Historische oogenbhkken te Potsdam
De opening van den
Rijksdag
Een rede van Goering
HINDENBURG.
Vrijheid en eer moeien het furn-
dame nt zijn van het ko;
me-nde Duitschland
Potsdam, 21 Maart. (V. D.> De histo
rische residentie van Frederik de Groote tc
Potsdam heeft vandaag iets van haar oude
glorie terug gekregen door de buitenge
wone plechtigheid, die binnen haar muren
zal plaats vinden. Een nieuwe Duitsche
rijksdag zal te Potsdam onder buitenge
wone omstandigheden op buitengewone
wijze worden ingewijd.
Ook de samenstelling van den rijksdag
zelf is buitengewoon en de wijze, waarop
deze samenstelling tot stand is gekomen,
ligt nog vèrsch in ieders geheugen. Het
was nog bijna donker, toen vanmorgen uit
Berlijn reeds de eerste treinen naar Pots
dam vertrokken. Deze zijn reeds bijna ge
heel gevuld; in den loop van den ochtend
wordt het aan de stations en op het tra
ject naar Potsdam steeds drukker. Een
stralende voorjaarszon werpt haar licht
over het feestelijk uitziend gedoe. *Ook tc
Potsdam is alles gedaan om de stad een
feestelijk aanzien ie geven. Overal ziet
men de zwart-wit-roode kleuren en de
hakenkruisvlaggen, terwijl ook op vele
plaatsen de zwart-witte Pruisische vlag
waait. Het station i9 geheel versierd met
dennengroen en wimpels. Op het stations
plein beginnen reeds de door de guirlandes
met elkaar verbonden vlaggenmasten, die
de bezoekers den weg wijzen naar het cen
trum der stad, waar de plechtigheden zul
len plaats vinden.
Voortdurend komen uit alle richtingen
treinen binnen met steeds nieuwe afdeelin-
gen S.A. en S.S.-lieden en Stahlhelmtroe-
pen. Er is een zeer groote macht aan
Schupo en S.A.-hulppolitie op de been.
Men ziet delegaties van nat.-soc. bedrijfs
organisaties en vertegenwoordigers van
vele andere nationale vereenigingen en of
ficiersbonden. Talrijke officieren en oud-
strijders zijn geheel in den ouden vredes-
uniforrn. Overal klinkt marschmuziek en
de kreten „Heil Hitler" en „Heil Deutsch-
land".
Men krijgt den indruk, dat allen, die
minder ingenomen zijn met het nieuwe rijk,
dezen dag van de straat zijn gebleven en
dat slechts zij, die zich in den tegenwoor-
digen gang van zaken verheugen, vandaag
Potsdam bevolken.
De toegang tot do garnizoenskerk is nog
streng afgezet. Het carillon van den toren
speelt gewijde liederen. Bij het altaar han
gen twee groote lauwerkransen, die de
rijkspresident op het koningsgraf zal neer
leggen.
Ter gelegenheid van de feestelijke ope
ning van den rijksdag heeft de rijkspost
een speciaal stempel in gebruik genomen,
waarmede alle vandaag uit Potsdam ver
zonden poststukken gestempeld zullen wor
den. Naast den datum draagt het stempel
de woorden „Potsdam Rijksdagopening."
B e r 1 ij n, 2 1 M a ar t. (V D.) Het is van
daag precies 62 jaar geleden, dat. op 21
Maart 1871 in de Witte zaal van het Ber-
lijnsche slot do rijksdag van het door Bis
marck gevestigde Duitsche rijk bijeen
kwam. Veel is er sedert dien gebeurd en
veel is er veranderd.
In de plaats van een Duitschen keizer
wcont vandaag nog een Duitsche president
dt plechtigheid in de garnizoenskerk te
Potsdam bij. Precies te 9.40 uur vanmorgen
\*rscheen rijkspresident von Hindenburg
in de uniform van gcneraal-veldmaarschalk
op het bordes van bet door hem bewoonde
palcis van den rijkskanselier, om zich per
auto naar Potsdam te begeven. Een dui
zendkoppige mcnschenmcnigte had zich
opgesteld en juichte den president luide
toe. Een groot deel van het aanwezige pu
bliek kwam uit de Nicolaïkerk, waar te
half negen een plechtige veld-godsdienst-
oefening voor de Schupo was gehouden.
Eenige duizenden Schupo's en hulppolitie
van S.A., S.S. en Stahlhelm namen aan de
plechtigheid deel.
Potsdam, 21 Ma art. (V. D.) Tegen
10 uur was de gelieelc omgeving van de
garnizoenskerk afgezet en verdrong zich
een dichte menschenmenigte achter de af
zetting, terwijl alle ramen langs den weg
zwart van de menschen zien.
Naast de garnizoenskerk staat een spe
ciale politieafdecling. Nog steeds trekken
S.A.- en Stahlkermafdeclingen in gesloten
gelederen, vliegende vaandels en muziek
voorop naar de garnizoenskerk, om zich op
de voorgeschreven plaats op te stellen. Voor
de veiligheid zijn de daken van allo hui
zen in de omgeving door Schupo bezet.
Tegen kwart over 10 rijden de auto's van de
rijksdagafgevaardigden uit Berlijn met
korte tusschenpoozen voor. Rijksdagpresi
dent minister Goering, die te kwart over
10 voor de Nicolaïkerk arriveert, wordt
stormachtig toegejuicht.
Hindenburg en Hitier wordt een
stormachtige ovatie gebracht.
P o t s d a m 21 Maart. (V. D.) Precies
op tijd arriveerde de auto van rijkspresi
dent von Hindenburg bij de Nicolaïkerk.
Het gejuich zwol aan tot een stormachtige
ovatie, toen de rijkspresident de trappen
van de kerk besteeg. Om half elf begon de
plechtige openingsdienst. Voor de Katho
lieke Pfarrkirche, waar voor de Katholieke
rijksdagleden een plechtige hoogmis werd
gecelebreerd, verdrong zich eveneens een
dichte menigte en een luid gejuich ging op,
toen rijkskanselier Hitier verscheen, even
later gevolgd door vice-kanselier von
Papen en rijksminister dr. Goebbels. Ter
stond na afloop van den dienst in de beide
kerken, begaven de leden van de rijksrcgec-
ring en van den rijksdag zich naar de
Garnizoenskerk.
Potsdam, 21 Maart. (V. D.) Alle
rijksdagleden, ministers, leden van het
diplomatieke corps, lioogc ambtenaren en
andere eeregasten zijn reeds in de garni
zoenskerk aanwezig, als rijkspresident von
Hindenburg, begeleid door twee geestelij
ken en verwelkomd door rijkskanselier
Hitier en rijksdagpresident Goering, de
kerk binnentreedt. Allen verheffen zich
van hun zetel en terwijl dc rijkspresident
naar den voor liem gercedslaanden zetel
schrijdt, klinkt het orgel. Staatssecretaris
Mcissner overhandigt von Hindenburg liet
manuscript en de rijkspresident wendt zich
met duidelijke stem tot dc aanwezigen:
„Door mijn verordening van 1 Febr. j.l.
heb ik den rijksdag ontbonden, opdat het
Duitsche volk zelf zijn standpunt kan be
palen jegens de door mij nieuw gevormde
regeering der nationale aaneensluiting.
Door dc rijksdagverkiezing van 5 Maart
heeft ons volk zich met een duidelijke
meerderheid achter deze door mijn vertrou
wen tot stand gekomen regeering geplaatst
en haar daardoor de grondwettelijke basis
voor haar arbeid gegeven. Moeilijk en tal
rijk zijn de opgaven die gij, mijnheer dc
rijkskanselier en gij, mijne heeren rijks
ministers, voor u ziet op liet gebied der
binnen- en buitenlandsche politiek. In de
eigen volkshuishouding zoowel als in de
wereld zijn moeilijke problemen op te los
sen en belangrijke besluiten te nemen. Ik
weet, dat de rijkskanselier en de regcering
bezield zijn door den vasten wil deze proble
men op tc lossen, en ik hoop van u, leden van
den nieuw gekozen rijksdag, dat gij met
het duidelijk begrip van den toestand en
van wat thans noodzakelijk is, u achter de
regeering zult plaatsen en ook alles zult
doen om haar bij dit moeilijke werk te steu
nen. De plaats, waarop wij thans bijeen
komen, maant ons tot een terugblik op het
oude Pruisen, dat in godvruchtigheid, door
plichtgetrouwen arbeid, nooit versagenden
moed en overgegeven vaderlandsliefde
groot is geworden en dezen grondslag heeft
gelegd voor den Duitschen stam.
Moge de oude geest van deze roemrijke
plaats ook het huidige geslacht bezielen en
moge hij ons vrij maken van eigenbaat en
partijtwist en ons in nationale zelfbezin
ning en geestelijke vernieuwing samenvoe
gen tot den zegen van een vereenigd, vrij
en trotsch Duitschland. Met dezen wensch
begroet ik den rijksdag aan het begin van
zijn nieuwe zittingsperiode en geef ik thans
het woord aan den rijkskanselier.
Hitier aan het woord.
Rijkskanselier Hitier zei o.a.:
„Zware zorgen drukken sedert jaren op
on9 volk. Na een tijd van trotschen opgang,
rijken bloei en voorspoed op elk gebied, zijn,
zoals zoo dikwijls in het verleden, nood en
armoede bij ons teruggekeerd. De wereld
kent slechts het uiterlijke schijnbeeld van
onze 6tedcn, doch haar jammer en ellende
kent zij niet. Terwijl het Duitsche volk en
het Duitsche rijk in inwendige politieke
twist en tweedracht verzonk, het bedrijfs
leven zijn ondergang tegemoet ging, begon
nen de Duitsche menschen, die in geloof en
in vertrouwen op het eigen volk dit volk
tot een nieuwe gemeenschap wilden vormen
zich te verzamelen.
In het verdere verloop van zijn rede ver
klaarde Hitier dat de nationale regeering, in
het bewustzijn naar den wil der natie te
handelen, van de partijen in den rijksdag
verwacht, dat zij na 15 jaar noodig van
het Duitsche volk zich boven dc bekrom
penheid van een doctrinaire partij-opvat
ting zouden kunnen verheffen, om zich te
onderwerpen aan de ijzeren discipline, die
de nood en zijn dreigende gevolgen allen
opleggen.
De regeering wil de eenheid van den
geest en den wil der Duitsche natie herstel
len. In plaatö van het eeuwige wankelen,
wil de regeering de vastheid herkrijgen, die
het volk een gevoel van onwrikbare auto
riteit zal inboezemen.
De regeering wil een ware gemeenschap
opbouwen uit de Duitsche stammen, de stan
den, de beroepen en dc voormalige klassen.
Uit boeren, burgers en arbeiders moet weer
worden een Duitsch volk, dat voor eeuwig
vertrouwen en geloof zal hebben in onze
cultuur, onze eer en onze vrijheid.
Tegenover de wereld zullen wij echter de
eensgebrachte offers van den oorlog afme
ten en oprechte vrienden zijn van een vrede,
die eindelijk de wonden zal heelen, waar
onder allen lijden. De regeering der natio
nale verheffing is besloten haar voor het
Duitsche volk opgenomen taak te vervullen.
Zij treedt daarom thans voor den Duitschen
Rijksdag met den vurigen wensch, in liern
een steun te vinden voor het vervullen van
haar taak. Moge gij, mijne mannen en
vrouwen, als gekozen vertegenwoordigers
van het volk den zin van den tijd begrijpen
om mede te werken aan het groote werk
van den nationalen opbouw.
In ons midden bevindt zich een grijs
hoofd. Wij verheffen ons voor U, meneer de
Gencraal-Veldmaarschalk. Driemaal hebt
gij gevochten op het veld van eer voor het
bestaan en de toekomst van ons volk. Als
luitenant in de legers van den Koning, voor
de Duitsche eenheid, in de legers van ucn
ouden Duitschen Keizer voor de roemrijke
verheffing van het rijk, in den grootst en
oorlog aller tijden als generaal-veldmaar-
schalk voor het bestaan van dat rijk en voor
dc vrijheid vn ons volk.
Gij hebt het ontstaan van het rijk meege
maakt, hebt nog het werk van den groeten
Kanselier, de wonderbaarlijke verheffing
van ons volk meegemaakt, en hebt ons ge
leid in den grooten tijd, die het lot ons zelf
heeft laten beleven en medestrijden. Thans
vergunt dc Voorzienigheid U, beschermheer
te zijn van den nieuwen opgang van ons
volk. Dit, Uw wonderbaarlijk leven, is voor
ons allen een symbool van de onverwoest
bare levenskracht der Duitsche natie. Daar
om dankt U thans het Duitsche volk. dc
jeugd en wij allen, omdat wij Uw goed
keuring van het werk der Duitsche verhef
fing als een zegen gevoelen. Moge zich deze
kracht ook meedeelen aan de thans ge
opende nieuwe vergadering van vertegen
woordigers van ons volk. Moge ons dan
ook de Voorzienigheid den moed en vol
harding schenken, die wij gevoelen in deze
voor eiken Duitscher geheiligde ruimte als
voor de vrijheid en grootheid van ons volk
strijdende menschen aan de baar van
Duitschland's grootsten Koning."
Potsdam, 21 Maart. (V.D.) Terwijl na
de laatste woorden van den rijkskanselier
het koor, begeleid door het orgel, de Mo-
tette van Brahms inzette, verhieven allen
zich van hun zetel en drukte rijkspresident
Von Hindenburg Hitler geroerd de hand.
Toen het „Amen" had weerklonken
heerschte er gedurende eenige seconden
diepe stilte. Toen gingen do beide geeste
lijken den rijkspresident voor en schreden
naar het achter het altaar gelegen Ko
ningsgraf. De geestelijken bleven bij den
ingang staan, terwijl de rijkspresident ge
volgd werd door zijn beide adjudanten, die
elk een krans droegen. De zoon van rijks
president Von Hindenburg volgde met de
helm van den generaal-veldmaarschalk in
dc hand. Op het graf van Frederik den
Groote en diens vader, den stichter van het,
beroemde gedisciplineerde Pruisische leger,
Frederik Wilhelm I, legde Von Hindenburg
de kransen neer, terwijl de vergadering
zich wederom van haar zetel verhief en
het orgel het Nederlandsch Dankgebed uit
de Valerius Gedenckklanck speelde en bui
ten 21 saluutschoten van de in den Lust-
garten opgestelde rijksweerbatterij dreun
den.
Na uit het grafgewelf te zijn terugge
keerd, groette Von Hindenburg de aanwe
zigen met opgeheven maarschalksstaf en
verliet de kerk, gevolgd door de leden van
de rijksregeering. Langzaam verlieten ook
de andere aanwezigen de garnizoenskerk.
De plechtigheid bij de rijks-
weer te Berlijn.
Voor de rijksweer begonnen vanmorgen
de feestelijkheden met een groote veld-
godsdienstoefening in de Schlüterhof van
het Berlijnschc Slot. Vervolgens stelden de
troepen zich terzijde van het slot op. Reeds
urenlang verdrong zich een groote men
schenmenigte in de omgeving van de Lust-
garlen. Tc half een precies marcheerde de
eere-compagnie met de vaandels uit het
slot naar het plein, waar do commandant
van Berlijn, overste Schaumburg, een toe
spraak hield, waarin hij wees op de bctee-
kenis van dezen dag, ook voor de Duit
sche weermacht. Hij eindigde zijn rede met
een hoera op het Duitsche vaderland en
den rijkspresidenx. Terwijl de muziek het
Duitschland-lied speelde, dat met ontbloot
hoofd werd meegezongen en de Dom-klok-
ken luidden, vuurde een voor den Dom op
gestelde batterij van het vijfde artillerie
regiment 21 saluutschoten af. Vervolgens
defileerden de troepen voor overste
Schaumburg en trokken langs de Linden
naar de kwartieren terug.
De parade te Potsdam.
Na afloop van de plechtigheid in de gar
nizoenskerk vulden zich de naast dc kerk
opgeslagen groote met groen versierde tri
bunes snel met de daartoe uitgenoodigdc
gasten. Rijkspresident Von Hindenburg be
trad met zijn gevolg cn rijksweerminister
Von Blomberg een aparte, meer naar vo
ren gelegen tribune. Onder de lonen van
den marsch van York begon de parade, die
langer dan een half uur duurde. De voor
bij marcheerende troepen werden allo door
den* rijkspresident met opgeheven maar
schalksstaf begroet. De parade werd geo
pend door drie bataillons van het negende
Pruisische infanterie-regiment, het te
Potsdam gedetacheerde gedeelto van het
vierde Pruisische cavalcrie-regimcnt, eeni
ge rijdende afdeelingen van het derde re
giment Pruisische artillerie en de stafet-
ten-dienst. Op de rijksweer volgde een
ccrc-compagnic Schupo en Stahlhelm.
Na de oud-strijders te hebben begroet
wisselde rijkspresident Von Hindenburg
een handdruk met don eveneens in uniform
verschenen ex-kroonprins. De troepen wer
den gevolgd door cerc-delegaties van tal
van nationale vereenigingen met hun vaan
dels, die de paradepas van dc rijkswecr-
troepen overnamen. Tenslotte volgden in
gelederen van 12 man S.A.-delegaties uit
Brandenburg cn Berlijn, S.S.-afdcclingen
en daarachter de Hitlcr-jeugd. Ook de
Stahlhelm, de Duitsch-nationale strijdhond
en delegaties van oud-strijders, die hier
achter marcheerden, werden door dc me
nigte enthousiast en onder de tonen van
het Duitschland-lied begroet. Nadat allen
voorbij waren getrokken, verliet rijkspre
sident Von Hindenburg per auto, onder het
gejuich der menigte, Potsdam, gevolgd
door eenige auto's met polilie-autoritcitcn.
De ijkspresident heeft zich naar het
mausoleum in hot slotpark te Charlottcn-
burg begeven, waar hij op dc graftombe
van keizer Wilhelm I een lauwerkrans de
poneerde met zwart-wit-roode linten.
IN DE KROLL-OPERA
Na de plechtigheden te Potsdam zette de
Berlijnsche politie, gesteund door hulppo
litie, de Platz der Republik af, welke
thans weer Konigsplatz heet.
Reeds tegen vijf uur had een groot aan
tal afgevaardigden zich in dc zittingzaal
verzameld. De nationaal-socialisten zijn
bijna zonder uitzondering in uniform ver
schenen.
Voor den rijkskanselier cn de rijksmN
nisters zijn plaatsen gereserveerd in de
voorste rijen. De vertegenwoordigers der
Duitsche landen zijn in grooten getale aan
wezig. Dc tribunes zijn reeds overvol.
In de diplomatenloge woonden de am
bassadeurs en gezanten en ook de ex-
kroonprins cle openingszitting bij. De plaat
sen der nationaal-socialisten nomen meer
dan de helft van de zaal in, daar wegens
de afwezigheid der communisten de so
ciaal-democraten aan de uiterste linkerzij
de zitten. De zaal is op. eenvoudige wijze
versierd. Achter den zetel van den presi
dent is de rijksadelaar vervangen door
een roode vlag mat in het midden een wit
veld, waarin een groot zwart hakenkruis,
rechts en links omgeven door zwart-wit-
roode vlaggen.
De zitting begint.
Om tien minuten over vijf worden de
klokken geluid ten teeken van den aan
vang der zitting. Do rijksministers rijks
minister Seldlc in den uniform van den
Stahlhelm worden door hun naaste
vrienden hartelijk toegejuicht. Zij nemen
eerst plaats op hun afgevaardigdenzetels.
Dan komt Goering binnen, gokleed iu
den bruinen uniform. Hij neemt direct
plaats op den presidcntenzetel. In de zaal
is het zeer stil.
Rijkskanselier Hitier verschijnt met de
ministers dr. Frick en dr. Goebbels, alle
drie zijn in uniform. Dc nationaal-socialis
ten verheffen zich van hun zetels en bren
gen den Hitlergroet. Ook dc rijkskanselier
gaat eerst tussehen de afgevaardigden zit
ten.
President Goering doet mededeeling van
het besluit van den fractieleider de zitting
te doen presideeren door den fungeerCn-
den president. Als voorloopige griffiers be
noemt hij de afgevaardigden dr. Decker
(nat.-soc.), Laverrcnz (D.-N.) en Linder
(nat.-soc.). Voorts deelt hij mede, dat het
fractiebestuur besloten heeft de namen dei-
afgevaardigden niet een voor een te laten
afroepen, daar uit dc lijsten blijkt, dat
het Huis competent is tot het nemen van
besluiten. Afgevaardigde Vogel (S.P.D.)
stelt voor zijn fracticcollega's, die zich in
hechtenis bevinden op vrije voeten te
stellen.
Dit voorstel wordt in handen gesteld
van de commissie van orde.
Hierna wordt overgegaan tot de verkie
zing v^n het presidium. Bij acclamatie
worden gekozen tot president: Goering, tot
vice-presidenten: 1. Esser (Centrum), 2.
Gr.if (Thuringen, D.-nationaal) en 3. Zör-
ner (N.S.D.A.P.), die allen de benoeming
aannemen, zoodat het presidium dus ge
kozen is.
Tot griffiers worden gekozen: 8 nazi's, 2
Centrum, 2 D.-nationalen en 1 afgevaardig
de der Bciersche volkspartij. De sociaal-de
mocraten onthielden zich van stemming.
Rede van Goering.
Rijksdagpresident Goering neemt vervol
gens het woord voor een lange redevoering,
waarin hij o.ra. zegt:
Door een vervloekte misdaad zijn wij ge
dwongen geworden uit het Huis, dat eens
voor het Duitsche volk was opgebouwd, te
trekken. U weet allen, welke beweegredenen
een staatsvijandigc partij aanleiding heb
ben gegeven tot dezen aanslag, dat deze
aanslag slechts een der verschijnselen is
van dc jarenlange hetze tegen het Rijk, het
volk cn den staat. Deze aanslag moest een
signaal zijn om in Duitschland anarchie en
chaos hun intrede te laten doen, op een
oogenblik, dat de eerste bouwsteenen voor
een nieuwe orde, voor een wederopbouw
van het Rijk aanwezig waren. In enkele
weken heeft dc heilige vlam der nationale
revolutie het Duitsche volk aangegrepen.
Een overweldigende meerderheid heeft zich
geplaatst achter het besluit van den Rijks-
president en achter dc mannen van het na
tionale herstel. Een meerderheid, zooals
dc Duitsche parlementaire geschiedenis tot
nu toe niet heeft gekend. Een nieuwe volks
vertegenwoordiging is ontstaan. Voor den
eersten keer zonder parlementairen koe
handel, zonder partijbelangen, zonder dat
gene, wat tot nu toe dc Duitsche volksver
tegenwoordiging heeft verlaagd in de oogen
v^n het eigen volk. Het is misschien een
voortecken, dat de Rijksdag op 21 Maart
wordt geopend. Het is niet allen bekend^
(Zie vervolg op pag. 3)«
HITLER.
