Euripides' Iphigenia in Taurië
BESCHERMING VAN EINSTEIN
Stadsnieuws
BERICHT
EEN LIJFWACHT VAN
HONDERD STUDENTEN
Felle critiek op Hitler's
régime
TIBETANEN DRINGEN
CHINA BINNEN
-
Hebben de nazi's een prijs gesteld
op het hoofd van den
geleerde?
London, 12 Sept. (V. D.) Een lijf
wacht van honderd universiteitsstudenten
zal worden samengesteld ter bescherming
van prof. Einstein, voor hot geval deze tij
dens zijn verblijf in Engeland in het open
haar verschijnt. Do jonge mannen zullen
geen Joden zijn en niet aan politiek doen,
aldus meldt de Daily Herald,
Prof. Einstein is schriftelijk gevraagd dit
voorstel te aanvaarden. De rscruteering
geschiedt onder leiding van majoor F. M.
Marcus.
Iedere universiteit zal gevraagd Worden
de recruten op te roepen Het is noodzake
lijk, dat prof. F.instein op behoorlijke wijze
wordt beschermd. De lijfwacht zou optro
den als een soort wacht in burger, onge
wapend te midden van de menigte en let
ten op iedere demonstratie of actie.
De mededeelIng, dat door de nazi's een
prijs is gesteld op het hoofd van prof. Ein
stcin, heeft de wereld geschokt, aldus ver
volgt do Daily ITerald De eenige man, die
geheel onbewogen blijft door de waarschu
wingen en de bedreigingen van de nazi's
en de voorzorgen der autoriteiten, is de
professor zelf.
Alsof niets anders Ier wereld bestaat,
gaat hij voort met zijn studie en de ont
wikkeling van zijn mathematische proble
men, met behulp van zijn medewerker prof.
Meyer, terwijl zijn secretaris zijn corres
pondentie behandelt.
In antwoord op hem gestelde vragen, zei-
de Einstein, dat hij niet geloofde, dat de
nazi's werkelijk hun bedreigingen zullen
ten uitvoer leggen, maar de moord op Les
sing toont aan, dat er steeds fanatieke
jongelui zijn, die het hun leiders moeilijk
maken. Zij willen helden worden en zij
weten, dat de moordenaar de waarachtige
held is van het derde rijk. lederen dag
hebben excessen plaats in Oostenrijk on
elders on zij grijpen de gelegenheid aan,
grooto holden to worden zonder veel risico
te loopen. Heel Duitschland ts vandaag in
een staat van barbaarscho hysterie, welke
de ergste wreedheden doet plegen. Dit is de
reden, aldus de professor, waarom mijn
vrouw mij bewogen heeft uit België te ver
trekken. IJ moet begrijpen, dat ik niet bang
was en dat ik goed beschermd werd. De
Belgische regeering heeft Iedere noodzake
lijke voorzorg genomen, maar de Duitsche
grens was zeer dichtbij en de nazi's eerbic
digen maar een land: Engeland. Zij geloo-
ven nog steeds, dat in do naaste t lokomst
do Britschp publieke opinie zal veranderen.
Rosenberg en Hitier vertrouwen, dat En
geland Duitschlands bondgenoot zal wor
den. Dit is de reden, waarom de nazi's veel
meer consideratie hebben met dc publieke
opinie in Engeland, dan in renig ander
land. Excessen, in Engeland begaan, zou
den de regeering van Hitier ernstig onge
logen komen. Zij zal nimmer wagen open
lijk met Groot-Britonniö in strijd te zijn.
Tenslotte verklaarde prof. Einstein tegen
bolsjewisme en tegen fascisme te zijn. tegen
iedere dictatuur. Voor Duitschland in zijn
tegen woord igen staat heb ik geen enkele
sympathie."
Wat de vooruitzichton van Hitier be
treft, gaf prof. Einstein nis zijn meening
te kennen, dat er één ding is, dat hem
de nabije en onvermijdelijke ineenstorting
van het Hitier régime doet voorspellen. Dit
is de stupiditeit van do nazi's zelf. Er js
vaak gezegd, dat de ergste imbeciel kan
regeeren. Dat is niet waar. Zonder eenige
intelligentie kan zelfs een dictator, die ge
flankeerd wordt met bajonetten, niet door
gaan met regeeren Welnu, Hitier en zijn
mannen, bezitten zolfs dit essontleelo
greintjo van intelligentie niet. Aangaande
de vervolging der Joden zeido Einstein,
dat hij niet kan begrijpen, waarom de go
hoelo geciviliseerdo wereld zich niet ver-
eonigt om eon einde te maken aan dit mo
derne barbarisme. Kan het zijn dat zij zich
niet bewust zijn, dat Hitier ons in den
'oorlog wil storten?
HET AUTO-ONCELUK BIJ SOLINGEN.
Tien slachtoffers.
Solingen, 12 Sopt. CV. D) Dinsdag
ochtend is oen Hjtlcrjongon, die Zondag bij
het auto-ongeluk der Bochumer S.A. werd
gewond, overleden.
In de Stadthallo staan de tien lijken
naast elkander opgebaard. Achter do kis
ten en ervoor staan tal van brandende kan
delaars, en iodorc kist wordt geflankeerd
door twee leden van dc cerewacht der S.A.
Van half twaalf af is voor de bovolking do
gelegenheid opengesteld dc dooden do laat
ste eer te bewijzen.
UITLEVERING GEVRAAGD.
Parijs, 11 Sept (V. D.) Do politie te
Straatsburg heeft den Rechnungsrat bij de
Badenscho socialo verzekering, Hemnch
Klumpp, gearrestoord, dio door do Duitsche
overhoid gezocht wordt wegena verduisto
ring. Er is oen verzoek om uitlevering in
gediend, waarover het gerechtshofte Col-
mar zal beslissen.
Sjanghai. 12 Sept. (V.D.) Het Chincc-
sche ministerie van oorlog deelt medo, dat
de Tibctaanscho troepen op 8 September dc
Chineesch Tibetaansche grens, hobbon over
schreden cn met eavallerie de provincie
Joenan zijn binnengedrongen Do Chineo-
scht troepen, wolke numeriek kleiner zijn
dan do Tibetanon, hobben verscheidene
stellmgon raootcn ontruimen. Het Chinoe-
scho ministerie van oorlog verklaarde, dat
hit binnendringen van het Tibetaansche le
ger de meest grove schending beteekent
van het Chineesch Tibetaansche wapcnstil-
standsverdrag. De Chineesche regeering zal
direct stappen doen bij de Engelsche regce-
ring wegens het optreden van Tibet Zij
heeft den opperbevelhebber van het Chinee
sche leger In de provincii Joenan geïn-
struoerd, allo mogelijke militaire maatrege
len te treffen om togenstand te bieden aan
de Tibetanen. Hoewel Tibet China niet den
oorlog heeft verklaard mot-Ion de Chinee
sche troepen de Tibetanen bestrijden als
ware bet een echts oorlog.
BESLUITEN VAN HET RIJKS.
KABINET.
Berlijn, 12 Sept. (V. D.) In dc zitting
van heden van hot Bljkskabinct zijn aan
genomen do wet over do burgerbelasting
1934, do wet over het verbod van den ver
koop van tabnksproduelen onder den prijs
van hot belastingmork on ccn wet over het
toestaan van crcdiotcn aan een vakvereeni- j
King.
AUTO-ONGEVAL VAN DR. SCHACHT.
Do rijksbankpresldent onge-
dcord.
Berlijn, 12 Sept. (V. D.) In Dahlem is
hedenmiddag de auto van den president der
Duitsche rijksbank, dr. Schacht, in botsing
gekomen met een andere auto Dr. Schacht
zelf bleef ongedeerd, maar zijn chauffeur
werd ernstig aan den rug gewon 1. terwijl
twee inzittenden van dc andcro auto lichte
verwondingen opliepen.
Zij, c!ie zich mei ingang van
1 October als kwartaal-abonné op
jat Amarsfoortsch Dagblad abon
neren, zullen de tot dien datum
/erschUncncfa nummers
GRATIS ONTVANGEN.
DIRECTIE A. D.
BEKENDMAKING.
Burgemeester en Wethouders van Amers
foort miken bekend, dat aan het Stadhuis
is aangeplakt een publicatie inzake een ver
zoek van II A. Wolffcnbuttel, om een ver
lof B in het perceel Leusderweg 58.
BELANGRIJKE GEBEURTENIS
VOOR SLECHTHOORENDEN.
Overdracht van de groeps-
toleloon-lnstollatie in Ami-
cltia.
Gisteravond heeft in Amicitia do officiec-
lc overdracht plaats gehad van dc groeps-
telcfooninstallatio voor slechlhoorondon aan
het bestuur dezer sociëteit,
Ir. F. M. van Veen. voorzitter der plaat
selijke afdecling der Vercmiging tot bevor
doring van dc belangen der s'echthooron-
den. hoeft in een korte toespraak do instal
latie overgedragen. Hij memoreerde hierbij,
dat het plaatsen dezer installatie mogelijk
ie geworden dank zij het feit, dat de vcr-
eenlging Het Gebouw oen deel van haar
nalatenschap hiervoor heeft geschonken,
voorts door een vrij belangrijke gift van 't
Nut, alsmede door giften uit de afdeeling
van do Vor. tot Bevordering van de belan
gen der slechthoorcnden.
Sproker bracht dank aan degenen die
het mogelijk hebben gemaakt deze instal
latie to plaatsen, dank voor hun medewer
king. Arnicitia is de eerste zaal in Amers
foort waar ccn dergelijke installatie aan
wezig is. Er zijn 9 telefoons n.l. 7 op het
frontbalcon on 1 op ieder zij balcon. Be
neden zijn géén telefoons, daar do zitplaat
sen niet permanent zijn. Op het toonoei
zijn 4 microfoons gemonteerd, zoodat voor
drachten, sprekende films. enz. goed kun
nen worden gevolgd. Het bestuur van Ami
citia zal de telefoon voorloopig kosteloos in
gebruik geven; hiervan kan ieder slecht-
hoorende gebruik maken ongeacht of hij al
dan niet lid is der vereeniging. De heer
Van Veen prijst ten slotte zijn vereeniging
gelukkig, dat zij thans dc installatie kan
overdragen.
Dr. Lulofs dankte namens het Ami
eitia-hestuur voor do vriendelijke woorden
en bracht vervolgens ook dank aan hen,
dio door hun giften hot aankoopen dezer
installatie hebben mogelijk gemaakt. Spre
ker verheugde zich cr over eon cadeau ont
vangen tc liebbon, waarmee ook zooveel
andere diensten bewezen kunnen worden.
Dr. Lulofs hoopte tenslotte, dat men tevre
den zal zijn over het functioncoron van do
loestellcn.
Nadat do vertegenwoordiger van do fir
ma, die do installatie hoeft gelevord nog
onkclc aanwijzingen had gegeven, sprak de
nfdeelingssccrctaris. de heer K. Bremer nog
een kort woord, waarin hij o.m. modedeel-
de, dat doovon moodor, Tine Marcus en
haar huisgenoote uit Soest vertrokkon zijn
naar Luntcren. Hij sprak den wensch uit.
dat zij daar haar levensavond op aange
name wijze, zonder zorgen kunnen door
brengen.
Hiermede was de officicolo overdracht
geëindigd. Eon der ledon der vereeniglng
zong nog ccn onkol nummer ter afwisse
ling van de verschillonde toespraken.
HET OEFENSNELVERBAND
SYSTEEM-SEEUWEN.
Een bezuinigingsmaatregel.
In de Septemberaflevering van Mavors
deelt de dirigecrond officier van gezondheid
3e klasso Göbol mede, dat do ministor van
defensie heeft bepaald, dat het ocfcnsnel-
verband systeem Sceuwen bij het leger zal
worden ingevoerd.
Ten einde den militair voldoende bcdro-
vonheid tc doen verkrijgen in het gebruik
van het verbandpakje wordt er door offi
cieren van gezondheid van tijd tot tijd aan
den troep onderwijs in gegeven. Tot voor
kort werden daarvoor steeds originoele
snelverbanden gebruikt. Daar zoo'n verband
echter, na ontplooid te zijn, niet meer voor
verdor gebruik geschikt is diende do reser
ve-majoor der infanterio. onze stadgenoot,
Seeuwen eenigen tijd geleden bij den minis
tor van defensie een bezuinigingsvoorstel
in. inhoudende het doen vervaardigen en
het leger doen invoeren van een oefensnel-
verband, bestaande uit een compres van
linnen of flanel, waaraan een windsel is
bcvostigd. dat niet rafelen, kan. Een zoo
danig verband kan een onbepaald aantal
malen worden gebruikt, daar het gemakke
lijk weder ineengevouwen en opgerold kan
worden cn bovendien nog kan worden ge-
wasschcn,
„O, BEDOEL JE DAT...."
De première In 1933.
In onze aankondiging van do revue: „O,
bedoel jo dat" in ons blad van gisteren,
schreven wij: „Meer dan een jaar geleden
ging de première in het Scala Theater te
's-Gravenhage en in dat jaar hebben Lou
Bandy c.s. bewezen"Dit moet, waar
de première dezen zomer plaats had, natuur
lijk zijn: „Moer don een maand geleden" cn
„in dio maand hebben Lou Bandy c.s. be
wezen
Ter voorbereiding tot de opvoering van Euripides*
tragedie in de vertaling van Dr. Chr. Deknatel op 28
September a.s. ter gelegenheid van de inwijding van
het nieuwe gymnasiumdoor leerlingen en oud-leen
lingen onder regie van Dr. Am. Saalborn.
Zwaar rust dor goden vloek op het ge
slacht dor Atridcn. hecrschcrs over het
eertijds machtige Fycene. Wanneer Atreus'
zoon Agamemnon geholpen cloor allo Griek
schc vorsten een vloot van meer dan dui
zend schepen verzameld heeft tegen Troje
en windstilte en tegenwinden het uitva
ren uit de haven van Aulis beletten, wordt
hem bij monde van den ziener Calchas
deze schrikkelijke godspraak aangezegd:
„Het is do toorn van Artemis, die u het
uitvaren belet. Haar heilige hinde hebt gij
op jacht gedood, en niets zal haar kunnen
verzoenen dan hot bloed van uw dochter
Iphigenia".Onder voorspiegeling van een
huwelijk met don jongen held Achilles
wordt de moeder Clytaemncstra overreed
haar dochter naar Aulis te laten gaan.
Maar als de hand van den priester bij het
altaar reeds wordt opgehevon. hult Arte-
mis het offer in een wolk cn voert haar
door de lucht naar Taurië (Krim), om daar
in een heiligdom der jachtgodin als pries
teres te dienen. En ccn hinde, door Artcmis
in haar plaats op het altaar gelegd, neemt
thans als zoenoffer do ban van do vloot
weg.
Tien jaron later keert Agamemnon zege
vierend terug. Zijn gemalin Clytaemncstra
is hem ontrouw geworden cn doodt hem
verraderlijk- bij zijn thuiskomst. Do nog
jeugdige zoon Orestes wordt door zijn
oudere zuster Elcctra uit het ouderhuis
van ontrouw en moord naar Strophius den
koning van Phocis gozonden. en zoodra hij
volwassen is keert hij met zijn boezem
vriend Pylades, den zoon van zijn weldoe
ner, naar Mycenc terug cn wreekt den
dood van zijn vader op bloedige wijze.
Door do moedermoord krankzinnig gewor
den en door dc Erinyen (wraakgodinnen)
vervolgd, doolt hij als een opgejaagde over
al rond en eindelijk raad vragend aan het
Delphisch orakel van Apollo, verneemt hij,
dat er alleen uitkomst voor hem bestaat,
indien hij het beeld van Artemis, dat in
haar heiligdom in Taurié bewaard wordt,
naar Athene overbrengt. Met zijn vriend
Pylades onderneemt hij de verre tocht door
do Bosporus („Wonderrotsen" in ons dra
ma genoemd) over den Pontos Euxeinos
(Zwarte Zee). Hun komst en gevangenne
ming aldaar, de herkenning tusschen Ores
tes en zijn doodgewaande zuster, de pries
teres, en hun gemeenschappelijke vlucht
met het begeerde beeld van Artemis, zie
daar de dramatische stof door Euripides
bewerkt tot een van zijn beste tragedies.
Het 6tuk begint met een monoloog van
Iphigenia staande voor den tempel van Ar- J
temis Na een korte uiteenzetting van haar
afkomst en lotgevallen verhaalt zij een
bange droom, die zij in den voorafgoanden
nacht heeft gehad en waaruit zij moot op-
rnalcon, dat in haar vaderstad Mycenc haar
broeder Orestes om het leven is gekomen.
Nadat zij den tempel is binnengegaan om
een doodenoffer voor Orestes voor te be
reiden, komen dc beide vrienden ten too-
neelc om de voorgenomen roof van het
Artcmisbeeld ten uitvoer te leggen. Zij be
sluiten don avond nf te wachten cn zich tot
zoolang te verschuilen tusschen de rotsen
bij de zee. Begeleid door koorzangen brengt
Iphigenia het doodenoffer voor haar broe
der, dien dc toeschouwers zoojuist nog le
vend voor zich hebben gezien. Dan komt
een opwindend moment: een bode vertelt,
dat bij de kust twee vreemdelingen zijn ge
vangen genomen; de koning van het land,
Thoas, heeft reeds bevel gegeven hen te
dooden, want in Taurië hccrscht de har-
baarschc gewoonte, dat iedcro vreemde
ling, die het land betreedt, als offer moet
vallen bij het altaar van Artcmis. Dc zorg
voor het ritueel (lezer offeranden is opge
dragen aan Artcmis' priesteres Iphigenia.
Dc toeschouwer, die de verhoudingen kent,
beeft bij de gedachte, dat Iphigenia haar
eigen broeder ten doode zal wijden. De
spanning wordt nog verhoogd, doordat in
het gesprek, dat thans volgt, de sprekende
personen tot bij de grens van wedcrzijdsche
herkenning komen, en als Iphigenia ver
neemt, dat de vreemdelingen komen uit
Argos, ook héA vaderland, komt het denk
beeld bij haar op een van hen in ruil voor
lijfsbehoud op tc dragen een brief naar My-
ccne. in Argos, tc brengen, waarin zij Ores
tes meldt, dat zij nog in leven is. De vrien
den guan hierop in en na een edelen strijd
tusschen hen beiden, wie zich voor den
ander zal mogen opofferen, een strijd, die
bij do toeschouwers bewondering wekt voor
hun vriendschap, noemt ten slotte Pylades
noodo de taak op zich, die hem het leven
zal redden. Een voorzorgsmaatregel echter
die getroffen wordt bij het overhandigen
van den brief, leidt tot de onderlinge her
kenning van broeder en zuster een scène
van sterk dramatisch effect en het drie
tal van nu aan lotgenootcn ziet zich voor
do vraag geplaatst, hoe samen te ontvluch
ten en daarbij tevens, ingovolge Apollo's
opdracht, het godenbeeld te ontvoeren. Het
is Iphigenia, die raad schaft. Als koning
Thoas op de offerande van de beide vreem
delingen aandringt, wendt zij voor, dat het
Arteraisbeeld bezoedeld is door de aan
raking met deze mannen, op wie een bloed-
smet rust on dat eeïst een reinigingsplech
tigheid moet plaats hebben op ccn afgele
gen plok \an het strand, ver van aller
oogen. De Koning geeft toe en het drietal
begeeft zich met hot bceld naar de kust om
met hun schip, dat' ergens verborgen ligt,
to ontvluchten. Maar nog op het laatste
oogenblik dreigt dit plan tc mislukken. Als
het schip in volle zeo gekomen is, wordt
het door tegenwind naar dc kust terugge
dreven en alles schijnt verloren. Maar als
Thoas wil wegsnellen om zich van zijn
prooi meester te maken, verschijnt uit den
hemel als een deus cx machina Pal-
las Athene, cn voor hot machtwoord der
godin, die den dienst dor Taurische Arte-
rois in edeler vorm voor haar land komt
opeischcn, zwicht de barbaarschc voorst
met een vroomheidszin, clic ccn Helleen
waardig zou geweest zijn:
En gij, Orcstcs, hoor ook gij mijn op
dracht aan:
hoewel afwezig, hoort gij toch dc go-
destem.
Ga, met Uw zuster en het beeld van
Artcmis,
cn als g'Athenc's hcil'ge stede hebt
bereikt
dan is daar aan dc verste grens van
't Attisch land,
dicht bij den berg Carystia. een heilig
oord,
Alae zoo wordt het door het volk
van mij genoemd;
houw daar een tempel, geef daarin het
beeld een plaats
der „Taurische", haar toenaam, als
herinnering
aan Uw ellende, aan uw zwerven
overal,
cn 't eindlijk rusten van de plaag der
furiën.
Daar eert men voortaan Artemis Tau-
ropolos.
En gij, Iphigenia, zult het priester
ambt
ook daar bcklceden; in der godheid
hooge woon
haar dienend, met uw vrouwen, die ik
Thoas hier
opdraag om heen tc zenden tot een
blijden taak.
En terwijl een gunstige vaarwind Aga-
memnons kinderen naar hot Griekscho va
derland terugvoert, zingt het koor een lof
lied ter eere van Pallas Athene.
De vraag ligt voor dc hand: Waar is het
tragische in deze tragedio? Het stuk heeft
een blij slot; van een tragische ondergang
is geen sprake.
Het volgende kan wellicht antwoord ge
ven op deze vraag. Onze spreektaal, die
hot met nauwkeurige begripsbepaling nu
niet zoo heel nauw neemt maakt een kwis
tig gebruik van het woord tragisch in een
zin, die niets te maken heeft met de idee
van de Grieksche tragedie. Het bestek van
dit korte artikel laat niet toe over de oor
sprong en het wezen van de Griekscho tra
gedie uit te wijden, maar de tragische Idee
iaat zich toch wel in deze enkele woorden
van Pascal samenvatten: grandeur en mi
sère. De menschelijke grandeur, de verhe
ven, gelukkige mensch stort van zUn hoogte
neor in dc ellende, hetzij door de grillige
verwikkelingen van een onberekenbaar
noodlot, waaraan zelfs der goden macht
onderworpen was. en door eigen verblin
ding (Orestes') hetzij door ccn conflict met
een hcmclschc macht (Prometheus) of aard-
schc macht fAntigone). Het tragische wil
het tragisch zijn in den antieken zin van
het woord wekt eerbied dour zijn ver
hevenheid en verwijst naar ccn hooger be
stel, waarvoor dc mcnsch ontzag koestert.
Maar dc antieke tragedie blijft niet staan
bij den ondergang. Want gelijk de tragedie
in oorsprong is een lied ter cere van den
stervenden Dionysus (de zoogenaamde di
thyrambe), wiens verrijzenis men telken
male in de natuur ervaarl, zoo brengt ook
dc tragedie een nieuwe morgen met een
heilsverschiet, dat uilkomst en verlossing
brengt aan hem, die onderging. Aeschylus'
trilogie, dc Orostcia eindigt met de Óffer-
plcng.stcrs, waarin verzoening daagt voor
Orestes' schuld en voor dc Wraakgodinnen
goddelijke eeredienst wordt ingesteld onder
den zachten naam van Eumeniden (Wclgc-
zinden). Het drama van koning Oedipus
eindigt met zijn val. maar het wordt ge
volgd door den Oedipus in Colonos. waar
de rampzalige koning (roi dépossédé) in zijn
lichamelijke blindheid ziende wordt naar
den geest cn gelouterd opgenomen wordt in
de sfeer der goden. In zijn juist verschenen
studie Het Tragische, wijst Dr. J. D. Bie-
rens do Haan cr terecht op, dat ook dc mo
derne tragedie in haar schoonste voorbeol-
den een bevrijding nalaat, alsof na den
stormnacht een heilsmorgen daagt. „Bij
Hamlet's dood" aldus Dr. B. de II. op bl.
175 vlg., gevoelt de toeschouwer een ver
lichting. alsof het noodlot is uitgewoed
en rust daalt over den geplaagden mcnsch...
Het lot neemt een einde, do fataliteit heeft
in de wereld geen heerschappij, maar een
diensttaak. Als Rosmer mej Rebekka West
don weg gaat, dien Beate ging. is deze weg
een weg tot vrijheid, die bevrijding is van
alle schuld. Nu is de tragische situatie op
geheven. het karakter is gelouterd cn het
lot voorbij Aan het eindo van Henriëtte
Hoist's Thomas Morus waait de zilveren
atmosfeer van een ziolevredo ons tegen
De grooto bevrijding is volbracht cn de
mensch is uit zijn „misère" tot verhevener
..grandeur" gestegen. Waar de tragedie
eindigt, wordt de idee des levens in haar
volheid verstaan".
Zoo vindt de vloek der Atriden, die op
Orestes rust. verzoening in Orestes' lijden
cn gehoorzaamheid aan Apollo cn daagt
aan het cindo van ons drama de dageraad
van verlossing cn rust. Hierdoor kon dan
ook do tragedievertooning bij de toeschou
wers wekken een zieleloutering, een
katharsis, die voor den Griek verwant is
aan de beproevingen, die voorafgaan aan
een inwijding in de Eleusinische mysteriën.
F.uripides wordt genoemd de wijsgeer van
het tooneel. Levend midden in de fel be
wogen 5o eeuw voor Christus worstelt hii
meer dan zijn illustre voorgangers met de
problemen van zijn tild en beeldt ons de
mensrhelfike ziel met haar twijfel en hare
hartstochten.
Sophocles zou eens gezegd hebben: „Ik
geef den mcnsch zooals hij behoorde te
zijn, Euripides zooals hij is". Zijn roman-.
tischo gaven, die in het bijzonder in ons
drama aan het licht komen, zijn streven
om door het onverwachte cn door intriguo
dc affecten der toeschouwers te wekken, do
psychologische diepte van de overleggingen
zijner helden, dat alles maakt zijn drama
aantrekkelijk ook voor den hedendaag-
schen toeschouwer. Geen wonder dat zijn
tragedies door het nageslacht het meest
gelezen werden en dat er van de 92 stukken
althans nog 19 bewaard zijn gebleven. Dich-
toi*9, redenaars en wijsgceren en ook de kerk
vaders halen zijn sententies aan, waarvan
verscheidene een diepe waarheid bevatten;
op vazen cn sarcophagen vindt, men scènes
uit zijn drama's; onder de wandschilderijon
in Pompeji treffen ons een tweetal, aan
do sago van Iphigenia ontleend: op een
daarvan zien wij Orestes en Pylades staan
de voor koning Thoas; Orestes met om
kranst hoofd als ten doodo gewijd; op den
achtergrond staat Iphigenia met het Arte-
misbeeldje. II n'ya rien do plus célèbro
dans les poètes que le sacrifice d' Iphigénie,
verklaart Racine in do inleiding op zijn
Iphigénic en Aulide cn inderdaad beeft do
Franschc tragedie, uit goen bron zoo aan
houdend geput als uit Euripides.
En wie de voortreffelijke herschepping
van ons drama leest, dio Goetho ons heoft
nagelaten zal onder de bekoring komen van
do fijne karakterteckening bovenal van
Orestes en Iphigenia, Veel geciteerd is het
antwoord van Thoas, als Iphigenia hem
haar lioogo afkomst van Tantalus heeft
onthuld: Du spricht ein groszes Wort gc-
lassen aus; en als Iphigenia de aangeboden
liefde van Thoas afwijst (een romantisch
element niet aan Euripides ontleend) om
dat haar leven als priesters aan Artemis ia
gewijd, antwoordt hij: Man spricht verge-
bens viel um zu versagen; der andro hört
vor allem nur das Nein.
Tot besluit nog een enkel woord over hot
koor. Oorspronkelijk, toen de tragedie niet
anders was dan een dionysischc koorzang,
vervulde het koor een albéhccrschcndc rol.
Geleidelijk is er meer handeling gekomen
door het toetreden van afzonderlijk spelen
de personen cn geraakte het koor op den
achtergrond. Zoowel door deze ontwikke
ling der (lingen als door do geringere lyri
sche begaafdhoid van Euripides hebben do
lyrische partijen in zijn drama's niet do
bcteckenis als nog bij Sophocles, maar die
non zij om dc stemming weer te geven, dio
door de gebeurtenissen is gewekt en hoop
volle. verwachtingen te wekken. Slechts af
en too neemt het nog aan de handeling
deel.
De vertolking van een Grieksche tragedie
od het tooneel behoort tot de hoogste pres
taties van het humanistisch gymnasium*
Het Amersfoortsch gymnasium kon tot dus
ver in zijn geschiedenis niet een dergelijke
prestatio aanwijzen. De inwijding van het
nieuwe gebouw is con prikkel geweest tot
bijzondere krachtsinspanning, die, naar wij
mogen hopen, onder bekwame regie zal
bewijzen, dat door de 6tudie der oudheid en
in het biizondpr van het antieke drama een
cultureel belang van de hoogste orde wordt
ggtJiowf»
DR. B. KEULBH
