vol
kischc Bcobachler onder den titel: „De
N-S.D.A.P. zal een kahinet-von Schleicher
niet tolereeren". Do hoop, dat von Schlei
cher er in zal slagen de nat.-soc. tot een
wapenstilstand of tot een tolereeren tot
het komepde voorjaar te bewegen, is dus
ijdel. Onder deze omstandigheid is het d«
vraag of von Schleicher nog do geschikte
man voor de functie van rijkskanselier is.
De rijkspresident had de voorkeur gege
ven aan von Schleicher, omdat gehoopt
werd. dat hot parlement tegenover hern
welwillender zou staan dan tegenover von
Papen. Indien echter ook von Schleicher
een groote oppositie in den rijksdag te
gen zich krijgt, is er voor den rijkspresi
dent geen reden om Von Papen los te la
ten. Niettemin acht men een kanselier-
schap van Von Schleicher beter, omdat al
thans centrum en Beiersche volkspartij
welwillender tegenover hem staan dan te
genover von Papen, terwijl men ook in
verschillende economische kringen een ka
binct-von Schleicher zou toejuichen.
B e r 1 ij n, 28 Nov. (H.N.) De bespreking,
welke rijksweerminister. von Schleicher van
morgen met de nationaal-socialistteche rijk6
dagafgevaardigden Strasser en Frick zou
hebben, is op het laatste oogenblik door do
nationaal-socialisten afgezegd. Dit beteckent
dus, dat de verwachtingen van generaal von
Schleicher, dat de nationaa.l-sociaüstcn zich
bereid zouden verklaren een door hem tc
vormen „wapenstilstandskabinct" te dulden,
niet vervuld zijn. Dientengevolge is met ze
kerheid tc verwachten, dat de rijkspresident
in den loop van den dag Von Papen op
nieuw met de vorming van een kabinet zal
belasten .en bij het verstrekken van deze
opdracht tegelijk een oproep tot het Duit
sche volk zal richten. Ongetwijfeld zal het
nieuwe kabinet von Papen een „strijd"-ka-
binet zijn, dat met een beroep op art 48
van de grondwet den rijksdag opnieuw zal
ontbinden. Het nieuwe kabine-von Papen zal
in zooverre van het oude verschillen, dat
de tegenwoordige ministers van binnenland
schc zaken, landbouw en economische aan
gelegenheden door nieuwe functionarissen
vervangen zullen worden. Als nieuwe mi
nister van binnenlandsche zaken wordt
dr. Bracht, de plaatsvervangende rijkscom
missaris voor Pruisen, genoemd, die tevens
Pruisisch minister van binnenlandsche za
ken zal worden. Het strijdvaardige karak
ter van hot nieuwe kabinet zal daardoor
nog 'onderstreept worden. Intussehen is te
venvachten, dat de benoeming van een
nieuw kabinet-von Papen een storm van
verontwaardiging zal doen opsteken on de
oppositie zich nog krachtiger dan vroeger
zal laten gelden.
Berlijn, 29 November (V.D.). Wij ver-
nemon van gezaghebbende zijde, dat Adolf
Hitler besloten heeft tegemoet te komen
aan de wenschen van generaal von Schlei-
clicr en heeft toegezegd Woensdagochtend
naar Berlijn te komen, ten einde met den
Rijksweerminister een onderhoud te heb
bén over den politieken toestand. Hitier
zal tegen negen uur te Berlijn aankomen,
waarna de bespreking direct zal aanvan
gen, zoodat tegen den middag de Rijks
president op de hoogte kan worden ge
bracht van het bereikte resultaat
B e r 1 ij n, 29 November (V.D.). De beslis
sing of von Papen of von Schleicher rijks
kanselier zal worden is nog niet gevallen.
In welingelichte kringen wordt er aan ge
De plechtige intocht van het pas getrouwdo Zweeilscho erlprlnselijke paar in
Stockholm, na beëindiging van de huwolijksrois.
twijfeld of Woensdag uitkomst zal brengen
Met is de vraag, aldus wordt verklaard,
wat het resultaat zal zijn van de bespre
king tusschen Hitler en von Schleicher.
Aangenomen wordt, dat Hitier zal weige
ren een kabinet von Schleicher te tolcree
ren. Een andere kwestie zou natuurlijk zijn
of niet een onderhoud betreffende do wijze
waarop oppositie tegen een kabinet-von
Schleicher zou worden gevoerd, zin zou
hebben, aangezien men in politieke krin
gen aanneemt dat de oppositie tegen een
kabinet-von Schleicher zwakker zou zijn
dan een kabinet von Papen. Aangozien von
Schleicher nog steeds als vriend der N.S D
A.P. wordt beschouwd, acht men het in
zekere politieke kringen nog steeds moge
lijk, dat hier ten minste toenaderingspogin
gen zullen worden ondernomen.
Verloopt het gesprek-von Schleicher—
Hitler negatief of komt het niet tot 6tand
dan is het waarschijnlijk, dat von Papon
met de vorming van een kabinet zal wor
den bela6t. Het is evenwel de vraag of hel
dan von Papen zal gelukken een nieuw
kabinet op de been to brengen. Het Is dus
alsnog mogelijk, dat In dat geval von Papen
na enkele dogen de opdracht zal terugge
ven en von Schleicher dan toch met de re-
gceririgsvorming zal worden belast.
De rijkspresident ontvangt.
B e r 1 ij n, 29 Novembor (V.D.). Dinsdag
middag hebben von Papen, von Schleicher
en dr. Meissner den rijkspresident rapport
uitgebracht betreffende het verloop van
hun besprekingen met de partijleiders en
de organisaties. Dé definitieve beslissing
zal pas kunnen vallen na het onderhoud,
dat von Schleicher morgenochtend met Hit
Ier zal hebben.
New-York, 28 Nov. (V.D.). De gedelè-
geerden van den hongermarsch naar Was
hington komen thans bijeen; tegen Woens
dagmorgen hopen de organisatoren 1500
werkloozen bijoen te hebben, teneinde den
marsch naar de nationale hoofdstad aan tc
vangen. Zij zullen den vijfden December in
Washington aankomen, waar zij zich zul
len voegen bij de duizenden anderen, die
uit alle dcelen van het land naar Washing
ton opmarscheeren. Carl Winter, de secre
taris van den raad van werkloozen, heeft
de gedelegeerden gewaarschuwd er op
voorbereid te zijn, dat zij onderweg door de
politie zullen worden tegengewerkt.
OUD-MINISTER KEERT VRIJWILLIG
NAAR SPANJE TERUG.
Madrid, 28 November. (H.N.) De Spaan-
sche vroegere minister van buitenlandsche
zaken, de hertog van Albu. is vrijwillig
naar Spanje gekomen om zich te verdedi
gen tegen de tegen hem ingebrachte be
schuldigingen. Hij heeft zich bij do politie
aangemeld.
Deze deelde hem echter mede, dat geen
bevel tot aanhouding tegen hem was uit
gevaardigd. Het is daarom mogelijk, dat de
hertog binnenkort weer naar Zwitserland
terugkeert
STORM OP DE KASPISCHE ZEE.
Talrijke vlsschers vermist.
Moskou. 28 Nov. (V.D.) Tengevolge van
een zwaren storm op dc Kaspische Zee wor
den verschillende trawlers met in totaal li
man aan boord vermist. Verscheidene vlieg
tuigen zoeken naar de schipbreukelingen.
Een militaire vlieger deelde Maandag me
de, dat bet. Russische s.s. Bomota gezon
ken is. De bemanning kon worden gcrecL
HET FRANSCH-RUSSISCHE VERDRAG
ONDERTEEKEND.
Parijs, 29 Nov (V.D.) Het Fransch-Rus-
sische non agress'je- en arbitrage-verdrag
is Dinsdagmiddag om vijf uur in het go-
bouw van het ministerie van buitenland
sche zaken door premier Herriot en den
sovjet-Russischsn ambassadeur te Parijs
Dowgalewski onder teekend.
„Hef Chineesche volk zal de
Japansche bezetters weg*
jagen"
Moe k den, 28 Nov. (V.D.) Het dagblad
Peiping and Tientsin Times publiceert
eon telegram, naar Genève gezonden door
14 commandanten van vrijwilligersdetache-»
mentcn, waaronder gcnevaal Ma, Soe Ping
VVcng e.a en waarin Japan wordt beschul
digd Mandsjoerlje te hebben bezet Het te
legram vermeldt vorder, dat het Chinee
sche volk reeds in opstand is gekomen en
gereed staat den bezetters tegenstand te
bieden. Het aantal vrijwilligers in bet
Noord oostelijk gedeelte van Mandsjoerije
bedraagt reeds een milliocn mannen. Hot
telegram eindigt aldus: „Het Is mogelijk,
dat de regeering van China niet in staat is
Mandsjoerije te heroveren, maar het Chi
neesche volk heeft zelve besloten de Ja*
panache bezetters weg te jagen".
G e n v e, 28 November (V D.) De buiten-
gewoone plenaire vergadering van den
Volkenbond is Maandag door den presi
dent, den Belgischen minister van buiten
landsche zakon, Hymans, bijeengeroepen
tegen Dinsdag 6 December. Op de agenda
staat het beroep der Chineesche regeering
op den Volkenbond met betrekking tot het
conflict met Japan, voorts de goedkeuring
van de Asserablée den tot nu toe plaats-
vervangenden Franschen secretaris-gene
raal van den Volkenbond, Avenol, te be
noemen tot secretaris-generaal. Sit* Erio
Drummond treedt op 30 Juni 1933 af als
secretaris-generaal.
Voorts heoft Hymans de leden der com
missie van 19 bijeengeroepen op Donder
dag 1 December ter voorbereiding van de
behandeling der Mandsjoerijsche kwestie.
Zo'oals bekend, zijn ln deze commissie alle
groote mogendheden vertegenwoordigd.
De Chineesche gezant Yen heeft Maan
dag een nota overhandigd van het verbond
van Mohammedanen in China, waarin 50
Mohammedanen bij Allah zweren nimmer
te zullen toelaten, dat de staat Mandsjoo-
rtje wordt erkend. In de nota wordt ver
klaard, dat de Mohammedaansche broeders
over de geheele wereld het eens zijn met
dit besluit.
De houding van Frankrijk.
Parijs, 28 Nov. (V.D.) Met betrekking
lot geruchten, verspreid in buitenlandscho
dagbladen, volgens welke Frankrijk zijn
houding zou wijzigen ten opzichte van het
conflict in het Verre Oosten, zulks in ver
band mot de door Hoover aangenomen
houding in de schuldenkwéstio, wordt in
welingelichte kringen verklaard, dat Iedere
grondslag aan deze veronderstelling ont
breekt,
In de kwestie van het Chfneesch Japan
sche geschil treedt Frankrijk alleen op als
lid van den Volkenbond en den Volken
bondsraad, waar het duidelijk zijn objecti
viteit cn onpartijdigheid tot uiting heaitk
laten komen.
P a r ij s, 29 Nov. (V.D.). De rede, die Je
Fransche minister president Herriot oor-
spronkelijk morgen te Genèvo zou houden,
is voorloopig uitgesteld tot Donderdag
avond, althans wanneer zich voir dien njd
geen onvoorziene moeilijkheden voordoen.
Men acht het van Fransche zijde ook niet
uitgesloten, dat de Duitsche rijksminister
van buitenlandsche zaken von Neurath
door de kabinetscrisis van Dudschland is
verhinderd tijdig te Genëve terug te zijn.
Indien de momenteel gevoerde handelingen
tusschen Frankrijk en Amerika over da
schulden kwestie Donderdag in een beslis
send stadium zullen treden, zal Herriot ota
uitstel van deconferentie te Genève vcp*
zoeken.
