KORTE JASJES IN PEAU DE
DÉ EÊMLANDÊQ
e
ws
Medische Hulp
L. J. LUYCX ZOON
Uw goed op tijd
Als van Doorn 't rijdt!
Zaterdag 9 September 1933 Uitgave: VALKHQFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 32e Jaargang No. 61
BIJ DEN DCCD VAN IRAKS
KONING
ESTLANDSCH MINISTER IN
OPSPRAAK
DUIKBG0TC0MMANDANT
K0ENIG OVERLEDEN
7 uur 59 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
TAXI 6 cent per K.M.
BELT U EVEN
GARAGE NIC. BOVÉE
1
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS 3 ma»nd« «>o. Amtriloor, 2.I0. pc. maand 0.75. par
week (met gratu ic.zckerlog regeo ongelukken! 0.17'/.
Binnenland fr.nco per port per 3 maanden I J... Afzonderlllke nummers I 0.05.
TELEFOON INTERC SIS
POSTREKENING 47910
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een DevnisnummeS
elke regel meer f 0 25 Liefdadigheids-odvertentifen voor dt
helft van den prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES bi) vooruitbetaling 1—5 regel*
50 cent elke regel meer 10 cent driemaal plaatsen f I.Bewijsnummer extra I 0.05
Feisai kende de waarde der
Westersche denkbeelden
Een en twintig- jarige zoon volgt hem op
HONDERD PERSONEN GEARRESTEERD.
Allen „Schwarz-arbeiter".
Berlijn, 8 Sept. (V.D:) Vrijdagochtend
hebben ambtenaren van maatschappclijken
steun en van de politie een groote razzia
gehouden op allo goederenstations van
Berlijn op „Schwarz-arbeiter". De ambte
naren hebben de werkzaamheden op de
emplacementen onopgemerkt gadegeslagen
cn op een gegeven oogenblik in het geheel
honderd personen gearresteerd. De als
„Schwarz-arbeiter" gearresteerde personen
zullen zich wegens bedrog hebben te ver
antwoorden daar zij als werklooze en steun
trekker ver beneden hun tarief zouden heb
ben gewerkt.
Verwikkeld in een smokkel*
aangelegenheid
Roval, 8 Sept. (V. D.) In Estland heeft
Wij meldden reeds den dood van koning
Feisai. Fcisal Al Hocsein werd in 1885 te
Taif geboren als derde zoon van Sheriff
Hoesein. Fcisal stamt af van Fati mah;
sinds 23 Augustus 1921 is hij koning van
Irak geweest.
Hoewel Feisai dus Arabisch vorst was,
ging hij volgens Wcstersche mode gekleed.
In zijn uitgestrekt land tusschen de
Euphraat en do Tigris heeft hij vele moder
niseer ingen aangebracht. Ilij kendo de
waarde van Westerscho denkbeelden, van
Weslersche machines en instrumenten,
vooral van oorlogsinstrumenten. Gedurende
den oorlog werd hem de leiding gegeven zich het zeker zeer merkwaardige geval
van den opstand in Arabic, waar hij vast voorgedaan, dat de minister van justitie cn
besloten tegen de Turken streed. Toen de binncnlandsche zaken, die tegelijkertijd offi-
oorlog was afgeloopen, werd hij koning van cie'r van justitie van Estland is, Wladimir
Syrié, waarover Frankrijk toen het man- Rooberg, verwikkeld is geraakt in een
daat had. Spoedig bleek, dat Feisai ccn spiritussrnokkelaffaire Reeds eenigen tijd
Arabier was met ideeën, met een eigen wil'geleden werd bekend, dat minister Rooberg
en idealen. Hij droomde van een rijk, dat mede-reeder was van liet door de autoritei-
het geheele Midden-Oosten-van Middelland- ten van Danzig in beslag genomen smokkol-
sche Zee tot Perzische Golf zou omvatten, schip Ita, dat kort geleden de Danzigscbe
Als particulier-secretaris van Abdoel Hamid douane in banden viel met een lading van
had Feisai bovendien een uitstekende poli-1000 L. spiritus aan boord. De kapitein en
ticke leerschool gehad. Op zekeren dag ont- mede-eigenaar van het schip werd gearres-
stond een oproer te Damascus en Franschcteerd. Ofschoon nu reeds geruimen tijd gc-
trocpen werden uitgezonden tegen Feisai. ruchten de ronde deden over deze affaire,
Hij werd uit Damascus gedreven, doch een werden berichten in de bladen daarover
paar maanden later zetelde hij opnieuw op door dc censuur tegengegaan. De regeering
den troon, ditmaal te Bagdad, de stad der heeft thans echter het onderzoek tegen den
kaliefen. Met den machtigen steun van En- minister geopend. Minister Rooberg heeft
geland werd hij koning van Irak. verklaard, dat hij weliswaar mede-eigenaar
was van het schip, maar nooit iets heeft ge-
Van dc Franschcn had hij de waarde van weten van het daarmede bedreven smokke-
müitaire vliegtuigen geleerd. Hij had ge- Icn. lieden is den minister verlof verleend,
zien. hoe do Engclsche vliegtuigen der Men verwacht niet, dat hij nog in het kabi-
Royal Air Force de sjeiks bombardeerden, net zal terugkeken
die hem zijn gezag betwistten. Hij was één Deze affaire, die in het geheele land groot
der eerste Arabieren, die een vliegtocht opzien heeft gebaard, bctcekènt een ernstig j
maakten en stichtte een eigen luchtmacht, verlies aan prestige der regeering. die, naar.
bestaande- uit ccnige militaire machines, het schijnt, toch al een zwaren strijd heeft te
EEN PRACHTIGE GIDS.
Langzamerhand wordt het tijd te letten op
de herfstverschijnselen, ook al viert de mooie
nazomer nog hoogtij. September is nu een
maal de herfstmaand en laai zich gewoonlijk
in het vertoonen van herfsfverschijnselen
niet onbetuigd. Behalve de rijping der zaden
cn de verkleuring van het loof, hier en daar
al merkbaar, o.a, van den wilden wingerd,
beginnen ook de paddenstoelen weer te ver
schijnen. Hard gaat het nog niet en dat is
ook al een gevolg van het maar steeds voort
duren van zonneschijn en dropgtc. Maar
toch, er zijn er al cn voor hem of haar, die
nu eens ernstig wil probeeren de soorten wat
te lecren kennen, is dit nu juist zoo ge-
wcnscht: als straks de groote,.hoeveelheid
verschijnt, raakt men zoo licht in dc £oorte&-
keus verbijsterd.
Het is me daarom eeD buitengewoon groot
genoegen, dat ik kan wijzen op een nieuwe
gids in die moeilijke paddenstoelenwereld.
We hadden wel al diverse goede, met min of
meer geslaagde afbeeldingen, maar daarbij
ontbrak steeds dat, wat bij de paddenstoelen
vaak zoo beslist noodig is, de kleur. Eigen
lijk vonden we in Verkades album nog de
beste afbeeldingen. En danin de bui-
tenlandsche werken, maar hier was de taal
wel vaak een ernstig struikelblok. Hoe vaak
heb ik dan ook bij mijn omdwalingen in
Amersfoort de. verzuchting geslaakt: was er
toch een zwammenboek met goede gekleur
de afbeeldingen cn een Nederlandsche be
schrijving. En ziedaar: Dat is er! Juist in
den goeden tijd verscheen een uitstekend
werk met fraaie afbeeldingen in vierkleuren
druk cn bewerkt door den zeer deskundigen
redacteur van het paddenstoelentijdschrift
Fungus", de Heer G. D. Swanenberg de
Veie. Dat verscheen bovendien nog in onze
eigen goede stad bij den uitgever S. W. Mel-
chior. Kan het mooier? Laat nu elk, d;e nog
wat van zwammen wil weten de gelegen
heid waarnemen en er op uitgaan met dit
bij uitstek mooie werkje in zijn zak of.,
handtaschje. Het zal vast weer meer bewon
dering geven voor „Mooi. Amersfoort".
A. JOMAN.
iu 11 u 11 i. luatii
Welke door Arabieren worden bestuurd.
Verleden jaar hebben de Engelschen af
gezien van hun mandaat en werd Irak een
souveroine staat. In zijn werkkamer in een
zeer moderne residentie buiten Bagdad had
hij een groot radiotoestel en telefoontoestel
len.
Zijn vrouw hield steeds de oud-Arabische
traditie in cere. Koning Feisai heoft twee
dochters, die veel sociaal werk onder de
Arabische vrouwen van Bagdad doen. Zij
leven in een sfeer, waarin de Wcstersche
ideeën zelden binnendringen, terwijl dc
eenige zoon, prins Ghazi, opgevoed wordt in
de waardeering voor Wcstersche bescha
ving en in Harrow heeft gestudeerd.
Londen, 8 Sept. (V. D.) Koning Georgo
beeft een telegram van rouwbeklag gezon
den aan kroonprins Ghazi, die te Bagdad
vertoeft.
Ja far Pasja, de Irakccschc gezant te Lon
den, heeft een bezoek gebracht aan het mi
nisterie van buitenlandsche zaken cn zal
vandaag nog naar Bern vertrekken.
Berlijn: Dc rijkspresident heeft een
hartelijk, condoleantictclegram gezonden aan
den kroonprins van Irak.
Bagdad, 8 Sept. (V. D.) Hedenavond is
de zoon van den overleden koning Feisai
Emir Ghazi uitgeroepen tot koning van Irak
De nieuwe koning is 21 jaar oud en kreeg
zijn opvoeding in Harrow, de bekende En-
gelschc aristocratcnstad. Dc presidenten
van den senaat en de Kamer en de kabi
netsministers hebben tegenover den jongen
koning reeds den eed afgclQgd; 101 saluut
schoten maakten het publiek bekend met
het feit, dat Irak weer een koning beeft.
voeren tegen de oppositie.
DE WERKLOOSHEID AFGENOMEN.
Berlijn, 8 "sVptTTv. D.) Het rijksin
stituut voor do werkverschaffing deelt
mede, dat van 16 tot 31 Augustus het aan
tal werkloozen met 207.000 is verminderd
en thans 4.128.000 personen bedraagt.
Vermaard tijdens den
wereldoorlog
Gnadau, 9 Sept. (V.D.). Kapitein Paul
Koenig, de commandant van do handels
onderzeeboot Deutschland in den wereld
oorlog, is in den ouderdom van 66 jaar te
Gnadau bij Schönebpck gestorven. Paul
Koenig was de zoon van een dominee en
werd'op 20 Maart 1867 tc Rohr in Thürin-
gen geboren. Als scheepsjongen ging hij
naar zee Nadat hij eerst bij djï marine en
later bij de koopvaardijvloot was geweest,
werd hij do commandant van dc duikboot,
die de wereld midden in oorlogstijd een
verrassing bezorgde. Op 10 Juli 1916 ver
scheen de Duilsche handclsduikboot
Dcutschland van een zekeren kapitein Koe
nig plotseling in Baltimore. Op 23 Augus
tus van datzelfde jaar keerde hij in Bre
inen terug en in November ging hij nog
maals naar Amerika. Later heeft kapitein
Koenig over zijn reizen in Noord-Amerika
lezingen gehouden.
NIEUWE VERDELGINGSWAPENS.
Parijs. 8 Sept. (H.X.) Volgens de Parij-
sche bladen worden bij dc Franschc herfst-
manoeuvres geheel nieuwe wapenen bc-
prpefd. Omtrent deze wapenen wordt een
stipt stilzwijgen bewaard, doch vermoede
lijk geldt het hier nieuwe tanks, machine
geweren. gepantserde auto's en snelvuur-
kanomx-n van klein kaliber, waarover vroc
gcr af en toe berichten in de pers zijn
verschenen.
MUITERIJ IN ARGENTINA.
Buenos A i r c s, 9 Sept. (V. D.) In den
Braziliaanschcn staat Rio Grande do Sul
hebben dcclen van het leger onder leiding
van onderofficieren gemuit, liet gelukte
echter de muiterij onmiddellijk te onder
drukken. Dö regeering verklaart, dat er geen
aanleiding voor ongerustheid bestaat.
TALRIJKE SLACHTOFFERS DER
SLAAPZIEKTE.
Ncw-York, 9 Sept. (V.D.) De slaapziek-
In in St. Louis heeft tot dusver 98 dooden
geèischt; 650 personen zijn nog lijdende.
Bovendien worden uit andere deelen der
Vereenigde Staten nieuwe ziektegevallen
cn slachtoffers gemeld.
COMMUNIST UIT CONCENTRATIE-
KAMP OOODGESCHOTEN.
Papenburg, 8 Sept. (V.D.) In dc buurt
van het concentratiekamp Erterwegen in
Emsland werd een gedetineerde van het
kamp doodgeschoten. De man, een com
munist, was ni?t blijven staan, toen men
had geroepen, dat hij ha;t moest houden.
COMMUNISTISCHE EN NAT.-SOC. ACTIE
IN CHILI VERBODEN.
Buenos Aires, 7 Sept (V. D.) Het Chi-
leenschc parlement heeft een voorstel aan
genomen, op grond waarvan communisti
sche en nationaal-socialistische actie onwet
tig wordt beschouwd en derhalve verboden
is.
De koning van Irak cestorven.
In den nacht van Donderdag op Vrijdag
stierf plotseling in hotel Bellevuo te Bern,
waar hij pas twee dagen tevoren was aan
gekomen, koning Feisai van Irak. Ongetwij
feld schuilt cr een tragisch clement in zijn
onverwacht heengaan. Het was bekend, dat
hij geen goede gezondheid genoot, weshalve
hij in Zwitserland gelijk in vroeger ja
ren weer op verhaal trachtte te komen
In de Zwitserscho hoofdstad werd hij in
Augustus verrast door de gcbcur.eniss m
aan de Irakeesch-Syrische grens, waar vijf
honderd Assyricrs bij hun terugkeer uic
het mandaatsgebied Syrië in botsing kwa
men met de Irakeesche strijdkrachten. De
gebeurtenis droeg zoo'n ernstig karakter,
dat koning Feisai uit Zwitserland per vlieg
tuig naar Bagdad terugkeerde, waar bijna
tezelfdertijd de Engclsche ambassadeur sir
Francis Ilumphrys eveneens por vliegtuig
aankwam, om met den koning het Assyri-
sclie incident te bespreken. Tengevolge van
dc tropische hitte moest deze bijeenkomst
diep in den nacht op een eiland in do na
bijheid van Bagdad plaats vinden. Daarna
keerde koning Feisai per vliegtuig weer
naar Zwitserland terug. De opwinding van
deze dagen kan, gezien de wankele go-
zondheid van den koning, bijgedragen heb
ben tot dcu plotsclingcn dood van den vorst,
die aan een beroerte overleed.
Feisai werd als derde zoon van den Ara-
bischen emir Ilussein, uit de familie der
Hasjimieten, geboren, die vroeger lid van
den Turkschcn senaat was geweest, zich tij
dens den wereldoorlog van Turkije los
maakte cn door de Engelschen uit erken
telijkheid voor zijn oorlogshulp tot malik
(koning) van den Iledjaz uitgeroepen werd.
Feisai was tot liet voorjaar van 1916 toege
voegd aan den staf van den Turkschcn op
perbevelhebber, generaal Djemal pasja, in
Syrië. Toen de Turkscho regcering hem ter
beslechting van geschillen naar Medina
stuurde, ontketende hij den opstand de:'
Arabieren tegen Turkije en trok, gesteund
door den geheimzinnigen kolonel Lawrence,
als opperbevelhebber der Arabische hulp
troepen van Engeland Damascus binnen
waar bij zich tot koning van-Syrië liet uit-
Wijlen koning Feisai van Irak in de dracht
van een Arabischen sjeik: met talband en
boernoes (kapmantel).
roepen. Zeer lang verbleef hij daar niet, na
dat Syrië door de Sykcs-Picot-overeenkomst
den Franschcn als mandaatland was toe
gewezen. Franschc troepen onder leiding
van den eenarmigen generaal Gouraud ruk
ten in don zomer van 1920 Syrië, binnen.
Gouraud stelde Feisai een ultimatum,
waarvan de termijn zeer kort was, waarop
deze, door zijn aanhangers verlaten, uir
Syrië vluchtte. Via-Palestina begaf Feisai
zich naar Engeland. De Engclsche regee
ring was van oordeel, dat Feisai de geschik
te man was om aan het hoofd van den
nieuwen staat Mesopotamia, destijds" En-
gelsch mandaatsgebied, waar een oi"6tand
tegen de Engelschen was uitgebroken, te
worden geplaatst. In het voorjaar van 1921
brachten de Engelschen Feisai op een oor
logsschip naar Bagdad, waar de Engclsche
hooge commissaris, sir Percy Cox, horr.
plechtig ontving en ervoor zorgde, dat Fei
sai tot koning van Irak werd uitgcrorpen.
Een volksstemming, waarbij 96 procent der
bevolking zich voor Feisai moet hebben uit
gesproken, bekrachtigde zijn benoeming tot
koning.
Een medewerker der Deutsche Allgemei-
ne Zeitung, Otto Mossdorf, herinnert eraan,
dat koning Feisai meermalen reizen naar
Europa heeft ondernomen. Vooral bezjebt
hij herhaaldelijk Londen, zoo b.v. in 1925,
toen de beslissing over het Mosoelgebied
bij den Volkenbond aanhangig was. G«-lijk
men weet, werd het gebied naderhand voor
verreweg het grootste deel aan Irak toege
wezen. In de volgende jaren kwam Irak
nog niet terstond tot ru6t, daar de grens-
stammen der Wahabieten, die aan een an
der gunsteling van Engeland, koning Ib.i
Saocd van Ncsjd, ondergeschikt zijn, voort
durend het Irakeesche gebied binnendron
gen. Aan de handig tc werk gaande Engcl
sche diplomatic gelukte het ccht^* in 1930
tusschen Fcisal en Ibn Saoed een vriend
schapsverdrag tot stand te brengen, dat op
den 23sten Februari op een Engelsch oor
logsschip in de Perzische golf door dc bei
de hoofden van ëtaat persoonlijk werd on
derteekend.
In den herfst van 1929 kondigde Engeland
aan, dat volgens de bepalingen van het
mandaatsbehcer Irak de positie van een on-
afhankelijkon staat zou worden geschon
ken; tegelijkertijd wilde men het voorne
men verwerkelijken om Irak in den Vol
kenbond op tc nemen. Dit laatste geschied^
de in 1932; het was het eersto geval, dat
een staat, die na den wereldoorlog van
voormalig Turkscli gebied tot mandaat6land
was gemaakt, voor mondig werd verklaard
cn dus zijn aangelegenheden zelfstandig kon
regelen.
Op de eerstvolgende bijeenkomst van don
Volkenbondsraad zal op grond van een bc
sluit eencr commissic-van-drie, die te Pa
rijs heeft vergaderd, het incident met do
Assyriërs aan de orde worden gesteld. En
kele dagen voor zijn dood heoft koning Fci
sal in Zwitserland persoonlijk zijn «land
punt ten aanzien van de gebeurtenissen be
paald en elke verantwoordelijkheid zijner
regcering van de hand gewezen.
BUITENLAND.
De Spaansche regcering afgetreden.
(Derde Blad, pag. 2).
BINNENLAND.
Het Huldigings-défilé in het Amsterdam-
sche Stadion.
(Derde Blad, pag, 1).
De nood in de textielindustrie.
(Tweede Blad, pag. 1).
Medegedesld door het Kon. Ned. Mot, In«
stituut te De Bilt.
Hoogste barometerstand 774.3 te Aber
deen.
Laagste barometerstand 753.0 to Usaf-
ford.
Verwachting: Zwakke tot matigen, Ooste
lijken wind, licht tot half bewolkt, droog
weer, weinig verandering in temperatuur.
De hooge drukking handhaaft zich ovet
de omgeving der Noordzee met zeldzame
standvastigheid, al daaJt de barometer
i2ts en verplaatst de kern zich langzaam
Oostwaarts.
Het blijft krachtig waaien met regen op
IJsland. Aan de Noordelijke kust van
Noorwegen stormt het uit het Zuid-wes
ten, met regen. In Zuid-Frankrijk zijn
weer onweersregens gevallen, maar alle
landen om do Noordzee hielden het fraaie,
grootmdeels onbewolkte weer, met hooge
dagtemperaturen. Heden is boven ons land
de windrichting tot op 14 K M. hoogte overal
uit Oostelijke richting, zoodat het voort
duren van het fraaie weer waarschijnlijk
is.
Zondag hebben dienst de doktoren Honig,
Eolk en Morren.
Zondag en de geheele week 's nachts
heeft dienst de apotheek van de firma Jos
Haan.
RIJDT VEILIG!
't Verkeer van rechts gaat voor,
Dat is wel algemeen bekend.
Wie nu dit voorschrift nog negeert
Verwekt verkeersellend!
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON 190
Onze afdeeling STOFFEN is uitge
groeid tot een speciale
STOFFENZAAK
die weldra gereed zal zijn.
TEL. 401—1118
ZUIDSINGEL 66—67
Voor nu
ARNHEMSCHE WEG 26 S