Dr. COLUN EN DE KABINETS-FORMATIE en MOTOR SIERKUNST Luchtvaart De verloren homogeniteit der rechtsche groepsn DE mm KOOPT EEN BIJ Nic. Bovée HaapBey Davidson Francis Barnet* B. M. W. MARGAS LEVENSLOOP ZOMERZITTING DER PROV. STATEN Waarom hij alleen een kabinet op breeder grond slag wilde. Een financieel probleem van ongekenden omvang Nu prof. Aalborse oon gedeelte van de correspondenties betrokking hebbendo op de niet geslaagde formatie van het parle mentaire Kabinet, gepubliceerd heeft, heeft de „Standaard", bet blad waar minister Col(jn tot Vrijdag hoofdredacteur van was, ter vermijding van misverstand, de gcheele correspondentie publiek gemaakt. Dr. Colijn was 12 Mei tot het besluit ge komen. dat hij meende de formatie van een parlementair Kabinet te moeten neerleg gen. Hij gaf daarvan aan do vijf door hem geraadpleegde fractieleiders kennis door volgenden brief: 's-Gravenhage, 12 Mei 1933. Den Hooggeleerden Heer Prof. P. J. M. Aalborse, en i andere fractieleiders. J. van Oldenbarnevcltlaan 82. 's-Gravenhago. Hooggeachte Collega, Ik heb de eer U hierbij te bevestigen de reeds per telefoon gedane medcdecling, dat ik voornemens ben morgerfvoormiddag aan Hare Majesteit ontheffing te vragen van de mij verleendo opdracht tot vorming van eon parlementair Kabinet. Zooals U bekend is, acht Ik den toestand, financieel en economisch, dermate ernstig, dat alleen de breedst mogelijke samenwer king van de parlementaire groepen uitzicht biedt op genoegzaam zcdelijken steun, óók in het land, voor een Kabinet, dat zeer drastische maatregelen zal hebben voor te stellen. Alleen wie zichzelf van dezo samenwer king uitsluit, behoort daarbuiten te worden gelaten. Nu de vorming van een Kabinet op don gewenschten breoden grondslag mij niet mogelijk blijkt, meen ik, hoewel de forrau- leering van het mandaat ruimte laat voor andere oplossingen, de onvangen op dracht tc moeten neerleggen Ik veroorloof mij te verzoeken aan deze mededeeling trecn publiciteit te'geven vóór ik U nader bericht heb doen geworden. Gaarne Uw dw., (w.g.) Colijn. Als antwoord daarop kwam van den voor zitter der R K. Kamero'ub eon brief, waarin zij de principieele, pru lische en politieke redenen van haar houding noemde en waarin ze verklaarde, dat ze volstrekt niet een spaak in het wiel heeft gestoken, docli dr. Colijn is gaan draaien aan een wiel waar reeds een spank in zat, niet met de Vrijheidsbond- sche fractie tot bet vormen van een meer derheid wilde meewerken, en bij dr. Colijn er zoo sterk mogelijk op aandrong, geef de formatie niet op, maar tracht een parle mentair Rechtsch Kabinet to formeeren De redenen, waarom de Katholieke fractie reeds vóór de verkiezing, en daarna in het advies, door haar voorzitter aan H. M. de Koningin gegeven, verklaard heeft niet met de Vrijheidsbondsche fractio tot vorming van een meerderheid te willen meewerken, waren zoo wordt in dit schrijven ge zegd drievoudig. 1. Principieel: wij wcnschen noch met de S.D.A.P., noch met den Vrijheidsbond, bui ten uiterste noodzaak samen to werken, om dat dozer beginselen te ver van de onze afliggen; 2. practisch: wij mccnen, dat een Kabi net op"zoo breede, vijfvoudige basis (65) niet 6tcrker, maar zwakker staat, ecnerzijds om het gemis aan homogeniteit, te grooter naarmato de basis breeder is, anderzijds ook, omdat ecu zoo grooto meerderheid het bij onpopulaire maatregelen al tc gemakko- lijk maakt voor zwakke of vroesachlige na turen, om zich afzijdig te houden; en 3. politiek: wij achten het een grootc fout, wanneer thans alle niet-sociallstische partijen zich verepnigen. Daardoor komen do sociaal-democraten in een uiterst gun stige positie en worden zij in een verkeerde richting gedrongen. Dit waren zoo gaat het schrijven voort ouzo, u te voren bekende, gron den, waarom wij op een basi9 van vijf niet konden samenwerken. U hoeft gemeend, toch op die breede basis te moeten beginnen, hoewel de mislukking u vooraf bekend was. Wij betreuren dit, ook omdat u daardoor dc Katholieke Kamer fractie onnoodig in een onaangename» po sitie heeft gebracht. Juist daarom ook stellen wij er prijs op, dat u thans uwe pogingen niet opgeeft, maar doorzet, ons daardoor de gelegenheid gevende, openlijk te bewijzen, dat wij geen bezwaar hadden tegen een Antirevolution- nair formateur, noch ook tegen den persoon van dr. Colijn. Ook daarom kunt u, als u een parlemen tair Rechtsch Kabinet formeert, op een krachtigen en loyalen steun van dc geheelc Katholieke fractie rekenen. Dr. Colijn hoeft daarna in een brief aan mr. Aalberse nog eens do motieven, die hem leidden tot het neerleggen van de parlemen taire formatie nader uiteengezet. Deze brief blijkt als volgt te luiden: Hooggeachte prof. Aalberse. Veroorloof mij allercorst mijne erkente lijkheid to betuigen voor de welwillende ge voelens te mijnen aanzien, welke tot uit drukking komen in uw brief van 12 Mei j.l. Ik stel zulks op hoogen prijs en gij wilt u dat weet ik daarvan overtuigd hou den, ook zonder dat ik er in den breede over ga ultweidon. Des te meer spijt het me, dat ik aan den op mtj uitgeoefenden aandrang om te pogen een kabinet te formeeren op dc door u aan- -or, grondslagen geon gevolg kan geven. Ik moge de gronden voor dezo houding nog eens schriftelijk uiteenzetten. De toestand van "het land isuitermate kritiek. Het vertrouwen wankelt Reeds heb ben zich enkele paniekachtige verschijnse len voorgedaan en met de mogelijkheid van een algemecnen aanval op ons geldwezen moet ornslig worden gerekend. Hot Rijks- budget met zijn tekort van ongeveer 270 mil- liocn gulden op den gewonen dienst voor 1931 waarvan, gelijk ook uit de dezer dagen gepubliceerde becijfering van minis ter De Geer valt af te leiden, rond 125 mil- lioen door bezuiniging zal zijn te dekken èn dc deplorabele toestand van verschei dene gemeenten roept oen financieel pro bleem van ongekenden omvang in hot leven Hetzelfde kan worden gezegd van den eco nomischen toestand, waarbij ik mot name denk aan de noodzakelijke omvormingen, die in ons bedrijfsleven niet te vermijden zullen zijn. Dit alles om van andere overwegingen maar te zwijgen wijst heen naar een taak die in omvang en aard ver uitgaat boven hetgeen in meer normale tijden van een Kabinet en een Kamermeerderheid wordt verwacht. Bij den noodtoestand waarin het land verkeert een toestand in wezen ernstiger dan die van Augustus 1914 heb ik ge meend, dat een parlementair Kabinet ad hoc, stounend op allo groepen, die bereid waren dien .steun to vcrleoncn, den meesten waarborg bood voor bet slagen eener red dingspoging. Bij de door bij gedane stappen heb ik alleen buitengesloten wie zichzelf a priori ongeneigd hadden getoond tot medewer king. Het als het ware opzettelijk in dc oppositie dringen van parlementaire groe pen, dio bererl waron meo de helpende hand ter redding uit te steken, kwam mij daarentegen volstrekt ongeoorloofd voor. Het is op deze gronden geweest, dat ik mij gewend heb tot de 5 fracties om steun op dc basis van een door mij ontworpen program. Of ik dan ten eenonraalc over het hoofd heb gezien, dat de R.-K. Staatspartij zich ongeneigd Had geloond de liberale Kamer- groep als constitutief element in de mccr- derhoidsvorming te betrekken? In geenen deele. Uw Kamerrede van November 1.1. en uw latere uitlatingen alle vóór dc verkiezin gen vallend hebben mijn volle aandacht gehad. Datzelfde was het geval met de ad viezen door dc raadgevers der Kroon, na afloop der verkiezingen, aan H. M. de Koningin uitgebracht, terwijl ikzelf uiter aard mijn eigene interpretatie had van den uitslag der verkiezing en van de daarmee saamhaugendc mogelijkheden. De spaak in het wiel, waarvan gij ge waagt, is inderdaad niet onopgemerkt ge bleven. Maar uw opmerking dienaangaan de houdt geen rekening met de mogelijk heid van verwijdering van zulke hindernis sen, terwijl ik moeilijk aannemen kan, dat uw uitlatingen vóór de verkiezingen be doeld waren als een soort bindend voor schrift voor één door do Kroon aangewezen formateur, die immers rekening behoort te houden, zoowel met het karakter der ver kiezingscampagne als met den uitslag er van. Ik meende en meen nog, dat voor de thans te vervullen tank een beroep moet worden gedaan op de medewerking van al len die van goeden wille zijn. Die taak is toch een bij uitstek nationale, door het doel dat bereikt moet worden èn dooi de diepgaande beteekenis der maatregelen die noodig zullen zijn. Lof zoowel als blaam moeten over zoo breed mogelijken kring worden verdeeld. Ieder die niet zichzelf uit sluit. behoort thans verantwoordelijkheid tc dragen. In uwen gcdachtengang wordt echter, naast degenen die zichzelf uitsluiten, bij de reddingspogingen ook een goedwil lend volksdeel ter zijde geschoven. Dit acht ik onjuist. Behalve deze overweging van algemecnen aard. heb ik tegen de beperking van den grondslag van het tc vormen kabinet nog een tweede bezwaar. Noch naar het getal (52), noch innerlijk, zijnde 3 groepen der voormalige coalitie, sterk genoeg om een taak van dezen om vang tot een goed einde tc brengen; om de uitvoering cr van tégenover een oppositie "van Liberalen, Vrijzinnig-Democraten en Socialisten tc verzekeren. Bij alle overeen stemming, zoodra diepere levensvragen aan de orde komen, is dé homogeniteit der 3 groepen in de latere jaren in het algemeen vrij sterk achteruitgegaan. Terwijl do aan de orde komende vragen voorshonds alle luiten het terrein dor diepere beginselen liggen, dus daar waar dc inecningen soms nogal uiteenloopon. F.en mislukking van een rechtsch kabi net. wellicht reeds in dit najaar, zou, naast een mislukking van de reddingspogingen, bovendien politieke gevolgen van verdere strekking hebben dan.de val van het kabi net alleen. Dio val zou, evenals in 1923 en 1925, toch veroorzaakt zijn van binnen uit '■n zou een verdere samenwerking der rechtsche groepen in anderen tijd waar schijnlijk voor goed onmogelijk maken. Zelfs kan men verder gaan on zeggen, dat aan het parlementaire stelsel in ons land dan de genadeslag toegebracht zou zijn. Zulk een mislukking mag dus niet wor den geriskeerd. Met het oog op die poli tieke consequenties niet, maar evenmin met het oog op 's lands belangen van het oogcnblik. De horst el arbeid moet slagen cn dat slagen schijnt mij, althans bij een ka binet der rechterzijde onder mijne leiding, niet verzekerd. Daarvoor heeft do demago gie in Nederland te goed haar werk ver richt. Het was daarom, dat ik gestreefd heb naar oen parlementair kabinet ad hoe, dat op den breedst mogclijkcn grondslag steu nen zou. Uw schrijven van 12 dezer heeft in deze zienswijze geen verandering kunnen bren gen. Al erken ik gaarna do gebleken be reidwilligheid uwer fractie om dc ministers in het zittend kabinet te steunen, u zult mtj moeten toegeven, dat do maatregelen, tot nu toe genomen, slechts kinderspel zijn bij die welke nog genomen zullen moeten wor den. U derhalve diankond voor dc uit uw brief sprekende vriendelijke bedoelingen en voor den door uw fractie tocgezcgden steun aan een door mij te vormen kabinet, op basis van een door u te aanvaarden program, moet ik u tot mijn leedwezon berichten, dat ik een kabinet alleen steunend op dc rechtsche groepen, niet in staat acht de reuzentaak tc volbrengen die voor ons ligt. Althans niet een rechtsch kabinet, dat on der mijne leiding zou staan, waarvoor ik do reden hiervoor reeds aangaf. Ik ineen derhalve thans uitvoering te moeten geven aan mijn voornemen, ver meld in mijn brief van 12 Mei j.l., om aan H M. ontheffing te vragen van de mij ver leende opdracht tot vorming van een par lementair kabinet. Hoogachtend, Uw dw. dr. (w.g.) COLIJN. Te verminderen met rond 40 millioen, indien men besluit voor het tekort in het leeningsfonds te lecnen. UIT DE JOURNALISTIEK. Dr. H. Colijn geen hoofdredac teur meer van „De Standaard". In „De Standaard" van Zaterdag neemt minister dr H. Colijn afscheid van zijn le zers. „Na sinds het begin van 1926, dus ze ven jaar lang. weer den arbeid van politiek hoofdredacteur van „De Standaard" te heb ben vervuld, is deze week do toestand in getreden, dat ik dien arbeid weer moet neer leggen", schrijft de heer Colijn. „Het aan tal gelukwonschcn", meldt de minister-pre sident voort, „de laatste weken uit buiten enbinnenland ontvangen, is zóó overstel pend groot, dat het tot de volstrekte onmo gelijkheden behoort daarvoor aan ieder per soonlijk dank te doen toekomen." Amersfoort 2 Juni. Wagcnwerk- plaats, verkoop van spoorliout, 10 uur. Hoogland. 8 Juni, gebouw* Concor dia, veiling van het woonhuis met timmer manswerkplaats aan den Zevcnhuizerweg E 13, 11 uur. Lcusden. 3 Juni, Euurtwcg B- 8, ver koop van een inboedel, 2 uur. Kamp 41 Tel. 1093 UTRECHTSCHE WEG Eet-, Thee- en Ontbijtserviezen e Damestasschen Shawltjes o Sieraden Volledige Woninginrichting B e r 1 ij n, 29 Mei. (V.D.) De bij Aleppo om het leven gekomen Duitsche aviatrice Marga von Etzdórf werd op 11 Augustus 1907 to Spandau geboren. Zij verloor op jeugdigen leeftijd door een ongeluk baar ouders en werd opgevoed in het huis van haar grootouders. Jlaar grootvader was ge neraal von Etzdorf. In don winter van 1926/27 leerde zij op het vliegveld Staaken vliegen en in Maart 1927 kreeg zij haar bre vet. Zij werd tweede pilote bij dc Lu ft Hansa, voor welke maatschappij zij op het traject Hamburg-»-Berlijn den gerogel- den dienst vloog. Later behaalde zij haar brevet kunstvliegen, kocht een Junker Ju nior-sport vlieg cn maakte ccnigc lange af- standsvluchtcn, waarij zij haar groote be kwaamheid cn betrouwbaarheid als avia trice bewees. MARGA VON ETZDORr In 1930 vloog Marga von Etzdorf vun Hamburg naar Wecnen. Op 13 Augustus 1930 vertrok zij van Berlijn naar Constan- linopel om over Warschau terug te vlie gen. Op l i November 1930 vloog zij van Berlijn naar de Kanarische eilanden cn vandaar langs de Afrikaansche kust over Tunis naar Sicilië. Vijf uur lang vloog zij in een onwaerstorm en met haar laatsten voorraad benzine kon zij nog juist op Si cilië landen. Bij den start, don volgenden morgen, werd haar machine vernield, doch zij zelf bleef op enkele vervellingen na on gedeerd. Op 18 Augustus 1931 startto zij uit Berlijn voor een vlucht naar Tokio, waarover zij tien dagen deed. Op 7 April 1932 hegDn zij haar terugvlucht naar Duitschland. Kort na den start stortte haar machine bij Bangkok omlaag en werd ge heel vernield. Zijzelf werd ernstig go- wond. Thw heeft de dood bij Aleppo een einde gemaakt aan haar voornemen om naar Australië to vliegen. Marga von Etzdorf bezat naast een groote energie een groote mate van bescheiden heid, die haar tot een bijzonder sympathie ke persoonlijkheid maakte. Met Elly Bein- horn was zij een der populairste aviatri- ccs van Duitschland. De heer Middelberg benoemd lot buitengewoon lid van Ged. Staten Een zilveren jubilaris In het provinciaal gebouw is vandaag aangevangen dc eerste gewone zitting der Provinciale Staten van dit gewest, onder voorzitterschap van den Commissaris der Koningin, dr. H. Th. s* Jacob. Afwezig met kennisgeving de heer Kett- litz. De Voorzitter opent de zitting in naam der Koningin, en leest het gebeds formulier. De voorzitter herinnert er vervol gens aan, dat het thans 25 jaar geleden is, dat dc lieer Knigge zijn intrede als Staton- lid deed. Spreker wenscht dezen jubilaris daarmee van harte geluk, en hoopt dat doze „jeugdige grijsaard" nog vele jaren zal mogen meewerken in levenslust en levens kracht, aan de taak welke hij ton nutte van het algemeen belang op zich genomen heeft (applau.0 -i Dc voorzitter benoemt een commis si* tot onderzoek van de geloofsbrieven van de nieuw-benoemde leden Ruppert (A.Ren v. d. Vaart (C.H.) Betreft de vaca tures van Asch van Wijck en Barkley .Wolff. De lieer Lustig rapporteert namens deze commissie dat zij de geloofsbrieven in orde heeft bevonden, en dat zij adviseert tot toelating der beide leden. De heeren Rupport cn v. d. Vaart leggen in handen van den voorzitter dc bij de wet vereischte ceden af. Deze wenscht heri geluk met hun benoeming. Aan de orde komt do AGENDA, Brief van Gedeputeerde Staten, houdende mededoolinj dat bij Koninklijk besluit is bekrachtigd het besluit der Staten tot vast stelling van do rekening der provinciale inkomsten en uitgaven over den dienst 1930. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van Gedeputeerde Staten, houden de mededeeling, dat bij Koninklijk besluit zijn goedgekeurd de besluiten der Staten, waarbij Gedeputoerdo Staten zijn gemach tigd om ter voorziening in de behoefte aan kasgeld gedurende het jaar 1933 van de Provincie en van de N V, ..Provincialo Utrechtsche Electricitclts Maatschappij" zoo noodig een of meer kasgeldleeningen op den dienst 1933 aan te gaan tot een maxi mum-bedrag van 1.500.000.respectieve lijk 1,000.000.—. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van Gedeputeerde Staten, houden de mededeeling dat bij Koninklijk besluit is goedgekeurd het besluit der Staten, voor- zooveel betreft punt III, strekkende tot het overnemen door de Provincie van het bo- hoer en onderhoud van een gedeelte, Hof- landsche Dwarsweg van het waterschap Groot-Mijdrecht. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van Gedeputeerde Staten, houden de mededeeling dat bij Koninklijk besluit is goedgekeurd de in de vergadering der Staten van 7 December 1932 vastgestelde begrooting van dc provinciale inkomsten cn uitgaven voor het dienstjaar 1933, als mede de in diezelfde vergadering vastge- stoldc verordening op het heffen van op een ton over 1933. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van Gedoputeerde Staten, houden de mededeeling dat hij Koninklijk besluit zijn goedgekeurd de besluiten der Staten, tot wijziging van do provinciale begrootin gen voor 1931 en 1932. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van Gedeputeerde Staten, houden de mededeeling dat bij Koninklijk besluit zijn goedgekeurd de besluiten der Staten tot wijziging van de reglementen voor het heemraadschap De Rivier dc Ecm, beken en aankleve van dien en voor dc groót- waterschappen Heijyop, genaamd de Lange Vliet, Bijlcvold cn dc Mcerndijk cn de Ring tier Ronde Veenon en de reglementen op het bestuur cn beheer van de hoog heemraadschappen van den Lekdijk Bcne- dendams en van den IJsseldam en van den Lekdijk Bovcndams. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van Gedeputeerde Staten, houden de mededeeling dat bij Koninklijk besluit is goedgekeurd het besluit der Staten tot overdracht van een gedeelte van den pro vincialen weg UtrechtSchalkwijk aan do gemeente Utrecht. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van Gedeputeerde Staten, houden de mededeeling, dat bij Koninklijk besluit zijn goedgekeurd de besluiten der Staten tot wijziging van dc bijzondere reglemen ten voor dé waterschappen Westveen, Zeg veld on Zegvel derbroek cn van het gemeen schappelijk besluit van de Staten van Zuid- Holland en de Staten van Utrecht tot wijzi ging van het bijzonder reglement voor den polder Zevenhoven. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van Gedeputeerde Staten, houden- do mededeeling dat bij Koninklijk besluit is goedgekeurd hot besluit der Staten, be treffende den aanleg van het wegvak UtrechtBlauwkapel van den rijksweg UtrechtLaren. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van Gedeputeerde Staten, houden de mededeeling van genomen besluiten, als bedoeld in artikel 4 van de „Regelen be treffende do overdracht aan en de uitoefe ning door Gedeputeerde Staten van de in de artikelen 132 en 135 van dc Provinciale wet bedoelde macht, der Staten." Voor kennisgeving aangenomen. Adres van hot Bestuur der Provinciale Utrcchtsche Vcroeniging ter bevordering dor hygiëne van Moeder en Kind om een provinciaal subsidie voor het jaar 1934. Vorwezen naar Gedep. Staten, ter behan deling bij dc begrooting. Brief van Gedeputeerde Staten, houden de mededeeling ingevolge artikel 2, 4c dor Drinkwatervorordening voor dc provincie Utrecht 1923 van overeenkomstig die ver ordening verleende vergunningen. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van het Besluur van het Mclkcon- trólestation „Amersfoort" tc Amersfoort, houdende «anbieding tan het jaai «erslag over 1932. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van Gedeputeerde Staten, houden de mededeeling van mutaties in het perso neel lor Provinciale Griffie en van den Provincialen Waterstaat. Voor kennisgeving aangenomen. Brief vau do Commissie voor de Gelder- sche Vallei, houdende aanbieding van haar rapport inzake dc afwatering dier Vallei. Voor kennisgeving aangenomen. Brief van Godeputecrde Staten, houden de mededeeling dat bij Koninklijk besluit is goedgekeurd het besluit der Staten van 6 December 1932, tot wijziging van dp Reclameverordening. Voor kennisgeving aangenomen. De overige punten van de agenda wor den verwezen naar de afdeelingen of naar de daarvoor ingestelde commissies. Ingekomen is nog een adres van B. en W. van Rhcncn, inzake subsidicering van de restauratie van den Cunoratoren, dat naar Gedep. Staten wordt verwezen om prao-advies, evenals een adres van de Prov. commissie tot bestrijding van de ge volgen der werkloosheid onder dc jeugd. Tot buitengewoon lid van Gedep. Staten wordt benoemd Ir. E. Middelberg. Na trekking der afdeelingen bepaalt de voorzitter den datum dor volgende zitting op Dinsdag 20 Juni, des voormiddags to half 11. BRAND TE HILVERSUM. Hilversum, 29 Mei. Zondagmiddag ontstond brand in perceel Franklinstraat 3 alhier. De brandweer wist het vuur tot de bovenverdieping tc beperken alwaar de voor en achterkamer geheel uit brandden en een zijkamertje en verder de zolder ge blakerd werden. De huisvrouw die alleen thuis was, heeft tegenover de politie de verklaring afgelegd, dat twee gemaskerde mannen haar een be drag van 800 hebben ontstolen, waarna deze mannen de woning in brand zouden hebben gestoken INBRAAK TE HILVERSUM Hilversum. 29 Mei. Zaterdagavond is bij afwezigheid van de familie ingebroken in een woning aan den Lagen Naarder- weg alhier Waarschijnlijk heeft men zich door het raampje van de W.C. toegang ver schaft. Uit een niet gesloten muurkast wer den een ijzeren geldkistje, inhoudend een bedrag van ruim 800, als ook een viertal spaarbankboekjes ontvreemd.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1933 | | pagina 2