HITLER RIJKSKANSELIER
UITBREIDING LEUSDERKWARTIER
TE K©ÖF
I
DE EEMLANDEü
Bmtenlandscli
Overzicht
Belangrijkste
Nieuws
Weerbericht
Licht op
Fa. R. VAN DEN BU3G
j Piano's in huur verkrijgbaar
Maandag 30 Januari 1933 Uitgave: VALKHOFF Go. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 31e Jaargang No. 182
TWINTIG KABINETTEN
SINDS DE REVOLUTIE
HALIFAX TEN DEELE
VERWOEST
DE JAPANSCHE ACTIE
IN MANDSJOERIJE
WIE WORDT PREMIER IN
FRANKRIJK?
5 uur 11 min.
L. I. LUYCX ZOOM
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 2.10, per maand I 0.75. per
1 week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van l—4 regels f 1.05 met Inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f0.25. Llefdadlghelds-advertentiën voor de
helft van den prijs. Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.—. Bewijsnummer extra f 0.05
F
Het kabinet-Von Schleicher
van het tooneel verdwenen.
Krijgt Hitier thans een
kans?
Op dcnzclfden dag, dat de regeering-
Boncour ten val werd gebracht 28 Janu
ari is te Berlijn een rcgeeringscrisis uit
gebroken. In wezen ligt aan beide crises de
zelfde oorzaak ten grondslag: de ontstente
nis eener stabiele parlementaire meerder
heid.
Toen het Von Schleicher, den Duitschen
rijkskanselier, hoe langer hoe duidelijker
werd,[dat hij binnen enkele dagen in den
rijksdag een nederlaag zou lijden, meende
hij, dat er niets anders op zat dan zich
naar rijkspresident Von Hindenburg te be
geven. Dezen deelde hij mede, dat zijn kabi
net, hetwelk het karakter van een presi-
dcntieclc regeering droeg, alleen dan in 't
parlement zijn program zou kunnen verde
digen, wanneer hij het recht had den rijks
dag te ontbinden. Voor deze oplossing, die
opnieuw verwarring in het leven zou roe
pen, terwijl daarentegen niet de kans be
stond, dat nieuwe rijksdagverkiezingen de
politieke verhoudingen in belangrijke mate
zouden wijzigen, voelde Hindenburg wei
nig. Generaal Von Schleicher reageerde
hierop door het ontslag van zijn kabinet
aan te bieden.
staatsorganisatie wordt gepromoveerd, het
geen beteekont, dat Duitschland plotseling
in 't bezit zou worden gesteld van een greo-
te troepenmacht.
Aandacht heeft het ook getrokken, dat
de arbeiders van welke richting ook, de
christelijk georganiseerden niet uitgeslo
ten hoe langer hoe meer voeling met el
kaar zoeken en met klem er tegen waar
schuwen geen regeering in 't leven te roe
pen, die maling heeft aan de constitutie.
In dit verband wordt zelfs gesproken van
een ophanden zijnde algemeenc staking,
die het antwoord zou zijn op een kabinets
formatie, waarbij de autoritaire staatslei
ding het volk berooft van elk toezicht en
eiken invloed op de staatszaken.
Het wordt dan ook hoe langer hoe dui
delijker, dat in Duitschland liet verzet tc-
l
HITLER.
De vraag is nu hoe de kabinetscrisis kan
worden opgelost. Generaal Von Schleicher
heeft zelf verschillende oplossingen aan de
haml gedaan: (1) de vorming eener par
lementaire regeering onder Hitler's lei
ding, (2) een minderheidsregeering, aan 't
hoofd waarvan eveneens de leider der na-
tionaal-socialisten zou moeten staan en die
door de rechtsche groepen zou worden ge
steund en (3) de samenstelling van een pre
sidentieel kabinet, dat boven de partijen
staat en waaraan groote volmachten zou
den moeten worden verstrekt, zoodat het
zelfs aan het bewind zou kunnen blijven,
wanneer de rijksdagminderheid het niet
eens zou zijn met de besluiten van deze
autoritaire regeering.
Inmiddels heeft Von Hindenburg zich tot
Von Schleicher's voorganger, Von Papen,
gewend om het politieke terrein te verken
nen en na te gaan of niet het aanzijn kan
worden gegeven aan een redelijke rcgcc-
ringscombinatic.
Op het oogenblik, dat wij dit overzicht
schrijven, is nog geen bericht binnengelco
men, dat uitsluitsel geeft over het al clan
niet slagen van Von Papen's pogingen. Wel
hebben de verschillende telegrammen
reeds over ingelicht, dat Von Papen vooral
zijn best doet de partijen van het z.g. Harz-
burger front, de Duitsch-nationalcn cn na
tionaal-socialisten, een belangrijke rol te
doen spelen bij de oplossing der crisis. Aan
den anderen kant zijn ook besprekingen
ingeleid tusschcn dc nazi's cn het centrum.
In belangrijke mate zal het van dc houding
van laatstgenoemde partij afhangen, oi
Hitler rijkskanselier zal worden, hetzij dat
deze door het centrum rechtstreeks wordt
gesteund, hetzij dat hij door deze partij
wordt gctoiercord. Overigens is het nu nog
geenszins volkomen zeker, of de Duitsch-
nationalcn hun goedkeuring zullen hechten
aan een regeering op parlementaire basis,
waarvan Hitier de leider is. Talrijke in
vloedrijke leden der partij van Iiugcnberg
toch hebben hun hart verpand aan een
presidentieel kabinet, aan welks hoofd zij
gaarne Von Papen weer zouden zien, daar
deze. steeds veel begrip heeft getoond voor
de Duitsch-nationale aspiraties.
Ondertusschcn wordt hetgeen te be
grijpen is van de zijde der sociaal-demo
craten en van den kant der overige repu
blikeinen reeds nu met nadruk gewaar
6chu\vd tegen een regeering van het Harz
burger front zonder parlementaire meer-
'derheid, daar hieruit een burgeroorlog on-
vcrmijdelijk zou voortvloeien. Stabiliteit
en economische zekerheid, aldus wordt be
toogd, zijn ondenkbaar, wanneer dc voor-
j vechters van staatsrechtelijke experimen
ten aan de macht komen. In dit v '■band
DT^re eraan orden herinnerd, II tier
volgens sommige berichten zou heb
ben verlangd, dat zijn particuliere leger tot
gen een nieuw presidentieel kabinet met
het uur toeneemt. Dit is eenigszins een
troost voor de vele Franschen, dio vj-eczen,
dat het volkomen herstel der monarchie
slechts een kwestie van tijd is, nu Duitsch
land zich den laatsten tijd lioo langer hoe
meer verwijdert van dc grondwet van
Weimar. Te Parijs zien de mee&t bange
lijken dc Hollcnzollcrn alweer hun joyeuse
entréo in Berlijn doen. En dat botcekent in
de oogen van niet weinig Franschen het
dreigen van een nieuwen oorlog, een re
vanche-oorlog, waarvan Frankrijk het
slachtoffer zal worden, als het niet op zijn
tellen past, d.vv.z. in militair opzicht niet
op zijn qui vive is. Duitschland is een
haard van onrust in Midden-Europa, zie
daar de conclusie van een der gezagheb
bende Franschc bladen.
Von Schleicher slechts 57 dagen
actief rijkskanselier
Berlijn, 29 Januari. (V.D.) Hot na het
aftreden van rijkskanselier von Schleicher
te vormen rijkskabinet zal het 21ste kabi
net sinds de revolutie zijn. Het eerste kabi
net van na den oorlog onder Scheidcmann
was van midden Februari tot tegen eind
Juni 1919 in functie. Het werd gevolgd door
twee verschillend samengestelde regeerin
gen onder Bauer, die in Maart 1920 aftrad.
Drie maanden lang was er toon een regee
ring-Muller, waarop tot begin 1921 het ka-
binetFehVenbach volgde. Twee regeeringen
onder leiding van Wirth vielen in den tijd
van 9 Mei 1921 tot 13 November 1922. Na
een kanscliersschap van Cuno gedurende
ongeveer negen maanden, kwam het groo
te coalitiekabinet Slresemann aan het be
wind, dat evenwel ook maar drie maan
den in functie bleef. De eerste rcgcciing-
Marx was van begin December 1923 lot
midden Januari .1925 aan het bewind en
werd toen door twee rijkskabihetten onder
leiding van dr. Luther opgevolgd: het eer
ste bleef bijna gedurende het geheelc jaar
'925 aan het bewind, hc^ tweede hield zich
tot midden Mei 1920 staande. Nog twee
malen kwamen toen de regeeringszaken in
handen van dr. Marx, wiens kanscliers
schap midden Juni 1928 eindigde. Tot ein
de Maart 1930 was dan de sociaal-demo
craat Muller rijkskanselier, waarna twee
kabinetten-Brüning volgden: Het ccne van
einde April 1930 tot October 1931, het
andere van 9 October 1931 tot einde Mei
verleden jaar. ITet kanseliersschap van Pa
pen duurde van 2 Juni tot 17 November
1932. Rijkskanselier von Schleicher aan
vaardde de regeeringszaken op 2 December
van bet vdrige jaar, zoodat hij in het ge
heel slechts 57 dagen actief rijkskanselier
is geweest.
Berlijn, 30 Jan. (V.D.) Von Papen heeft
hedenmorgen zijn onderhandelingen tot.
vorming van een mcerderheidsregeerincr
op parlementairen grondslag verder voort
gezet. Of de onderhandelingen tot een re
sultaat zullen leiden, valt nog niet tc zeg
gen, doch in ingewijde kringen worden zü
niet ongunstig beoordeeld.
Hedenmiddag om 12 uur ontving rijks
president von Hindenburg von Papen, die
hem verslag uitbracht over de tot nog toe
dcor hem gevoerde onderhandelingen.
Berlijn, 30 Jan. (V.D.) Rijksdagpresi
dent Goering heeft op verzoek van ver
schillende fracties het seniorenconvent, dat
.oorspronkelijk morgenmiddag bijeen zou
komen, bijeengeroepen voor een zitting, die
teeds hedenmiddag 3 uur begint. Het se
niorenconvent zal beraadslagen over liet
tijdstip, waarop dc eerstvolgende rijks
dagzitting zal worden gehouden. Vandaag
en morgen vergaderen 1al van rijksdagfrac
ties. De fractievergaderingen der natio-
naal-socialisten en Duitsch-nationalen, die
heden zouden worden gehouden, zijn af
gezegd.
Berlijn, 30 Jan. (V.D.) Naar verluidt,
ontving rijksprisident Von Hindenburg he
denmorgen omstreeks 12 uur tergelijkertijd
mot Von Papen Hitier, Iiugcnberg, Goering,
Frick, dr. Schmidt uit Hannover cn gene
raal von Blomberg.
E e r 1 ij n, SO Jan. (V.D.) Officieel wordt
medegedeeld, dat de rijkspresident Von
Hindenburg heden den leider der nat.-soc.
partij Adolf Hitler heeft benoemd tot rijks
kanselier en op diens voorstel de volgende
lijksregeering heeft benoemd:
Rijkskanselier Adolf Hitler.
Waarnemend rijkskanselier en rijkscom-
missari^vcor Pruisen Von Papen.
Rijksminister voor buitenlandsche zaken
Freiherr von Neuratli.
Rijksminister voor binncnlandsche za
ken dr. Frick.
Rijksweerministsr luitenant-generaal von
Blomberg.
Rijksminister voor financiën graaf von
Schwerin Krosigk.
Rijksminister voor economische zaken en
voedselvoorziening dr. Heugenberg.
Rijksminister van arbeid Franz Seldte.
Rijksminister voor de posterijen en ver
keerswezen Freiherr von Eltz Rübenach.
Rijksminister zonder portefeuille en rijks
commissaris voor de luchtvaart Goering,
die tevens wordt belast met de waarne
ming van het Pruisische ministerie van
binnenlandsche zaken.
Rijkscommissaris voor de werkverschaf
fing Gerckc.
De bezetting van het rijksministerie van
justitie staat nog niet vast.
Rijkskanselier Adolf Hitler zal heden
nog in onderhandeling treden mei het cen
trum en dc Eeiersch,e volkspartij.
Vanmiddag om 5 uur wordt de eerste
kabinelszitting gehouden.
Geteisterd door een vloedgolf
New Vork, 28 Jan. (V.D.) Aan dc At
lantische kust van Nieuw Schotland tot
Florida woedt oen buitengewoon zware
storm. Door een vloedgolf werd een deel
van de stad Halifax overstroomd, waar
door honderden woonhuizen werden ver
nield. Vele uitvarende groote stoomsche
pen maestcn zoo snel mogelijk naar de ha
vens terug terugkeeren. De oceaanstoom
schepen zullen met een vertraging van
verscheidene dagen aankomen.
Dc Japansclie minister van oorlog Araki
verklaarde in dc Japanschc Kamer, dat de
door de campagne in Manclsjoerije ontsta
ne kosten in de toekomst niet door Japan
alleen gedragen zouden worden. Het defen
sieprogram volgens het Japansch-Mand-
sjoerische protocol zou in 1935 geheel zijn
uitgevoerd. De kosten voor Japan zullen
dan ongeveer 70 millioen yen bedragen
terwijl de uitgaven op de begrooting 1933—
1934 op 190 millioen yen geschat kunnen
worden. Voor de complcteering van het na
lionalc verdedigingsplan achtte Araki een
bedrag van ruim 500 millioen yen noodig,
opdat men gelijken tred zou kunnen hou
den met de bewapening der andere staten
Uit financicelc overwegingen zou men dit
bedrag echter voor de komende twee jaar
lager stellen cn wel op 410 millioen yen.
Londen, 28 Jan. (H.N.) Volgens een Ja
pansch bericht uit Charbin zijn in de pro
vincie Jehol 2.000 Chineesche vrijwilligers
door Mandsjocrijscbe troepen overvallen en
in de pan gehakt.
De Japanners trekken hun tlocpen uit
Sjan Hai Ivwan terug, waar nog 6lechts
een garnizoen van 500 man wordt gelaten
DE STAND DER IERSCHE VERKIE
ZINGEN
Dublin, 28 Jan. (V.D.) De stand van de
Terschc verkiezingen was Zaterdagavond
als volgt;
Regeeringspartij (De Valera) 73
Arbeiderspartij 8
Onafhankelijke Arbeiderspartij 1
Oppositie (Cosgrave)
Middenpartij 11
Onafhankelijken 8
Tot nu toe zijn 110 afgevaardigden geko
zen, zoodat nog slechts 7 zetels niet zijn
bezet.
Daladier neemt de opdracht tot
het formeeren van een
kabinet aan
Parijs, 2 8 Jan. (V. D.) In dc vroege
morgenuren hebben dc leden van de regec-
ring zich naar liet Elysée begeven om den
president hun ontslag in te dienen. De
president dankte den minister-president cn
zijn medewerkers voor hun opoffcrendcn
arbeid in liet belang van liet land en ver
zocht hun de loopende zaken te blijven be
hartigen, totdat een nieuw kabinet zou zijn
benoemd. Lebrun is te 11 uur met de be
sprekingen begonnen cn heeft allereerst de
voorzitters van Senaat cn Kamer ontvan
gen.
In ingewijde kringen legt men er den na
druk op, dat het tweede voorloopige twaalf
de van de begrooting voor Februari, voor
zoover het door de Kamer is goedgekeurd,
nog lieden zal worden doorgegeven aan den
Senaat, die er zich Maandag mee zal bezig
houden. Dinsdag zal dc Kamer de zaak in
tweede lezing nemen.
De politici bij Lebrun.
Parijs. 2 8 Jan. (TI. N.) De president
der republiek heeft vanmorgen en vanmid
dag met verschillende politici besprekin
gen over dc oplossing van de crisis gevoerd,
o. a. met de voorzitters van den Senaat en
de Kamer cn met de heeren Franqois Al-
bert en senator Bcrenger, voorzitters van
de commissies van builenlandsche zaken
van Kamer en Senaat. Ook ITerriot werd
door den president der republiek ontvan
gen, evenals Léon Blum en de overige lei
ders der verschillende parlementaire frac-
tics.
Malvy, de voorzitter van de financieele
commissie van de Kamer, heeft bekend ge
maakt, dat hij dc financieele commissie
tegen Maandag zal bijeenroepen, teneindp
dc Kamer in staat te stellen Dinsdag het
voorloopige twaalfde goed te keuren. Een
desbetreffende wetsvoorstel zal door den
minister van financiën worden ingediend.
Besprekingen.
P a r ij s2 8 Jan. (V. D Dc besprekin
gen van president Lebrun met de leiders
van de verschillende fracties in Senaat cn
Kamer hebben tot Zaterdagavond nog geen
duidelijk resultaat opgeleverd. Als toekom
stig kabinetsformateur wordt gesproken
van Daladier, Ghautemps en van Jcannc-
ncy, den voorzit Ier van den Senaat.
Daladier krijgt opdracht een
kabinet te formeeren.
Parijs, 29 Jan. (V. D.) De president
der republiek. Lebrun, heeft Zondagmiddag
den afgetreden minister van Oorlog, Dala
dier met dc vorming van een nieuwe regee
ring belast. Daladier heeft de opdracht
aanvaard cn zal den president Maandag
zijn definitief antwoord geven.
Daladier onderhandelt eerst me!
socialisten.
P a r ij s2 9 Jan. (V. D.) Bij het verlaten
van het Elysée heeft Daladier tegenover
persvertegenwoordigers verklaard, dat hij
de moeilijkheden niet onderschat, doch dat
hij het als een kwestie van energie cn van
goeden wil beschouwt de moeilijkheden te
overwinnen. Nog Zondagavond heeft hij
met zijn politieke vrienden beraadslaagd.
Het schijnt uitgesloten, dat de socialisten
een aanbod van Daladier tot de regoering
toe te treden zullen aanvaarden, indien niet
het op het congres van Grenoble opgestelde
minimumprogram zal worden aangenomen.
Voor dit program is evenwel ook in dc
nieuwe Kamer geen meerderheid tc vinden.
Daladier zal eerst met de socialisten on
derhandelen.
Herriot zal Daladier steunen.
Parijs, 2 9 Jan. (II. N.) Daladier ver
klaarde vanavond aan de pers, dat hij in
den loop van Maandag een kabinet der
rcpublikeinsche eenheid hoopt te vormen.
Hij had vanmiddag een uitvoerig onder
houd met Herriot, die verklaarde dat hij
Daladier met alle kracht zal steunen.
Men neemt aan, dat Paul Boncour in
het nieuwe ministerie minister van bui-
tcnlandsche zaken zal worden, aangezien
Herriot in verband met zijn houding over
het vraagstuk der oorlogsschuldcn voor een
ministerpost niet in aanmerking komt.
Do kabinetsvorming door Dala
dier.
Parijs, 29 Jan. (V. D.) Nadat staats
president Lebrun de vooraanstaande leden
van Kamer cn Senaat in audiëntie had
ontvangen, bleef hem slechts de keuze over
tusschcn den afgetreden minister van Oor
log, Daladier cn den afgetreden minister
BUITENLAND.
Daladier tracht een kabinet te formeeren.
(Eerste Blad pag. 1).
Reeds vandaag een kabinet Hitler in
Duitschland
(Eerste Blad pag. 1).
Halifax door een vloe Igolf geteisterd.
(Eerste Blad pag. 1).
Medegedeeld door iiet Kon. Ned. Met.
Inst. tc Dc Bilt.
Hoogste Barometerstand 7(72.7 tc Boeda
pest.
Laagste Barometerstand 730.0 tc Rcyk
javik.
Verwachting: Zwakke tot matige
naar West ruimende wind, nevelig tot be
trokken of zwaar bewolkt, waarschijnlijk
ccnigc regen, lichte tot matige dooi in het
Z., in het N. om het vriespunt tot lichte la
ter matige dooi.
Dc depressie in het Z. W. die ons gisteren
nog een mooie winterdag bezorgde doordat
zij de wind in liet O. hield, verplaatste zich
verder N. O.-wanrts en wordt vooral in W.
Spanje en Portugal door flinke drukstij-
gingen gevolgd. Over IJsland ontwikkelde
zich een diepe depressie die ook reeds over
het N. van de Britsehc eilanden dc baro
meter ferm doet dalen. De hooge druk trok
zich verder O.-waarts terug, en heeft, thans
weinig meer tc betcekencn. De luclitdruk-
verdeeling cn haar verandering wijzen op
een ruiming van den wind naar W. rich
ting, waarbij dan warme cn vochtige lucht
van den oceaan zal worden ingevoerd.
Daarbij zou wellicht weinig regen vallen,
terwijl lichte tot matige dooi voor dc eerst
volgende dagen waarschijnlijk is. In do
laatste dagen is vooral in Frankrijk do
temperatuur gestegen in Scandinavië is
do vorst meer streng geworden. In het Z.
van ons land is sinds gisteren dc tempera
tuur flink omhoog gegaan. In liet N. is in
de afgeloopcn nacht nog flinke vorst voor
gekomen eveneens in Noord-Duitscliland.
Over het algemeen is het in Europa, rustig
weer met zwakke lot matige winden. In ons
land en Frankrijk is dc lucht betrokken, in
Duitschland en Zwitserland helder, neer
slag van beteckcnis slechts in La Coruna
Spanje. In Frankrijk cn aan de Noorscho
kust vielen geringe hoeveelheden.
UHGESTRAAT 49-51 TELEFOON ISO
Barnes, costumières,
U vindt bij ons niet eïieen een uit
gebreide coiiectie STOFFEN, maar
ook alle bijbehoorende garneering
en fournituren.
Arnh. straat
van Binnenlandsche zaken. Chautemps-
Plerriot had geweigerd in verband met zijn
houding in de schuldenkweslio
Voor Daladier bestaan slechts twee moge
lijkheden een regeering te vormen- óf een
cartel, waarin de socialisten vertegenwoor
digd zijn óf de concentratie, d. w. z. een
kabinet gebaseerd op alle partijen der Ka
mer, met uitzondering van de groep-Marin
cn de socialisten.
Mocht het Daladier gelukken een levens
vatbaar kabinet samen te stellen, dan zou
dit, naar dc mcening van welingelichte
kringen, den afgetreden premier Paul Bon
cour als minister van buitenlandsche zaken
krijgen.
nog te BOUWEN WINKELHUIZEN aan den Leusiierweg t.o. Zwarte
Bergje. Indeeiing heden nog in overleg met kooper. Te bevr. P. K. VAM
E1JKSLENBURG, Architect-Bouwondernemer, Pascalstr. 14, Tel. 1035
