^oildagsblct
A-Tqersfoorisch
VERLICHTING
Fa.G.A. BEENHAKKER
Va ii hei
aACHTERBERGH
WELBEHAGEN IN
MENSCHEN
De opera in Amerika
WAT DE EEUWEN
ZONGEN
Goede
van Uw auto is 's winters
noodzakelijk.
Alle schijnwerpers,
bumperlampen,
gloeilampen
uit voorraad leverbaar.
St. Jorissenstraat4- Tel. 1667
1^ Ü9HMI
GEEFT GESCHENKEN VAN
BLIJVENDE WAARDE
PERZISCHE KLEEDJES
PERZISCHE KUSSENS
DELFTSCH AARDEWERK
KLËIN-MEUBELEN
MEUBILEERINGEN
WESTSINGEL
door
II. G. CANNEGIETER.
Vrede op aarde gaat met welbehagen in
menschcn gepaard. Welbehagen niet in een
bepaald mensch, maar in de menschcn in
't algemeen. In allo menschcn, zonder uit
zondering tenslotte. Is dit ideaal te herei
ken?
Er is een tijd geweest, waarin men vrede
op aarde een volstrekte onmogelijkheid
achtte. Langzamerhand heeft zich het be
sef baangebroken, dat vrede op aarde toch
mogelijk moet zijn, wonneer men cr ern
stig naar streeft. En men is met dat stre
ven begonnen.
Natuurlijk heeft men niet zoo maar da
delijk zijn einddoel bereikt. Misschien zal
dit nog wel een oeuw duren. Misschien wel
tien eeuwen. Maar misschien valt het mee
on is men met tien jaren klaar. Als een
maal een denkbeeld vasten vorm heeft aan
genomen, verspreidt het zich spoedig en
voordat men het weet, is het soms werke
lijkheid. Hoe kort is het nog maar geleden,
dat men met het vrouwenkiesrecht spotte.
Een kwart eeuw geleden dacht niemand
nog over de radio en nu is er nicmjnd
ineer, die geen radio in huis heeft.
De oorlog was in beginsel vernietigd, zoo
dra de vredcsgedachte ontstond. Het is nu
alleen nog rnaar een kwestie van tijd, om
dit beginsel uit te werken tot daad. En zoo
als alle veranderingen gaat ook deze ver
andering met een crisis gepaard. Hoe he
viger het verlangen naar het nieuwe, te
koppiger het verzet van het oude.
.Maar ook wanneer eenmaal de oorlog °en
verouderde instelling zal zijn geworden en
men de geschillen tusschen de volken mei
minder gewelddadige middelen beslecht,
zal het nog geen vrede op aarde zijn, tenzij
men tevens het welbehagen in menschen
geleerd heeft,
In de oogen van de mecslcn onzer tijd-
genootcn zijn menschen afschuwelijke we
zens. Buiten het kringetje van vrienden en
geestverwanten bestaat de bevolking der
aarde uit vreemdsoortige schepsels, die
inen wantrouwt, zoo men ze al niet haat
Menschen boezemen weerzin in. Er zijn
misdadigers, opstandigen, dwingelanden,
maar er zijn ook benepen zielen, vleiers en
huichelaars. De eenc soort is al even anti
pathiek als de andere. En dan zijn er noc.
van wie meri heelemaal niet weet, wat men
eigenlijk aan hen heeft. Deze onbegrijpe
lijke schepsels zijn nog het angstwekkendst
van allen.
Welbehagen in menschen? Helaas, ocm
een uitzondering! Menschcnschuwhcid en
menschcnhaat zijn nog algemeen verbrei
de volksziekten. De meesten onzer hebben
een hartgrondigen hekel aan menschen en
hebben bet 'liefst zoo weinig mogelijk met
hen te maken. Ze vertroetelen een hond of
een kat, omdat men met zijn huisdieren
inniger kan omgaan dan met zijn soortge-
nooten. Het gaat hun als koning David, die
voor do keuze tusschen tweo kwaden ge
steld, liever de pest kreeg dan in handen
van menschen te vallen.
Vooral tegenwoordig is nienschenhnat
een menigvuldig voorkomendo kwaal. Het
zijn menschen, aldus spreekt men, die den
wereldoorlog met zijn droeven nasleep over
ons hebben gebracht; aan menschcn is de
crisis te wijten; menschen zijn het, die op
gewelddadige wijze to keer gaan, die de
orde en het recht verkrachten cn zicli er-
gcr dan beesten gedragen. De één smaalt
op het 6temvee, do andere op de burgerlijk
heid van de massa, oen derde op de aan
stellerij van kunstenaars of op dc onbeta
melijkheid van de sport, een vierde is vrou
wenhater, een vijfde is papenvreter, een
zesde antisemietMaar waar is het
einde, wanneer men den weerzin tegen
menschcn of mcnschengroepen gaat spoci-
ficcercn?!
Welbehagen in menschcn! Dit Ke.r«*t-
ideaal lijkt nog moeilijker te verwezenlij
ken dan vrede op aarde. En toch zal nvin
het een niet zonder het andere bereiken.
Ze behooren bijeen: het zijn twee zijden
van dezelfde zaak.
Vrede op aarde kan niet anders dan a't-
komst van welbehagen in menschcn zijn.
Het laatste is dc stemming, dc eerste de
daad, waartoe men alleen door de stem
ming kan komen.
Welbehagen in menschen is een kunst,
welke men evengoed moet lecren als vrede
op aarde. Er moet met evenveel volhar
ding naar worden gestreefd cn dit streven
moet oven stelselmatig worden beoefend.
Welbehagen in menschen beduidt niet de
zoutelooze en scntimcntcelc liefdocnor!;,
welke zich tot één avond in 't jaar beperkt
Niet het verdoezelen van verschillen eirhet
over 't hoofd zien van eigenaardigheden.
Neen, de menschen z ij n lastig cn zij
staan ons vaak legen, omdat zij anders zijn
dan wij zelf. Maar zijn wij zelf ook geen
menschen en hebben anderen het reco!
niet, ons uit hun oogpunt te beoordeelen?
Doch er is een oogpunt, dat niet het oog
punt is van een bepaald persoon of vin
een bizondcre groep. Dat is het oogpunt der
menschelijkhcid, het oogpunt van den
Kerstavond. Dc Kerstgeest doet ons achter
de eigenaardigheid en dc verschillen het
diepste wezen van 't mcnsch-zijn begrijpen
In den mensch, zooals wij tenslotte alle
maal zijn, den lijdenden cn strijdenden,
tragisch om zijn geluk cn zijn en zijn in
nerlijk bestaan worstelenden mensch loe
ren wij op Kerstmis welbehagen hebben
New-York, 2 December 1932.
Verleden Maandag had dc officicele ope
ning van het winterseizoen plaats door do
opening van dc Metropolitan Opera mot
Verdi's Simon Boccancgra. Ilet bcteckende
tevens het vijf cn twintigste seizoen onder
leiding van den artistieken cn zakelijke»
manager Giulio Gatti-Casazza, die nimmer
tevoren zulk een sombere toekomst tege
moet is gegaan als dezen winter. In plaats
van vier zullen cr maar drie maanden ach
tereen voorstellingen gegeven worden cn er
hebben belangrijke bezuinigingen plaats ge
had. De New-Yorkschc Opera heeft er zich
altijd op beroemd en beroemt er zich nog op
zonder subsidie gemeentelijke of welke
dan ook te kunnen bestaan en dc oplos
sing van dit voor Europeanen zoo ongewone
raadsel is eenvoudig, dat do Amerrkaanscho
upper ten van den beginne af de opera on
der hun vleugelen heeft genomen. Precies,
zooals later met dc klassieke concertmuziek
nu het 'symphonie-orkest zoo populair ge
worden is, is dc opera op het tweede plan
gekomen.
Now-Yorkers zijn zoogenaamd Amerika
nen, maar in werkelijkheid zijn het Russen,
Ieren, Italianen, Joden, Duitschcrs, enz.,
vvien alle muziek, maar de opera vooral, na
aan het hart ligt cn die een maaitijd over
slaan om een entreebiljet te kunnen koopen
en er niet tegenop zien den hcelen avond tc
staan. Zulke menschcn zien cr niet tegen
op om uren in queues te staan in regen en
wind bij het begin van een voorstelling cn
hierom zijn de goedkoopcre rangen zelden
niet uitverkocht. Dit bezoek is echter niet
voldoende. De onkosten van, zulk een in
stelling, waar uitsluitend artiesten met een
wereldnaam aan verbonden zijn, die gages
verdienen als nergens anders, zijn zoo
enorm, dat dc steun van millionairs onmis
baar is.
I)c manier waarop deze gegeven wordt is
even oorspronkelijk als uniek. Het' opera
gebouw vertegenwoordigt een groote waar
de aan onroerend bezit cn op een bepaalde
manier hebben dc rijke ondersteuners aan
deden daarin genomen, in den zin van lo
ges in dc twee duurste onderste baleons cn
vaste plaatsen in dc stalles. Een enkele lo
ge voor een seizoen kost een fortuin, dat
in de zes cijfers loopt en maar weinigen
kunnen zich die weelde veroorloven. J.
Pierpont Morgan is cr een van, doch hij
doet het slechts zelden. Het is dus geca
moufleerd subsidieeren. Maar een enkele lo
ge kan onderverdeeld worden: in avond- cn
middagvoorstellingen cn per voorstelling.
Op die mainer komen dc millioenen bij el
kaar, noodig om de grootste opera ter we
reld te bekostigen. De crisis maakt het den
rijken echter ook moeilijk.
In dc eerste weck van dit seizoen werden
er niet minder dan zeven verschillende wer
ken opgevoerd, eensdeels ten plezlcre van
het publiek en andordeeis om den verschil
lenden kopstukken dc gelegenheid to geven
in hun genre voor den dag te komen. De
Amerikaan Lawrence Tibbett in Simon Boc-
canegra on Tito Schipa in L'Elisir d'Amorc,
dc nieuwe coloratuur-ster Lily Pons in Lak-
mc en Lucia. Tannhauscr cn Siegfried wa
ren er voor de Wagncr-liefhebbers, die een
van dc grootste contingenten vormen cn in
de laatste debuteerde onzo landgenoot, de
tenor Gustaaf dc Loor met veel succes, al
was hij nog wat zenuwachtig.
Een vraag, die zich hier voordoet, is: waar
blijft dc Ainerikaanschc opera, d.w.z. een
opera met een Amerikaanscli onderwerp en
waarvan de tekst en de muziek van dezelfde
herkomst zijn? Die i» nog niet op dc plan
ken verschenen. Werken als de Scarlet
Letter Aan Damrosch of The King's IIcnch
man cn Peter Ibbctson van Deems Taylor
mogen het dan wel in woord cn muziek
zijn, maar zij spelen aan andere zijden van
den Oceaan, zc zijn wel genietbare kunst
werken, maar nog geen onsterfelijke. Ilct zit
dc Amerikanen niet in het bloed als bijvoor
beeld dc Italianen, zie Puccini. Maar aan
den anderen kant zal men nooit dc zonen
van het zonnige Zuiden in cindelooze rijen
buiten zien staan voor een symphonic-con-
ccit. Wanneer een Italiaanschc opera of
zangers of zangeressen naar New York ko
men, kunnen zij verzekerd zijn van een
warme ontvangst, precies als er een groep
is, die altijd met open armen klaar staat
voor buiLenlandsch fabrikaat. In dit laatste
opzicht zijn dc Amcrikaucn al niet veel be
ter dan wij zelf!
Wat van de Italiaansche Opera waar is,
kan jnecies zoo van de Fransche cn Duit-
sche afdecliug gezegd worden. Zij blijven
echter vreemd aan liet Amerikaansche gc-
rocls- en gedachtenlcven cn het is een feit,
dat Metropolitan publiek naar de opera
gaat omdat liet. zoo hoort, het is „the thing
to do". Daar is ten eerste de rijke society,
van kindsbeen gewend aan de opeia als
aristocratische instelling, voorafgegaan door
een diner, in avondtoilet cn besloten met
wat licht \ermaak in den vorm van een
souper in een nachtclub. Verder mcenen
velen een zeker prestige te geven door gere
geld de opera tc bezoeken, ook al vallen zij
er in slaap cn tenslotte is er dc rest, die
voor „liethebbers" kan doorgaan. Maar het
eigenaardige is, dat bezoekers van de Me
tropolitan zelden naar andere muziekuit
voeringen gaan cn zij, die dat doen zitten of
in de engelenbak of in de loges. Het is voor
al sinds den oorlog mode eeworden om be
langstelling te toonen in wat er on bpt *—■»-
ccrtpodium gebeurt, waartoo namen als
Mengelberg en Toscanini niet weinig mee
gewerkt hebben. Lieden, die oven graag
naar Verdi als naar Brahms of naar Doni
zetti als Bach luisteren zijn inderdaad heel
zeldzaam.
Amerika gaat zeker met groote schreden
vooruit in een nationaal muzikaal leven.
Dat is het gevolg van een zuivere, maar in
tensieve reclame-campagne. Schoolkinderen
werd eerst met behulp van een victrola en
daarna met een radiotoestel dc waardecring
van een ander soort muziek dan dc straat
muziek cn dansdeunen bijgebracht. Dc laat
ste jaren hebben musici als Walter Damrosch
cn Ernest Schelling door hun paodagogischo
concerten duizenden met zachtcn dwang
overgehaald tot de klassieke muziek en pos
het vorige seizoen, toen de raad van beheer
der Metropolitan Opera ingrijpend voran-
derd was, werden op Zaterdagmiddagen
matinees draadloos verspreid als een con-
^ra-propaganda. Maar misschien was het
toen al tc laat. Op het oogenblik voelt men
algemeen voor symphonicmuziek en dit
maakt het voor de Opera met haar glorieuze
verleden van Caruso, Calvé, Farrar e.a. dub
bel moeilijk.
Wat in de afgcloopcn jaren overal elders
een probleem was, n.l. hoc dc dure opera's
en symphonie-orkesten op de been to hou
den zonder al tc groote subsidiccring, dus
zonder druk op de belastingbetalers, doet
zich nu eindelijk in Amerika voor al ge
volg van dc abnormale tijden. En zelfs,
wanneer alle voorstellingen of concerten
voor totaal uitverkochte zalen plaats hebben
zijn de binnengekomen gelden nooit vol
doende om alle onkosten te bestrijden, moe
ten in het bestuur de noodigo Maecenassen
zitten, die ieder jaar een cheque schrijven
om het tekort aan te vullen. Zoudon dc prij
zen hoogcr zijn dan nu, dan zou het zeer de
vraag zijn of het publiek.zou willen komen
en thans zijn ze toch al te hoog. Zooals ik
vertelde, is de animo ook bij de millionairs
gedaald; een man als Samuel Insull, nu
voortvluchtig in Griekenland, zag er in zijn
iaren van welstand niets in om elk jaar al
leen een half millioen dollar bij te dragen.
En op die manier is het komende seizoen,
zoowel voor de opera als de concerten cr
een vol kommer en 'zorg van hen, clic het
zakelijke deel in handen hebben.
En plotseling was bij den engel
een schare van het heraelsche
heirleger, die God prees en zei-
de: Eere zij God in den hoogo
cn vrede op aarde onder de
menschcn in wie Hij welbeha
gen heeft.
Het oude bijbelscbe verhaal uit Lucas 1
heeft de eeuwen geïnspireerd tot zingen.
Al staat daarin niets a an een zang der
engelen, dc Avercld heeft het aldus opgc-
Aat, laat dc engelen de blijde boodschap
de gedrukte mensclihcid uitjubelen en
zingt zelf de vreugde „die al den volkc avc-
zen zal". En er is één lied, dat in de gcr-
maansche lande# voor jongen en ouden
Avordt aangeheven cn dat bij den lichten
den kerstboom niet rnag ontbreken. Het is
het
„Stille Nacht, Heilige Nacht".
Een eeuw en langer heeft men het gezon
gen. Men Avist noch Avic de dichter, noch
wie de componist Avas. Doch men zong het;
het beantAvoorddc aan Avat een Kerstlied
moest zijn. het Avas sober cn vroom. Toen
Averd er a'crteld, dat Michael Haydn, een
broer van den grooten componist, het ge
toonzet zou hebben. Ook Avarcn cr, die het
lit cl a-oor een volksschepping uit Tirol of
Stiermarken hielden of een nog al groot
a^crschil voor een compositie van
Beethoven
Maar de zaak is nu opgehelderd. Bekend
cn bcAvezen schijnt het te zijn, dat de ma
ker a-an den tekst Avas de dorpsgeeste
lijke Josef Mohr in Oberndorf hij Salzburg,
die zes stroplien dichtte op 21 December
181&. Dicnzelfden dag gaf hij zijn Avcrk
aan den muzikale» hulp-lceraar Gruber,
die het terstond op muziek zette. Eenige
uren later werd het gezongen. Het orgel in
liet Oberndorfsche kerkje Avas echter on
bruikbaar; hot kon het ïiiemve lied niet be
geleiden.- Doch in de Kerst-mis werd het
vervangen door een guitaar. Dichter en
tomponist zongen samen het lied: een
klein ATOuwenkoor herhaalde telkens den
•letregel van elke strophe. Dc melodie
sloeg in; dc muzikale dorpsbcAvoners ont
hielden haar gemakkelijk; de tekst Averd
gccopiecrd. Door een handschoenen-fabri
kant, die jaarlijks de Leipziger Messe be
zocht, Averd het lied in Leipzig Lekend en
vandaar begon het zijn zegetocht door de
germaansche landen cn overal klinkt het:
„Stille Nacht, Ilciligc Nacht".
Maar de oude. dc heel oude Duitsche
Ki rstiiederen, die uit de 15e cn lGe ccuav,
worden gezongen, zonder dat men van
de meeste de namen van dichter en com
ponist kent. Waar zij ontstonden, Avcet men
ook meestal niet. Ergens ontstonden zij
en aa orden zij gezongen, door geslacht aan
gr slacht overgedaan; zij a'crkwiktcn de
menschen door huil vromé gedachten en
hun vrome klanken: dat Avas genoeg. Als
anonyme Avcldocners lieten dichters cn
toonkunstenaars hun geestelijke gave den
tijdgenooten en die dezen opvolgden, na.
Hoe oud is niet en hoe ontelbare malen
werd niet gezongen het Keulsclic „Wei-
nachtslicd":
Dank sagen Avir allo
mis Schalie
dem Herm unsern Gott.
der durch
sein Geburt
uns erlöset liat.
Ouder nog is het volgende uit Trier:
Myn Hertz ist crvüllet mit vrolichkeit
Von vreuden mois icli syngen.
Und ist upgegangen dat licht der
selichkcit.
Laist uns mis systcn stymmen 1)
clyngen.
Het spreekt a-an zelf, dat het Kerstlied
tr- verheerlijking van „het Kindcke" meer
malen toon en rhylhmc aanneemt a*an een
wiegelied. Men ging immers in heel oude
tijden naar dc Middernachtsmis, of 'de
Vroegmis om er een Christuskind, dat in
een kribbe lag, tc aanbidden en te wiegen.
Daaraan herinnert dc tekst van een lied,
dat ontleend is aan een Straatsburgsch
Gezangboek van 1G97, cn Avaarvan de Avoor-
den, gemoderniseerd luiden:
1) „met onze zoetste stemmen"
Seid still, ihr Wind'.
Lasz schlafen das Kind,
AU Brausen sci fern,
Es ruhen will geril.
Schlaf' Kind und tu die Acuglein zu!
Schlaf Kind und tu die Auglcin zu!
Ihr Stürmc halt' ein.
Das Rauschcn laszt sein,
Seid still, ihr Wind'.
Laszt schlafen das Kind.
Dit lied doet denken aan den tekst van
een compositie van Hugo Wolf, die, naar
men zegt, ontleend is aan een oud Spaanscli
Marialied en dus ook Avcer naar verre eeu
wen terugA-oert. Ziehier do woorden op
Wolf's toondichting:
Die ihr scliwcbet um die Palmen in
Nacht und Wind,
Ihr heil'go.n Engel, slillet die Wipfcl,
Es schlummert mein Kind.
Ihr Palmen von Bethlehem in
Windesbrausen,
Wie möget ihr hcute so zornig sausen.
O. rauscht nicht also! Sehwcigct, neiget
cuch leis und lind;
Stillct die Wipfcl, cs schlummert mein
Kind.
Toch gaat onze a-oorkeur naar het oude
Kerstlied in zijn ouden vorm, naar liet
klassieke van Luther:
Von Hinimcl hoch, da komm icli her
Und bring eucli neue gutc Mar;
Der guten Mar icli bring so viel,
Davon icli sing'n und sagen will.
Dat zijn blijde, vrome klanken uit een
ccnAOudige, oA-ervollc ziel, die God prijst
m zijn liefdegaven; die klanken zijn meer
dan vier eeuwen oud cn kunnen gehoord
Avordcn naast die andere van het bekende
lied, dat steunt op de oud-tcstamentisclie
profetie:
I's ist ein Ros entsprungen
Aus einer Wurzcl zart.
Wie uns die Alten sungen:
jvus Jesse kam die Art,
en dat in 1609 door Praetorius A-icrstemmig
gezet werd.
We kunnen nog verder terug, naar het
..alto Passional" uit de 13e eeuw, waarin
Christus als een volksheid wordt a-erliecr-
lijkt. Hij wordt geboren in een stal.
ein Dacli zwischen zwei I-Iausen»
empor;
Nicht viel Wande Avarcn da vor.
Os en ezel ^niclcn voor het Ivindeke, dat
door Maria m windselen Avordt gewikkeld,
waarbij de Engelen behulpzaam zijn. En
cp dn velden van Bethlehem
Die Hirten da a-ernahmcn
Wie zu den Engcln kamen
viel himmlische Ritterschaft.
Die horten sie in groszer Kraft
mit einander schreien drobcn
ihrc Stimmen Aveinten in Lobcn.
Hier, in dit, lied, leeft de gedachte voort
a-an de middelceuwsclic voorstelling: de
hemel is ingericht als een burcht. Op aarde
is dc Verlosser, die geboren wordt, de „ar
me Christ"; dc hemel is bevolkt met „Rit
terschaft", heirscharcn, die van vreugde
Avcenen cn luid schrceuAven over het Avon-
der der mcnschwording. De hemel is een
koninkrijk. Daar zit „G.ottvater" met hoogp
kroon en kroningsmantel en Rijksappel op
ccn prachtigen troon en zendt „het Woord"
naar de aarde, beneden Hem. En als „het
Woord" op aarde komt, Avordt het „vleesch".
cn het KerstAvonder is geschied, en zoo kan
Rcimar von Zwcter, ccn oude minnezanger
zingen:
Aus Licbc ward Gottvater jung,
Der altc Gott ohn Ende.
Von Himmel tat er cinen Sprung
Hcrab in dies Elendc.
All andrer Wunder sei gcschwicgen
Den H:mmel die Erd hat überstiegen,
Das sollt ihr als Wunder Aviegcn.
Ilimmcl unton, Erde oben
Das Liebeswunder soil man lobon,
Als aller Wunder Wunderproben.
Nóg ouder, in het oudste Duitsche Kerst
gedicht, is Christus een koning, ccn mach
tig germaansch a*orst; zijn jongeren zijn
adellijke hecrcn van zijn gevolg. De „He
liand", oud-saksisch gedicht van do 9e eeuAv
noemt Christus „Drohting" (Koning der
volkeren), Weroldcuning (wereldkoning).
Cuningo rikarst (Rijkste Koning), Allaro
cuningo craftigest (Sterkste aller Konin
gen). Hold herro (Goedgunstige lieer). Bij
dc kribbe van Bethlehem staan zijn „be
minde mannen", zijn „geA'olg", rondom
Ridderlijk staan zij gereed hem, den god
dclijkcn mundbero" (beschermheer) met
buiging van hoofd en knie te ontvangen.
Zoo hebben de ceu\Afen het Kindeko gezet
in het kader harcr eigen gedachten. Zoo
hebben dc ecu\ven gezongen, 0a-ertuig«l
A?an het Avondcr: het licht, dat de duister
nis overwint; de verlossing van drukkende
banden; de ovenvinning van dc liefde. Ook
Avannecr later in de middeleeuwen de
Kerstliederen meer Maria-liederen Avordcn,
blijft toch de gedachte aan Christus' ko
ningschap oA'er de Avereld ongerept, zooals
in het volgende, dat als Kerst-Aviegelicd
in de kerken Averd gezongen en Avaarbij
vroolijk gesprongen en gedanst Averd."
Seid fröhlich und jubilierct
Jesus dem Messiae
Der die ganze Welt regicrct
1st ein Sohn Mariac.
Jauchzet und springet,
Klinget und singet
Hodiè, hodic, hodië (heden)
1st geboren Christ, das Söhnlein Mariac
Mariac, Mariac, Mariac!
Als de middeleeuAvcn lang voorbij zijn,
komt, in de 17c eeuAv nog eens een „dichter
bij Gods genade": Angelus Silcsius, de
middeleeuwschc mystiek in mooio verzen
uitzingen. Het mysterie der „Godsgeboorte"
te Bethlehem, Adam's schuld gedelgd, geeft
hem deze regels in dc pen:
Merkt: in der stillen Nacht
Avird Gott ein Kind geboren,
und Aviederum ersetzt
Avas Adam hat verloren,
1st dcino Secle still
Und dem Geschöpfc Nacht,
So wird Gott in dir Mensch
Und alles Avldcrbracht.
In dit lied ligt dc stemming van den
Kerstnacht: do ziel ontvankelijk te doen
zijn voor hot licht, d.w.z. voor do a?erze-
kerdheid, dat er een kracht is, sterker dan
het kAvaad. Het is de fundamentecle ge
dachte der menschheid, die zonder die ver
zekerdheid niet zou kunnen \-oortgaan op
haar moeilijken gang, dc eeuwen door. Het
is het geloof aan een toekomst van vreda
en ATeugde.
