Hermann Speelman's carrière SCHOONMAAK ARTIKELEN LUNCHROOM VONK Crème Gebak LUNCHROOM VONK Varia K. DIKKESCHEY Vooruitzickten der Nationale revolutie Via een omweg naar de film De moed om leelijk te zijn CYCLOSTYLE PAPIER Fa. H. ELZENAAR VOOR NAAR H. M. WATELER—v. DIJK Hebt U al eens kennis gemaakt met VONK'S BEROEMDE BANKETKOEKJES? Neemt U eens onze bekende In vier smaken Nougatine Mokka Marasquin Sinaasappel 75 cent per stuk Concertgebouw „DE VALK" R. GROENHUIZEN SCHATORJÉ j DROGISTERIJ „DE GAPER" Dameskapper PERMANENT BRIEVEN UIT BERLIJN Gevaren voor de nieuwe regeering in aantocht Twee groepen in de massa der nationaabrevolutionnairen De verhouding tot het buitenland De neiging tot absolute dictatuur Oorsprongen en gevolgen van den Jodenhaat (Van onzen correspondent). Berlijn, 18 Maart. Wie ln deze historische dagen een Ber- lijnscho correspondentie wil opstellen, be hoeft niet naar stof te zoeken. Er is maar één onderwerp, waarvan alle Duitsche mon den vol zijn, alle Duitsche harten ovcrloo- pen: de „nationale revolutie". Natuurlijk mag men dat overloopen der harten niet generaliseeren. Ongeveer de helft van alle volwassen Duitschers voelt weinig of in het geheel niet6 voor de ingrijpende veranderin gen, die de laatste weken met het geweld van een lawine op Duitschland neergestort zijn. Van deze helft is wederom de helft in heftigste oppositie, en de overigen zullen hoogstens bereid blijken, een welwillende houding jegens de nieuwe heerschers aan te nemen, tactisch welwillend, wel te begrij pen, zonder innerlijke sympathie. En gaan we op de dingen even dieper in, dan zien we, dat ondanks alle meer dan levensgroot- geestdriftige gedoe naar buiten zelfs in de massa dor nationale revolutionnaircn twee groepen- de Hitlerianen en de Papisten, duidelijk te herkennen zijn. Geen toeval, dat Adolf Hitler rijkskanselier, Franz von Papen, rijks-vice-kanselier is, en dat rijks president Von Hindenburg deze heeren slechts gemeenschappelijk in audiëntie ont vangt. Waarbij men mag aannemen, dat hij naar de rapporten van den heer Hitler met ongeveinsde belangstelling, maar die van den heer Von Papen met oprechte waardee ring luistert Dat deel van b*t Duitsche volk, dat, door de lawine gedwongen, het heft in handen genomen heeft, ziet zich voor 'een verant woordelijkheid van ongehoorde afmetingen geste.J. Ik bedool daarmee niet bet leiding geven aan de „nationale revolutie", wat voor de nieuwe ministers niet al te moeilijk is, daar de omvang dor overwinning eiken tegenstand tot nader order gebroken heeft Maar ik meen de naaste toekomst, nadat de roes dezer overwinning zal zijn uitgeslapen. Er zijn voor de nieuwe regeering en voor den nieuwen koers gevaren in aantocht, over welke zeer verstandige politici als vice- kanselier Von Papen (en waarschijnlijk ook de ten slotte zeer ernstig nadenkende en tot toenadering steeds geneigde Rijkskanse lier Hitier) op het oogenblik reeds vol ern- etige zorgen zijn. Deze gevaren zijn: de verhouding tot het buitenland, zoowel op algemeen politiek als op economisch gebied; de neiging van het nationaal-socialisme tot absolute, ook gees- telijk-cultureele dictatuur; de onderdruk king van een nationale oppositie. Wat de verhouding van Duitschland, het nieuwe Duitschland, tot liet buitenland be treft, weet elke krantenlezer, hoe de dingen er op het oogenblik voorstaan. Oppervlak kige medestrijders heeft het nationalisti sche Duitschland voorloopig slechts in Rome en Boedapest, waarbij nog zeer de vraag is of de steun van Italië op werke lijke en duurzame sympathie berust en niet van Parijs uit aan koersveranderingen on derhevig kan blijven. Maar zulke beschou wingen gaan natuurlijk het kader van Ber- lijnsche brieven te buiten, waarom we het ook, ter wihc van de volledigheid, bij een korte vermelding laten willen. De verhou ding tot de beide andere groepen, noemen we ze de „neutrale" en de „vijandige", varieert op het oogenblik tusschen directe vijandschap (ik reken hiertoe o.a. den Dcherpen handelsoorlog tusschen Duitsch land en de Tsjecho-Slowakische Republiek) en een zekere koele welwillendheid, die elke gebeurtenis op zichzelf beoordeelt, gelijk dat met de Vereenigde Staten van Xoord-Ame- rika het geval is. Waar Nederlands plaats Vrijwel het gcheele buitenland zal ont stemd zijn door handelingen, dio in het nieuwe Duitschland onmiskenbaar tegen de Joden gericht zijn. We willen hier uitdruk kelijk tegen overdrijving en tegen leugen achtige tendenz-berichten waarschuwen. Mét de beruchte progromstemmingen, die voor den oorlog Rusland en na den oorlog Polen internationaal in opspraak gebracht hebben, heeft de situatie in Duitschland niet het minst te doen. Het is jui6t, dat de nationaal-socialistische partij veertien jaren lang haar ten slotte onstuimig toenemend succes voor een deel aan anti-semitische propaganda te danken gehad heeft. Natuur lijk is zulk een propaganda van algemeen menschelijk standpunt absoluut verwerpe lijk. Maar men mag, wil men eerlijk blij ven, niet nalaten naar verklaringen voor deze stroomingen zoeken, en komt dan voor Duitschland tot liet resultaat, dat vele goe den helaas voor weinige kwaden lijden moe ten. De volkomen geassimileerde Duitsche Joden zijn steeds de eersten geweest, die zich in hooge mate geergerd hebben over het onsympathieke en uitdagend-opdringe- nge optreden van na den oorlog uit Oost- Europa binnengedrongen, die moreelo en commercieele praktijken medegebracht heb ben, welke tot de diep-treurige schandaal processen hebben geleid, waaraan namen als Barmat, Helpzand, Sklarz, Sklarek en consorten verbonden zijn. De intieme vriend schap van zulke „chevaliers d'industrie" met voormannen der Duitsche sociaal-de mocratie heeft de woede van rechtsche volkskringen natuurlijk nog aangewakkerd. Stellig is 't Duitsche anti-semitisme steeds tegen zulke onwaardige elementen en niet tegen Joodsche ex-frontsoldaten, geleerden, kunstenaars, enz. gericht geweest Dat in dezo dagen van revolutionnaire omwente ling genegeraliscerd wordt en dat daaron der Joden van groote verdiensten te lijden hebben, is hoogst betreurenswaardig. Vindt echter ook niet de goedkeuring van al die nationale Duitsche kringen, die achter een nobele persoonlijkheid als vice-kanselier Von Papen staan. Een gevaar noemde ik ook de neiging van het nationaal-socialisme tot absolute, ook geestelijk culturccle dictatuur. Ik dacht daarbij in de eerste plaats aan de oprichting van een nieuw ministerie voor propaganda en nationale voorlichting, dat onder leiding van den '36-jarigen dr. Joseph Goebbels, een van Hitler's intiemste medewerkers, staat. Deze minister Goebbels is een veelzijdig en zeer talentvol man. Men mag gerust zeggen, dat een belangrijk deel van het succes der nationaal socialistische beweging voor zijn rekening komt. Hij is nu echter een soort culturccle dictator geworden en men zou van hem kunnen zéggen: Am Göbbelschen Wescn Soil das Volk genesen! Het is daarom van beteekenis, zicji af te vragen, wie dr. Goebbels is en welke be voc-gdheden hen heden bezit. Hij heeft er nooit doekjes om gewonden, dat hij alles haat met diepsten haat, wat Joodsch i«. Dat heeft hij in honderd en meer hoofdartikelen in het blad „Der Angriff", waarvan hij nog heden de uitgever is, zelf bevestigd. Blijft hij consequent, dan zal hij al zijn invloed gebruiken om het Duitsche cultureele leven van wat hij als Joodsche invloeden be schouwt, te „zuiveren". Wij zien reeds, dat den dag na zijn benoeming de wereldbe roemde dirigent prof. Bruno Walter, die Jood is, zijn concerten met het Gewandhaus Orkest in Leipzig en met de Philharmonic in Berlijn op last van minister Goebbels moet afzeggen. Er zal wél spoedig een tijd komen, waarin Duitschland het zonder Joodsche schrijvers, tooneelspelers en mu sici zal moeten stellen. Waarbij te const-a- teeren is, dat deze kunstenaars verreweg het meeste talent toonden (denken we aail tooneel- en filmwereld, waar de Duitsche, Oostenrijksche, Hongaarschc en Russische Joden terecht den boventoon voerden) en dus ook verdienden, dat ze de eerste plaat sen bezet hielden. Al is niet te ontkennen, dat onderlinge protectie nog al eens gelijk waardige niet-Joodschc krachten op den achtergrond gehouden heeft. Maar al zal men nog zooveel „oer-Duitsche" artisten het werk opdragen, dat nu wel zal vrij komen, een zeer bijzonder element van hooge zuivere kunst zal in Duitschland gaan ont breken. Het Berlijnsche tooneel vooral, dat door den Joodschen genialen regisseur Max Reinhardt tientallen jaren wereldroem be zat, zal heel wat moeten doen om als men ook hem het leven hier onaangenaam maakt nog een attractie van wcreldbc- teekenis te blijven! Op het gevaar van onderdrukking der nationale oppositie heeft vooral rijks-vice- kanselier Von Papen herhaaldelijk en met nadruk gewezen. De slaafsche wijze, waar op de Hitlerbeweging het Italiaansch fas cisme volgt, wettigt de vrees, dat we hier binnenkort een fascistisch Duitschland in optima forma zullen gaan beleven. De goede zijde zal zijn, dat een opbloei volgt van alles wat nationaal is (al kunnen we daarin wat handel en nijverheid betreft hoogstens alge- moene verarming en geen voordeel zien). Maar een verhinderen van oppositie ware „licht" zonder „schaduw", iets dat ten doode opgeschreven is, een vegeteeren, om dat men op den duur toch niet eeuwig hoera roepen, militaire marschen spelen en elkaar zoo voortreffelijk vinden kan. Nog geheel afgezien van de gevaren, die dreigen, als op talloozo beloften te weinig resultaten volgen, ware het vooruitzicht, nimmer meer iets anders te lezen en te hooren dan lof voor de regeering, aller minst aanlokkelijk cn ten slotte een bedrei ging van dén Staat. Vs tójfr* Dat zullen de verstandige elementen in de machtsposities tcteh zeker wel inzien, voordat op de opleving van heden de in zinking van morgen volgt? ROLAND. FILMRUBRIEK Robert Siodmak verfilmt Stefan Zweig's Bvennendes Geheimnis Uerdingen aan den Rijn is een stad, die, wanneer men op een mooien zomerdag met een van de mooie pleizierbooten van Düs- seldorf den Rijn afkomt, or op hot eerste gezicht heel rustig uitziet. Langs den Rijn een mooie promenade met boomen, waaraan vriendelijke restaurants zijn gelegen, di« de uitgaande menschen tot een zitje lokken. De stad zelf heeft dat echte „niederrheini- sche", gemoedelijke, zoo als wij het kennen iu deze groote reeks is. laat ik aan de be- ?e vertellingen van Josef Lauff. die in Kol hnnnrlnn 111 mep n n rrnninrl crtnlon oordeeling van den lezer over Men weet in Berlijnsche regeeringskringen even goed als wij, dat al deze varianten van buitenlandsche gezindheid mear of minder afhankelijk zijn van de wijze, waarop in Duitschland zich de binncnlandsche over winnaar jegens den hinnenlandschen over wonnene gedraagt. Niemand minder dan vice-kanselier Von Papen heeft nog giste ren op de groote moreele cn historische be teekenis van zulk een houding voor de be oordeeling door de geheele menschheid in uitstekende bewoordingen gewezen. En ook rijkskanselier Hitier heeft herhaaldelijk on derstreept, dat de overwinning der natio- naal-socialisten groot genoeg is om het den overwinnaars gemakkelijk te maken, elke neiging tot binnenlandsche revanche uit ge voelens van haat voortgekomen, te onder drukken. Dat zulke waarschuwingen noodig zijn, bewijst het feit, dat ze in het tegenwoordig stadium door de allerhoogste leiders der nieuwe rijksregeering worden uitgesproken. Ze zijn wel zeer duidelijk gericht tot breede nationalistische kringen van jeugdige heet hoofden in den lande, en zullen ook op fana tici in de niet te verre omgeving van de regeering zelf haar indruk niet gemist heb ben. het beneden-Rijnschc gebied spelen. Doch de industrie heeft reeds langen tijd leven en bedrijvigheid in deze idylle ge bracht. Uerdingen heeft aanzienlijke lijnolie- fabrieken, en ook op ander industrie- en handelsgebied is er allerlei te doeu. In deze stad is de acteur Hermann Speel- mans op den llden Augustus geboren, de man, die alle Duitsche bioscoopbezoekers door zijn levensware uitbeeldingen in de Ufafilm, b.v. De man, die zijn moordenaar zoekt, Voorloopige hechtenis, Nooit meer liefde, Het schot in den morgen, Een streep door de rekening, F. P. I antwoordt niet, welbekend is. „Speelmans-Jong" was onder zijn kame raadjes een van de wildste. Bij alle gym- nostiektoeren was hij onvoorwaardelijk de beste. Hij bad bcelemaal geen rustig, nodcr- Rijnsch bloed; en den ouders Speelman." rezen dan ook vaak de haren te berge over de streken, die hun weer van hun Hermun- netje werden verteld. In de zljdc-stad Krefcld ging hij naar het gymnasium; or was besloten, dat de jonge Speelmans zou gaan studeeren. Hij stu deerde dan ook medicijnen en wijsbegeerte aan de universiteiten te Freiburg, Mim- c.hen, Heidelberg, doch hij had geen tempe rament om stil te zitten. In hem leefde do geest van Jack London; dit deed hem weg trekken, naar wonderlijke avonturen. Hij ging naar zee, voer als matroos op een vrachtboot naar West-Afrika; vervolgens naar de Noordelijke IJszee en dat was, zoo als Speelmans knipoogend opmerkt, „kein Syrupleckon." Speelmans vertelt ongemeen lovendig en kleurig over deze tochten; zijn beschrijvingen met hun echten humor, die diep onder de oppervlakte der dingen wroet en delft, getuigen van een sterke opmer kingsgave. liet verlangen naar het tooneel, dat hem altijd in 't bloed bad gezeten, bracht hem weer naar den wal. Hij begon te Keulen bij het volkstooneol. Eerst als figurant Met taaie volharding naar zijn doel strevend, blijft hij niet. als zoovele, bij do figuratie en het straatrum.»ev. Hij werkt met vuur en ijver aan de vervol making van zijn van nature groote uitbcel- dingsgave; hij wordt als karakterspcler geëngageerd bij het Schauspiclhaus te Keu len, gaat naar Berlijn, waar hij in 1926 in het tooneelstuk „Gneisenau" do rol van Blüchcr speelt; bij het Berlijnsche volks- tooneel speelt hij groote rollon. In cpn filmcritiek las men zijn naam voor het eerst bij de stomme film „Die Yacht der sieben Siindcn." Met de toonfilm was ook Speelmans' tijd gekomen. In de film .De man, die zijn moordenaar zoekt", had hij als tegenspeler van Heinz Riihmann een door slaand succes. Zijn „Jim" was een prach tige uitbeelding, levenswaar en sappig, vol grimmigen humor en bij al zijn ruwheid toch van een kinderlijke goedheid. Vervol gens werd Speelmans een bijna beroemdo film-commissaris der criminecle politic In zijn vertolking hadden do heeren commis sarissen plotseling niets meer van het ge bruikelijke film-cliché, zijn commissarissen zijn echte menschen, geen rollenmachinos, de scherpe opmerking der wezenlijke bo- roepstrekken, die in zijn creatie tot uitdruk king komt, draagt ook de goedkeuring weg der scherp oordeelende vakmenschen; de ronde humor, dien hij zijn figuren geeft, hebben Speelmans op dit gebied bijna spreekwoordelijk gemaakt. Als voorbeeld noemen wij 6lechts zijn commissaris der crimineele politie Schmitten ln „Het schot in den morgen." Thans heeft Speelmans ln de nieuwo sensatie-toonfilm der Ufa van de Zeisler-productle „Elne Tflr geht auf\ do rol van den commissaris Braumüller, dl* een groote hank-inbraak moet ophelderen. Voor de re9t heeft Speelmans zich voor zijn beroep, dat vaak groote lichamelijke behendieheid vereischt. sportief uitstekend vóórbereid. Hij is in 't boksen, zwemmen, paardrijden cn voetballen niet maar zoo'n amateur, die overal een beetje van weot hij heeft ook voor zijn sport ernstig gewerkt en het Duitsche „Sportabzeichen" ver worven, Mimiek en schmink. Een groot gedeelte van het publiek be wondert in de karakterspelers hoofdzake lijk de typeerkunst en hierin komen slechts zeer weinig groote talenten voor. Lon Chaney was ongetwijfeld de grootste cn beroemdste en tot op heden is nog nie mand gevonden, die zijn plaats innemen kan. Jean Ilersbolt. die in de film „De misstap van Madeion Claudet" de rol van Dokter Dulac speelt, heeft jaren geleden do kleed kamer van Lon Chancy gedeeld en hij weet nog veel te vertellen van de typeerkunst van Chaney, die tegen moeite noch ongemak op zag om een bepaalde rol zoo sterk mogelijk uit to beelden. Ilersholt zegt. dat hij zeel van zijn, helaas te vroeg gestorven, collega geleerd heeft. In den laatsten tijd komt ook de Ameri- kaanscho acteur Walter Huston zeer naar voren in karakterrollen. In Holland i9 nij nog slechts weinig bekend, doch het zal de genen, die zijn uitbeeldingen in do Metro Goldwyn Maver film „Alcohol" en „Congo" zagen, opgevallen zijn, dat hij hierin een zeer sterk schmink en typeerkunst te zien geeft Om zichzelf goed to kunnen schminken, moet men zijn eigen gezicht goed kennen en de mogelijkheden hiervan bestudeerd hebben. Eén voorwaarde is beweeglijke en geoefende gezichtsspieren, daar schmink niet alleen voldoende is om aan het gelaat een uitdrukking te geven. Ook moet men alle gevoel van ijdelheid ter zijde stellen, wat voor vrouwen het moeilijkste is, die toch altijcl en voor alles op het witte doek mooi willen zijn. De moed' om leelijk te zijn is zeer belangrijk en nie* gemakkelijk. Helen Hayes in haar rol van Madeion Claudet heeft blijk gegeven, dit voor haar kunst te durven doen. Zelfs in het begin van de film, als zij een jong meisje speelt, ziet men haar niet zooals zij werkelijk is, daar deze tijd volgens het manuscript veer tig jaar geleden is en zij gekleed was vol gens de mode van het einde der negentiende eeuw, dio voor onzen tegonwoordigen «maak vreemd aandoet. In het verloop van de film ziet men haar als straatmeid, als zworfeter en tenslotte als oud vrouwtje, waarbij zij blijk geeft van een zeer sterk typeer talent. Do filmspcler mag nooit vergeten, dat het geschminkte gezicht niet het belangrijkste is. Dit blijft altijd uiterlijk doch, wat de vertolking vereischt, is de innerlijke uit beelding, dus ook mimisch spel en dit be teeken* niet alleen volledige beheersching van do gelaatsuitdrukkingen, doch ook hou ding, loop en bewegingen. Zelfs djgene, die zich zoo in een rol heeft ingeleefd, dat hij zijn eigen persoonlijkheid vergeet en geheel in de gcdachtengang van den uit te beelden persoon opgaat, kan do uitbeelding geloofwaardig maken. Het pu bliek iu de zaal moet niet donken: dat is de beroemde acteur of actrice zoo cn zoo, maar slechts de uitgebeelde persoon zien en ver eeten, dat er nog een werkelijkheid bestaat buiten dat, wat er voor zijn oogen afspeelt. Robert Siodmak filmtHet bran dend geheim, van Stefan Zwelg. De beroemde novelle van Stefan Zweig werd door do Tonal-Film verfilmd en door de UFA voor Nederland aangekocht. Robert Siodmak, welbekend door zijn werken, welke hij in de laatste jaren voor de UWA regisseerde, (Menschen op Zondag, Afscheid, De man die zijn moordenaar zoekt), heeft van deze nieuwe film een kunstwerk ge schapen. De hoofdrollen werden toever trouwd aan Willi Forst, die in deze nieuwe rol een geheel nieuwen kant van zijn talent ontplooit, aan Ililde Wagner, een. der be roemdste tragedienne's van het Wiener B".r« Theater, verder aan Lucie Hoeflich, Alfred Abel en een der jongste filmspelers Hans Joachim Schaufuss. De algeheele leiding was in handen van Dr. A. Sternau. INKT en STENCILS. VRAAGT PRIJSOPGAVE. Langestraat 84 Telefoon 52S Mor ley: zou journaliste WAT ZOUDEN ZIJ DOEN, ALS ZIJ NIET MEER FILMDEN? Joan Crawford: zou aan het too nee] gaan. Wallac Beery: zou beroeps-vliege nier worden. Clark Gabe: zou zich op de toch niek toeleggen. Karen worden. Madge Evens: zou costuur-ont- werpster worden en zelf een modezaak be ginnen. Anita Page: zou advertentie-ont werpster worden. Marie Dressier: zou een hotel er gens in Europa beginnen. William Haines: zou zich toeleg gen op binnenshuisarcliitectuur en het ver zamelen van antiquiteiten. DROGISTERIJ. Apoth. Ass. Hendr. v. Vlandenstr. 30. TeL 1313. Tsletoon 231 Groote en kleine zalen disponibel voor feesten, partijen enz. EIGEN FABRIKAAT PAASCHEITJES. NOUGATEIEREN SLAGROOM. D TWEE BELANGRIJKE PUNTEN Q BANKETBAKKER EN KOKY (3-"*.AMERSFOORT.._'3 d NEEMT ZONDAGS VERSCH GEBAK. VOORAL IN SLAGROOM GROOTE S O R T E E R I NG. Bezorging Zondags aan hnis tot 1 uur n.m. WINKEL GEOPEND van 11—3 uur n.m. HISTORIE. Lodewijk XIV, zoo vertelt men, was zeer bevreesd voor den dood. Zijn omgeving had orders en vermeed elk gesprek waar van het onderwerp dit thema tot grondslag had. Maar toen de koning eeris de kerk be zocht, liet de kapelaan zich meéslepen in ztjn rede de woorden te gebruiken: „Alle menschen moeten sterven!" Een blik uit het gevolg van den koning deed hem begrijpen, dat hij een fout ge maakt had. In grooten angst wendde hij zich direct tot den koning en herhaalde: „Bijna alle menschen moeten sterven 1" VACANT JULIANAPLEIN 4. TELEFOON 635 NAAST APOTHEEK HAAN In voorraad: Deveo-Occulta Spatader- en Steun- kousen zonder gummi en Lastlcflor elastieken kousen met gummi. Pracht kousen, welke aan alle verwachtingen voldoen pex paar 18.75. H. v Vlandenatraat 20 Tel. 1681 Vertrouwd en vakkundig adres voor Uw

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1933 | | pagina 14