HOE DE PERS REAGEERT
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DE TAAL DER CIJFERS
Vrijdag 28 April 1933
31e Jaargang No. 256
COLIJN TRIOMFATOR
Verschui ving naar links
Enkele rechlsche bladen doelen
op een rechtsch kabinet
Het resultaat van de verkiezing is niet
veel anders geworden dan kon worden ver
wacht in een tijd van economische ellende
aldus de N.R.Ct.
„Ronduit gezegd hebben wij de verschui
ving liever wat anders gezien. De win6t der
anti-revolutionairen en het stemmental van
het Verbond voor Nationaal Herstel zal
■wel in hoofdzaak, zoo niet uitsluitend uit
de christelijk-historische en liberale gelede
ren zijn gerecruteerd, en dit in aanmerking
genomen zou het o.i. staatkundig nuttiger
zijn geweest, zoo het Verbond de twee ze
tels en de anti-revolutionairen er een had
den verkregen. Men had dan in do komen
de vier jaren althans eenigermate kunnen
waarnenipn, hoe zoo'n uit volstrekt hetero
gene staatkundige elementen opgebouwde
partij in de praktijk werkt. Men had de
combinatie van Thorbeckiaansche gedach
ten, die prof. Eigeman's levensinzicht be-
heerschen, met de fascistisch getinte opvat
tingen van Mr. Westerman wel. eens gaarne
zien samenwerken. Dit zou zonder twijfel
voor do toekomst het herstel van de ge
zondheid van ons politieke leven hebben
bevorderd. Doch hieraan valt nu niet meer
te verhelpen. „De sterke man" dien het
Verbond ook gaarne als zijn lijstaanvoerder
gezien had! heeft het van het Verbond
gewonnen, en hij zal er de consequenties
van hebben te aanvaarden."
„Zoo er een algcmecne tendenz kan
worden geconstateerd, is het wellicht deze,
dat de nieuwe Kamer als geheel beschouwd
jets meer naar radicalisme zal zijn georiën
teerd. De gezamenlijke rechter partijen zijn
één stem zwakker geworden, doch hierbij
moet niet uit het oog worden verloren, dat
de R.K. Staatspartij naar buiten wel de
zelfde eenheid is gebleven, doch bij de keu
zo van hare candidaten meer naar het ra
dicalisme heeft gekeken, dan vier jaar ge
leden. Daarbij gevoegd, dat de communisten
2 zetels sterker worden, en dat 1 revolutio
naire socialist, 1 christen democraat en 1
van de R.K. Volkspartij hun intrede doen,
mag dus wel worden gezegd, dat er eene
opschuiving naar links heeft plaats gehad.
Dank zij do weigering van de Eerste Ka
mer, om het vlak voor dc Kamerontbinding
in de Tweede Kamer nog aangenomen ont
werp tot wijziging van de Kieswet af te
doen, dat ten doel had dc groote partijen
ten koste van de kleirie bij de verdeeling
van de zetels te begunstigen waarvoor
op zich zelf beschouwd wel valt te pleiten
hebben wij in het bovenstaande de ver
gelijking lusschen wat was en wat komen
zal zuiver kunnen houden. Ware het ont
werp in de Eerste Kamer aanvaard, zoodat
de nieuwe verdeelingsvvijs had toegepast
moeten worden, dan zouden de R.K. in
plaats van verlies van 2 zetels, winst van
1 zetel hebben geboekt, het verlies der S.D.
A.P. zich tot één zetel hebben bepaald, en
zouden daartegenover de vrijzinnig-demo
craten, in plaats van Óen, twee zetels heb
ben verloren, zouden de Staatkundig gere
formeerden hun oude drietal tot een twee
tal teruggebracht hebben gezien, en zou het
Verbond voor nationaal herstel niet in de
Kamer zijn binnengeloodst. Dan zou dus de
opschuiving naar links zich minder 6tcrk
hebben gemanifesteerd.
Tot zoover ons overzicht van den uitslag
der verkiezing. Wie het aandachtig gevolgd
heeft, zal willen erkennen, dat de groote
moeilijkheid, welke op de verkiezing moet
volgen, die van de nieuwe Kabinetsvorming,
cr niet op verminderd is Uit den loop der
verkiezing valt daarvoor geen duidelijke
aanwijzing te putten. Inderdaad zal, zoo
het landsbelang als nummer één in het oog
wordt gehouden, en niet in de eerste plaats
op partijbelang cn persoonlijke belustheid
op eene ministericele loopbaan gelet wordt,
.veel inschikkelijkheid, veel belangeloosheid
en veel karakter den boventoon moeten
voeren."
Het Handels blad spreekt van den
dag van Colijn cn van Moskou. Het blad
constateert een winst van 2 zetels voor de
partij van dr. Colijn, maar ook een zetel
winst van 3 voor de verzamelde „echte"
revoiutionnairen, van de communisten en
de rev.-socialislen.
„Welke les moet Jiet land nu uit deze
verkiezingen trekken? Naar onze overtui
ging deze: Dat de botsende machten zich in
ons volk scherper beginnen af te teekenen.
De cijfers spreken duidelijke taal; al moe
ten er natuurlijk ook aanzienlijke verkie-
zingstechnischo toevalsfactoren in aanmer
king worden genomen, in verband met de
overschotberekeningen, enz. Maar do algo
meene conclusie verandert daardoor niet.
En nu is het van ontegenzeggenlijk, belang,
dat het land door dc onmiskenbare toene
ming van het aantal cummunistisclie en
soc.-rcv. 6temmen, tijiig gewaarschuwd
wordt voor een gevaar dat tot dusver on
getwijfeld is onderschat.. Maar tevens is het
van groote betcekenis dat er daartegenover
een nalionaal-convergeerende tegenstroo-
ming ontstaat, zooals die ditmaal .uiting.
heeft gevonden in dc extra stemmen welke
de lijst van dr. Colijn heeft tot zich getrok
ken, en waarvan de anti-rev. leider gister
avond zelf erkend heeft dat zij kwamen van
velen die niet uit beginsel tot dc anti-rev.
partij behooren.
Of dr. Colijn dit verschijnsel juist inter
preteert wanneer hij zegt dat „die anderen
en dit is het verheugende hiermee
hebben erkend in de a.r. partij het bolwerk
te zien dat weerstand kan bieden aan de
(anti-nationale Red. II.) stroomingen van
nu", mecnen wij te moeten betwijfelen. De
winst voor do anti-revolutionairen is, naar
onze overtuiging, vóórname!ij'4 zoo niet ge
heel bestemd geweest voor den „sterken
man". Onze lezers weten, dat wij Colijn als
„nationale figuur" beter gediend zouden
hebben geacht met een versterkte liberale
fractie dan met een vergrooting van zijn
éigen fractie, die op een bijzonderen chris-
telijken beginselgrondslag staat, die niet
overeenkomt met dien van dc ovc*groote
meerderheid des volks. Ook hier. geldt het
„Wcniger ware rnchr gcwcscn." Tenzij dc
anti-revolutionairen zich nu duidelijk be
wust zullen zijn van hun moreele verplich
ting om met hun „nationale figuur" ook
een „nationale politiek' te voeren, en geen
partij-politiek in engeren zin. Wij hopen,
dat dr. Colijn niet aan zu'.ko engere partij
politiek gedacht heeft, toen hij gisteravond
zeide, dat ondanks de hulp van vele anders-
denken, „de (a.r.) partij geen tittel of jota
van haar beginsel zal prijsgeven". Een be
ginsel-offer zal natuurlijk niemand ooit mo
gen verlangen. Maar wel een duidelijk besef!
dat de natie niet uit louter aanhangers der
partij-beginselen van haar „sterken man"
bestaat".
Aan 't slot zegt het IIbid.:
„Wat zullen wij onder deze omstandig
heden als regcering, als parlementaire rc-
gccringsbasis mogen verwachten? De schei
ding bijv.: nationaal—anti-nationaal tee
kent zich duidelijker dan tevoren af. Een
keu.ie in nationalen zin een andere is
niet mogelijk zal een zoo sterk en breed
mogelijke levensbasis moeten beoogen, en
daarbij moeten rekening houden met dc
noodzakelijkheid om een rechtvaardig be
leid te voeren dat de beste elementen uil
het heel -en half-revolutionaire, anti-natio
nale kamp. dat nu meer dan een kwart der
kiezei'6 achter zich heeft, kan overtuigen
van hun dwaling en hun verkeerd begrepen
eigen belang, maar ook, van de duurzame
paraatheid van hun nationale opponenten.
Zal, in dit licht bezien, dc 26ste April dc
„dag van Colijn" blijken te zijn geweest?
De kans is groot, moge, indien zij bewaar
heid wordt, de anti-revolutionarrc leider in
derdaad de „nationale figuur" blijken te
zijn die velen geloofd hebben in lrem te
zien. Moge hij de nationale taak dan ook
zoo breed opvatten, als de nooden vcr-
eischen waaraan ons gansclic wet-cn nalic-
eerbicdigende volk moet weerstand bieden."
Dc Maasbode (r.k.) noemt zich be
zorgd, maar niet ontmoedigd.
„Op de allereerste, hoewel niet op dc
voornaamste, plaats om den achteruitgang
van dc R.K. Staatspartij, waarbij de kies
kring Limburg de zvvarstc plek vormt. Dat
we zoo goed als zeker een enkelen zetel
zouden verspelen was haast met stellig
heid te verwachten: nooit leverde een al-
gemeene ontevredenheid een meer vrucht
baren bodem voor dc dissidente juist op
ontevredenheid spcculeerende partijtjes.
Dat wij twee zetels achteruitgaan is een
tegenvaller; deze behoeft echter in de ver
ste verte, gezien de omstandigheden, niet
moedeloos te maken."...'
...„Een zeer bemoedigend teckcn is het
beschamende debacle, ondanks een haast
zenuwachtige actie, van prof. Veraart, die,
met een voor 'n hoogleeraar haast miracu
leuze naïviteit, meende, dat een afgespron
gen of liever afgeslagen splinter een fun
dament kon worden voor een nieuwe een-,
hei'd. Met goed de helft van den kiesdeeler
komt hij uit de stembus. Tot zooiets doet
men verder het zwijgen. Wij geven de hoop
niet op, dat dit den Delftschen liooglccraar
en zijn volgelingen tot dc zoo dringend
noodige bezinning zal brengen, en dat zij
hun idealen in het vervolg binnen de par
tij zullen najagen."
Het blad noemt het een bedenkelijk ver
schijnsel, dat naast de R.K. Volkspartij nog
5 éénmanspartijtjes in de Tweede Kamer
zullen zetelen.
„Van deze éénmanspartijtjes halen cr
twee, n.l. de partijen van Lingbeck en van
het Nationaal Herstel,, zelfs den kiesdeeler
niet. Het kan ons in beide gevallen 6lechts
verbeugen. liet gesol van het Verhond van
Nationaal Herstel met een figuur als gene
raal Snijders, dien men ten slotte zelfs
arm in arm met een Van Burink wildo la
ten optrekken, was weerzinwekkend. liet
is jammer, dat de welmeenende generaal
zich zelf zooiets niet bespaard heeft. De
Vrijheidsbond, die op enkele plaatsen merk
waardige successen boekte maar over het
geheel achteruit ging, heeft zich in een
vinnige campagne het Nationaal Herstel
vrij voorspoedig van het lijf gehouden.
Colijn had gr.ootér aantrekkingskracht:
wij verheugen ons over den vermoede
lijk tijdclijken groei van de anli-rcvolu-
tionairo partij, die öteods open, moedig en
offervaardig voor het landsbelang op
kwam. Dat het Xcderlandsche volk nuch
ter en verstandig genoeg bleek om zich
Jiet on-nationaal fascisme .van het lijf te
houden stemt tot tevredenheid. Merkwaar
dig is, dat do Nedcrlandsclie kiezer steeds
minder houvast schijnt te vinden bij dd
Vrijzinnig-Democraten, wier partij voor de
linksche niet socialistisch gezinde demo
craten toch de noodige aantrekkelijkheid
moest hebben.
Groote zorg baart dc vooruitgang van de
extreém-liriksche clcmc'ntcn. Dat is de
groote schaduwzijde van dezo verkiezing.
De Communisten verdubbelden hun aan
tal zetel6 en daarnaast kan Sneevliet met
tertijd uit het huis van bewaring of uit
de gevangenis zijn intrede doen in de
volksvertegenwoordiging: „Nederland let
op u sacck"! De toekomstige regcering zal
niet blind kunnen zijn voor den groei van
dc beroeps-muiterij: Moskou mag geen in
vloed krijgen op den gang van zaken in
ons vrije Nederland. De scheidende voorzit
ter van den Volksraad in Indië heeft in dit
verband wel tijdig een behartigenswaardig
woord gericht tot onze Staten-Generaal.
Dat dc S.D.A.P. aan deze uiterste elemcn
ten zetels verloor is in hoogc male beden
kelijk, al was het te verwachten, nu deze
partij in fiet buitenland bewijs gaf van een
onstellend ontbreken aan innerlijke kracht.
Mat ook de aandacht moet hebben van
onze partij, dat js, dat tegenover den ach
teruitgang van de S.D.A.P. in 't Noorden
een zij het niet groote vooruitgang staat in
het Zuiden. Deze moet noodzakelijk wor
den geremd."
Tenslotte vraagt liet blad: „Wat nu?"
„Wat voor een rcgécring zal er moeten
optreden? Geen enkele partij behoeft hap
pig te zijn op de regeeringsverantwoorde-
lijkheid in deze tijden, die nog moeilijker
dreigen tc worden dan ze reeds zijn. Ware
een krachtig werkelijk nationaal kabi
net mogelijk, dan zou dit in deze omstan
digheden de voorkeur verdienen. Maar dii
lijkt ons niet mogelijk. Wij gnlooven, dat
de recliiscbc partijen, indien, liet tot cën
vastberaden opofferingsgezind samengaan
kan komen, door dc vorming van een
krachtig homogeen Kabinet dc ontzaglijk
zware regceringsverantwoordclijkhcid zul
len moeten aanvaarden, al is een meerder
heid van 52 niet schitterend te noemen.
Juist de geringe meerderheid zal tot vas
tere aaneengeslotenheid moeten brengen.
Do dreigende groei van dc revolutionaire
elementen heeft lijer ook een waarschu
wend woord tc 6prckcn."
De Standaard (a.r.) is in haar com
mentaar nog zeer beknopt:
„Op het oogenblik dat,ons blad ter perse
gaat, kunnen we den uitslag nog niet ge
heel overzien; niet met voldoende nauw
keurigheid althans. Maar vier dingen
springen in het oog. Ten eerste, dat wij een
half milliocn stemmen haalden; ten twee
de dat het percentage van ons aan
deel in het t o t a a l-stcmmoncijfcr in alle
kieskringen gestegen is, met Den Haag aan
het hoofd (3.S3 pCt.) en met Amsterdam als
tweede op dc hielen (3.58 pCt.); ten derde,
dat we naar alle waarschijnlijkheid in dc
nieuwe Kamer 14 zetels zullen bezetten te
gen 12 in de oude, cn ten vierde, dat de
versplintering in de Kamer niet tot staan
kwam, doch toenam. De nieuwe Kamer zal
toch li partijen tellen, tegen 11, die cr
thans zijn.
Dit laatste verschijnsel is, uit een alge
meen oogpunt gezien, het bedenke-
lijkste. Het. wijst heen naar dc aftakeling
van het parlementaire stelsel, dat niet
kan blijven blocicfi, wanneer het Parle
ment in toenemende mate verkruimelt."
„Reactie troef", schrijft „Het Volk"
(s.d.), en voegt er spijtig maar openhartig
aan toe: „Het valt niet te ontkennen dat
wij een stevigen klap gekregen hebben!"
„Van de grootste betcekenis is het, cr op
tc wijzen, dat wij onze stemmen cn onze
zetels niet naar rechts, maar naar links
verloren hebben. Geen dwazer praat dan
die van dr. Vos op de liberale Amsterdam-
sche kiezersbijcenkomst, dat cr nu een
eind zal komen aan het „terroristische be
wind van clc roode hoeren". Iu Amsterdam
verliezen wij ruim 8 pet. van. het totale
6tcmmental. De communisten echter win
nen een. kleine..4 pet., dc. rcvolutionnaixe
socialisten bijna 3Vt pet., terwijl Schmidt
ruim 1 pet. haalde. Op dergelijke wijze ging
het in ons heeje land. Het waren die drie
revolutionnair doende partijen, die ons
stemmen afhaalden.
Heel dc geweldige hitserij van de geza
menlijke burgerpartijen echter, naar aan
leiding van „Dc Zeven Provinciën", over
„Janus dc Vleermuis" enz., heeft niet den
allergeringstcn vat op ons kiezerscorps ge
had, heeft ons geen slem gekost.
Integendeel, waar de drie partijen links
van ons meer w onnen dan w ij verloren,
staat liet vast, dat wij op dc vrijzinnig-de
mocraten, door hun overgang naar de re
actie, nog een vrij aanmerkelijk aantal
kiezers overgekregen hebben. De verkie
zing van onzen partijgenoot Thijsscn in
Noord-IIolland, waar wij oen derden zetel
winnen, is hieraan waarschijnlijk te dan
ken."
De „N cder.lande r"(c. li.) constateert
dat dc rechterzijde numeriek dc meerder
heid heeft.
„Of zij als meerderheid daadkrachtig zal
kunnen wezen; of er genoegzame eensge
zindheid omtrent liet onvermijdelijk te vol
gen regeeringsbeleid in haar midden woont
het moet nog blijken. De vraag is te
dringender, nu deze meerderheid zóó klein
is.
.Ongeacht wat velen van allerlei kant
zullen willen zeggen, stellen wij al aan
stonds de zeer groote verantwoordelijkheid
van deze twee en vijftig leden op den voor
grond.
Wij spraken zoocven van agitatie cn
destructie, die komen. Daartegenover sta
dan toch een vast-bcslotcn en roeping-
bewuste kring, die den positieven arbeid
schraagt.
Bovendien zal het uiterste moeten worden
beproefd om een parlementaire meerder
heid te vormen in het belang van onze
constitutioneelo instellingen. Ook daartoe
is rechts naar onze overtuiging allereerst
geroepen.
Er zal wellicht veel zelfverloochening,
veel inperking naar allen kant vcrcischt
worden. Maar dc verantwoordelijkheid sta
bovenaan! Do verantwoordelijkheid voor
een vasten gang, voor besliste daden, voor
do toekomst van ons parlement.
Wij zien trouwens geen anderen parle
mentairen weg, indien men althans niet
tot een „burgerlijk" bloc" komen wil.
Weigert men dat, dan zou dus zoo de
rechterzijde faalt hetzij uitbreiding met,
hetzij vervanging door Vrijheidsbond of wel
Vrijzinnig-Democraten zijn aangewezen.
Bij elke alsdan denkbare combinatie rijzen
evenwel Program-vragen, die vrij wat
moeilijker zijn dan wat Ier rechterzij zou
rijzen.
Wij kunnen vooralsnog niet anders zien
dan dat rechts desgevraagd het uiterste
zal moeten beproeven om te slagen.
Dc toestand is ernstig genoeg."
De Rotterdammer (a. r.) noemt den
uitslag geen reden aoor nationale verheu
ging:
„We hopen van ganschcr harte, dat de
drie ernstige groepen ter rechterzijde
elkaar in volle harmonie zullen vinden,
want dat is de ccnigc manier om van het
parlementaire staatsbestuur en van gezon
de democratie nog tc redden, wat cr te red
den valt.
Kunnen de vroegere coaliliegroepen niet
tot die hoogte van samenwerking komen,
dan ligt het gevaar voor de deur, waarop
dr. Colijn zoo vaak gewezen heeft en waar
om men hem ten onrechte fascist ge
scholden lieeft.
Indien dc S.D.A.P. zich tegenover dc
revolutionairen niet handhaven kan
haar verliezen in percentage én in stern-
mental zelf zijn in Groningen, Rotterdam,
Leeuwarden, Amsterdam en Zwolle cij
fers om van tc 'rillen dan kan de reactie
hierop niet anders zijn dan een versterking
\an de fascistische elementen.
Dc opkomst van de revolutionaire groe
pen bevordert automatisch de groei der
fascistische stroomingen. Dc fascist Baars
bleef nu nog wel 10.000 stemmen beneden
drie kwart van den kiesdeeler, niet het
minst omdat het hoofdzakelijk een „jon*
genspurtij" met weinig kiezers is: doch ook
deze groepen groeien tengevolge van dc
leer der tegenstellingen tusschcn commu
nist cn fascist.
De verworden politieke toestand ziet cr
dus verre van rooskleurig uit. De versplin
tering wordt erger cn de afbraakpartijen
groeien. Zij betalen over 't algemeen hun
zetels veel duurder dan bij een vorige ge
legenheid.
Men lette b.v. op de Plattelanders, die
haast 50.000 stemmen haalden; al doet zich
daarbij het eigenaardige verschijnsel voor,
dat wellicht. Braat niet zal terugkccrcn,
doch één zijner „vrienden", dc heer Ver-
voorn.
Curieus is ook de klim der S. G. P. Op
vallend is, dat deze anti-papistische groep
in het r.k. Tilburg van 700 op 3000 kwam
en in het nog roomscher Maastricht van
200 op 900. Dit is alleen te verklaren uit
het toevallige feit, dat op dé stembiljetten
dó ar de S. G. P. volgde op. de partij, welke
zij het felste aanvalt, de R.K. Staatspartij.
Daardoor moeten, evenals voor vier jaar,
zich honderden eenvoudige roomschc kie
zers schromelijk vergist hebben, doch
dc heer Kersten vaart cr wel bij."
Ilct liberale „Vaderland" schrijft:
„Onder dc verliezende partijen bevinden
zich de Roomsch-Kalholieke Staatspartij cn
dc S.D.A.P., die elk twee zetels hebben moe
ten afstaan, cn de Christelijk-Historische
Unie, de Liberale Staatspartij en de Vrij
zinnig-Democratische Bond, die elk één
zetel minder zullen bezetten dan in dc oude
Kamer.
Relatief heeft daarbij de liberale partij,
hoewel ook zij in stemmenpercentage ach
teruit ging, veel ongelukkiger geboerd dan
de Christelijk-Historische en de Vrijzinnig-
democratische, die op zeer kleine over
schotten hun laatsten zetel verwierven en
in stemmentotaal bij 1929 achteruit sloe
gen, terwijl de liberale partij haar stem
mentotaal nog eenigszins vermeerderd zag.
Door het grootcre aantal kiezers, dat ge
stemd heeft, is het mogelijk geweest, dat
de liberalen bij een stemmenwinst van
ruim 9500 stemmen cn de Christelijk-histo-
rischen en dc vrijzinnig-democraten bij
stemmen-v c r 1 i c z e n van resp. li.500 cn
20.000 stemmen, toch allen één zetel ver
loren. De vrijzinnig-democraten kregen
hun zesden zetel op een overschot van
slechts 2830 stemmen, hij een kiesdeeler
van 37.208.
De liberalen, die liet meest tc lijden had
den van de zuigkracht van "den heer Colijn
en het Verbond voor Nationaal Herstel,
hebben zich dus desondanks goed gehand
haafd."
„Over het geheel een Kamer, waarin
niet licht een vaste parlementaire basis te
vinden zal zijn. Een terugvallen op de be
ginselen der voormalige rechterzijde, die
van 53 tot 52 is afgebrokkeld, zou het re
geeringsbeleid doen steunen op een reeds
uitgebluscht léven, en een verbrceding van
den grondslag zal ook niet gemakkelijk
zijn. Homogeniteit van regeeringsbeginsel,
waar zult gij in de uitkomsten van dezen
stembusstrijd te zoeken zijn?
Dezo tendenz kan men last not least
als positief resultaat .waaraan echter wel.
niemand getwijfeld zal hebben, uit den uit
slag aflezen: dat do kiezers de parlemen
taire democratie hebben willen handhaven.
Aan de groote parlementaire partijen is
geen ernstige afbreuk gedaan, terwijl een
daarvan zich versterkt hoeft. Bovendien is
er geen meerderheid voor een evenlueele
combinatie van roomsch-katholickcn, anti-
rovolutionnaircn en vrijzinnig-democraten.
In zeker opzicht is cr dan nog geweest een
„happy end."
4
Het Centrum (r.k.) noemt Colijn den
triomfator en schrijft:
„Het blijkt wel, dat liet protestantscho
deel van onze natie het grootsto vertrou
wen stelt in dc partij, die naast de R.K.
Staatspartij do handhaving van het ge
zag sterk op den voorgrond stelt, en
men behoeft geen proever van harten en
nieren te zijn om te weten, dat ook buiten
de kringen der protestanten velen de toe
komst van land cn volk bij do anti-revolu-
tionnairo partij veilig geacht hebben.
Des te meer verbaast het, dat de libera
len blijkens do op den Vrijheidsbond
uitgebrachte stemmen niet méér achter
uitgegaan zijn dan met écn zetels"
„D e T ij d", eveneens roomsch-katholiek,
spreekt van een.... „bevredigenden uit
slag."
„Voor het extra-parlementair Kabinet,
aan hetwelk de 6lagcn werden beloofd van
de crisis-jaren, bctcckent do uitslag der
verkiezingen alles behalve een afstraf
fing. Integendeel is op den dag zijner ont
slagneming de niet verzwegen toeleg, om
opgevolgd tc worden door een sterker par
lementair Kabinet, op weg om verwezen
lijkt te worden. Immers nu Soc. Dcm. Ar
beiderspart!}, Vrijzinnig Democratische
Bond en Vrijheidsbond gehavend terug
moeten keeren met nog drie nieuwe par
tijtjes (de nieuwe Kamer telt 14, do oudo
telde maar elf partijen of groepjes), is de
worp naar het Nationaal Ministerie mis
lukt.
Er zijn geen staatsrechtelijke redenen
voor zijn vorming aanwezig. In elk geval
'zou liet opnemen van b.v. Mr. Marchant in
het nieuwe Kabinet het parlementaire risi-
cr zeker niet minder maken, zelfs indien
deze genegen waro de conditio 6inc qua
non van een vast omlijnd crisis-program
te aanvaarden. Met name viel do verwach
ting ten aanzien van een vrijzinnig-demo-
cratischen groei bij dezo verkiezingen te
gen.
Door dc basis, waarop liet nieuwe Kabi
net zal moeten steunen, eenigermate uit
te breiden, zou intu6schcn mede de meer
derheid kunnen worden versterkt. Deze
basis zou dan echter niet te breed mogen
worden, want 'n meerderheid gropit door
uitbreiding niet steed6 in kracht. En zou
den de Anti-revolutionnaircn, aangenomen
dat de Katholieken dien weg uit wilden,
er genoegen mee nemen?"...
„Indien uit dc Anti-rcvolutionnairc par
tij de Kabinetsformateur mocht geroepen
worden, zal hij ongetwijfeld niet aarzelen,
die verantwoordelijkheid tc aanvaarden.
En indien hij in zijn opdracht slaagt, kan
men op een vast rechtsch accoord een re-
gecringsprogram tegemoet zien, dat de
door Minister Deckers aangegeven lijn van
beslist verzet tegen dc gezagsondermijnen
de invloeden sterk accentueert, terwijl een
krachtige wetgeving is te verwachten tot
herstel der ontredderde financiën, vooral
door vermindering van dc Staatsuitgaven,
opheffing van het economisch leven uit
zijn verval cn krachtige bestrijding dei-
werkloosheid. In do programs der drie
partijen, welke voorheen de coalitie vorm
den, komen desbetreffende clausulen voor."
De Telegraaf schrijft-.
„Het Nederlandsche volk, dat in zijn ge-
makkelijken leuningstoel zat te dutten,
heeft een paar maal gegaapt, dc armen
uitgerekt, maar slaapt door. Dat is het re
sultaat der gisteren gehouden verkiezin
gen.
Maar laten wij de beeldspraak terzijde.
Dan komt men tot de conclusie, dat het
land de uitvoering der vier hoofdpunten
van het program-Colijn wcnscht, dat geen
partij-programma is, maar dat het niet de
kracht had een Kamer af te vaardigen, die
deze noodzakelijke hervormingen kan ver
wezenlijken. De logische consequentie van
den verkiezinsgslag moet zijn, dat dr. Co
lijn niet als leider der Anti-Revolutionaire
Partij, maar als uitvoerder van een na
tionaal program tot Kabinetsformateur zal
worden benoemd. Waarschijnlijk zal hij de
hem opgedragen taak niet kunnen vol
brengen, daar hij in de nieuwe Kamer
slechts onvoldoende ondersteuning vooc
zijn doeleinden zal vinden."...
...„Dat de Sociaal-Democraten een échec
zouden lijden, lag voor iedereen, die een
open oog had, voor de hand. In alle lan
den der wereld takelt het socialisms af en
waarom zou liet dat bij ons niet doen?
Deze aftakeling is des te meer opvallend,
daar zij plaats grijpt in tijden van mate
rieel verval, die, toen do partij nog gezond
was, haar steeds gunstig waren. Het was
een zonderling denkbeeld der Sociaal-De
mocratische propagandisten, dat zij gister
avond de uitslagen projecteerden op de be
kende ruïne van de „Bisschop". Als zoo
vele Sociaal-Democratische partijen in het
lftiitenland puinhoopen zijn geworden, dan
had men eigenlijk voor zulk een symboli
sche ruïne wel wat huiverig moeten zijn.
Er was veel bouwvallig in den Sociaal-De-
mocratischen propagandadienet. Met leu
gens en verval6ching werken slechts zij,
die een bankroet zien aankomen.
Het schrikt ons niet af, dat de Commu
nisten versterkt in het nieuwe Parlement
terugkeeren. Zooals men in oude tijden ge
woon was de keizers op den dag van hun
kroning te herinneren aan hun sterfelijk
heid, zoo zullen de Communisten in de Ka
mer een levende vermaning voor de regee
ring zijn, die haar zegt yat er SQbeifrea
