RAMON N0VARR0, DE DR00MER
EEN OPZIENBARENDE KRIJGSRAAD-ZAAK
Fa.G.A. BEENHAKKER
AUTOMOBIEL-ONDERDEELEN
SPECIALE
AANBIEDING
PERZISCHE
KLEEDJES
Firma J.W.vahACHTERBERGH
meubileering-westsingel 10-13
DE OFFICIER IN DEN TOWER
Anti-Duitsche actie der
Engelsche Joden
VARIA
CLARA BOWS SUCCES
St. Jorisstraat 4. Tel. 1667
is het adres te Amersfoort
voor
Let op uw verlichting
Schynvverpers
Bumperlampen
Gloeilampen
uit voorraad leverbaar
ma
UIT LONDEN
Landverraad of financieele
uitbuiting van een
liaison?
(Van onzen eigen correspondent.)
Een paar maanden geleden verstrekte
het departement van oorlog aan een niets
vermoedend publiek de medédeeling, dat
een officier van oen der voornaamste regi
menten in den Tower gevangen was gezet.
Het bleek later, dat het arrest reeds oen
maand tevoren was ingegaan en dat het
een jongen officier gold, Baillic Stewart ge-
lieeten, behoorende tot bet Scaforih-regi-
ment. Ilct geval wekte terstond veel open
baar misbaar. De speciale gevangenis, de
Tower, voor den beschuldigde uitgekozen,
is bij de oudste traditie van liet land een
burcht der verschrikking. In oude en nieu
we tijden zijn gevangenschappcn daar veel
al slechts liet benarde voorspel geweest
van terechtstellingen, hetzij door den heul
met zwaard en blok, lictzij als geduren
de den groolcn oorlog door het vuur-pc-
Igton. De openbare meening, die zicli uitte
m dc populaire kranten, meende recht tc
hebben op meer bijzonderheden over deze
ongehoorde arrestatie. Aanvankelijk was
zelfs de naam van don officier geheim ge
houden. Dit was noga] absurd. Want dc
gearresteerde maakte eiken ochtend wan
delingen, in gezelschap van een escorte,
door de gronden van den Tower, ten aan
schouw e van hen, die de oude veste als
bezienswaardigheid bezochten, en van hen,
die zich buiten verzamelden voor de ijzeren
hekken, die den Tower van den openbaren
weg afsluiten. Er verschenen photo's in dc
kranten, waarin om het departement van
oorlog gelijkelijk tc eerbiedigen cn tc be
spotten de beschuldigde officier alleen in
silhouet verscheen. Dc naam was spoedig
oen openbaar geheim cn toei^ besloot het
departement van oorlog ook maar hem offi
cieel bekend te maken. Maar wat de man
misdreven had bleef nog lang een diep ge
heim. Dit geheim is thans opgelost in de
eerste zitting van den krijgsraad, welke
rieze week in Londen is begonnen. Deze zit
ting heeft voor een deel met gesloten deu
ren plaats om, zooals wordt uitgelegd, bui-
tenlandsche getuigen tc beschermen. De
Public Prosecutor (dien men kan vereen
zelvigen met onzen ambtenaar van liet
Openbaar Ministerie of den Officier van
Justitie) heeft terstond in dc eerste zitting
zijn boekje open gedaan A an den als blauw-
oogig, blond en jeugdig gcschetstcu offi
cier. De P.P. had tien beschuldigingen le
gen hem, welke onderling met elkaar ver
band hielden, maar die elk, naar zijn zeg
gen, tot li jaar gevangenschap met ge
dwongen arbeid konden leiden. De voorstel
ling was dat Stewart zijn land voor 5" of
wat meer had verraden. Reöhlstreeksch be
wijs voor deze beschuldigingen is er niet.
De bewijsvoering is van bet begin tot liet
einde bijkomstig en indirect, een quaestie
\an uitlegging en afleiding. Dc bewijsstuk
ken beslaan uit brieven, door Stewart ont
vangen of door hom geschreven uit zijn
persoonlijke aanteekeningen cn uit zijn be
wegingen, voor zoover die door getuigenis
sen zijn nagegaan. Er is o.a. een brief, door
ccn zekere Marie Louise uit Berlijn aan
Stewart geschreven met 50 er in gesloten.
Volgens den inhoud van den brief móest
dit bedrag gedeeltelijk restitutie voorstel
len van geld, door Stewart aan Marie
Louise geleend om haar studie voort Ie zet
ten. Er is nog een brief van een zekeren
Alpnonse Poiret (een pseudoniem voor
Stewart) aan ccn Berlijner, ütto Waldc-
mar Obst geheeteii. De inhoud der brieven
is tamelijk nietszeggend en klaarblijkelijk
onschuldig. Er wordt in gewaagil van pret
tige dagen in Berlijn doorgebracht cn ge
lijksoortige keuvclarij. De P.P. deed ver
der verslag van onderzoek in Stewart's mi
litaire leven en van verloftijd, met cn zonder-
vergunning van zijn superieuren in Berlijn,
Rotterdam cn Den Haag doorgebracht. Uit
alle gegevens tezamen had dc P.P. de
overtuiging gekregen, dat Stewart schul
dig was aan landverraad, omdat hij gehei
me militaire gegevens had verstrekt aan
agenten van een buitenlandsche mogend
heid. Voordal dc P.P. tot deze slotsom was
gekomen, had Stewart dc gelegenheid ge
kregen zijn verklaring tc geven van de ont
vangst van het geld van Marie Louise, van
de positie van Obst, van zijn eigen gebruik
van liet pseudoniem Alphcnse Poiret in
zijn coirespondcntic niet Obst en van zijn
bezoeken aan Holland, welke naar allen
schijn hadden gediend militaire geheimen
aan dc uit Duitscliland naar Holland ge
reisde agenten over te brengen. Stewart
had geen bevredigende verklaringen kun
nen geven. Mij verklaarde alleen, dat hij
aan Marie Louise geen geld had geleend,
ccn verklaring welke den schijn nog bc-
zwarender voor hem maakte. Hij kon geen
adres van Marie Louise geven noch bijzon
derheden, welke haar identiteit reeeier
kondon maken dan ze scheen. De militaire
autoriteiten, die hadden gehoopt voor dc
eer van Stewart cn zijn regiment, Jat hij
de zaak bevredigend zou hebben kunnen
ophelderen, vonden integendeel in zijn
houding do ergste vermoedens bevestigd.
En zoo werd de quintessens van de aan
klacht, dat Stewart geld had aangenomen
van een zekere Marie Louiso in Berlijn
voor staalsgeheime inlichtingen, welke hij
verzamelde cn verkreeg en mededeelde
aan een persoon ten nadcele van don slaat.
In dc hardste woorden van dc aanklacht
had hij zijn land voor 50 of wat meer
verkocht.
Dat was de voorstelling van den P.P. Die
van de verdediging, welke later in dc be
handeling van de zaak werd gegeven, was
heel anders, ook wel oneerbaar en hoogst
afkeurenswaardig, maar minder oneerbaar
en afkeurenswaardig dan die van de aan
klacht. De andere voorstelling was, dat
Stewart geenszins landverraad had ge
pleegd (een bewering, welke de beschul
digde van liet begin af heeft gclogcnslrnfl
in de ondubbclzinnigètc' termen, o.a. door te
verklaren, dat het klinkklare onzin" was),
maar dat h:j Marie Louise had laten be
talen voor de faveur van zijn liefdosverkcc-
ring met baar. Met deze uitlegging van de
zaak, verklaarde zijn verdediger, klopten
dc aanwijzingen (waarop dc P.P. zijn ver
haal had gebouw ilj veel beter. Stewart, al
dus de verdediger, had in Berlijn kennis
gemaakt met Marie Louise Die naam was
genoemd toen hij aan haar werd voorge
steld. Een anderen naam was hem onbe
kend. Marie Louise had blijkbaar geld in
overvloed cn zij scheen zeer gecharmeerd
te zijn van den officier die altijd een
bijzondere aantrekkingskracht voor vrou
wen had gehad. Toen Stewart's vacantia In
Berlijn voorbij was en hij teruggekeerd was
naar zijn regiment, vatte hij het oneerbare
voornemen op Marie Louise's verliefdheid
tc gebruiken om zich te verrijken. Zij had
hem te verstaan gegeven, dat zij hem ccn
flink bedrag aan geld zou willen gc-ven oin
hem te bewegen in de Lente naar Duitscli
land terug te keeren. Met korte reizen ge
durende Weck Ends naar Holland her
nieuwde hij de kennismaking met haar en
de brieven met geld, welke zij hem la lei-
toezond, waren de vervulling van dc belof
te, waarop zij had gezinspeeld. Mario Louise
had hem ook verteld, dat zij, even goed als
hij, de verkeering geheim moest houden.
Hun posities maakten dat noodzakelijk.
Daarom moest Obst als bemiddelaar optre
den in coirespondcntic. Daarom ook maak
te hij gebruik van hel pseudoniem Alphonse
Poiret (dat den P.P. tc meer verdacht was
voorgekomen, orndat toevallig dc naam
Obst en dc naam Marie Louise ook aan
peren herinnerden cn daarom ontleend
schenen aan ccn code). Toen Stewart zelf
werd verhoord, bleek hij buitengewoon ge
vat te zijn cn klopten zijn verklaringen ge
heel niet liet verhaal, dat zijn verdediger
had opgodischt.
Hoe de krijgsraad er over zal denken, zal
over ccnigc dagen blijken.
liet heftig protest tegen de voorstellingen
van Jodenvervolgingen in Duitscliland in
dc buitenlandsche pers, dat Goering heeft
laten hooren in een conferentie met buiten
landsche correspond enten, heeft klaarblijke
lijk niet den minsten indruk gemaakt op
de Joden in Engeland, die een machtige
boycot-beweging tegen Duitsche goederen
zijn begonnen. Aan de officiccle betuigingen
van onschuld wordt geen geloof gehecht cn
oen boycot-beweging van ongemeene scherp
te, op Duitsche goéderen gericht, was op
het einde van dc weck ingezet cn trad in
het openbaar in verscH.ejdciic Joodsclie han-
delskwarticreh in li,et AjVcsf 'End en 't East
End van de stad, waar, auto's. rondreden, be
plakt met aankondigingen dat Duitsche wa
ren niet meer zouden worden gekocht. In
de City, waar zich de meeste Londensclic
groothandclshuizen bevinden, kon men op
ramen cn aan ingangen van gebouwen de
mcdedeeling aangeplakt zien, dat Duitsche
handelsreizigers niet zouden worden ont
vangen. Do Londcnsche Joden zijn in hun
verontwaardiging over hetgeen ltun rasgc-
nooten in Duitscliland ondervinden zoo ver
gegaan, dat zij ook niet-Joodsclie hande
laars willen bewegen allen handel met
Duitschers te staken.
Blijkbaar zijn de berichten over pogrom-
achtige activiteit der Nazi's, welke men
hier van particuliere zijde heeft ontvangen,
geheel in strijd met Goering's goedpraterij.
Men spreekt, hier van middeleeuw sche uit
spattingen. waarmede Hitler en zijn hand
langers zich volstrekt buiten dc beschaafde
gemeenschap hebben geplaatst. En aange
zien dc Joden niet in een positie, vcrkecren,
om op concrete wijze tc protestccren tegen
hetgeen hun rasgenootcn in Duitschland
wordt aangedaan, pogen zij met een zoo
volledig mogclijkcn boycot de machthebbers
ginds aan het verstand tc brengen, dat zij
hun wandaden niet ongestraft kunnen ple
gen.
Dc in Londen aangevangen actie vindt al-
Icrwege in het land weerklank. En niet-
Jorlcn sluiten er zich bij aan. Het ziet er
naar uit, dat men hier te doen zal krijgen
mot eón spontane protestbeweging, welke
niet alleen is gericht tegen dc Jodenvervol
ging, maar tegen het algemcene terroristi
sche optreden van de regeering in Duitsch
land, welke immers ook katholieken, soc -
democraten cn alle vertegenwoordigers van
vrijzinnige denkbeelden treft. In massa-ver
gaderingen, welke Zondagavond in vele
districten in Londen zijn gehouden, werd
in dezen meer algcme.enc zin tegen den
gang van zaken in Duitschland geprotes
teerd.
Demonstraties voor liet Duitsche gezant
schap worden overwogen. In de synagogen
was de Jodenvervolging in Duitschland de
tekst van alle prediking. De bijval voor deze
zoo snel opgekomen cn zoo hevig doorge
zette actie is nochtlians niet algemeen. Voor
aanslaande leden van dc .TooJschc gemeen
schap in Londen hebben twijfel uitgespro
ken aan de wijsheid van dit felle optre
den dat, naar wordt gevreesd, zou kunnen
leiden tot een heviger vervolging van dc
Joden in Duitschland. Ilct is echter niet
waarschijnlijk, dat deze bezwaren zich zul
len doen gelden en inmiddels verlangen de
leiders van de protestbeweging in Engeland
ook van de Joden, dat zij geen Duitsche
films zullen gaan bekijken cn geen Duit
sche restaurants zullen bezoeken.
HOE MUZIEK OP GEVANGENEN WERKT.
In dc gevangenis te Butzbacli (Hessen)
werden cenigcn lijd concerten gegeven om
te onderzoeken boe dc gevangenen rcagce-
ren op dc verschillende soorten muziek.
Men stelde ccn aantal vragen, welke de
jevangenen zouden beantwoorden. Bijv.
welke gevoelens in lien kwamen, (vreugde,
droefheid, overdenkingen, herinneringen,
tockomstgedachtcn), door welke muziek zo
liet meest worden getroffen (muziek zonder
woorden, muziek op woorden gezet, muziek,
met geestelijken of met wereldlijken tekst),
welk instrument liet liefst werd gehoord
(orgel, piano, viool, cello, blaasinstrumenten
enz.) en een aantal meer. Tot slot werd ge*
vraagd of de muziek als vergemakkelijking
van den arbeid, als kalmcercnd middel of
ale opwindend middel werkte.
Dc uitkomst van deze enquête was zeer
belangwekkend. Naast een groot aantal gei
vangenen, n.l. die zich met dankbaarheid cn
vreugde en soms ook met weemoed, over do
muziek uitten, waren er ook enkelen, dio
verzochten de kosten voor muzikale bijeen*
komsten te besteden voor verbetering van
dc verzorging. Een kleine groep van gevan*
genen verzette zich hartstochtelijk, do cells
tonighcid van hun gevangenisschap te ven
breken door muziekuitvoeringen door voori
aanstaande kunstenaars.
„Ik kan liet gevoel niet van mij afzetten'*
zoo schreef een gevangene", dat deze ge*
hcelo zaak slechts ten doel lieeft, verdriet
cn weemoed in het oneindige te vergrootcn,
waardoor dc rccd6 zoo voldoende gckwcldo
iedere hoop voor het ver verdere leven moet
verliezen. Of moet dc muziek dienen, om
de reeds uit diepe wonden bloedende ziel
nog meer murw te maken?"
Een ander schroef: „Zoolang ik naar de
muziek luister, maak ik allerlei goede plan-i
non, maar nauwelijks zijn dc lonen ven
klonken dan is liet me, alsof men mij alleen
liet hart wil zwaar maken, als wilde men
mij tooncn, wat ik had verloren. Ik voel dan
dc haat ik vraag vergiffenis legen do
lieeren, cn alle goede gedachten zijn weg en
alleen mijn ellende cn wee zijn gebleven."
Een derde gevangene merkte op: „Muziek
stemt mij, in het eerst, vroolij'k, ook tot na-»
denken, maar dan komt droefheid over me,
welke bijna tot wanhoop voert. Onderdruk
ik dc treurige gedachten, dan neemt het
wraakgcvool dc overhand. Iedere muziek
kon mij, als vrij man, bekoren, maar als gei
vangene haat ik haar."
Aan het Fransche hof was de Markiezin
de Pompadour allesbebalvo bemind bei
halve bij den koning. Zelfs dc hofprediker
schoof zijn gevoelens ten aanzien van da
markiezin niet onder stoelen en banken.
Op ccn dag liet dc koning liem indirect
door ccn kamerdienaar verzoeken de man
kiczin in zijn gebeden te gedenken.
„Dat. doe ik al," zei de geestelijke rustig*
„ik bid eiken dag: cn verlos ons van dQ
kwade:"
FILMRUBRIEK
Karen Morley is één der
raadselsvan Hollywood
Sinds elf jaar is Ramon Novarro aan dc
Metro Goldwyn Mayer studio's verbonden
en dit is in Hollywood een record.
In den ernstigen Novarro van lieden kan
men toch moeilijk den cenigszins onzeke-
ren cn verlegen jongen man van elf jaar
geleden herkennen, die als danser in een
variéténummcr optrad en opgemerkt werd
door Ferdinand Piiiney Earle, een hekend
schilder, die van plan was de. film Omar
Khyyam uit te brengen. Hij bood den jon
gen man een contract aan voor dc hoofd
rol in deze film.
Voor Rainon, die hard werkte om in liet
onderhoud van zijn familie bij te dragen,
was dit een uitkomst en zijn succes in deze
film vestigde de aandacht van Rcx In
gram op hem, die vertolkers zocht voor de
film The Prisoner of Zcnda. Dit was liet
begin van ccn groole succesvolle loopbaan.
Ramon Novarro verhuisde met zijn fa
milie naar een groot lvüis in het ou:lc ge
deelte van Los Angeles waar de familie
rustig leefde en gezellige lange avonden
doorbracht bij het groote open haardvuur.
Reeds in dien tijd trok zijn mooie stem de
aandacht van de weinige gaston, die dooi
de familie werden uitgenoodigd en waar
voor hij een enkele maal zona.
In zijn huis richtte hij een klein theater
in, waar hij voor zijn intieme vrienden
voorstellingen gaf. In dien tijd droomde hij
van een toekomst bij de opera en nam
zanglessen bij Louis Graveur aan vvien hij
voor een groot gedeelte zijn succes als
zanger in de sprekende film te danken
heeft.
Dc film Ben Hur vestigde do aandacht
van dc bioscoopbezoekers over de gehcelc
wereld op Novarro cn nu nog, vele jaren
na liet uitbrengen van deze film, ontvangt
hij brieven geadresseerd aan Mr. Ben Ilui-
te Hollywood.
Zijn mooie stem bracht hem successen
in zijn eerste sprekende films: Het lied
van de Zuidzee; De Vaandrig van den
Keizer, De Zanger van Sevilla, terwijl hij
m De Zoon van den Rad joh cn Mata llari
wederom zijn zuiver dramatisch talent be
wees.
Mata llari was een zeer belangrijke ge
beurtenis in zi.in leven, want dit was dc
eerste film, waarin bij met Greta Garbo
samen speelde.
Sinds zijn groote bewondering voor Bar
bara La Marr, met wie hij in de film
Trifling speelde, had geen enkele actrice
zooveel indruk op hem gemaakt. Reeds
den eersten dag dal met de opnamen be
gonnen werd, stuurde hij Garbo rozen.
Velen waren bang, dat uit dit verschil
van temperament geen goede samenwer
king zou kunnen ontstaan, maar het is
gebleken ccn van de gelukkigste keuzon
uit dc filmgeschiedenis te zijn.
In deze elf jaren is Novarro veel veran
derd, maar nog steeds werkt hij met het
zelfde enthousiasme, doch thans getem
perd door dc ernst van de bereikte resul
taten. Hij verlangt er thans niet meer
naar de film te verlaten, die veel meer dan
vroeger zijn heeie interesse lieeft. In enke
le niet-Engelscli sprekende edities van
zijn films speelde liij in andere ialcn dc
hoofdrol en voerde tevens dc regie.
Ook zijn verlangen naar eenzaamheid
is door de jaren minder geworden, hij
zoekt meer gezelschap en gaat meer uit.
Zijn broers en zusters hebben allen liun
levensdoel gevonden cn nu heeft hij een
huis voor zichzelf op ccn heuvel in de na
bijheid van Hollywood. Ondanks dc vele
jaren dio verloopen zijn, vindt men in dc
stilte van zijn eigen woning nóg steeds
Ramon Novarro, den droomer terug»
De ondoorgrondelijke Karen
Morley.
In Hollywood is men nog steeds niet
overtuigd, dal men er ooit in zal slagen
Greta Garbo te begrijpen en ook Karen
Morley blijkt ccn raadsel tc zijn, omdat zij
altijd en overal zichzelf is.
Als het zoeklicht der publiciteit op ie
mand gericht is, wordt men veelal ver
keerd begrepen. Men zoekt bijzonderheden,
waar deze niet tc vinden zijn.
Karen Morley doet geen pogingen door
excentriciteiten de aandacht op zich te ves
tigen. Ilct is haar reeds voldoende, dal
haar werk voor de camara door het pu
bliek geapprecieerd wordt en buiten de
studio's doet zij wat zij verkiest en laat
zich alleen leiden door haar eigen ingevin
gen cn verlangens.
Het is voor haar geen attractie ergens
licen te gaan omdat „iedereen er zijn zal".
Zij gaat liever een film zien, die reeds ge-
luinicn tijd vertoond wordt, <lan bij de
première aanwezig te zijn. Niet dat zij ver
legen is, maar zij is op haar gemak ge
steld en houdt niet van veel drukte om
zich heen.
Zij is goede vrienden met iedereen in de
studio's en gaat liet liefst met ernstige
mcnschcn om. Bij de zeldzame gelegenhe
den, dat zij in avondtoilet gezien wordt,
valt zij steeds op door haar bijzondere ele
gance, maar het liefst loopt zij rond in
gemakkelijke kleeren zonder hoed en laat
den wind door baar blonde haren spelen.
Voor zij naar Hollywood kwam, bezocht
zij een tooneclschool cn was korten tijd
verbonden aan een -tooneclgezelschap in
California waar zij kleine rolletjes speelde
Gedurende haar optreden in Los Angeles
probeerde zij baar geluk bij dc Metro
Goldwyn Mayer studio's cn werd in de ge
legenheid gesteld een procfopnume te ma
ken, maar feitelijk werd zij ontdekt door
Robert Montgomery, die iemand zocht om
hem behulpzaam ie zijn hij liet repeteeren
van zijn dialoog voor de film Inspiration
met Greta. Garbo. Hij vond Karen rond-
loopen cn toen hij bemerkte, dat zij niets
te doen had, verzocht bij baar de scène
met hem door tc nemen. Ilij werd zoo gc- j
troffen door haar stem cn haar expressie,
dat bij de aandacht van den regiseur Cla
rence Brown op haar vestigde, die haar 'n
kleine rol in deze film gaf. Hierna speelde
zij een rol in de Garbo-Novarro-film Mata
Hari cn Hrok hiermede de aandacht van
liet publiek.
In do ook in Holland uitgebrachte filmt
Arscne Lupin met John en Lionel Barry-
more speelde zij de vrouwelijke hoofdrol
en volgens de aankondigingen uit Holly
wood zullen nog meer filrns volgen waarin
Karen Morley in belangrijke rollen gezien
zal worden.
Het succes van Clara Bow
In een interview over haar filmloopbaan
vertelde Clara Bow het volgende:
Mijn succes bij de film licb ik niet lö
danken aan de wisselbekcr of het filmcon*
tract, welk ik kreeg toen ik een schoon-»
heidswedstrijd won, maar do groote inspi*
ratie kwam door liet schitterende avond-,
toilet, dat ik kreeg als schoonheidskoningin*
Elimer Clifton gaf mij mijn eerste rol
dc „Verstekeling" in „Down to the Sea in
Ships" en vanaf dit moment was mijn Ie-»
ven ccn aaneenschakeling van hard won
ken, om bij liet publick in den smaak te
vallen.
Zoo mag ik ook Elinor Glyn niet verge*
ten. Wanneer zij mij stereotiep „It Girl'*
noemde, heeft zij mij daarmede een on».
vliegendheid leernn beheerschcn, daar ik
vrceselijk het land heb aan dien bijnaam*
Aan haar ben ik heel veel verschuldigd
cn ben liaar heel dankbaar voor haar wij*
ze lessen.
Sinds „It" heb ik achttien films gemaakt
Er waren vroolijke en droevige tafereelcn
in, maar persoonlijk vond ik „Wings" de
beste.
Toen ik in 1930 ziek was, raadde de dok*
ter rnij aan, een langen tijd rust te nemen
en zoo besloot ik op Rcx Bell's farm een
rustkuur tc gaan doen. Daar leerde ik Rex
Bell, mijn echtgenoot, kennen cn toen ik
hem trouwde, wist ik, dat dit een stap
was, die ik nooit ongedaan zou willen
maken!
Volkomen uitgerust en hersteld na mijn
kuur, verlangde ik weer aan het werk te
gaan en koos ik het verhaal „Call Her Sa-
vage" van Tiffany Thayer als scenario
vopr mijn eerste Fox-film,
