ALG. NEDERL. ZUIVELBOND
Woensdag 21 Dec. 1932 AMERSFOORTSCH DAGBLAD 31e Jaargang No. 149
GESPREK MET Dr. ALB. KRUYT
TERUG IN ONS LAND
Toch nog vol plannen
DERDE BLAD
TEGEN DE WINKEL
SLUITING
DR. POSTHUMA ZIET
GEEN LICHTPUNTEN
Mededeelingen en vragen
Een menschenleven onder
de Tor adja's
Dr. Kruyt behoort tot die zeldzame men
schen, bij wie men zich dadelijk thuis voelt,
aldus de N. Courant. Wij zagen hem en
zijn vrouw nauwelijks een half uur na de
begroeting met zijn beide dochters, die va
der en moeder van den trein hadden afge
haald zijn zoon is hem in zijn werk op
Celebes opgevolgd en het was, of we
hem al jaren hadden gekend. Een reus van
gestalte en werkkracht, zijn vrouw een reu
zin van dappere toewijding, maar klein van
stuk Beiden blakend van welstand. Het
gesprek vlotte dadelijk; het heeft lang ge
duurd, maar dit is onze eigen schuld, want
dr. Kruyt is ook nog een aangenaam vertel
ler, als hij 't maar niet over zichzelf en al
leen over de Toradja's raag hebben. Geluk
kig waren vrouw en dochters geneigd tot
het geven van aanvulling, daar de hoer
Kruyt zijn eigen werk vergat. Zonder hun
gewaardeerde hulp waarvoor wij op deze
plaats gaarne dank betuigen was er van
het interview weinig terecht gekomen.
Wij geven dan nu maar het verhaal, zoo
als we het met vereende krachten uit dien
krachtigen zendeling hebben kunnen sa
menstellen. Dr. Kruyt is in 1890 uitgezonden
naar Celebes en hij is er Zaterdag uit te
ruggekeerd. Dat is 42 jaar met tweemaal
onderbreking door verlof. De hoofdplaats
van zijn verblijf is Pindolo geweest Zijn op
leiding genoot hij aan de Zendingschool
tc Rotterdam en dr. P. D. Chantepie de la
Saussaye heeft hem daar in de Groote Kerk
tot zijn dienstwerk ingeleid. Zijn wieg 6tond
echter te Soerabaja, waar hij 10 October
I860 als zoon van den zendeling Kruyt het
licht zag. Zooals we reeds meedeelden, is
de zoon zijn vader te Pindo'o opgevolgd,
zoodat we dus nu al een Kruyt-generatie
van drie hebben, waarvan het jongste lid
getrouwd is met mej. Oosterlee, gouvernan
te van Prinses Juliana.
Men kan zich, als leek, moeilijk een voor
stelling maken van sommige zendingstaken.
De jonge zendeling Kruyt werd daar maar
onder do Toradjas (Oost) neergeplant en hij
moest maar zien er wat van te maken. Van
hun taal v<?rstpn.d hij geepwoord en het
eerste werk moest dus zijn: zich verstaan
baar te maken.
Thans doen acht zendelingen, die twee
tot drie dagreizen van elkaar af wonen, het
werk en men heeft een over kilometers en
kilometers versnipperde en door bergen
verdeelde gemeente van 20.000 zielen ge
sticht. Wat moet er een liefde zijn in de
ziel van den zendeling, maar nog méér in
die van zijn vrouw, om zoo'n taak te on
dernemen!
Als we nu zeggen, dat kolossale af
scheidsfeesten het vertrek van de Kruyts
hebben vergezeld, moet men dit vooral niet
verkeerd begrijpen. Er zijn karbouwen ge
sneefd en er zijn stapels rijst verorberd,
de slametans waren niet van de lucht
een paar vrienden kwamen zelfs met kar
bouwen aanzetten, om die te verkoopen en
zoo reisgeld te krijgen, om het afscheid te
Makassar mee te kunnen maken de leek
zou onmiskenbaar den indruk hebben ge
kregen, dat er vreugde was onder het volk,
omdat men de Kruyten zou kwijt raken,
maar die indruk zou heelemaal verkeerd
zijn, want de Toradja uit op die wijze zijn
dankbaarheid en in dit geval ook zijn droef
heid over het verlies van hem, die hem het
koppesnellen en andere verkeerde gewoon
ten afleerde, hen lichamelijk verzorgde en
misschien eerste toepasser is geweest van
de zendingsmethode, welke niet in de eerste
plaats streeft naar uiterlijke bekeerlingen,
maar naar het brengen van het leven van
den inboorling op een hooger en voor zich
zelf gelukkiger plan.
Het is algemeen bekend, dat de heer
Kruyt naast de verzorging van het ziele-
heil der Toradja's, ook veel aandacht heeft
besteed aan hun folklore en daardoor de
Zendingswetenschap heeft verrijkt. Zijn
doctorstitel werd hem honaris causa ver
leend in 1913 door de universiteit te Utrecht
onder den rector-magnificus porf. dr. Kou-
wer.
Dat was een schoon en verdiend oogen-
blik en een eervolle belooning. De Regee
ring toch had hem in 1906 opgedragen een
studie over het Animisme te maken. Deze
studie is door het Koloniaal Instituut voor
Taal- en Volkenkunde uitgegeven. Later
heeft hij nog een tweede vereerende op
dracht ontvangen. Den doctorshoed ver
wierf hij echter met zijn boek over; De
Bare'e sprekende Toradja's en zijn daarbij
behoorende platenatlas, welke de Regee
ring in 1912 uitgaf.
Feitelijk is dr. Kruyt ook nog de leer
meester geweest van wijlen dr. Adrlani, die,
zooals men weet, naar Celebes is gegaan,
om den bijbel in het Bare'e, tot op zekere
hoogte de hoofdtaal van de nog allerlei
andere talen sprekende Toradja's te verta
len. Toen dr. Adrian! op Celebes kwam,
kende hij natuurlijk geen woord Bare'e en
Kruyt kon hem helpen en, na Adriani's
zeer betreurden dood, zijn werk voortzet
ten. Adrlani vertaalde de Evangeliën en
de Handelingen der Apostelen en dr. Kruyt
heeft er een vertaling van de Paulinische
brieven aan toegevoegd. Men hoopt, dat het
Bijbelgenootschap nu spoedig tot de uitgaaf
zal overgaan.
Dr. Kruyt zit nog vol wetenschappelijke
plannen, al schijnt het, dat er wegens
bezuiniging van het. den zendeling min
o meer voorgespiegelde plan, iem direc
teur van het Ethnologisch Museum te ma
ken, voorloopig niets zal komen. Dat is toch
wel een beetje vreemd, maar, toen we
daarop verder wilden ingaan, vonden we
plotseling twee doovemansooren.
Wat gaat u verder doen, dr. Kruyt? en
onmiddellijk daarop volgde een werkpro
gram van groote allure. Eerst, zei hij, ga ik
over de West-Toradja's schrijven, een merk
waardig volkje met een schat van eeuwen
oude folklore. Die menschen hebben
eeuwenlang volkomen afgezonderd geloefd
en mij onschatbare gegevens voor de ont
wikkeling van den menschelijken geest ver
schaft. Van Japansche en Hindoesche in
vloeden, welke m.i. toch al overschat wor
den, is bij hen geen spoor te vinden. Voor
het Praehistorisch Congres te Annoy (Co-
chinchina) heb ik op vereerende uitnoodi-
ging iets ervan in het z.g. Eereboek ge
schreven. Dan moet ik noodig mijn boek
over de Bare'e sprekende Toradja's om- en
bijwerken, want de oplaag is uitverkocht
en op de school voor rechtsstudie te Bata
via wordt het telkens gevraagd.
Begrijp mij goedik zou die studies
graag doen, rnaar feitelijk weet ik niet wat
mijn lastgever, het Nederlandsch Zendings
genootschap met mij voor heeft
Met bewondering hebben wij afscheid ge
nomen van den rnan, die na zooveel jaren
arbeid onder de moeilijkste omstandighe
den in het Huis van Menschcnliefde en We
tenschap, zóó wist terug te keersn, dat hij
niets liever wil dan verder werken, hetzij
in de Zending of in de Zendingswetenschap,
of voor de Wetenschap der Volkenkunde in
het algemeen.
Wij, voor ons, zijn zeer nieuwsgierig naar
het boek over de West-Toradja's, dat zoo
veel bijzonders voor de geschiedenis der
menschheid belooft.
Er zijn toch nog taaie Hollanders van het
17e eeuwsche ras op de wereld. Dr. Kruyt
heeft het ons getoond
NIEUW ACCOORDSYSTEEM IN DE
MIJNEN.
Heerlen, 20 Dec. Op verschillende mijn
ondernemingen is den laatsten tijd een
nieuw accoordsysteem ingevoerd. Wend
vroeger het accoord voor een geheel teza
men werkende groep aangegaan, thans is
men op deze mijnen begonnen om een ac
coord voor ieder arbeider afzonderlijk te
stellen. Daar dit tot een ongewenschten
toestand leidt en in strijd is met de col
lectieve arbeids-overeenkJmst, heeft de Ne-
derlandsche Mijnwerkersbond zich met een
■schrijven tot do contact-commissie voor de
mijnindustrie gewend, waarin erop wordt
aangedrongen deze wijze van accoordstel
ling niet meer toe te passen.
ROOFOVERVAL TE EELDE.
Een der verdachten op vrije
voeten.
Een der verdachten inzake den roofover
val tc Eelde, de R. uit Peize, is volgens de
„Maasb.", Maandag weer op vrije voeten
gesteld.
Tegen den anderen aangehoudene, K.
eveneens uit Poize, bestaan echter gegronde
vermoedens, dat hij zich aan den aanslag
heeft schuldig gemaakt.
K. is uit Groningen, waar hij zich in ar
rest bevond, overgebracht naar Assen en
ter beschikking van de Justitie gesteld.
DE NIET REëL GEACHTE VERKOOPING.
Minister Donner tot een onder*
zoek bereid.
Op de vragen van den heer I. H. J. Vos in
verband mete en executoriale ver kooping
van goederen te 's-Gravenhage en betreffen
de het niet verleenen van medewerking
door openbare ambtenaren aan veilingen,
waarbij van een minder reëelen opzet spra
ke is, heeft minister Donner geantwoord,
dat hij eerst thans kennis heeft genomen
van de door vrager bedoelde aankondigin
gen. Hij is bereid een onderzoek in te stel
len.
Het schijnt, aldus de minister, wel kort
dag om de aangekondigde verkooping tegen
te houden, verondersteld, dat het in te stel
len onderzoek tot de overtuiging van de
wenschelijkheid daarvan zou leiden.
De minister heeft reeds vroeger bevorderd,
dat openbare ambtenaren (in het bijzondc
de deurwaarders) zich onthouden van hel
verleenen van medewerking aan openbare
verkoopingen, welke niet een reëelen opzet
zouden hebben. Het onderzoek kan uitwij
zen of er aanleiding is de aandacht van be
doelde ambtenaren opnieuw op deze zaak te
vestigen
WERKLOOZENSTATISTIEK.
Door het Departement van Binnenland-
sche Zaken is aan alle gemeenten verzocht
in de eerste week van December op te ge
ven hoeveel geheel en gedeeltelijk werk-
loozen op 26 Nov. '32 als werkzoekenden
bij de plaatselijke organen der arbeidsbe
middeling inclusief het aantal tewerkge-
stelden bij de werkverschaffing waren in
geschreven.
Bij het samenstellen van dit overzicht
zijn gegevens ontvangen van 1046 gemeen
ten met 7.792.118 inwoners.
In die gemeenten stonden op 26 Nov.
1932 ingeschreven 314.116 geheel werkloo-
zen en gedeeltelijk werkloozen
Van 31 gemeenten met 128.270 Inwoners
waren nog geen gegevens binnengekomen.
Op 29 Oct tot 1932 stonden bij 1066 ge
meenten met 7.887.655 inwoners ingeschre
ven 291.906 geheel werkloozen en 17.814
gedeeltelijk werkloozen.
Tal van banketbakkers wegens oven
treding voor den Rotterdamschen
kantonrechter
Rotterdam, 19 Dec. Op Zondag 4 Dec.
hebben tal van banketbakkers hun zaken
geopend gehouden, ondanks het feit, dat op
hun verzoek daartoe aan B. en W. afwij
zend was beschikt De politie heeft dien dag
de handen vol gehad om de overtreders te
verbaliseeren en vandaag had de kanton
rechter, mr. C. C. Tieleman, niet minder dan
107 zaken betreffende een dergelijke over
treding op dien dag te behandelen.
Als eerste zaak werd behandeld, die tegen
A. M. F. J. lid van de firma C. Jamin, die
erkende zijn 55 filialen te Rotterdam op
4 December den gchcelcn dag te hebben
opengehouden. Het besluit daartoe was op
1 December genomen en aan de filiaalhou
ders was daarvan bij circulaire kennis ge
geven. In het optreden van verdachte moest
volgens hem niet gezien worden een georga
niseerd verzet tegen de Winkelsluitingswet.
Het besluit tot openhouden is genomen uit
noodzaak. Tweehonderd menschen in ver-
dachte's fabriek vinden gedurende een week
werk voor de vervaardiging van de artike
len, die op 4 December worden verkocht
Tegenover dit groote belang valt het klei
nere belang, dat 160 menschen op Zondag
werk hebben moeten verrichten geheel in
het niet. Op verdere vragen antwoordt ver
dachte, dat de winkelsluitingswet er oorzaak
van geworden is, dat de omzot dermate ach
teruitgegaan is, dat aan 160 personen ont
slag is moeten worden gegeven. De verkoop
op Zondag, die vroeger 20% van het geheel
bedroeg is nu tot 10% achteruitgeloopen
Verdachte wees er verder op, dat den 4en
December voor de banketwinkels een histo
rische dag is, en dat de ontvangsten van
dien dag een groot gedeelte van het gehcele
jaar moeten goed maken.
De ambtenaar van het O.M., mr. E. W. R.
N. v. d. Kun, heeft er in zijn requisitoir op
gewezen, dat het college van B. en W. zich
tegen het verleenen van de vergunning op
Zondag 4 December geopend te zijn, heeft
verzet op gronden aan de wet ontleend. Spr.
wil bij de bepaling van de strafmaat reke
ning houden met drie punten: het ergerlijk
gedrag van verdachte, diens maatschappe
lijke positie en de niet te onderschatten ver
diensten, die hij zich op onwettige wijze
heeft eigen gemaakt. Spr. eiseht dan 55 maal
do# maximum geldboete van 25 subs. 55
rnaal 4 dagen hechtenis.
De verdediger, mr. L. E. Roes, heeft in een
uitvoerig pleidooi er op gewezen, dat hier
wel degelijk noodzaak was en dat verdachte
een beroep kan doen op overmacht. In civili-
bus geldt reeds, dat er overmacht is, wan
neer een grooter belang zou zijn geschaad
bij niet-naleving, dan bij naleving. Pleiter
concludeerde tot ontslag van rechtsvervol
ging en hij drong er op aan, dat de kanton
rechter verdachtc's daad niet zou zien als
een revolutionaire daad en wanneer hij tof
vcroordeeling zou komen de verschillende
feiten als een voortgezette handeling zou be
schouwen, zoodat één straf zou worden op
gelegd.
De kantonrechter bepaalde, dat op Don
derdag a.s. schriftelijk vonnis gewezen zal
worden.
Daarna zijn de overtreders van 19 zaken
voor den kantonrechter verschenen, die de
behartiging van hun belangen hadden opge
dragen aan mr. H. W. A. van Toen. Ook in
deze gevallen heeft de ambtenaar van het
O.M. gecischt 20 boete subs. 4 dagen hech
tenis.
Mr. H. W. A. van Toen zeide het voor de
ondeugende bakkers te hebben willen opne
men, omdat toch wel niemand in een banket
bakker, die altijd de gemoedelijkheid zelf is
een revolutionair zal zien. Dat toch zoovelen
zich tot een revolutionair optreden hebben
laten verleiden heeft dan ook een diepere
oorzaak. De wet is voor hen onuitvoerbaar
gebleken en daarom hebben zij zich niet aan
de wet kunnen houden. Men moet eerbied
hebben voor de watten, maar degenen, die
de wetten maken mogen niet blind en doof
zijn voor de belangen van hen, die onder
deze wetten moeten leven.
VAN KONIJNEN EN PRIKPLANKEN.
Op tal van plaatsen in onze steden zien
we de laatste dagen weer handkarren staan
of bakfietsen, waarin meer of minder vette
konijntjes afwachten, of ze in handen van
een of anderen smulpaap zullen overgaan.
De gegadigden verdringen zich om de ge-
improviseerde kooi en wagen hun kans en
goede geld bij do prikplank, waarmee een
handige koopman zijn cliëntèle in de gele
genheid stelt, voor luttele stuivers eigenaar
van een vet beestje te wordenof een
paar leelijke nieten te halen. Ook in Rotter
dam rijzen de prikplank-exploitanten als
paddestoelen uit den grond en de politie
heeft zich dan ook genoodzaakt gezien, een
woordje mee te praten en een aantal prik-
planken nauwkeurig te onderzoeken, om na
te gaan, of ze aan de wettelijke eischen vol
doen. Daarbij is gebleken, dat eenige dier
Instrumenten zoo vernuftig waren ingericht,
dat ze den speellustigen alleen maar nieten
konden opleveren. De exploitanten van dit
al te slim bedachte instrumentarium zullen
natuurlijk van de justitie nocr wel nader
vooren i
Dc nieuwe snelvorkeer-wagon der Duitsche spoorwegen, waarmee een proefrit
is ondornomen van Berlijn naar Hamburg.
Algemeene vergadering
te Amsterdam
A m s t e r d a m, 19 Dec. In „Krasna
polsky" is hedenmiddag dc algemeene ver
gadering gehouden van den Algemeencn
Nederlandschen Zuivelbond (F.N.Z.)
In zijn openigswoord bracht de voorzitter:
dr. F. E. P o s t h u m a, hulde aan de nage
dachtenis van den heer M er tens, direc
teur van dc „Centrale Aankoop van hulp
stoffen Yoor de Zuivelbereiding" te Arn
hem. Spr. constateerde voorts dat de om
standigheden buitengewoon n\ooilijk zijn.
Persoonlijk ziet spr. niet één lichtpuntje;
als men hem op breeder terrein dan op dat
van het zuivelgebied alleen werkelijke licht
punten zou kunnen tooncn, dan zou spr
zich daarover zeer verblijden. Op het oogen-
felik ziet luj echter nog volslagen duister
nis.
Als eerste punt der agenda stelde dr.
Posthuma vervolgens de mededeelingen aan
de orde, welke werden voorgelezen dooi
den secretaris, den heer G. A. Geluk. Wij
ontlecnen hieraan het volgend/.
In de kaasprijzen is vanaf einde Augus
tus een vrij belangrijke verbetering geko
men, zóó zelfs, dat vanaf begin October voor
enkele soorten de prijzen in dc overeenkom
stige periode van het vorige jaar overschre
den werden. Er is daarna echter weer een
daling ingetreden, waardoor de prijzen van
alle soorten thans weer ongeveer op dezelf
de hoogte van het vorige jaar liggen.
Vergeleken bij 1930 valt er een teruggang
in den boterexport te constatceren van 57%,
bij den kaasexport is deze 18%.
De resultaten der C r i s i s-Z u i v e 1 w e t
hebben eenigen tijd tot meer tevredenheid
gestemd dan aanvankelijk het geval was.
Van 2 October tot en met 5 November is er
een toeslag uitgekeerd van 2 cent per kg
melk met 3% vet. Van 6 November tot en
met 3 December is de toeslag teruggebracht
op 1.76 cent per 3.2% vet en vanaf 4 De
cember is deze 1.6 cent per 3.2% vet. Bij
3% vet wordt thans dus per kg. melk 1.5
cent uitgekeerd of 42 cent per kg. botervet,
betgeen dezelfde toeslag is, die In dc maand
September gold.
Uit de gemiddelde cijfers blijkt dat er een
vrij sterke daling van den boterverkoop is,
vergeleken bij 1931, maar dat die daling
er nog niet is, vergeleken bij 1930. Be
schouwt men echter de afname-cijrers van
week tot week, dan is er vanaf begin Octo
ber ook een daling in vergelijking tot 1930
te constateeren. Tevens moet hierbij wor
den opgemerkt dat deze cijfers voor den al-
gemeenen toestand een te gunstig beeld ge
ven, daar zij in hoofdzaak betrekking heo-
ben op den boterverkoop aan de meer ge
goeden in de provinciesteden. In de volks
zaken en in de groote steden zal de achter
uitgang van den boterverkoop ongetwijfeld
grooter zijn.
Regeling van den uitvoer.
In verband met de opheffing der boter-
contingenteering in Frankrijk en die der
contingenteering volgens de landen in Bel
gië, heeft het Crisis Zuivdbureau zich thans
alleen nog maar te bemoeien met den uit
voer van kaas en melkproducten naar
Frankrijk en den uitvoer van boter naar
Duitschland.
Op verzoek van de Fransche organisatio
van melkproducten en de algemeene ver-
eeniging van melkproducten in Frankrijk,
hebben vanwege liet Crisis Zuivelbureau
met de vertegenwoordigers dezer organisa
ties besprekingen plaats gehad om te komen
tot verbetering der prijzen, waarvoor Nedcr-
landsche gecondenseerde melk en melkpoc-
der op de Fransche markt wordt aange
boden.
1-Iet aan de beurt van aftreden zijnde be
stuurslid dr. I1'. E. Posthuma, werd vervol
gens met algemeene stemmen herkozen,
waarna zonder discussie de rekening en
verantwoording goedgekeurd en de begroo-
tir.g voor 1933 vastgesteld werden.
Bij de rondvraag verzocht de afgevaardig
de van den Brabantschen Zuivelbond, dat do
F.N.Z. bij de regecring zal aandringen op
het nemen van maatregelen tegen mond- en
klauwzeer.
Van andere zijde werd naar aanleiding
hiervan opgemerkt, dat deze aangelegenheid
uniform dient te worden geregeld.
Een afgevaardigde uit Groningen wees er
hierna op, dat in de steden blijkbaar mis
vattingen heerschen ten aanzien van den
locstand ten plattelande. Een woord van
ernstig protest liet spr. in dit verband hoo
ien tegen de, naar hij zeidc, onjuiste en
scheeve voorstelling van zaken, welke te
dier zake in artikelen, voorkomende in een
door hem met name genoemd orgaan, wor
den gepubliceerd.
De heer Bus uit Wormervccr vroeg vervol
gens of bij den Bond het verzoek was inge
komen om steun tc verleenen aan de bewe
ging lot afschaffing van den zomertijd.
De voorzitter antwoordde, dat dit niet het
geval is geweest; daar de vrager niet go-
rechtigd is tot het doen van een voorstel,
kan spr. geen bepaalde toezeggingen doen.
De heer Bus vroeg hierna of er aanwezi
gen zijn, die in hun boterverkoop nadeel on
dervinden van het niet kunnen verkoopen
van een melange.
De voorzitter antwoordde, dat, ofschoon
hij geen definitieve cijfers kan geven, wel
gebleken is, dat de boterverkoop ccnigszins
achteruit gaat. Spr. is er echter van over
tuigd, dat de F;N.Z. geen nocincen zal doen
tot het openen van de mogeijIkheid om daar,
waar een Rijksbotermerk is, ook melange te
kunnen verkoopen.
VRACHTAUTO TE WATER.
Ongeval dat echter goed al*
liep.
A1 p h e n a. d. R ij n, 21 December. Ver
moedelijk tengevolge van een defect aan
de stuurinrichting, reed de garagehouder
v. d. V. met een vrachtauto, waarin even
eens zekere W. en twee kleine kinderen
hadden plaats genomen, lange den West-
Wanaalweg onder deze gemeente,, in het
diepe Aarkanaal. De auto zonk onmiddel
lijk naar de diepte. Gelukkig waren er ver
schillende personen in de buurt, die het on
geluk zagen gebeuren, en er met vereende
krachten spoedig in slaagden v. d. V. cn
de beide kinderen op het droge te brengen.
Erger was het gesteld met W., die bij een
poging om zich uit de cabine te bevrijden
rnet zijn jas bleef haken aan een of ander
uitstekend voorwerp. De omstanders zagen
geen kans hem te bereiken, doch de chauf
feur van een juist passeerende autobus,
zekere H. v. L., bedacht zich geen moment,
sprong gekleed te water, en mocht ten slot
te als goed zwemmer erin slagen W. los te
rukken en behouden aan den wal te bren
gen. Allen bleken lichte verwondingen to
hebben opgeloooen. De vrachtauto werd la
ter door een kraanwagen cp bet droge ge
bracht
