DE PAPAVER
ARTIFORT
FAUTEUILS
VERLOST UIT DE WOESTIJN
DWEILSTOF
IN WIT EN BEIGE
alleenverkoop
Firma J.W.vanACHTERBERGH
meubileering westsingel 10-13
HET BAGDAD-MUSEUM
TE RAMADI
ALS DE ERICA BLOEIT
VARIA
VOOR KUSSENS, SCH00R-
STEENLOOPERS Enz.
65 Ct. PER METER
Utrechtscheweg 85 - Tel. 15
10 JAAR
GARANTIE
PERZISCHE REISBRIEVEN
Over primitieve toestanden
in Teheran
door
TORAVO.
"t Was zes uur geworden en heel lang
zaam begon het te gloren. Jammer genoeg
waren er wolken, zoodat we tot 8 uur heb
ben moeten wachten, om tc weten waar het
Oosten was. (Begrijp je waarom men geen
kompas meeneemt? ik dacht, dat dit wel de
allereerste noodzakelijkheid was.) Wij moes
ten Oostwaarts, want Bagdad ligt ten Oosten
van Ruthba.
We waren allen doodop, maar stelden el
kaar om de beurt gerust: wc hadden eten
en drinken bij ons voor tien dagen, meege
geven door de Compagnie, en als we nu
maar pal naar het Oosten reden zouden we
wel eens in Bagdad aan komen. En ik was
de eenige vrouw onder al die mannen, 10
notabene want in den wagen, die zich
bij ons aangesloten had, zaten zes Arabieren
het was heusch heel naar!
Kun je je dien toestand eenigszins voor
stellen? in die sombere eenzaamheid, die
eindeloosheid, die drie auto's bij elkaar en
wat menschen er om heen moe, ver
kleumd, gespannen
Toen we de richting wisten, stapten we
allemaal in maar de ellende was nog
niet teneinde!
Onze autobus en de auto van de Engel
sche hoeren zaten onwrikbaar ast in het
zand! Die van de Arabieren stond op iets
vasteren bodem, en niet behulp van touwen
en duwen konden zij dc kleine auto van de
Engelsehen loskrijgen.
Dc autobus werd afgehaakt en stond toen
op twee wielen en van voren op een staaf
met een klein wieltje. Onder dat wieltje
schoven ze een klein plankje van nog geen
halve meter lang en duwden uit alle
macht; legden een tweede plankje er tegen
aan Maar je moet niét ragen hog veel
maal dat wieltje afgleed \an die smalle
plankjes, hoeveel maal die zware bus moest
opgevijzeld worden, hoeveel meters afstand
da: wieltje moest afleggen op die manier,
om tenslotte den vrijgemaakten tractor te
bereiken!
De tractor kon zelf onmogelijk naar de
bus rijden, omdat alle zand daaromheen ge
heel mul was geworden. Als je door het
dunne harde korstje komt, zak je tot ie
enkels In dat stof-fijne zand kun je den
ken lioc diep die wielen zonken!
't Was misère en ellende, en ik klapper
tandde van de koude. Tegen tien uur kon
den we eindelijk op weg gaan en toen ging
het met geweldige vaart. Oostwaarts. Om
twaalf uur kwamen wc in Rammadi aan.
>vaar we om half zes hadden moeten zijn, en
Waar iedereen naar ons uitkeek.
Doodaf was onze chauffeur cn wij niet
blinder!
Ramadi ligt aan dc Euphraat. een breede
rivier, waarvan de oevers met schamele hut
ten bezet zijn.
Het fort is omringd door een lioogen
hiuur; overal hooge palmen, helgroen gras,
krachtige plantengroei; mannen en vrou
wen die kudden schapen bewaakten of ezels
voortdreven, kinderen kruiken water dra
gende nu kwam dc reactie na het
avontuur in de verlatenheid van de woestijn:
monschen! dieren! planten, leven en bewc-
gingl ik kon wel huilen van blijdschap!
Mijn oogen waren met bloed beloopen van
het stof je ziet hier ontzettend veel oog-
lijders We konden ons wat wasschen cn op
knappen. Na de lunch gir.g het weer verder
en twee uren later waren we in Bagdad.
Hier ben ik met een paar kennissen naar
het Bagdad museum geweest en Prof. Jor
dan heeft ons zelf rondgeleid en alles uitge
legd. Gewéldig! zoo interessant! Resten van
een beschaving van vóór 2000 jaar voor onze
jaartelling, niet lang geleden opgegraven.
Groote Assyrischc heelden, goden en ko
ningen voorstellende; allerlei juweelen
waarvan dc hoofdkleuren blauw en goua
zijn, nog zoo prachtig bewaard gebleven;
een fijn manicure stelletje, vijltje, krabber
tje, mesje, tezamen gestoken in een klein
busie, precies zooals wij ze nu nóg hebben;
dobbelsteenen en dominospel met tot b
punten erin. schaakspel cn andere spelen,
stempels, elk op zichzelf een voorbeeld van
graveerkunst; een harp versierd met stiere
koppen, beeldige kannetjes en beeldjes. Oog
voor het schoone en harmonieuze heeft de
tnensch toch wel altijd gehad.
T e h e r a n.
Eerste brief van hier hoeveel zullen cr
nog volgen?
De tocht per vliegtuig was voor mij een
nieuwe gewaarwording zooals je wel weet.
Moest languit gaan liggen een tijdje, want
ik werd zoowaar een beetje „luchtzicR" er
van, Maar ondaks dat heb ik me prachtig
geamuseerd. Onderweg kwamen er nog
twee passagiers bij we waren met ons-
drieën vertrokken cn nu dat gescharrel
van die drie mannen in de kleine ruimte)
wij twee vrouwen hielden ons natuurlijk
rustig!) En toen omdat, ze zeker ook
niet goed werden en zich groot wilden hou
den, zijn zc samen gaan zingen brullen
liever gezegd, om boven het gegons van den
motor uit. te komen! Naast elkaar, tegen
over ons, zaten die drie, net stoute jongens
met. de monden wagenwijd open tc galmen.
Heb me suf gelachen tenslotte was het
cén kabaal van luid zingende menschen cn
snorrende motoren, want iedereen deed mee.
Het is jammer dat die vliëgdienst op zal
houden tc bestaan.
Alles is hier zoo nieuw voor mij, ik zie
zooveel vreemde toestanden, hoor zooveel
wonderlijke dingen, dat mijn pen niet vlug
genoeg zou kunnen gaan om alles neer Ie
schrijven.
Mijn eerste indruk is: smerigheid, midclel-
ecuwsche toestanden, vooral wat betreft
huisvesting, verkeersmiddelen, cn nog een
heclcbocl meer.
Als jc maar denkt aan dc plaats die dc
vrouw hier inneemt! altijd zwaar gesluierd
zij moet het hoofd achterover buigen om-
dooi' een spleet in de gelaatsbedekking te
kunnen zien; de kinderhuwelijken; het ge
brek aan gevoel voor dieren. Zoo hoorde ik
een geval van een vrouw, die gesteenigd
werd, omdat zij hertrouwd was, nadat haar
eerste man drie jaren verdwenen was! lieer
echtgenoot komt terug cn vindt zijn vrouw-
getrouwd met een ander. In plaats van zich
zelf dc schuld te geven waarom is hij
zoolang verdwenen zonder iets van zich tc
laten hooien? wordt dat arme mensch
beschuldigd van overspel, bigamie enz. en
daar staat op: stecnigen! En dat is ge
beurd!
Dc tweede man gaat natuurlijk vrij uit.
i-Ict hecle dorp komt opééns in beweging;
gemoederen worden geprikkeld door hun
plotseling opkomenden zin voor „gerechtig
heid". Dc vrouw wordt halfnaakt door het
dorp gesleurd als afschrikwekkend voor
beeld van de slechte vrouw die haar goe
den man bedrogen heeft!
Er wordt een kuil gegraven en zij daarin
gesmeten... en de „priester" (of wat is hij?)
werpt den eersten steen, waarop de menigte
schreeuwend cn haar vervloekend op dc
kuil afstormt en net zoolang steenen daarin
gooit tot dc kuil dicht is'! Hooge moraal
hè?
Een Perzische Enoch Arden bestaat blijk
baar nog niet en zal voorloopig ook wel
niet komen!
Dc monschen zijn nogal fanatiek hier.
Een heer op een wandeling bezig een ge
woon kerkhof naar hij dacht, te kieken,
werd op een vreeselijke manier om het le
vens gebracht. Hij werd gesteenigd, met
messen toegetakeld, totdat er zoowat niets
van hem overbleef. Beide gevallen zijn
eenige jaren geleden gebeurd, hoe vind jc
zoon dolle boel! Ik werd gewaarschuwd
niet te lang naar een moskee te kijken en
natuurlijk vooral niet liet voorportaal te be
treden een vrouw mag in dat heilig oord
niet komen en dan vooral geen Christen.
Het zou slecht opgevat worden en men kon
cr groote onaangenaamheden door onder
vinden. Of dit alles soms over-dieven is,
weet ik niet.
Overigens is men hier heel voorkomend
en beleefd en gedienstig, ook in de maga
zijnen. Europeesche vróuwen moeten liefst
niet anders, dan in droschke of auto in de
stad komen dat wil de etiquette, cn dan
vergezeld van anderen. Ik zal dus wel niet
veel door de straten loopen, die vies en
stoffig zijn en slecht geplaveid en \ol wa
ter loopen. Riolen zijn ei natuurlijk niet,
maar Teheran is waterrijk cn onder de
stad loopen vele riviertjes cn watertjes.
Elke tuin heeft zijn put van helder water
en langs de straten stroomt altijd water,
gaten en kuilen vormend. Daaiin breken
mensclien en dieren hun boenen, maar die
ervaring noopt er niet toe de gaten tc stop
pen of van deksels tc voorzien.
Dc hesproeiingsdicnst is schilderachtig cn
antiek. Een man gewapend met een zak van
schapenhuid, schept daarin met een groote
pollepel water uit de sloot. Is de zak vol,
dan gaat hij midden op de straat staan,
roept naar alle kanten: „Kabardah!" (dat
is: let op!) en gooit inééns den heclcn in
houd niet veel hoor! over den weg.
Daarna loopt hij terug cn uit opnieuw den
zak. Tc kunt nagaan dat hij van opschieten
houdt! Eerst begreep ik niet waarom die
man zoo rnet water morste maar toen
drong het tot me door, dat hij den sproei
wagen vervangt.
Dezer dagen bezocht ik dc kennissen uit
Bagdad. Toen ik bij het huis kwam, zocht
ik overal naar een hel. was er niet! In
plaats daarvan moet jc een klopper op en
neer bewegen, wat een reuze-lawaai maakt.
Minutenlang moest ik wachten en ik dacht
al verkeerd te zijn. In negen van dc tien
gevallen kom je, als de deur opengaat, in
een hof (je) met oen vijvertje, dat in den
winter is afgedekt met riet cn stroo, en
waaromheen een steenen paadje loopt;
daarlangs zijn boompjes cn perkjes altijd
hetzelfde! Dc eigenlijke huisdeur is meestal
onzichtbaar, links of rechts achter het huis
en ziet er vaak heel leelijk uit. Eens heb
ik heusch gedacht dat. het t deurtje was
van een oi ander hok, cn durfde er niet
binnengaan.
Sommige huizen hebben twee ingangen:
een voor den huisheer en cc:i voor de
vrouwen! je hoeft niet tc vragen welke (le
mooiste is!
Dc huizon zijn vrijwel eender gebouwd:
een hal waarop kamers uitkomen. Het inte
rieur van een huis is meestal keurig ver
zorgd. Dc deuren zijn met koperen plaatjes
versierd, de plafonds prachtig, mooi be
werkte houten balken, dikwijls met figuren
cn relief; lanibrizceringcn; mooie bruine
kasten versierd niet mozaïek geven een lijk
aanzien aan dc kamers, die soms heel
groote afmetingen hebben natuurlijk dit
alles wat betreft dc rijkere huizen.
Up een au tochtje bezochten we, aan den
voet van hot gebergte een schitterend bui
ten verblijf. We reden eerst dc poort binnen
t geheel is ommuurd*nipt leemvvallen
en de oprijlaan in. Van/alle kanten snelden
golams (knechten) toe, gooiden (leuren en
hekken open, kwamen aandragen met bou-
quetjes van amandelbloesem, rozen, v -ooi
tjes, enz., renden heen cn weer cn geleidden
ons ten slotte :.eji club 'de hooge entree
trap op. Dc ontvangzalen waren op dc le
verdieping, waarheen 'een monumentale
trap ge lei dl.
Vanuit de groote vestibule, door een recht
hoekig daarop uitkomenden gang. door met
gordijnen cn tapijten behangen deuren,
kwamen we in oen prachtige spiegelzaal.
Groote tapijten lagen op den grond, fau
teuils bedekt met kleine kleedjes of tapij
tjes hier en daar opeens een detoneeicnd
leelijk Europeesch ding; een mormel van
een vaas of een koekoeksklokje, of een
ontstellend schilderstuk! Dc in heem sche
voorwerpen waren heel mooi.
In den tuin vvaren waterpartijen en prach
tige hoornen en welriekende bloemen. Heel
bizonder vond ik den judasboom, een soort
accaccia met bloedroode bloesems die aan de
bladerloozc takken in toefjes zitten en ook
halverwege den dikken stam.
(Wordt vervolgd).
Dc heide is nog dor in deze eerste dagen
van Juli; wie het bloeiende, heidelandschap
met zijn paarse bloemen zoekt, wie het
zoekt in vol ornaat, die moet nog enkele
weken wachten. Pas als over de diepgroene
bosschèn en dc rijpgouden korenvelden dc
Augustuszon brandt, dan pas zullen ook de
wijde heiden hun bloeiende feesttooi dra
gen als kroon van het jaar.
Want de heide, die aan het oude land
schap van de Veluwe en Drenthe, van Bra
bant en Achterhoek, van Friesland's Oos
ten en het Gooi, van Tvventhe en Limburg
de boeiende stoffage geeft in alle getijden,
maar in den vollen, rijpen zomer naar de
smaak der moesten toch wel het meest, dat
is de struikheide, de Calluna, de Calluna
Vulgaris met den volledigen Latijnschen
naam. De Calluna is dè heide, de heide bij
uitstek, die dicht opeen de uitgestrekte
vlakten, die nog uit de ontginningen over
bleven, dekt, de meest populaire, de meest
algemcene lieidesoort, zooals de naam „vul
garis" ook aanduidt. Al zouden we van
vulgair hier niet graag spreken.
Maar als hierboven de naam Erica staat,
dan wordt daarmee een heel andere plant
bedoeld. Een fijner, bescheidener lid van
de heidekruidfamilie. Een teerder, ingeto
gener vertegenwoordiger van de familie,
der ericaceeën, een vrij uitgebreide groep,
waartoe ook roemruchte sierplanten als de
rhododendron en de azalea en bekende
bosch- en moerasbevvoners als de boschbes
cn dc veenbes behooren.
Dit zijn met hun fijne, rose pareltjes,
hun „pcrelkens van de hei", zooals Alice
Nahon zc noemt, wel de liefelijkste bloeiers
in het ruige heideland. Dopheide is hun
Hollandschc naam en erica tetralix hun
volledige Latijnsche betiteling.
Zij zijn er vroeger bij met hun bloei dan
hun forsche kameraden, de struikheideplan
ten en zij bloeien veel langer ook. Wanneer
de calluna nog bruin is en dor schijnt,
staan al overal in Juni-weken de erica
groepjes zacht te kleuren. Wanneer in
October de nevels over de heide hangen of
gloed van herfstzon nog over de prachtige
barre vlakten brandt, dan is de paarse glo-
•-
Als het volop zomer is, gelijk thans, is er feest en jolijt aan den waterkant.
Hierboven een foto van de waterrutschbaan te Nieuw Loosdrecht.
ric van de calluna allang vervaald en ver
stoven, maar dc ericaklokjes bengelen nog
in don najaarswind, die bet lied van het
in schoonheid dorren cn in kleurenglans
sterven zingt over de verlaten velden.
Zoo luiden dc dopheiklokjes, om deze
slechts gedeeltelijk juiste karakteristiek
toch nog maar even le handhaven, over de
heiden den zomer ill cn uit. Zij zijri de zach
te roepers tot liet volle hcidcfeest van bloei,
dat de Augustusdagen brengen, zij laten
ook het afscheidslied hooren van den zo
mertooi der woeste, straks weer grauw
bruine landen.
En niet alleen op den drogen grond der
heide, maar ook in het natte veen der lage
landen kunt go deze wel niet zeldzame,
maar toch sierlijke en kostelijke „pcrel
kens" vinden. Een enkele witte is er soms
tusscben, maar meest zijn ze toch rozerood
De drie landschappen, die wel mee de
mooiste zijn van ons rijke Hollandschc land,
zij zijn dc streken waar nu in deze zomer
weken de erica bloeit: de heide, de duinen
cn dc moerassen. Het zijn de streken waar
een wilde, oorspronkelijke flora en fauna
zich verdedigt in zijn laatste, hopelijk vei
lige cn verder onaantastbare bolwerken
tegen een voortschrijdende cultuur, die rijk
dom, maar ook zoo vaak verarming betee-
kent. Blijf dan, in uw drie gebieden, erica,
bloeien! A. L. B.
DE DOERIAN
Eender Xederlandsche mailschepen
heeft, zoo wordt bericht, een partij pom
pelmoezen aangebracht. Wij hopen, dat die
proefzendingen goed uitvallen en dat dan
deze heerlijke, sappige, gezonde vrucht ge
regeld aangevoerd zal worden: want in
dat geval zal men wellicht ook het oog op
de „doerian" laten vallen, deze heerlijke
sappige Indische vrucht, waaraan de ge
dachte alleen al dc liefhebbers doet water
tanden.
Als ge in Indic spreekt over dc „doerian"
dan smakken velen met de lippen bij dc ge
dachte aan al het heerlijks, dat de doerian
den genieter ervan biedt, terwijl weer an
deren (vooral Europeanen) met verachting
en afkeer den neus ophalen.
Voor den liefhebber is de doerian dc
heerlijkst denkbare vrucht. De smaak doel
denken aan mokka met room, terwijl weer
anderen beweren, dat een portie aardbeien
met slagroom niet fijner smaakt.
Voor velen blijft het intusschcn onbegrij
pelijk. dat cr iemand is, die deze vrucht
over de lippen kan krijgen. Ze stinkt als
een riool, dat in maanden niet doorgespoeld
is. Als het de tijd van de doerian is van
October tot Maart. dan riekt, met ver
lof gezegd, de gansche stad er naar. De
inlander, die er dol op is, deponeert do
stekelige schillen doerie be teekent ste
kel onder een boom, in een goot. of tegen
den haag van een huis, en een walgelijke,
weeë lucht stijgt op.
De vrucht verspreidt zulk een stank, dat
het verboden is de doerian mee te nemen
in een hotel of op een schip.
In „Drie man in een boot, gezwegen den
hond" vertelt Jerome K. Jerome, hoe een
man een opstand verwekte, omdat hij over
al een stuk Limburgschc kaas meevoerde.
Jerome zou hef anders hebben verteld,
had hij de doerian gekend, want zo ver
spreidt een lucht erger dan Limburgscho
kaas.
Norbert Jacques, de Duitsche schrijver,
die jaren geleden een reis over Sumatra
heeft gemaakt en in een pension tc Medan
dc doerian kreeg, vertelt dat hij, toen hij
op het voorbeeld van z'n gastvrouw, die aan
het hoofd van dc tafel zat, een stuk doeri
an in den mond nam, als een gek opsprong
en naar buiten wilde rennen, om het ergens
in een hoekje uit den mond to spuwen,
maar juist, toen hij op het punt stond dit
te doen, kreeg hij een heerlijken smaak
in den mond. Mokka, room wat al niet.
Hij meent, dat de doerian in zich ver-
eenigt al dc heerlijkheid en de verrotting
van het oerwoud.
Men vertelt, dat dc tijger er verzot is op do
doerian en de pauw op de pitten, welke dc
tijger op zijn beurt uitwerpt. Vandaar ook,
dat de jager of degene, die in do wilder
nis een pauw ziet opvliegen, daar in de
omgeving ook een tijger vermoedt.
Dc doerian is een zeer groote cn zware
vrucht, waarvan de schil vol stekels is.
Ze wordt gedragen in pisangbladen, omdat
ze zoo in de hand niet kan worden meege
voerd. Opengesneden ziet men, liggende in
vakjes, roomkleurige stukjes. Dat is het
vlecsch, dat om de groote pit zit. De ware
liefhebber, die wel weet, dat de reuk lang
aanhoudt, neemt na een stuk doerian ge
geten te hebben, een Sterke kop koffie met
een likeurtje om den, voor een ander, hin
derlijke reuk te verdrijven.
