DË ËEMLANDEU Lacht op abonnementsprijs per 3 maanden voor Amersfoort 2.10, per maand 1 0.75, per prijs der advertentien van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer Woensdag 4 Januari 1933 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31e Jaargang No. 160 ERNSTIGE BEROERING IN SPANJE OUD-RIJKSKANSELIER CUN0 OVERLEDEN DE MALYGIN ZINKENDE? DE BEZETTING VAN SJANGHAIKWAN DE VALERA ONTBINDT PLOTSELING HET PARLEMENT NA DEN MOORD OP HENTSCH GEHEIMZINNIGE DOOD IN EEN RIOOLBUIS POLITIEKE GEVANGENEN ONTSNAPT 4 uur 32 min. L. J. LUYCX ZOON IBACH PIANO'S Fa. R. van den BURG AMERSFOORTSCK DAGBLAD week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*. Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-, Afzonderlijke nummers f 0.05. POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 515 elke regel meer f0.25. Llefdadlghelds-advertcntlön voorde helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Bewijsnummer extra f 0.05 Nieuwe spanning in het Verre Oosten. Sjan Hai Kwan door do Japanners veroverd. 1 Reeds in ons vorig overzicht hielden wij Ons bezig met het imperialistische streven der Japanners. Er is echter aanleiding hier I op nog eens terug te komen, sinds nieuwe t ernstige incidenten den toestand nog ge vaarlijker en ingewikkelder hebben ge maakt: de Japanners hebben n.l. een aanval gedaan op Sjan Hai Kwan en deze grens stad in 't Noorden van het eigenlijke China in den nacht van Maandag op Dinsdag ver overd. Aan de inbezitneming der stad, die een belangrijk station vormt aan de spoor lijn van Moekdcn naar. Tientsin, zijn hevi ge gevechten voorafgegaan, die in niets ver schillen van krijgshandelingen tijdens een officieelen oorlog. Het optreden der Japan ners, dat in China een algemccne veront waardiging heeft gewekt, wordt door Tokio (verontschuldigd met erop te wijzen, dat ge neraal Tsjang IIsoc Liang den laatsten tijd in Jchol een uitdagende activiteit heeft ont wikkeld. Bovendien hebben de Chineezcn, naar verluidt, een spoorwegbrug vernield, hetgeen de Japanners, ofschoon dit voorval zich op Chineesch terrein moet hebben afge speeld, ten zeerste heeft ontstemd. Natuur lijk valt op zoo'n grootcn afstand de toe stand niet met volkomen zekerheid te bc- oordeelpn, doch wanneer men de uiteenloo- pende berichten .met elkaar vergelijkt, krijgt men den indruk, dat de Japanners het met de waarheid niet al tc nauw nemen en in liet. minst ongunstige geval schromelijk overdrijven. Ze zijn in dit opzicht trouwens recidivisten; ook de inpalming van Mands- joerijc hebben zij indertijd op een wijze, die feitelijk niemand vermocht tc overtuigen, verdedigd. Hoe dit ook zij: de Chineezcn, die terecht vreezen, dit Tientsin en Peking misschien weldra liet lot van Sjan Hai Kwan zullen moeten declen, wanneer den oprukkonden .Tapanschen Iroepen geen tegenweer wordt geboden, mobilisceren in allerijl hun solda- 1 en, zoodat op verdere bloedige botsingen kan worden gerekend.. Bovendien mag wor den. aangenomen, dal'de Clnnoczen levens zullen trachten Sjan .Ilai Kwan weer tc onl- zetttm. Zoodoende zijn ernstige oorlogshan delingen in de naaste toekomst zeer waar schijnlijk c-n is de kans op internationale "verwikkclingéii Voer aanmerkelijk gróoter geworden. Japan hoeft zich in een nieuw avontuur gestort, waardoor dc economische en financicelcloestnud van 'I land, die toch al te wcnschen overliet, daar de ..expedi tie" naar Mamlsjocrijc niiiUöcnen liceft ver slonden, nog slechter dreigt tc worden. Ken ners van de situatie in Japan geven dan ookfals hun gevoelen tc kennen, dat.de re geering tc Tokio zelf niet al tc geestdriftig is gestemd ten opzichte van de politiek, die tegenover Chipa wordt gov-berd, doch on machtig is in te gaan tegen het onstuimig drijven van de nationalisten en militaris ten, die cr maling aan hebben, dat Japan's naam overal ter wereld in opspraak komt en die er evenmin rekening mee houden, dat het Japansche volk ten 6lotte den last, dien het .heeft te dragen als gevolg van de buitensporige uitgaven voor militaire doel einden, niet meer zal kunnen torsen. Bo vendien vergeten de Japansche militairen, dat de Chineezcn een krijgsmacht op de been kunnen brengen, waarvan zij de ge vechtskracht reeds het vorige jaar tot hun beschaming meermalen hebben onderschat, zoodat het niet uitgesloten is, dat het avon tuur, hetwelk den Japanners reeds een mo- reele en economische nederlaag heeft be zorgd, tevens zal uitloopen op een militair échec. In elk geval spelen de Japansche mi litaristen en imperialisten een uiterst ge vaarlijk spel. En wat doet thans de Volkenbond? Zal hij weer een commissie naar het terrein der incidenten zenden? Dit zou een bijna cari- caturale en nuttelooze handeling zijn, om dat de diplomaten te Genève nu zoo lang zamerhand wel hebben kunnen ervaren, dat Japan Volkcnbondsrapporten en -resoluties met een s'ouverine minachting negeert. On- dertusschen is liet een niet te loochenen feit, dat Japan juist door de dadeloosheid van den Volkenbond er toe wordt aangespoord zich bij zijn veroverings-politiek rücksichts los uit te leven. De kleine mogendheden le Gencve, bevreesd en niet zonder reden dat ook hen te eenigertijd het lot zou kun nen treffen, dat het deel is geworden van het in zekeren zin machtelooze China, heb- den de groote staten er wel toe aangespoord tegenover Japan een krachtiger Volken- bondspolitiek tc voeren, m*flr hoe dringend hun beroep ook was, het heeft niet mogen baten. Amerika zou stellig te vinden zijn voor een energiek optreden tegen Japan, maar het bezit niet den moed op zijn eentje Japan tot rede te brengen en dit land te isoleercn. De Europecsche mogendheden voelen er weinig voor Amerika bij te sprin gen, zoolang de Vcrecnigdo Staten hun star standpunt inzake de oorlogsschulden hand haven en zoodoende profiteert Japan van de onderlinge verdeeldheid der landen, die gezamenlijk een einde zouden kunnen ma ken aan de Japansche excessen Communistische plannen verijdeld Madrid, 3 Jan. (V.D.) Omtrent de re- volutionnaife beweging in Spanje en in liet bizonder over de jongste incidenten te Bar celona wordt medegedeeld, dat de Spaan- sclie communisten hadden gepoogd om zich met militaire hulp van de luchthaven van Barcelona meester tc maken. Zondag zou den arbeiders- en soldatenradcn voor liet vliegveld «orden ingesteld. De soldaten, die lot dusver met de,plan nen accoord gingen verrieden op liet laat ste oogenbiik ecliter den leider der commu nistische groepen. De civiele gouverneur van Barcelona kon zeven communisten laten arresteoren. Uit Sevilla wordt gemeld, dat de kerk van Ileal de la Jara geiieel is afgebrand. Men vermoedt, dat liet vuur door communisten is veroorzaakt. Vier verdachte communisten zijn reeds gearresteerd. II ambu rg, .'3 J a n. (V.D.) De 'Oircclcur- gencraal van tic Hamburg Xroorikw-Iijn, dc oud-rijkskanselier, dr. Wilhelm Cuno, is hedenmorgen plotseling in den ouderdom van 5G jaar tengevolge'van een hartverlam ming oyerloden. Toen tengevolge van den moord op Erz berger in Aug 1921 en van den moord op Rathcnau in Juni van het volgende jaar, het nationale vertrouwen.crnsÜg werd ge schokt en de rcgcoring-W'irth in Nov. 1922 moest aftreden, vormde dr. Cuno een .extra parlementair rijkskabinet, waaraan dc soci aal-democraten niet deelnamen. Ruim een half jaar is dr. Cuno rijkskanselier geweest Wilhelm Cuno werd.2 Juli 1S76 te Suhl ge- boren. Na JOjW Stildip ,t$ hebben ^beeiudr-'d trad hij in rijksdiénst en kwam in 19(57, als ambtenaar iu dienst van het rijksministerie van financiën. Gedurende den wereldoorlog wtrd hij belast niet de leiding van het rjjks- grranbureau en in Juli 1910 werd hij cjief van dc afdeel ing levensmiddelen voorziening, wat. hij echter slechts bleet' tol Nov. 191? Hij werd toen benoemd tot directeur van dc Hamburg-Ametika Lijn en tegen 't einde Aan 1918 volgde hij Ballin op ais president en directeur-generaal van deze scheepvaart' onderneming. Dit belette Cuno niet een actief deel in do politiek van zijn land te hebben, hoewel Hij nooit lid van den rijks dag was. Dc crisis, die ontstond tengevolge van den catastrophalcn val van de Mark, noopte hein, toen hij rijkskanselier was, tot aftreden. Dr. Cuno hervatte toen zijn werk zaamheden als president en directeur-gene raal van de Ilamburg-Amerika Lijn, in welke functie hij thans zoo onverwacht is overleden. DE JOUVENEL AMBASSADEUR TE ROME. Parijs, 3 Januari (V.D) De senator Hen ry de Jouvencl is Dinsdag benoemd tot am bassadeur van Frankrijk te Rome. Leningrad, 3 Jan. (V. D.) De positie van den bij Spitsbergen gestranden Russi- schen ijsbreker „Malygin" is, naar draad loos wordt medegedeeld, ernstig verslech terd. In de machinekamer is water gedron gen, dat niet kan worden weggepompt. Er bestaat zelfs gevaar ^at het water de ge- liccle machinekamer zal vullen. De kapi tein van den ijsbreker heeft verder hulp verzocht. Een andere ijsbreker heeft ge tracht de „Malygin" op sleep te nemen, doch de pogingen waren vergecfsch. De Russische ijsbreker „Lenin" bevindt zich thans op weg naar Spitsbergen. Nader wordt nog gemeld, dat de ijsbre ker in volle vaart des nachts op een ijs berg is gestootcn en daarbij een groot lek heeft gekregen. Direct na de botsing wer den S. O. S.-scinen uitgezonden, die door de radiostations langs de kust van de IJszee werden opgevangen. Gedurende den nacht hebben de radiostations voortdurend met de „Malygin" in verbinding gestaan, doch Dinsdagochtend hielden de seinen plotse ling op. Men vreest daarom dat de ijsbre ker zinkende is. Aan boord van de „Maly gin" bevindt zich een bemanning van meer dan honderd koppen. VERBREKING VAN DE BETREKKINGEN MET JAPAN GEëlSCHT. Sjanghai, 3 Jan. (V.D.) Verschillende Chineesche organisaties hebben in verband met de bezetting van Sjanghai Kwan door Japansche troepen van de Chineesche re geering de onmiddellijke verbreking van de diplomatieke betrekkingen met Japan en het verklaren van den volksoorlog met Japan geèischt. Andere organisaties eischen invoerverbod van Japansche goederen. De Chineesche centrale regeering maant in een verklaring tot kalmte en verzekerl dat zij de nationale belangen zal bescher men. OPROER IN EEN HAMBURGSCH ARMENHUIS. Hamburg, 2 Januari. (V.D.) Acht ver pleegden van het Hamburgsche armenhuis Fransen waren op tot nog toe onopgehel derde wijze in 'hét bezit van alcohol geko men. Zij werden rumoerig en toen een be ambte hen tot kalmte maande, vielen zij hem aan en mishandelden hem ernstig. De ••oor andere verploegd°n gewaarschuwde opzichter werd door de bcschónkenen, die reeds eenigc tafels en stoelen hadden stuk geslagen, eveneens aangevallen en uit het vertrek gedrongen. Mot behulp van het andere personeel slaagde men er tenslotte in, de twee „gang makers" van het troepje beschonkenen te overweldigen, waarbij echter nog een be ambte door een 'messteek werd gewond. Pas -toen een Ueber/allkommando arri veerde, kon de rust definitief hersteld worden. Vier verpleegden werden gearres teerd Internationale verwikkelingen op komst? S j a n g ]i a i Kwan, 3 Jan. (V.D.) Aan de bezetting van Sjanghai Kwan door Ja pansche troepen is een groote Japansche aanval voorafgegaan, waaraan werd deel genomen door 1000 man infanterie, cavale rie met zeven vliegtuigen, twee torpedo jagers cm 20 etukfi veldgeschut. Nadat door het artillerievuur een groote bres in den muur was .geslagen gingen de Japanners tot den eersten stormaanval over, welke evenwel door ,de Chineezcn werd afgeslagen. De tweede aanval der Ja pannors heeft succes gehad. Internationale verwikkelingen? De bevelhebbers der buitcnlandsche troe pen tc Tientsin zijn, volgens een medcdOe- ling van het Jupansclic agentschap ,,Rcti- go", in een spoedvergadering in het Japan sche hoofdkwartier bijeengekomen, ten einde den toestand tc-bespreken, welke ont staan is na het opblazen van oen spoorbrug op o K.M. ten Westen vim Sjanghai Kwan, hetgeen waarschijnlijk door Chineezcn i* verricht. In het Japansche bericht wordt voorts verk' tdrd, dat dc spoorlijn Sjanghai KwanPeking-op grond \an.Jiet „Bo.xer- protocól" door buitcnlandsche troepen moet worden bewaakt. Generaal Nakamoera. dc opperbevelheb ber der Japansche troepen in Noord China, heeft zich, in verband met de gebeurtenis sen te Sjanghai Kwan, in verbinding ge steld met generaal Tsjang Hue Liang. Hij beweert dat de Chineezcn de tc Sjanghai Kwan getroffen regeling hebben geschon den. De waarschuwing van den Japanschen generaal aan Tsjang Hue Liang wordt be sloten met de bedreiging, dat, in geval de Chineesche troepen ook verder provocec- rend zouden optreden, de Chineezcn alle verantwoordelijkheid zouden moeten dra gen voor eventueel ernstige gevolgen. De Japansche regeering heeft de Japan sche autoriteiten in Noord China gewaar schuwd China, dat Japan klaarblijkelijk wil provoceercn, niet in de hand te wer ken. Het Japansche ministerie van Oorlog verklaart een telegram te hebben ontvan gen van den chef van het Japansche léger in China, Nakamoera, waarin wordt mede gedeeld, dat de Japansche troepen den der den Januari om 3 uur 30 Sjanghai Kwan hebben bezet. De Japansche troepen zijn de stad binnengerukt en hebben alle open bare gebouwen bezet. De Chineesche troe pen hebben, zonder tegenstand, Sjanghai Kwan verlaten, en worden door het Japan sche leger achtervolgd. Naar van Japansche zijde officieus wordt medegedeeld, zijn te Sjanghai Kwan eenigc duizenden man Chineesche troepen door de Japansche infanterie ontwapend. Araki over den toestand te Sjanghai Kwan. Volgens een bericht van het telegraaf- agentschap „Sjimboen Rengo" heeft D;ns- dag in het Japansche ministerie van oor log een bespreking plaats gevonden over den toestand te Sjanghai Kwan, waaraan door alle vooraanstaande militaire per soonlijkheden werd deelgenomen. Na de bespreking heeft de minister van Oorlog verklaard dat de gebeurtenissen zulk een omvang hebben aangenomen dat Japan niets anders overblijft dan de ge beurtenissen baar beloop te laten. De Japansche regeering heeft genoeg ge waarschuwd en verklaart, dat maarschalk Tsjang Hsoe Liang de verantwoordelijkheid draagt voor den politieken toestand, daar hij door de concentratie van zijn troepen het Japansche leger heeft geprovoceerd. VOOR EEN WETTELIJKE WERKLOOZEN- ZORG IN AMERIKA. Washington, 3 Jan. (V.D.) De Senaat zal in één zijner commissies heden opnieuw behandelen het herziene voorstel van Li Follette en Costigan tot het beschikbaar stellen van 500 millioen dollar voor een wettelijke werkloozenzorg in do Vereenigde Staten. In de vorige Senaatszitting was het voorstel in zijn oorspronkelijken vorm ver worpen. Dublin, 3 Jan. (V.D.) In den toestand in Ierland is plotseliDg een verrassende wending gekomen. Minister-president De Valera heeft in den afgcloopen nacht plot seling de ontbinding afgekondigd van don Dail Eireann, het Iersche parlement. De nieuwe verkiezingen zullen op 24 Januari a.s. worden gehouden en de nieuwe Dail zal op 8 Februari in zijn eerste zitting bijeen komen. I-Ict optreden van De Valera is klaarblij kelijk het antwoord op het dreigement van de Iersche arbeiderspartij, om do regeering niet langer te steunen, wanneer do voorgo= nomen salariskorting der ambtenaren door gaat en de voorgenomen vorming eencr uit de oppositiegroepen bestaande nationale partij. In een verklaring zegt De Valera, dat de ontbinding van den Dail niets tc maken heeft met de meeningsverschillcn tusschcn de regeering en de arbeiderspartij. Aan den tegenwoordigen toestand van on zekerheid moot echter met het oog op de ontwikkeling der financiën en van het be drijfsleven een einde komen. Zoolang Enge land gelooft, dat dc regeering-De Valera ton val kan worden gebracht, bestaat geen mo gelijkheid, dat tot definitieve onderhande lingen over de regeling van de Engelsch- Iersche kwestie kan worden overgegaan rAan Italië wordt de uitlevering der vermoedelijke daders verzocht Dresden, 3 Jan. (H.N.) De Saksische regecring heeft den consul-generaal te Mi laan verzocht de Itaiiaanschc politic te. verzoeken de drie naar Italië gevluchte nationaalrsocialisten, 'die van den moord op Ilcntsch verdacht worden, in hechtenis tc nomen. Het officiccle verzoek tot uitle vering is reods naar het Duitsche gezant schap tc Rome gezonden. De begrafenis van Ilcntsch heeft vandaag onder ccn grooten toeloop plaats gehad. Nationaal- socialisfen werden daarbij niet gezien. Daarentegen waren de leden van de rijks banier en van het ijzeren front in grooten getale opgekomen. De politie had dc stra ten, die naar het kerkhof leiden, afgezet Wittenberg, 3 Jan. (V.D.) Vanmorgen tegen zes uur hoorden arbeiders to Wit tenberg in het district Halle, die naar hun werk gingen, uit den grond plotseling hulpgeroep en gekreun opstijgen. Het ge luid kwam uit dc rioolput op den hoek van de Adler- en de Lutherstrassc. Politie, re cherche en brandweer waren spoedig Ier plaatse en toen ontdekte men, dat zich in de rioolbuis, waar de putschacht op uit kwam en die op eenigen afstand in dc voorbij stroomende beek uitmondt, een mcnsch bevond, hoewel de buis slechts een doorsnee van 50 c.rn. heeft. Na langdu- rigen arbeid slaagde men er tenslotte met behulp van aan elkaar gebonden stokken en een baak in, den ongelukkige, die op een afstand van 15 M. van de putschacht in dc buis lag, naar buiten te brengen. Toen men hem tegen half tien te voorschijn haalde,- was hij reeds dood. Het bleek te zijn de 65-jarige arbeider Hermann Vossen uit Wittenberg. De linkerpolsslagader was een twee plaatsen doorgesneden en een bloedig mes stak in een der binnenzakken. Het staat nog niet vast of men hier met een misdaad te doen heeft, doch reeds zijn eenige personen gearresteerd. Madrid, 2 Jan. (V. D.) Negen en twin tig politieke gevangenen van de strafkolonie Villa Cisneros te Rio de Oro in Afrika zijn in een vrachtboot uit hun verbanningsoord ontsnapt. In deze strafkolonie bevonden zich 135 Spaansche grandes, waaronder veel royalis ten, die daarheen verbannen waren, omdat zij hadden deelgenomen aan de revolution- naire poging van Augustus van het vorig jaar. De ontsnapten hebben gebruik ge maakt van het feit, dat het garnizoen Nieuwjaar vierde. Spaansche marineautori- leiten vertrouwen, dat zij spoedig zullen hebben uitgevonden met welk schip de ge vangenen zijn ontvlucht. BUITENLAND De Valera ontbindt plotseling het Iersche parlement. (Eerste Blad, pag. 1.) Oud-rijkskanselier Dr. Cuno overleden. (Eerste Blad, pag. 1) De bezetting van Sjanghaikwan. (Eerste Blad, pag. 1). KUNST. Huldiging van mevr. Jacqueline Royaards Sandberg bij haar zilveren tooneeljubi- leum. (Eersto Blad pag. 2). BINNENLAND. De nieuwe rcizigerstaricvon bij do spoor wegen. (Tweede Blad pag. 1). Nieuwjaarsrede in de Rotterdamschei K. van K. (Tweede Blad pag. 2). Dominicanerklooster te Zwolle door brand vernield. (Tweede blad, pag. 1). De deviezenregeling met Duitschland. (Tweede Blad, pag. 3.) Lees de belangrijke advertentie van HOTEL „DE WITTE" op pagina 2 van het le blad. Medegedeeld door het Kon. Ned. Met. Inst. te De Bilt. Hoogste barometerstand 774.2 te Wee non. Laagste barometerstand: 718.6 te Jp.n- mayen. Verwachting: Matige tot zwakke, Z. tot Z.W.-wind, nevelig tot half bowolLt, weinig of geen regen, weinig verandering in temperatuur. Storm waarschuwingsdienst Geseind van het K.N.M.I. te De Bilt he denmorgen om 9.40 aan allo posten: Attcn- ticsein neer. Bij IJsland is de luchtdruk, thans weer regelmatig stijgende, zoodat het luchtdruk- gebied van Oost-Europa tot de omgeving van Jan May en thans is afgenomen tot 60 rn.M. Het stornigebied is dus naar het N.W. verplaatst en laat thans dc Noordzee weer vrij. Op den oceaan stormt het nog uit N.W. tot W. met lage temperatuur en hagel- en sneeuwbuien. Terwijl de warme strooming nog over het vaste land van Europa trekjt en Scandinavië geheel vorstvrij maakt neemt dc koude strooming vanuit den Oceaan in het gebied N.W. toe en is de temperatuur dalend. Alleen in het Oosten heerscht nog een onbcteckcnd vorstgebied. Het gebied van zware neerslagen splist zich in tweeën. Het ecne gaf zware regen aan het Noorden het tweede in W. Frank rijk en de Golf van Biscayc. Dit laatste gaf thans nog regen in de strook van de O. zeekust tot midden Frankrijk. Geleidelijk kwam het opklarende weer met koude nachten dat thans aan de overzijde der Noordzee wordt gevonden, zich ook over onze omgeving uitbreiden wat later wel eens aanleiding tot buiig weer kan geven. LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON ISO GROOTE BALANS OPRUIMING Spotkoopjes in alle Afdeelingen. Voortreffelijk in elk opzicht. Vraagt catalogus en condities aan bij den vertegenwoordiner ARNH.STRAAT. KERK IN BRAND GESTOKEN. Werk van communisten. Madrid, 3 Jan. (H.N) Communisten hebben vandaag in een gemeente in de buurt van Sevilla de kerk in brand gesto ken, welke vrij veel kunstschatten bevatte. De kerk is geheel afgebrand.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1933 | | pagina 1