^oridagsbh
en Schrijvers
MET DEN DOKTER SURINAME IN
DE PAPAVER"
ARTIFORT
FAUTEUILS
Firma J. W. van ACHTERBERGH
PER TREIN DOOR HET
OERWOUD
DE NEGER DIE BLANK
WERD
Ieder zag in hem een
geest
Nieuwe Uitgaven
J»
heeft voor U een
gezellig handwerkje
voor de vacantle.
Komt U eens kijken?
Wol in vele soorten
en prijzen voor
breien, haken,
weven enz.
Utrechtscheweg 85 - Tel. 15
10 JAAR
GARANTIE
ALLEENVERKOOP -
MEUBILEERING - WESTSINGEL 10-13
Duitschland zet de klok terug,
door Edgar Mowrer. (Amster
dam, van Holkema en Waren-
dorf's U.-M.).
Menig vriend van het Duitscbe volk is
met verbijstering geslagen bij het vernemen
van de berichten der laatste tijden. Hij
iraagt zich af, hoe het mogelijk is, dat een
zoo hoogbegaafd volk kan wegglijden naar
een toestand van voorwereldlijk vooroor
deel, vervolgingswoede en schijnheiligheid,
als de laatste maanden to aanschouwen
hebben gegeven. Die vraag is niet door eene
bestudeering der actueele Duitschc geschie
denis alleen, te beantwoorden. Men moet
dc diepere oorzaken nasporen, die tot de
verwording van het oogenblik hebben ge
leid, en zoo komt men er van zelf toe zijn
oog te vestigen op dc situatie, waaruit het
Hitler-bewind is voortgekomen, om studie
te gaan maken van de Duitschc Republiek
in de periode die ligt tusschen het keizer-
I schap en de thans ingevoerde dictatuur en
I om, tenslotte cle huidige gebeurtenissen af te
leiden uit de algemeene psychologie van
het Duitsche volk.
Dit heeft Edgar Ansel Mowrer, de Bcr-
flynsche correspondent van de „Chicago
Daily News", gedaan in zijn werk: „Duitsch
land zet do klok terug". Het boek geeft,
I zoo zegt ons reeds het prospectus waarmee
het wordt ingeleid, feiten en nog eens feiten
cn somt met het inzicht van den poli-
lick-geschoolden journalist, die jaren lang
in Duitschland heeft geleefd cn het Duit
sche volk in al zijn schakeeringen heeft
hunnen bestudceren met onverbiddelijke
logica de oorzaken op, die de verwording
van het Duitsche volk hebben teweegge
bracht. De schrijver is zóó onversaagd, zóó
onomwonden in zijne beweringen, dat geen
Duitsch uitgever het heeft aangedurfd dit
werk" in het licht te zenden. En het boek
geeft zulk een vernietigend beeld van de
huidige Duitsche toestanden, dat de Nazi's
hebben gedreigd de buitenlandsche persver-
ceniging in Berlijn te boycotten, zoolang
Mowrer haar president blijft. Mowrer, die
de belangen van zijn vereeniging niet wilde
benadeelen, heeft daarop aangeboden als
president af te treden. Maar de buitenland
sche persvereeniging weigerde het ontslag
ie aanvaarden.
Alvorens wij, zij het veel korter dan wij
bcgeeren, een cn ander uit en over dit be
langrijke geschrift meedcelen, een enkel
woord van algemeene waardeering en kri
tiek. Dit boek maakt den indruk, de
irucht te zijn van grondige studie, rijke
ervaring en nauwkeurige documentatie. Het
ook een „eerlijk" boek, dat niet willens
cn wetens het Duitsche volk neer wil halen.
Toch moeten wij er den nadruk op leggen,
dat wij, die in Europa zijn geboren en met
dc schakeeringen van clen Europee6clien
geest van huis uit vertrouwd, ons met
do kenschetsing van het geestelijk aspect
van het Duitsche volk, die deze schrijver
geeft, niet geheel kunnen vereenigen. De
schrijver heeft o. i. niet zoo volkomen af
stand kunnen doen van zijn voorkeur tot
Angel-Saksische „common sense" en Fran-
sche logica, boven het Duitscho extremis
me en de Duitsche zucht naar bespiegeling
els voor de volkomen objectiviteit van zijn
boek gewenscht mocht hccten. En al te zeer
heeft de schrijver o. i. de werkelijke Duit
sche cultuur, die toch momenten van we-
reldbeteekenis liecft, uitsluitend gebezigd,
om de verwording van de Duitsche psyche
op een bijzondere wijze te belichten.
Maar laat ons de grondgedachte van dit
merkwaardige boek aan onze lezers ontvou
wen.
Waar liggen de naaste oorzaken van het
geen thans aan het geschieden is? Natuur
lijk in het onverstand, waardoor de leidende
staatslieden der overwinnende volken zich
lieten stuwen, toen zij een zoo rampzalig
vredesverdrag aan Duitschland dicteerden
els dat van Versailles. Do regeling der her
stelbetalingen, het belasten van Duitschland
met dc moreele schuld aan den wcreldoor-
dc volkomen absurde inrichting van
Duitschland's oostelijke grenzen, waar de
Quaestie van do Poolscke corridor, een blij
vende belemmering is voor de regelmatige
vredelievende ontwikkeling der toestan
den, dit alles en nog veel meer vormt
fen belangrijke oorzaak van dc Duitsche
wanhoop. Dit vredesverdrag was ook volks-
P^ychologisch volkomen onjuist, omdat het
tie Duitsche ziel belastte met den droom
naar herstel van verloren grootheid, en
daardoor Duitschland uitschakelde van de
normale demokratische en internationale
ontwikkeling, die Europa alleen had kun
nen verlossen.
Doch niet alleen bij de vredestichters van
Versailles, die in waarheid brandstichters
kunnen worden genoemd, ligt de oorzaak
van alle ellende. Die oorzaak ligt volgens
den schrijver ook wel degelijk bij dc leiders
van de demokratische Republiek, die het
keizerlijk Duitschland moesten opvolgen.
Het merkwaardige van deze republiek is ge
weest, dat zij een schijndemokratic geble
ken is. Do republikeinschc leiders hebben
niets gedaan om de republiek geestdrift in
te blazen voor haar eigen beginsel. Integen
deel, zij hebben alles feitelijk bij het oude
gelaten. De bureaucratie uit den keizertijd
bleef, d.e alleenheerschappij van liet leger,
een der leidende machten in het oude, gc-
pruisificeerde Duitschland, bleef. Van de
legermachten werd het gezag eenvoudig
overgedragen op de Rijksweer, die niet door
demokratische officieren, maar door offi
cieren van het oude regiem werd geleid.
Titels en eerbewijzen werden niet afge
schaft en de oude, afgezette souvereinen
werden in zoo ruime mate voor hunne
abdicatie schadeloos gesteld, dat zij als
prinsen konden leven. „Een revolutie moet
traditie breken. De republikeinen in Duitsch
land zelf lieten een brug bestaan, waar
over de oude figuren weer naar binnen
kwamen, zoodra ze beseften dat zij niets
meer te vreezen hadden." Aldus onze schrij
ver, die deze merkwaardige opmerking
aanvult met de volgende karakterschets
van de Duitschc Republiek voor Hitler:
„Deze merkwaardige Republiek betaal
de ruime pensioenen aan duizenden ex-
officieren en civiele ambtenaren, die er
geen been in zagen om haar omver te
werpen. Zij stond leden van afgezette re-
geerende geslachten toe, om zich in het
openbaar bij anti-republikeinsche fascisten
aan te sluiten. Zij duldde de tegenwoordig
heid van e>n gansche groep semi-militaire
organisaties, Particuliere Legers in de let
terlijke beteekenis van het woord, „Stahl-
helm", „Wehrwolf", „Viking Bund „Hitler
Sturm-Bataillone', „Communistische Rote
Frontkampfer", onder voorwendsel dat,
met uitzondering van dc communisten, ze
alle „patriotisch' waren cn d.» militaire
geest bevorderden. Ze stelde strikt-republi-
kiinsclie defensieve organisaties, zooals
dc Reichsbanner en het IJzeren Front,
wettelijk op dezelfde basis als de anti-
republikeinsche benden Zij veroorloofde dc
vroegere adel zich in dichte rijen te groc-
pceren in de opperste rangen van liet al
lesbehalve republikeinschc leger en de
vloot. Zij veroorloofde deze menschen sleu
tel-posities in de diplomatieke dienst in
den vreemde in te nemm, waar sommige
onder hen er niets in zagen Duitsche re
publikeinen, die zich in het buitenland be
vonden, voor de oogen van vreemdelingen
met geringschatting te behandelen Zij
dekte zich in dc kwestie van haar eigen
vlag en deelde do eerbewijzen met een
„handelsvlag", die nauwkeurig naar (te
Keizerlijke Standaard was gecopieerd. En
Z'3 moedigde een goedaardig volk aan te
janken om een buitenlandsche politiek van
onmiddellijke verdragsherziening als zijn
„eenparige eisch". Deze actieve politiek
was in hoofdzaak verantwoordelijk voorde
financieele débacle van Juli 1931, en kostte
het land vele malen het materieelo voor
deel dat het erdoor verkreeg. Tijdens een
periode dat millioenen werkelooze Duit-
schcrs nauwelijks genoeg hadden om zich
in het leven te houden! Erger nog, men
meende, dat deze revisionistische politiek
kleino verdrags-schendingen vereischle en
rechtvaardigde, en om de noodzakelijke ge
heimhouding te bewarin, kregen letterlijk
honderden „verraders" die protesteerden,
zware straffen.
Maar waartoe zou het dienen, om nog
verder naar de oorzaken van de Duitsche
reactie tc zoeken? Men behoeft slechts het
oordeel tc aanvaarden van den 2x-koning
an Saksen over de menigte die hem toe
juichte op het station van zijn vroegere
hoofdstad: „Jullie zijn een troep vuur-
roode Republikeinen!"
Dank zij een slecht vredesverdrag, werd
het Duitschc volk logischerwijze nationa
listisch. Dat het terugke3rde naar zijn
vroegere traditioncelc onderworpenheid aan
binnenlandsche autocraten, was bijna uit
sluitend het gevolg \an dc trage lijdelijk
heid der republikeinschc regeerders, die
toestond2n, dat hun Staat ongestraft werd
getart en bespottelijk gemaakt door gene
raals, ex-vorsten en dc adel, door rech
tere, ambtenaren en avonturiers.
En dit alles omdat Clémenceau een
wraakgierig patriot vvas, Wilson esn on
wetend moralist, en Lloyd George een
zwak politicus. Dit alles omdat de Duitsche
republikeinen aan een minderwaardig
heidscomplex leden."
Terwijl de oude gecstesg2steldheid in
Duitschland volkomen gehandhaafd werd,
kwam de ellende over bet Duitsche volk.
De demokratische republiek was te zwak
om haar op to vangen, was te week om
allerlei schandaal en corruptie te voorko
men. Het volk zocht een uitweg, en.... een
uitweg, die overeen kwam met zijn na
tuur. Daar verschijnt Hitier op het tapijt.
Hij vertegenwoordigt in zijn romantische
fraseologie, in zijn zichzelf ten troon
heffende middelmaat, in zijn zich aan zich
zelf bedrinkende persoonlijkheid de fi
guur die het Duitsche volk meende noodig
te hebben. En zie hier dan de grondvcr-
klaring van het heden.
Wij willen hier afbreken, om in een vol
gend artikel de verdere karakter- en ont-
wikkelingsschets, welke de schrijver geaft,
weer te geven en te analyseeren.
Medische hulp op bescheiden
schaal dringend
noodig.
In Suriname rijdt de trein een keer per
maand het oerwoud in tot naar „Kabel
Vroeger reed 'ie nog verder cn ook vaker.
Maar het mes der bezuiniging, dat deze
spoorlijn telkens voelen moest, heeft het nu
op zijn geweten, dat hij niet verder rijden
mag, en dat de bewoners van die streken
tevreden moeten zijn, een köer per maand
door middel van den treindienst contact met
de buitenwereld te hebben.
Goedkoop is het reizen met dit voertuig
ook niet. Het traject van Paramaribo naar
Kabel is 130 K.M. cn een enkele reis kost
20.-.
Een dokter maakt telkenmale de reis mee
en moet dan, terwijl de trein op het station
stopt, zijn patiënten behandelen, die daar
voor in groote getale opkomen, daar het
voor hen de cenige kans is, ooit door een
dokter geholpen te worden. En toch hebben
die menschen hot in dat opzicht beter dan
de bewoners van andere plaatsen in Suri
name, waar nooit een dokter komt.
Een van onze Zendingsarbeiders zond ons
onlangs een aardig verslag van zoo'n reis,
die hij meegemaakt had, en waarvan wij
hier eenige uittreksels geven:
„Wij hadden een sneltrein, en het ging er
met een vaart) van wel 23 K.M. per uur van
door. Dat wil zeggen, slechts tot Republiek,
toen werden we verder boemeltrein met 13
K.M. per uur in verband met den minder
gunstigen toestand van dc lijn. Dc dokter
had zich met al zijn medicijnkisten op het
achter-balcon van onzen eerste-klas wagon
ingericht.
Lelydorp was de eerste stopplaats. Tal van
patiënten stroomden toe. Alle zieken (en ge
zonden) vroegen om medicijn je kon
nooit weten, of je in den loop van den
maand iets noodig had! Met flesschen ge
wapend bestormden zij den arts, die zijn
luitjes evenwel kende, Verscheidene kregen
niets, anderen iets. De helft was pas gehol
pen, of de trein ging verder. Dat herhaalde
zich op elke nieuwe stopplaats. Onze „eerste
klas"-afdeeling was tegelijk operatie-zaal,
waar erge patiënten geholpen werden. In
spuitingen tegen syphilis en andere geval
len werden daar gewoon verrricht. Terwijl
de dokter daarmee bezig was, mochten wij
rondwandelen op 't spoorweg-emplacement,
waar tevens markt gehouden werd. De
schoolkinderen kochten voor een cent hun
maaltijd aan de „stalletjes" een boomblad
waarop wat gekookt eten werd gelegd
alles met de vingers, heel hygiënisch!
Bij Republiek kwam het hoofd der school
te Berseba met zijn leerlingen voor onder
zoek een heele reis voor hen. Ze werden
echter weggezonden tot een volgende keer,
over een maand; de dokter had vandaag
geen tijd.
Een Hollandsche ambtenaar van de water
leiding werd voor het oog van het publiek
op het achterbalcon van een zeereu kies
verlost. Onder protest van den dokter ging
de «trein verder, tal van patiënten achter
latende, die niet geholpen konden worden.
Bij kilometerpaal 68 overkwam mij iets,
dat slecht had kunnen afloopcn.
Ik wou gaan eten en wicsch op het achter
balcon mijn handen bij het fonteintje van
den dokter, haaldo mijn zakdoek uit mijn
zak zonder er aan tc denken, dat ik voor
het gemak mijn gebit daarin had bewaard,
en plof ciaar vloog het in een boogje den
trein uit. Ik aarzelde maar even cn, mijn
blik op de plaats, waar het gebit gevallen
was richtend, sprong ik uit den trein, na
tuurlijk juist in dc verkeerde richting, sloeg
achterover, vloog weer overeind en holde
naar de bewuste plaats. Gelukkig vond ik
het verloren ding gauw cn holde toen den
irein achterna.
Nu is 15 K.M. vaart niet veel. Maar om
een honderd meter in te halen in de gloeien
de zon valt niet meer. De machinist zag en
hoorde niets, en daar dc trein op een hel
ling was, ging hij er nog harder van door.
Ilij sloeg de bocht om, en ik had het na
kijken. Ik ging van draf in stap over en
overlci: ,,'t Volgende station is Kwakoegron
10 K.M. ver, daar stopt 'ie 2 uur, dus met
een beetje geluk haal ik hem daar nog wel
in". Maar ik zou meer geluk hebben: de
conducteur was op de hoogte gebracht en
liet den trein stoppen. Om den bocht zag ik
hem staan en vriendelijk op mij wachten.
Het volgende station is Ivwakoegon. Ter
wijl de dokter hier zijn patiënten behan
delde, hielden wij met de gemeente een
godsdienstoefening en een lijkendienst voor
de familie van een Zendingsarbeider, die
onlangs op reis overleed en hier in het
bosch begraven ligt.
Hier namen ook dc meesten onzer mede
reizigers afscheid van ons en zetten hun
reis te water voort.
De trein ging verder, nu naar De .Tong-
Zuid. Daar werd den laatston tijd nogal wat
goud gevonden. Langs de spoorlijn hebben
zich een 800-tal menschen bij de Indiaan-
sche nederzettingen gevoegd. Een drukte van
belang! Allen stroomden toe, om families en
goederen af te halen, geneeskundige behan
deling te krijgen en brieven te ontvangen.
De beambte hing uit een raampje van den
trein en las de adressen. De geadresseerde
of een bekende van hem nam den brief in
ontvangst, en na een half uur had ieder het
zijne.
Door gebrek aan middelen ziet de Broe
dergemeente geen kans, deze plaats geeste-:
lijk te bedienen, en de bewoners zijn vani
alle geestelijk voedsel verstoken.
Weer gaat het verder langs de kronke
lende Mindrineti-kreek, diep in 't ravijn cn
langs een steile bergwand met hoog ge
boomte; een schilderachtig stukje! Enkele
plantages liggen cr, die echter een kwijnend
bestaan lijden. Alles in verval.
De avond valt. Weldra rijden we over
een smalle baan, links en rechts een donker
woud met allerlei geluiden, wat een vreem
den, haast huiveringwekkenden indruk
maakt. Het wordt te donker zonder licht
Wij steken onze lamp aan en boemelen ver
der, tot we om 7 uur «te Kabel aankomen.
De reis heeft 12 uur geduurd; en wc zijn
moe. Ii> ons „hotel" gebruiken we een „wil
dernis-maal" aan een tafel met een paar
wrakke stoelen en wij gaan ter ruste.
Buiten klettert dc regen; anders is alles
zoo stil.
Den volgenden morgen was het al vroeg
druk. Zoowel van Ganzee-stroomop, als van
Koffiokamp stroomaf, waren de corjalen ge
komen met zieken, die onder het gebouw
(in Suriname staan de meeste gebouwen op
hooge palen) door den dokter werden be
handeld. Alle belangstellenden stonden om
den patient heen, die op de tafel gelegd,
onderzocht en behandeld werd heel hui
selijk!"
Tot zoover het reisverslag.
Wij kunnen ons hier moeilijk een 'denk
beeld vormen van de primitieve toestanden
in de binnenlanden van Suriname.
Bijzonder drukkend is daar wel het ge
brek aan geneeskundige hulp. Ondergetee-
kende heeft er vaak menschen gezien, die,
na een dag of meer met een doodzieke te
hebben geroeid, «tc laat kwamen of toch geen
hulp ter plaatse konden krijgen.
Bij abnormale bevallingen, ongelukken en
dergelijke gevallen is de nood bijzonder
groot. Op dc meeste plaatsen is heelemaal
geen hulp te krijgen, cn in andere streken
gebeurt het wel eens, dat ze, in de hoop
benedenwaarts hulp tc vinden, zulk een per
soon in een corjaal leggen, hem met wat
palmbladeren toedekken cn dan met inspan
ning van alle krachten roeien, urenlang, bij
brandende zon of kletterende regen om
dan te ontdekken, dat zij met.... een doode
roeiden.
Zoo wordt het lijk in het bosch begraven.
De geesten, die over leven en dood be
schikken, hadden het niet anders gewild!
Zou het een luxe zijn, dat de Evangelische
Broedergemeente zich ten doel heeft gesteld,
medische hulp op bescheiden schaal aan
deze menschen te brengen?
Zij vertrouwt, dat ook in dezen crisistijd
daarvoor wel belangstelling zal zijn onder
lien, die het toch zooveel beter hebben.
Groote tekorten drukken echter op haar
Zendingskas. Zij wil en kan het echter niet
gelooven, dat zij uit geldgebrek gedwongen
zou worden haar schoone plannen op te
geven: naast de Evangelie-verkondiging ook
medische hulp aan deze arme menschen te
brengen.
P. M. SEGêNE.
Secretaris Zeister Zendings
genootschap.
Eenige dagen geleden werd in de kranten
het geval vermeld van een zekeren Ys-
meond Dauphin, een neger uit Haiti, dia
na het ondergaan van een kuur, hem door
een medicijnman voorgeschreven, zoo blank
als een rasechte Europeaan is geworden.
Een vertegenwoordiger van „United Press*
heeft thans met dezen blank geworden ne
ger een onderhoud gehad,
Ysmeond Dauphin is to Jacmel op Haiti
woonachtig en leed sedert langen tijd aan
asthma. Dus deed hij een beroep op de
blanke dokters en kwakzalvers, doch geen
hunner kon hem van zijn kwaal afhelpen.
Ten einde raad wendde hij zich tenslotte
tot een z.g. „Voedoedokter", een medicijn
man. dio nog altijd precies dezelfde recep*
ten voorschrijft, als de negers meo naar
Amerika brachten, toen zij door geweten*
looze slavenjagers uit hun vaderland wer*
den weggevoerd.
Deze medicijnman nu verstrekte aan
Dauphin tien „oewaris", ovale, platte boo*
nen, waarvan hij er dagelijks één in eert
liter wator moest koken en vervolgens den
plas naar binnen werken. Vijf dagen lang
hield hij zich getrouw aan het voorschrift*
maar er gebeurde niets cn daarom nam hij
op den zesden dag twee boonen tegelijk
en slikte deze met een liter water naar
binnen.
Het succes liet niet lang op zich wachten.
Dauphin kreeg hevige koortsaanvallen en
uitslag. Dat duurde zoo vijf dagen; toen
begon hij te vervellen, terwijl hij tevens
stekelblind werd. Een maand later echter
herkreeg hij eensklaps weer het gezicht,
maar toen hij in den spiegel keek, herken*
de hij zichzelf niet meer.», hij was blank
geworden.
Trots als een pauw keerde hij naar zijd
dorp terug, maar de ontvangst viel hem
niet mee. Niemand wilde gelooven, dat do
blanke met het zwarte kroeshaar cn do
dikke lippen dezelfde was als degeen dio
als chocoladekleurig inboorling naar den
„Voedoedokter" was getogen. Zijn vrouw
en zijn bloedeigen kinderen herkenden hem
niet, zijn vrienden en dc burgemeester wil*
den hem niet gelooven.
Ter overtuiging vertelde hij allerlei 'dé*
tails uit zijn leven, maar dit maakte dö
zaak erger. Want nu was iedereen er van
overtuigd, dat Ysmeond Dauphin was ge
storven en dat zijn geest in den vorm van
den geheimzinnigen blanke naar Jacmel
was teruggekeerd om er te gaan spoken.
Elf maanden lang liep Dauphin rond met
zijn mooie blanke huid, waarop hij zoo
trots was geweest, maar die blijkbaar zelf3
op Haiti niemand kon imponeeren. Toen
pas kreeg hij van de regeering een officieel
certificaat, waarin zijn identiteit met den
oorspronkelijken donkergetinten Ysmeond
Dauphin op zegel is geboekstaafd.
Maar ook nu was het leed nog lang nicf
geleden, want niemand spreekt van hem
als blanke, maar uitsluitend van den
„blankgeworden neger". Dat was Dauphin's
bitterste ontgoocheling.
Een griezelige moordgeschiedenis, maar
overigens lang zoo bloederig niet als da
meeste dezer verhalen. Een oud planter, da
heer Lingebach, die to Choisy bij Parijs
woonde is het slachtoffer. Zijn lichaam
wordt gevonden in den tuin van zijn neef
Doornburg te Leiden, terwijl zijn hoofd in
een koffer te Parijs wordt aangetroffen. De
verdenking valt op den neef, die in Parijs
wordt gearresteerdd maar de detective
Ernst Brown weet den waren schudige te
vinden. Met zijn vriend van Woude zon
der zoo'n vriend kan een detective immers
niet werken gaat hij naar Frankrijk en
ontmaskert den inspecteur der recherche
Armand Villers als den dader. Handig van
opzet en buitengewoon spannend van uit
werking laat het verhaal zich vlot Jezen.
Het romantische tintje ontbreekt ook niet
Een avonturen roman van <U (oode soort
