AMERSFOORTSCH DAGBLAD
„BOODSCHAP VAN VREDE EN ARBEID"
Zaterdag 17 December 1932
31e Jaargang No. 146
VON SCHLEICHER'S REDE
TREKT DE AANDACHT
Principieele oppositie der
soc.-democraten
;tofzuigerfabriek
hilversum
DERDE BLAD
CHAUTEMPS ZIET
ER VAN AF
DE BRAND IN HET
WARENHUIS
TORNT FRANKRIJK AAN 'T
ACCOORD VAN VIJF?
heeft de stem van het volk
doen hooren"
Bcrl ij n, io Dcc. (V.D.) Bijna alle Bcr-
lijnsche bladen leveren uitvoerig commen
taar op de redevoering van von Schleicher.
De Tagliclte Rundschau schrijft, dat men
zelden van een regeeringschef zoo open 011
zoo dicht bij het brutale staande woorden
gehoord heeft.
De economische instellingen, bet parle
ment, bet negatieve radicalisme en ook dc
jeugd hebben vele dingen moeten hooren,
die nog niet gezegd waren en wat belang
rijk is: na de koele manier van Brüning, na
den scherpen en hoogmoedigen toon van
von Papen, heeft zich thans weer eens dc
stem van het volk doen hooren, de generaal
heeft uitgesproken, wat tegenwoordig ieder
denkt.
De Gcriuania schrijft onder het opschrift
„Een andere toon o.a. dat de redevoering
in al haar dcelen schijnt te bevestigen, dat
deze rijkskanselier bet verstand onmiddel
lijk heeft aanvaard als het beste en belang
rijkste deel van zijn functie. Er staat geen
enkele passage in, die niet rechtvaardig is
jegens zijn voorgangers. Deze redevoering
zal dc ontspanning en kalmeering, die dc
kanselierswisscling reeds gebracht heeft,
nog bevorderen. Hot is op zijn minst geen
slecht begin, zelfs wanneer zij alleen maar
bet uitsluiten van politieke slimE-u! zou be-
loekcnen.
De Tag stelt in liet licht, dat de eerstvol
gende ontwikkeling zal moeten uitwijzen,
of de nieuwe kanselier met zijn voorzichtige
lioudiug de autoritaire staatsleiding voor
den onvermijdelijkcn eindstrijd een krachti
ger positie heeft verschaft.
De Lokalanzeigcr spreekt de hoop uit, dat
hij de uitvoering van do maatregelen, ont
worpen ter bestrijding van de economische
risis, de wetten van liet economische ver
stand toch essentieel strenger zuilen worden
toegepast dan dc uiteenzettingen van den
rijkskanselier zouden kunnen doen vreczen.
De Vossischc Zeitung noemt dc rede een
rcgeeringsvcrklaring zonder scherp getec-
kend profiel. Dc ovcrhecrschendc trek is
werkverschaffing cn liet noodprogram is
dus op een zekeren tijd van wachten inge
steld. Dc regeering kan verlangen, dat. men
haar gelegenheid zal gc\en niet alleen aan
te kondigen wat zij wil, maar ook te be
wijzen, wat zij kan. De D. A. Z. heeft den
indruk, dat von Schloicher een hoogpoli
tieke rede heeft uitgesproken. Hij heeft
overal het algcmccnc naar voren gebracht
en zich ingespannen als rechtvaardig zaak
waarnemer de belangen met elkaar in over
eenstemming te brengen.
Dc Yorwarts wijst er op, dat de verande
ring tégenover het program van von Papen
♦•igenlijk alleen ligt in een versterken van
de openbare werkverschaffing. Von .Schlei
cher heeft uit het program von Papen die
deelen weggelaten, waarvan het mislukken
reeds thans gebleken is. Plet program van
\on Schleicher is een program van weder
opbouw van het kapitalisme en staat in
strikte tegenstelling tot dc plannen van de
socialistische actie. Plet zal cle principieele
socialistische oppositio van de soc.-dcm.
partij ondervinden.
De Deutsche Zeitung stelt in het lichl, dal
von Schleicher zich bepaald heeft tot de aan
duiding van een cconomisch-politieke licht
lijn, die nog steeds onduidelijk is. In deze
al te welwillende redevoering heeft het m
ncrlijkc geloof cn daarom ook dc wil tot
den strijd ontbroken.
Dc Börscnzcitung wijst er op, dat de rede
voering' een overvloed van bijzondere ge-
«lachen en aanduidingen bevat, die nader
belicht verdienden te worden. Het, blad be
perkt er zich dan ook toe den tekst af te
drukken.
Plet Berliner Tageblatt zogt, 'dat de open
lijke bekentenis van von Schleicher, dat do
autoritaire staatsleiding de samenwerking
van bet parlement, noodig heeft, doet ver
moeden, dat hij cr waarde aan hecht een
anderen koers tc sturen dan von Papen.
De rijkskanselier verraste
door eenvoud en populariteit.
De Kolnischc Yolkszeitung schrijft o.a., dat
dc rede van den rijkskanselier verrast heeft
door eenvoud en populariteit. Toch was dui
delijk te merken, dat zich achter de woorden
een wil verborg, die zich bewust van dc
MANOCt-AAP t.e\/RPT 2G.
FlUAAL AMERSFOORT:
AL8.CUVPSTBAAT 70
76LEC-1336
macht, die vereenigd is dooi' het in een hand
zijn van kanselierschap, rijksweerministerie
en rijkscommissariaat voor Pruisen. De Kol
nische Zeitung zegt, dat het een redevoering
is geweest, die zeer veel rekening heeft ge
houden met dc psychologische impondera
bilia van de economische cn sociale politiek
cn die, wat economisch verstand betreft,
ecnige tegenstrijdigheden en onduidelijk
heden bevat.
De Rheinisch-Westfülisclie Zeitung juicht
bet toe, dat het program van von Papen
erkend is als geschikte basis voor de toe
komstige economische politek. Of de hou
ding tegenover dc communisten verstandig
is, is een open vraag. Deze houding schijnt
meer opportunistisch en dezen indruk heeft
men helaas ook gekregen van de andere uit
eenzettingen van den rijkskanselier.
pret Stuttgarter Ncue Tageblatt noemt de
redevoering van von Schleicher het verstan
dige woord van ccn man, die, zich bewust
is van zijn verantwoordelijkheid en die het
gezonde verstand wil laten ovcrhecrschen,
rekening houdende met dc gegeven omstan
digheden.
De Müncliener Xcueste Nachrichtcn
schrijft over de 10de \an rijkskanselier
Von Schleicher, dat deze bevestigd heeft,
dat zijn program ccn program van den
binnenlandschcn vrede, van rust en ont
spanning zal zijn. Met uitzondering van de
communisten ziel Von Schleicher geen te
genstanders en hij zal hel iedereen moei
lijk maken in hem een tegenstander tc
zien.
I)e Hamburger Frcmdenblatt is van mcc-
ni'.ig, dat do rode van den rijkskanselier
getuigt van moed en ook ccn zeker risico
betcckent.
De Hamburger Nachrichtcn schrijft, 'dat
millioenen menschen met voldoening de
boodschap van vrede en arbeid hebben ver
nomen, die juist uit den mond van een sol
daat hoop zal wekken. Yon Schleicher zal
er niet aan twijfelen, dat een volk, het
welk jaren lang slechts mooie phrases
hoeft gehoord, doch in werkelijkheid slechts
stecncn voor brood kreeg, een zekere te
rughoudendheid toont cn dc concrete rc-
geeringsbesluiten wil afwachten. De re
geering lieeft echter recht op „fair chance".
De Dresclcner Nachrichtcn schrijft, dat
aan het slot van de redevoering kwam,
waarop men gedurende dc gchcele rede
had gewacht, n.l. liet beroep op dc partijen
om medewerking. Geen beminnelijke uit-
noodiging, doch een krachtige vermaning,
waarin men zelfs ec.n verholen dreiging
kon hooren. Xicüemii^ mag men veronder
stellen, dal hij de voornaamste bedoelin
gen zijner rogcering niet voor de micro
foon, doch in vertrouwelijke onderhande
lingen tracht uit tc werken.
Hoe het buitenland reageeit.
Dc Engelsche pers geeft uitvoerige ver
slagen van de radiorede van den Duitschcn
rijkskanselier. In het bijzonder wordt de
aandacht gevestigd op de passage, waarin
Ven Schleicher wijst op de vreedzame be
doelingen der Duitsche rcgcering.
De correspondent van de Times schrijft,
dat het gróótste deel van de rede van Von
Schleicher, met zijn vele toespelingen op
het leger, op de militaire deugden en op
de voordeden van den militairen dienst
plicht duidelijk de gevoelens van een mili
taristisch cn vurig patriottisch man weer
spiegelen.
Blijkens de berichten in de pers heeft
Von Schleicher de werkverschaffing als
hot voornaamste punt van zijn program
voorgesteld.
Ook tc Parijs heeft men met grootc be
langstelling kennis genomen van de radio
rede van Von Schleicher.
Tengevolge van de Fransche regeerings-
crisis zijn de commentaren echter met zoc*
uitvoerig als anclers het geval zou zijn ge
weest.
De Echo de Paris stelt vast, dat dc ver
klaring van Yon Schleicher geen sensatie
heeft, gewekt. Zijn program is precies zoo
als diegenen, die hem en zijn vroegere uit
latingen kennen, hadden verwacht.
Ifet Petit Journal is vaii meening, dat
dc publieke opinie met voldoening kennis
zal nomen van de verklaringen van den
Duitschen rijkskanselier.
VICTOR SMITH MAAKT EEN
NOODLANDING.
P a r ij s, 15 December. (V. D.) Victor
Smith, de 19-jarige Zuid-Afrikaansche vlie
ger, die vandaag van Croydon is vertrok
ken orn 'te trachten binnen drie dagen naar
Kaapstad tc vliegen, heeft te St. Malo een
noodlanding in het veld moeten maken. De
machine werd niet beschadigd. Smith stelt
zich voor morgen opnieuw van Croydon te
starten.
SHAW MAAKT EEN WERELDREIS.
Lon.den, 15 Dec. (V.D.) Barnard Shaw
is heden met den Continental Express ver
trokken voor do eerste étappe van zijn we
reldreis. Harold Lloyd bevond zich onder
degenen, die hem uitgeleide deden. De
groole dramaturg zal op deze reis rial van
landen bezoeken, maar Ierland niet.
Toen hem gevraagd werd, waarom bij dit
zeer bijzondere land niet bezocht, ant
woordde hij: „Ik kan alleen maar zeggen,
dat Ierland aan Amerika behoorde te wor
den gegeven in de plaats der schuldbeta
lingen"-
Thans Paul Boncour aan v,
dc beurt«g4*-
Parijs, 16 December. (V.D.) De minister
van Binncnlanclscho Zaken, Chautemps,
heeft Vlij dagavond een bezoek gebracht
aan den president del* Republiek Lebrun
en hem definitief verklaard dat hij zijn be
moeiingen inzake dc vorming yam ccn nieu
we regeering niet.zal kunnen voortzetten.
Staatspresident Lebrun heeft hierop Paul
Boncour omboden, wicn hij waarschijnlijk
dc vorming van ccn nieuwe rcgcering zal
opdragen.
Bij het verlaten van het Elysée heeft
Chautemps verklaard bij zijn besprekingen
tot do overtuiging tc zijn gekomen dat het
in het. belang van liet land te wcnschcn is
di'.i dn internationale moeilijkheden zoo
spoedig mogelijk worden bijgelegd. Over
eenstemming is niet mogelijk gebleken,
Onder deze omstandigheden is Chautemps
er toe gekomen solidair te blijven met Iler-
riot en er dc voorkeur aan te geven af te
zien van de vorming van een nieuw kabi
net.
Chautemps heeft Vrijdagmiddag nog con
onderhoud met Herriot gehad, na een tele
foongesprek, dat Herriot met den Franschen
gezant te Washington had gevoerd, ten ein
de zich op de. hoogte doen stellen van de
houding der Amerikaanschc regecriug.
In politieke kringen verluidt, dat de be
richten uit Amerika niet, zoo gunstig zijn
geweest, als men gehoopt had.
w
Caniillc Chautemps heeft verklaard (lat
hij. zonder Herriot geen kabinet zal vor
men. Tijdens een maaltijd, welke Herriot
zijn vroegere collega's aanbood, heeft Chau
temps gelegenheid gehad in contact te tre
den met Paul Boncour 'en Daladicr. Zijn
overwegingen worden bcheorsclit door zijn
vriendschap niet ITerriot. ITij streeft er
naar ccn brug tc slaan tusschcn het door
Herriot ingenomen standpunt in de kwes
tie der schulden en dc houding der Kamer,
aangezien hij van meening is dat do op
schorting der betaling de kwestie niet op
lost en dat onderhandelingen noodig zijn.
De leden der fiuanci.eele commissie cn
die van dc commissie van. buitenlandsche
zaken polsen; de Kamerleden en brengen
rapport uit over hun bcvlrldingcn aan
Chautemps.
DE RAMP IN DE SPOORWEGTUNNEL BIJ LUZERN.
DE GEWELDIGE BRAND TE TOKIO.
Het II. Xr. meldt nog uit Londen:
IIcl vuur breidde zich zeer snel uil, door-
lien ook ccn voorraad eelluloidartikelen
loor de vlammen werd aangetast. Bij het
uitbreken \an den brand bevonden zich iu
het gebouw ongeveer 2000 personen, vooral
vrouwen en kinderen. Er ontstond ccn ont
zettende paniek, doordien iedereen naar de
uitgangen drong. Velen vielen in onmacht of
geraakten onder dc voet, terwijl ook ccn
krachtig ingrijpen van dc brandweer door de
paniek verhinderd werd.
Tokio, 16 Dcc. (V. D.) Het warenhuis,
waarin dc geweldige brand is uitgebroken,
bet nieuwe gebouw'van de grootste Ja-
panschc warenhuisonderncming Sjirohaya.
Het is één der grootste bouwwerken in het
verre Oosten.
De brandweer stond vrijwel machteloos
tegenover de vlammenzee.
Op het dak van het warenhuis bevindt
zich ook nog een menagerie niet beren en
leeuwen. Tusschcn het gekerm der ingeslo
ten menschen klonk het vreeselijke gebrul
der dieren. Het lot dergenen, die zich door
het vuur den uitweg zagen afgesneden, is
nog onbekend. Men heeft nog pas acht
lijken kunnen bergen. Omtrent liet werke
lijk aantal slachtoffers verkeert men nog
in liet onzekere.
DE KABINETSCRISIS IN BELGIE.
Vergadering van de Libe
rale Linkerzijde.
Brussel, 16 Dcc. (V.D.) Dc Liberale
linkerzijde van Kamer en Senaat heeft
Vrijdagmiddag een vergadering gehouden
onder voorzitterschap van staatsminister
Devèze. Dc aanwezigen hebben zich accoord
verklaard mot bet principe der vorming
van een Katholiek-Liberaal kabinet.
Dc lieer de Broqucville beeft aan staats
minister Cauwelaert de portefeuille van
Arbeid en X* ij verheid aangeboden.
Naar hedenavond bleek heeft de burge
meester van Antwerpen geweigerd.
Vrijdagavond verklaarde graaf de Bro
qucville dat dc definitieve - samenstelling
van de nieuwe rcgcering vanavond nog
niet te verwachten is om de eenvoudige
reden dat alle posten nog niet bezet zijn.
I-lij heeft vanavond nog verschillende be
sprekingen gevoerd.
Wie in het kabinet zullen zitten.
Thans is zoo goed als zeker dat in het
nieuwe kabinet de portefeuille van Bin
nen landsclie Zaken zal worden toever
trouwd aan den heer Poullet; Jaspar zou
fiDancién krijgen, Sap zal minister van
Openbare Werken worden, terwijl Tschof-
fen koloniën zou behouden. Ilymans be
houdt Buitenlandsche Zaken en Janson
Justitie.
De heer Bovesse zal deel uitmaken van
het nieuwe ministerie, doch welke functie
hij daarin zal bckleeden, is nog niet defi
nitief bepaald,
Manschappen van dc rcddlngscolonno brengen dc baren met do eerste
slachtoffers naar buiten,
De wrakstukken der verongelukte wagons worden in dc tunnel met een
steekvlam uit elkaar gesneden.
Veertien dooden
Berlijn, 1G Dec. (V.D.) Xaar uit Tokio
gemeld wordt, zijn bij den brand in liet
warenhuis tot dusver 11 personen om het
leven gekomen. Het vuur vond gretig voed
sel in een afdeeling, waar veel uit celluloid
vervaardigde artikelen waren opgeslagen.
Honderden menschen, die naar liet dak wra-
ron gevlucht, konden op liet. laatste oogen-
blik gered worden. Vliegtuigen hebben ka
bels op het. dak van liet warenhuis gewor
pen, waarmede de menschen zich konden
redden. Dc politic werd met militairen ver
sterkt om dc omgeving van het warenhuis
af te zetten. Op liet dak van het waren
huis was als bezienswaardigheid een die
rentuin ingericht. Ook de dieren konden
worden gered.
DOOR DEN HOND GERED.
X"ow-York, 16 Dec. (V.D.) In do woning
van den fabrikant William Mcnnon to
rairhaven m New-Jersey brak des nachts
brand uit. Een gedeelte van bet buis stond
reeds in lichter laaie toen Mennen, zijp
vrouw en het uit drie personen bestaande
personeel gewekt werden door het. geblaf
van den hond. Het was nog juist tijdig ge
noeg oïn zich uit het brandende huis ic
redden. De hond zelf bleek naderhand in
den rook to zijn gestikt.
DE SCHELDETUNNELS GEREED.
Antwerpen, 15 December. (V.D.) Op 6
December waren de bodemwerken van do
kleine .500 M. lange- tunnel voltooid,
acht dagen later waren de bodemwerken
van dc groole 1200 M. lange tunnel gereed.
Op 20 December zal dc koning em be
zoek brengen aan dc tunnel w erken. Hij zal
langs de grootc tunnel van Antwerpen naar
(iéii linker Schcldeoevcr gaan en door dc
kleine tunnel naai de stad tcrugkeeren.
AMY TE ORAN.
Londen, '16 December. (V.D.) Amy
Jobnson die op haar terugvlucht van Kaap
stad gedurende twee dagen te Beni Ounif
is opgehouden, heeft vandaag Oran be
reikt. Zij hoopt morgen naar Croydon tc
vliegen.
HET ENGELSCH—PERZISCH OLIE
CONFLICT.
Teheran, 16 Dcc. (V.D.) Do Perzische
minister van buitenlandsche zaken heeft
gisteren een verklaring afgelegd over het
petroleuniconflici tusschen Engeland en
I-crzië. De inmenging der Engelsche regee
ring, zoo zeidc hij, had de onderhandelin
gen, die in de bedoeling der Perzische re-
gcering hadden gelegen, over nieuwe en
bevredigende voorwaarden verhinderd.
Do Engelsche pers en ook do pers in an
dere landen had een verkeerde en voor
Perzic ongunstige voorstelling van den
gang van zaken gegeven. Perzië heeft recht
op zijn petroleum en eischt in elk geval,
dat hem dit recht wordt gelaten.
PLUNDERING VAN LEVENS
MIDDELENWINKELS.
Dusscldorf, 16 Dec. (H.N.) Do laatste
dagen zijn vcrschillendo winkels van le
vensmiddelen geplunderd, waarbij do da
ders klaarblijkelijk volgens een vastgesteld
plan to werk gaan. Woensdagavond werd
in het stadsgedeelto Dercndorf een zaak
in levensmiddelen overvallen, terwijl gis
teravond twee winkels in het centrum van
de stad het moesten ontgelden. Do dadeis
waren gedeeltelijk met revolvers bewapend.
Een voorbijganger, die de bende in bun
werk wilde belemmeren en zich in dc deur
posteerde, om hen op te houden, totdat dc
politie zou naderen, werd door ccn revol
verschot gewond.
Een memorandum, dat te
Genève opzien baart
Geneve, 16 Dec. (V.D.)'In internatio
nale kringen to Genève is groot opzien ge
baard door een memorandum van do Fran
sche ontwapeningsdelegatic, waarin offi
cieel positie wordt gekozen tegen de Duit
sche interpretatie van de vijfmogendheden-.
cvcrccnkomst van 12 December j.l.
IIo memorandum is vertrouwelijk Ier
kennis van eenigo personen en instanties
to Genève gebracht cn bevot o.a. do ver
klaring, dat vanzelfsprekend, indien do
ontwapeningsonderhandelingen mislukken,
het verdrag van Versailles onbeperkt van
kracht blijft cn voorts, dat door do gelijk-»
gcrcchtigdheidskwcstic Duitscbland ln on
verbreekbaar contact is gekomen met do
regeling der vciligheidskvvestic. De gelijk
gerechtigdheid, evenals do veiligheid, is
geen uitgangspunt, doch slechts oen cler
doeleinden der ontwapeningsconferentie.
De Duitsche regeering heeft niet vaslgc-i
houden aan haar eisch van erkenning dei*
kwalitatieve gelijkgerechtigdheid.
Hoofdstuk V van het verdrag van Ver
sailles zal slechts gewijzigd worden, wam
neer de komende ontwapeningsconvcniio
door allo straten, die het verdrag van Ver
sailles hebben geteckencf, zal zijn onder-,
teekend en ook geratificeerd.
In allo kringen to Genèva acht men do/o
Fransche publicatie een bedenkelijk tre
ken. In Duitsche kringen ziet men er een
poging von Frankrijk in om zich los te
maken van do vijf-mogendheden-ovcrern-»
komst en is' men van mëening, dat het ge
publiceerde memorandum punt voor punt
de bepalingen van deze overeenkomst aan-i
tast.
CHINEEZEN UIT MANDSJOERIJE
GEWEERD.
T s j a A t s] o c n g, 16 Dec. (V. De
Maudsjoerijsche regeoring heeft zoowel don:
toegang tot Mandsjoerijo als de uitreis naar.
China voor Chinecscke onderdanen verbo
den. Ook dc invoer van Coineesche goederen
naar Mandsjocrije is gestaakt. De Mandsjooi
rijscho rcgcering verklaart deze maatrege-i
Jen pas te zullen opheffen, wanneer de Clii-
nces'che regeering zich bereid verklaart d«i
zelfstandigheid van Mandsjoerijo te erken
nen.
