SPORTIEVE JURKEN F 6.75
AMERIKA BEKENT KLEUR
DE ËEMLANDEU
Dinsdag 23 Mei 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
31e Jaargang No. 277
BuStenlamidsefo
Overzicht
NORMAN DA VIS'
REDE
REDE VAN NORMAN
DAVIS
Permanente ontwapenings
commissie?
ONTWAPENING EN
GERUCHTEN VAN
ONTWAPENING
Belangrijkste
Nienws
Weerbericht
9 uur 28 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
L. J. LUVOX ZOON
Willen BADGÖSTUUMS
Firma DUIM BURGER
AMERSFOORTSCFï DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS f' 3 """""fc"1 v°°' Amersfoort 2.10. per maand 0.75. per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken! I 017'/t.
Binnenland Iraoco per post per 3 maanden 13-. Afzonderlllke nummera 10.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN vao ,~^re9e,$ '-05 me' i°b*9rip vod eeD oewusnummef
elke regel meer 10 25 Llefdadighelds-adverteotiëo voorde
helft vao den prijs. - Kleine Advertentien ..KEITJES bi) voorulfberaling 1—5 regels
50 cent elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.— Bewijsnummer extra I 0.05
Van oon maharadja, die bui-
ten zijn boekje c*n9« Do In
dische regeering stuurt hem
buitenslands.
Maandag j.l. is de maharadja van Alwar
met vacantie gegaan. liet lijkt zoo op het
eerste gezicht een benijdenswaardige va
cantie: twee jaren lang mag de Indische
voret in het buitenland doorbrengen. Wel
beschouwd is het woordje mag niet al te
juist gebruikt; in plaats daarvan leze men
moot: dc maharadja toch, die een zeer
ontwikkeld mcnsch is en niet alleen de
Costersche cultuur in zich heeft opgeno
men. maar zich ook de Wcsterschc bescha
ving heeft eigen gemaakt, is op een heel
erge wijze buiten zijn boekje gegaan.
In den staat Alwar was hij tot dusver
onbeperkt heerscher; de wijze, waarop hij
echter dc alleenheerschappij voerde, was
nu niet bepaald bevorderlijk voor de rust
in het land, waar hij zijn scepter voerde.
Een groot rijk is Ahvar niet, maar cv wo
nen toch nog een 75000 menschcn, die
voortdurend naar de pijpen van den vorst
moesten dansen en het slachtoffer werden
van zijn kostbare grillen.
Het merkwaardige was, dat de maha
radja bezeten werd door een ware bouw
woede. die hierin tot uiting kwam, dat hij
zonder ophouden nieuwe architecten bij
zich liet komen, dio tot taak hadden bouw
plannen voor nieuwe paleizen te ontwer
pen. Hij was echter niet 6poedig tevreden,
zondat het meermalen gebeurde, dat pa
leizen. die eindelijk waren verrezen, ten
slotte weer werden afgebroken om vervan
gen te worden door nieuwe architecto
nische scheppingen.
De maharadja van Alwar.
Het behoeft geen betoog, dat op deze wij
ze ontzaggelijke 6ommcn in het water wer
den gegooid; de maharadja betaalde de
kosten niet uit eigen beurs, maar liet de
arme onderdanen opdraaien voor zijn bui
tensporigheden. De belastingen werden
voortdurend verhoogd en met dc staatskas
zag het er allerbedroevendst uit, daar do
vorst ook nog anderszins een fabelachtige
6pilzucht aan den dag legde.
Tenslotte begonnen deze excessen de be
volking te verdrieten en vooral de Moham-
medaanschc minderheid ging op haar ach
terste beenen 6taan, omdat de vorst, die
zelf Hindoe is, vooral te hunnen nadeele
op al te pijnlijke wijze dc belastingschrocf
aandraaide.
Toen tengevolge van dit wanbeheer de
onrust in Alwar een dreigenden vorm ging
aannemen en de vorst geen kans zag hot
alleen klaar te spelen tegen dc malconten
ten, deed hij een beroep op dc Indische re
geering.
De positie van den maharadja toch was
vooral in Januari van dit jaar weinig be
nijdenswaardig geworden, daar toen 15000
Mohammedanen naar de hoofdstad optrok
ken om verzet aan te teckcnen tegen de
buitensporige belastingen.
De vicekf ning hield onmiddellijk reko
ning met dc wenschen van den maharadja;
daar de financieele toestand van Ahvar
echter buitengewoon troosteloos was, zond
hij echter niet alleen troepen, teneinde aan
de onlusten eon einde te maken, maar te
gelijkertijd een aantal ambtenaren, die den
vorst moesten bijRtaan om de zaken weer
op orde te stellen. In de praktijk kwam
het echter hierop neer, dat de ambtenaren
zich van de macht meester maakten.
Dit beviel den maharadja echter maar
matig, daar het gevolg van de financieele
hervorming, waartoe zij overgingen, was,
dat de koning met het geld van de belas
tingbetalcrs niet meer onbeperkt den grand
seigneur uit kon hangen. De vorst wilde
tenslotte met de Engelsche ambtenaren niet
langer samenwerken. Er hadden tal van
onderhandelingen plaats, die eindelijk hier
op uitliepen, dat don vorst een janriljksche
civiele lijst van vijftienduizend pond werd
aangeboden, maar deze werd geweigerd
Dc staatskas van Alwar wa6 echter zoo
berooid, dat een financleeelo hervorming
uiteret urgent was, bovendien waren nicu
we onlusten uitgebroken en onder dezo
omstandigheden zat er voor dc Britsch
Indische regeering niets anders op dan een
ultimatum te stellen: dc maharadja had
tc kiezen tusschcn do instelling eener
Brit6chc commissie, die de wijze zou na
gaan, waarop de vorst met de openbare
middelen nad omgesprongen, en een „va
cantie". Dit laatste, het met verlof gaan,
achtte de vorst, wie» twee etmalen be
denktijd werd gegeven, nog het vea"klesc
lijkst. Uitdrukkelijk hebben do autoriteiten
bedongen, dat de maharadja in geen twee
laar naar Alwar mag tcrugkccrcn. Ongo
twijfeld zullen slechts weinig bewoners
van Alwar om zijn heengaan treuren, want
de maharadja, die terloops meege
deeld op de rondetafelconferentie een
belangrijke rol heeft gespeeld dank zij zijn'
buitengewone begaafdheden, was een
tiranniek lieer, wien6 woord wet was en
die er niet tegen opzag zijn armen onder
danen het vel over de ooren te halen.
Genèvo, 22 Mei. DDc belangrijke
verklaring van Norman Davis in de hoofd
commissie der ontwapeningsconferentie
wordt in toonaangevende Duitsche kringen
goedgekeurd. Men meent hieruit te zien,
dat thans de Amerikaansche rcgccring op
de sterkst bewapende staten druk oefent
om hen te nopen tot een beslissende ver
mindering der bewapeningen en tot een
volkomen ufschaffing der aanvalswapenen.
De Vereenigde Staten beschouwen overeen
komstig het Duitsche standpunt de ontwa
pening ondubbelzinnig als beslissende
voorwaarde voor algemecne veiligheid. Bo
vendicn heeft de Amerikaansche regeering
nu de door Frankrijk gcëlschtc veiligheids
garanties gegeven.,.
Van Duitsche zljdo zal in de nu bogin-
nende beslissende vertrouwelijke bespre
kingen met de ministers van buitenland
sche zaken der groote mogendheden met
alle beslistheid het standpunt worden ver
dedigd, dat Duitschland geen verdedigings
wapenen meer verboden zullen kunnen
worden, welke de andere mogendheden blij
ven toegestaan. Verklaard wordt evenwel
dat de Bijksregecring tot nu toe geenszins
het Engelsche ontwapeningsplan onbeperkt
heeft aangenomen Duitschland eischt ook
verder geen herbewapening, maar dezelfde
verdedigingswapenen welke andere staten
eischen voor de verzekering van hun nat
tionalo verdediging.
L o n d e n 2 2 Mei. (V. D.) De verklaring
door Norman Davis in Genève afgelegd in
de hoofdcommissie der Ontwapeningscon
ferentie, heeft in diplomatieke kringen zeer
groot opzien gebaard. Algemeen bestaat do
indruk, dat dc Amerikaansche concessies
en toezeggingen veel verder gaan dan men
had verwacht.
Volgens dc Engelsche mcening zouden dc
Amerikaansche verklaringen voor Duitsch
land voldoende garanties bieden, dat met
de ontwapening werkelijk ernst zal worden
gemaakt. Dit moet kalmcerend op Duitsch
land werken en er toe bijdragen in
Duitschland weer het vertrouwen tegen
over de verdragspartijen op te bouwen. Ten
aanzien van Frankrijk is men in Londen
van mcening, dat dc Amerikaansche ver
klaring den Franschen vciligheidswen-
sclien voor zoover doenlijk tegemoet komt.
Voor Frankrijk is hiermede de bodem ge
legd voor veiligheid, welke het zal moge
lijk maken het Engelsche plan thans aan
te nemen en de ontwapening dienovereen
komstig ten uitvoer te leggen. Of Japan
zich accoord zal verklaren met de defini
tie voor aanvaller, moet worden afgewacht.
JEUGDHERBERG TE GOCH GESLOTEN.
Wegens anti-Hitloriaansch
optreden.
Keulen, 22 Mei. (H.X.) Dc jeugdherberg
Goch, die onder den naam van Karl
Mostert-huis bekend 6taat, is op last van
den voorzitter van den rijk6bond van Duit
sche jeugdherbergen gefloten. Volgens zijn
opvatting heeft het bestuur van deze jeugd
herberg onder leiding van kapelaan Kück
zich aan sabotage en het verachtelijk ma
ken van de nationale revolutie 6chuldig
gemaakt, doordien geweigerd werd de vlag
der Hitlerjcugd uit te 6teken en in de ver
schillende lokaliteiten het portret van Hit
Ier op te hangen.
Voortê werd aan de Hitlerjcugd, die zich
i bruin hemd aan het tehuis vervoegde,
den toegang geweigerd.
Amerika is bereid, op het gebied der
ontwapening zoover te gaan als
iedere andere staat
Genève, 22 Mei. (V.D Do bultengcwo
nc ambassadeur der Vereenigde Staten,
Norman Davis, heeft Maandag in dc hoofd
commissie der Ontwapeningsconferentie de
met groote spanning verwachte verklaring
der Amerikaansche regeering afgelegd be
treffende haar definitieve houding nopens
het probleem der ontwapening en veilig
hcid Hij heeft een schriftelijke verklaring
voorgelezen, welke wordt beschouwd als
het einde der tot nu toe door Amerika ge
voerde neutraliteitspolitiek.
1. De Amerikaansche rcgcering is be
rcid op het gebied der Ontwapening zoo
ver te gaan als Iedere andere staat. Het
einddoel is de vermindering der bewape
ning otappcgewljs, zoo snel mogelijk, en tot
het niveau der voor binnenlandsche po
litiedoeleinden noodzakelijke troepen.
2. Do Amerikaansche regeering is be
reid als bijdrage tot de organisatie van den
vrede bij een conflict met de overige mo
gendheden te beraadslagen of de vrede in
gevaar is. Ingeval de overige mogendheden
na uitvoerige beraadslagingen besluiten
dat een 6toat den vrede in gevaar heeft
gebracht door de schending der interna
tionalc verplichtingen, en ingeval dan een
overeenstemming wordt verkregen tus
schcn de overige mogendheden betreffende
den schuldigen en verantwoordelijken aan
vallcr, dan verplicht do Amerikaansche
regeeriug zich te onthouden van iedere
handeling, welke het gemeenschappelijke
optreden der overige mogendheden lot her
stel van den vrede in gevaar zou kunnen
brengen.
3. De Amerikaansche regeering ver
klaart zich bereid tot een gemecnschappe
lijkt- automatische en permanente controle
op de bewapeningen door een permanente
ontwapeningscommissie.
•i. Het definitieve doel moet volgens dc
opvatting der Amerikaansche regeering do
volledige ten uitvoerlegging der ontwape
ning in étappes zijn, evenwel moet de eer
ste definitieve stap direct worden geno
men.
Norman Davis verklaarde, dat de bood
schap van Roosevelt is ingegeven door de
dringende noodzakelijkheid van een direct
beslissend optreden tot oplossing van de
problemen, welke thans door de beide con
ferenties zullen worden behandeld. De
ontwapeningsconferentie heeft thans het
oogenblik van definitieve beslissingen be
reikt. Ilct einde der confercntio is thans in
het vooruitzicht. Alle naties der wereld
moeten thans toonen. of zij de bedoeling
hebben dc voortschrijdende ontwapening
ten uitvoer te leggen of tcrugkccrcn tot het
systeem van voor den oorlog: onbegrensde
bewapeningen, internationale verdenking
en vrees. Na den wereldoorlog waren dc
volken overeengekomen hun tot dan toe
gevoerde bewapeningspolitiek definitief op
te geven.
Deze nieuwe opvatting werd verklaard
tot een basis voor dc vredesverdragen.
Voor dc ten uitvoer legging werd bepaald,
dat de overwonnen staten ontwapend zou
den worden. Tegelijkertijd verplichtten de
overwinnende volken zich hun bewape
ning vrijwillig tc verminderen. Het was
evenwel noch rechtvaardig noch verstan
dig, evenmin lag het oorspronkelijk in de
bedoeling, dat de Midden Europcescho sta
ten 6teeds op ontvvapeningsgebied oen bi
zonder regiem zouden volgen.
Alle mogendheden der wereld moeten
thans het door hen in 1919 aangegane ont
wapeningssysteem ten uitvoer leggen of de
wereld zal thans openlijk moeten toegeven
aan den bewapeningswedloop. Dan zou
evenwel het geheelc zoo moeizaam opge
trokken mechanisme ineenstorten en de
ontwikkeling zou leiden tot een nieuwen
wereldoorlog. Dc bewapeningen moeten
worden teruggebracht tot een zuiver ver
dedigingsniveau.
Afschaffing zware aanvals
wapenen.
Norman Davis wees er In het bizonder
op, dat president Hoover reeds zijn bereid
heid heeft te kennen gegeven de zware
aanvalswapenen volledig af te schaffen.
Door geen anderen maatregel zou zoo ze
ker het oorlogsgevaar worden uitgcscha
kcld al6 juist door de afschaffing der bui
tengewone kostbare en gevaarlijke aan
valswapcnen. De Amerikaansche regeering
neemt daarom het Engelsche ontwape
ningsplan aan. Bij een toekomstig conflict
zou als aanvaller kunnen worden be
schouwd de staat welks troepen door
schending der verdragen een vreemd gc-
Lied bezetten.
Norman Davis wees er vervolgens met
nadruk op, dat twee belangrijke hinder
palen de ontwapening in den weg staan
1'. Vrees dat Duitschland de bedoeling
heeft opnieuw te bewapenen;
2. Dc weigering der zwaarbewapende
Europeeschc staten bij den huldigen stand
van zaken in de wereld een wcrkelijkcn
6tap te doen in de richting van ontwape
ning.
Wanneer evenwel op dit beslissende
oogenblik een staat weigert concrete bcwij
zen te geven voor zijn vredelievende bcdoe
lingen en persisteert bij zijn recht op her
bewapening, zelfs wunneer andere mo
gundheden belangrijke en effectieve ont
wapeningsmaatregelen nemen, dan zaï het
grootste deel der verantwoordelijkheid
voor het zonder resultaat blijven der con
ferentie met de onafzienbare gevolgen van
dien ten laste komen van deze natie Hei
is onmogelijk het ontwapcningsprobleem
op te lossen, wanneer een natie er op staat
tc herbewapenen, terwijl de andere naties
ontwapenen
Het onvermijdelijke gevolg zou 6lechts
zijn de hervatting van den bewapenings
wedloop. Dc Amerikaansche regeering
heeft een goed begrip van bc|)aa!de poli
tieke moeilijkheden, welke de overige
Europeesche mogendheden verhinderen de
bewapeningen te verminderen.
Wij erkennen het legitiemo recht van
lederen staat op de handhaving van zijn
veilisheid. Evenwel, wij zijn er diep van
doordrongen, dat op den duur een veilig
hoid beter kan worden verzekerd door een
gecontroleerde ontwapening, welke te be
reiken is door een voortgezette, étappe
gewijzc vermindering der bewapening der
zwaarbewapende staten tot het in de vre
desverdragen vastgelegde niveau Eonige
dagen geleden zijn op dc conferentie bij de
behandeling van het Engelsche plan zeer
ernstige moeilijkheden ontstaan Sindsdien
heeft de situatie zich verbeterd.
Hitlers rode In den Rijksdag.
De redevoering van den Duitschen Rijks
kanselier in den Rijksdag heeft bizonder
heden verschaft betreffende de houding en
de politiek van Duitschland op het gebied
der ontwapening Zij i6 mede doordat
Duitschland tegelijkertijd de boodschap
van president Roosevelt heeft goedgekeurd
van groot nut geweest. Deze redevoering
zoomede dc verklaring van ambassadeur
Nadolny betreffende het Engelsche ont
werp-verdrag als basis voor het toekom
stige ontwapeningsverdrag heeft de situatie
zoodanig gewijzigd, dat wij than6 opnieuw
het plan in behandeling kunnen nemen
met de hoop lol resultaat lo komen. Ten
einde de bespreking weer terug tc bren
gen tot het concrete probleem der agenda
neemt do Amerikaansche delegatie het
hoofdstuk in zake het materiaal aan Het
is te hopen, dat de andere delegaties hier
mede accoord zullen gaan cn aldus de weg
vrij zal komen voor een onverwijlde beslis
sing betreffende alle concrete voorstellen
van dit hoofdstuk.
Regeringsverklaring in cle If a
liaansche kamer. Rede
van Suvich
Rome, 2 2 Mei. (V. D) Maandagmid
dag zijn de debatten over de begrooting van
het ministerie van buitenlanïscho zaken
beëindigd met een d^or stanissecrctaris
Suvich afgelegde regeeringsvcrklaring. Te
voren had afgevaardigde Garribaldi de po
litiek der nationale Duitsche regeering aan
een scherpe critick onderworpen cn Italië
gewaarschuwd voor een bondgenootschap
met Duitschland en de gevaren van een
germaniseering.
Afgevaardigde Orano oefende critiek op
de imperialistische politiek van Frankrijk.
Hierna was het woord aan staatssecreta
ris Suvich, die nog eens een uiteenzetting
gaf van dc principieele houding der Ita-
liaanschc regeering tegenover de problemen
van den tegenwoordigen tijd.
De eerste en grondleggcndc voorwaarde
voor dc ontwapening, aldus Suvich, is een
beperking van het materiaal. Er moet kwa
litatief worden ontwapend, d. w. z er moet
BUITENLAND.
Rede van Norman Davis te Gonèv&
(Eerste Blad, pag. i;.
BINNENLAND.
Brand te Boxtel.
(Tweede Blad, pag. 1).
STADSNIEUWS.
Het badhuis Socsterkwartier door Gcd.
Staten afgewezen; vermoedelijk zal ook het
zwembad-Birkhoven niet worden goedge
keurd.
(Eerste Blad, pag. 3).
Hoogste barometerstand 772-6 te Ilapa-
randa.
Laagste barometerstand 759.6 te Riga.
Verwachting: Zwakke tot matige O. tot
W. wind, licht» tot half bewolkt, droog,
warm weer
Dc depressie op den Oceaan trekt lang
zaam terug cn bij do Azoren nadert een
nieuw gebied van hoogen druk. In de druk-
stijging over Scandinavië is over .le Z. helft
een teruggang ingetreden cn bij dc golf van
Riga dringt in het O. een depressie door,
die over Noord-Duitschland cn tot in Dene
marken de barometer doet dalen, hetgeen
licht tot een naar Noord tcrugloopen van.
den wind, ook voor onze streken aanleiding
geeft. Doch dit zal aan liet overigens vaste
karakter van het weer nog geen afbreuk be
hoeven te doen. Wel zullen waarschijnlijk
dc temperaturenmaxima, die gisteren over
een gebied van het midden van ons land tot
in midden-Frank rijk boven 25 gr. kwamen,
vandaag en morgen iets lager liggen.
Slechts van drie stations wordt regen ge
meld, hetgeen wel bewijst, dat de vnorjaars-
warmte nog niet lot onweer van bcteekenis
aanleiding gaf. Dc ondiepe depressie in
Zuid-Frankrijk, die tc Biaritz 7 m.M. regc»
gaf, is vanochtend verdwénen.
RIJDT VEILIG!
Steeds goed rijden en goed loopen
Is uitstekend. Bovendien
Is het zaak dat weggebruikers
Ook bedenken goed tc „zien".
LANGE3TRAAT 49-51
TELEFOON 190
Voor dairies vanaf f 21.25
Voor kinderen vanaf 75 cfc,
Voor Heeren f 3.50
worden afgezien van aanvalswapenen. Dc
ontwapeningsconferentie, kan haar doel
niet bereiken, wanneer niet dc ongelijk
heid in de rechten tusschcn de beido
machtsgroepen ter zijde wordt gesteld. Na
de voorloopige mislukking der onderhan
delingen over het pl.in-Mac'lona'd, dat door
Italië is goedgekeurd, is de situatie door
twee nieuwe factoren welda lig beinvloed:
door dc boodschap van Roosevelt en door
de redevoering van Hitier- hun wil tot
samenwerken cn overeenstemming moet
nadrukkelijk op den voorgrond worden ge
plaatst. Ken zeker vertrouwen is in de
geesten teruggekeerd. Een erondcuve] van
deze internationale discussies zijn de tal-
looz.e kleine groepen en groepjes met hun
politieke manoeuvres cn perscampagnes,
welke de openbare meening der wereld ver
giftiger.. Een openhartige en vertrouwelijke
samenwerking tusschcn dc vier verant
woordelijke Westcrschc mogendheden van
Europa alleen kan den locstand verbeteren.
Een der meest ernstige problemen, naast
dat der ontwapening, is do herziening van
de vredesverdragen. Hot is absurd niet van
deze revisie te mogen spreken
De taak der economische wereldconfe
rentie is moeilijk, maar niet onoplosbaar.
Allo tot nu toe genomen economische
maatregelen der afzonderlijke staten heb
ben als verdedigings cn represaillemaat
regelen den algemcencn toestand slechts be
moeilijkt en daarmede ook de positie van
ieder afzonderlijk. Uit dezen gevaarlijken
kringloop moet rncn geraken.
DA '<1ES- V/ ODE ZAAK
ARNHEMSCHE WEG 26