BAKKERIJ „DE STANDAARD"
G. BROUWER
DË ËEMLANDEU
HET PROCES TE LEIPZIG
Bokeolandsch
Overzicht
4000 EXEMPLAREN
Belangrijkste
L. J. LUYGX ZOON
iF
ENGELSCHE CAKE van 4 ons 40 CENT
Vrijdag 22 September 1933
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwa! 2a
32 e Jaargang No. 72
VAN DER LUBBE
GLIMLACHT
KMIISKAMP 10" AMERSFOORT
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
Nieuws
Weerbericht
Licht
7 uur 29 min.
FLUWEEL
TAXI 6 cent per K.M.
BELT U EVEN Jg|3
GARAGE NIC. BOVÉE
Lees
Soesterweg 71-73-75—Tel. 995 Opgericht 1896
Tijdelijke reclame:
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS 3 vo°' Amtnfoort 2.10. pa mMand 0.75. pa
w«k (met gr at it vexiekerlng tegen on gel a V ken f 0.171/»
Binnenland franco per pott per 3 maanden I 3.-. Aftonderlllke nomine'10.05.
POSTREKENING 57910 TELEFOON INTERC SII
PRIJS DER ADVERTENTIEN •-
1elke regel meer f0 25 Llefdadtgbetda-advertentiên voor di
helft vaa deo prlja - Kleine Adverteotlfa ..KEITJES bt| voorultbetallog 1—5 regelt
50 cent elkt regeJ meer 10 cent, driemaal plaataen I.— Bewljsoummei extra 0-05
Herhaaldelijk moet de pres
sidenl hem waarschuwen
Engelsche persstemmen
Voorlezing der acte van
beschuldiging.
Leipzig, 21 Sept. (V. D.) Den beklaag
den wordt door de tolken medcdeeling ge
daan van de opening van het proces; daar
op laat president Hunger do acten van be
schuldiging voorlezen. Alle beklaagden wor
den ervan beschuldigd te hebben getracht
de grondwet van het Duitsche rijk met ge
weid te wijzigen, verder het rijksdaggebouw
in brand te hebben gestoken, met de be
doeling onder begunstiging van de brand
stichting een oproer te veroorzaken. Van
der Lubbe wordt er verder van beschuldigd
te hebben getracht het Wohlfahrtsamt Ber
lijn Neukölln en het stadhuis van Berlijn
in brand te steken
President Bünger leest daarop een ver
klaring voor van Van der Lubbe, dat hij
het aanbod van de Nedcrlandsche advoca
ten mr. Francois Pauwels en mr. Stomps
definitief afwijst.
Van der Lubbe verzekert, dat hij deze
verklaring zonder eenigen dwang uit eigen
beweging heeft afgelegd. Geruimen tijd
neemt vervolgens het verhoor van den
hoofdbrklaagde Marinus van der, Lubbe in
beslag. Hij antwoordt op de vragen van
den president in de Duitsche taal. Van der
Lubbe is op 13 Januari 1900 te Leiden gebo
ren Zijn vader heeft te Dordrecht een ma
nufacturenzaak. In zijn jeugd was Van
der Lubbe in een opvoedingsgesticht te
's Hertogenbosch. Op de lagere school was
hij een goede gemiddelde leerling. In 1927
keerde hij naar Leiden terug, waar hij het
metselaarsvak leerde. Hij verklaarde, dat
hij geen vast werk heeft gehad, omdat er
weinia werk was. in 1928 heeft hij een ver
wonding aan de oogen gehad, Van der
Lubbe kreeg eon invaliditeitsrente. welke
hen» op zijn vele reizen, ook naar het bui
tenland, werd nagezonden. Van 1928 tot
1929 was hij voor de eerste maal in Duitsch-
Jand, vervolgens tijdelijk in Frankrijk. Des
tijds wilde hij over het Kanaal zwemmen.
In het volgende voorjaar, in April 1931, had
hij het toornemen tezamen met een vriend
„een wereldreis te ondernemen". Destijds
kreeg hij te Leiden een pas voor Europa en
Azië. Door den verkoop van ansichtkaarten
zouden zij in hun levensonderhoud voor
zien. Op deze ansichtkaarten, waarop een
sovjetster iö afgebeeld, groet zijn metgezel
met opgeheven vuist: dn communistische
groet. Van der Lubbe heeft destijds geen
toestemming gekregen naar 6ovjet-Rueland
te gaan. President Bünger constateerde te
genover beweringen, dat do photo niet van
Van der Lubbe i6, dat do pas-photo door
beklaagde zelf is onderteekend. Desgevraagd
bevestigde Van der Lubbe, dat hij van de
gevangenis uit met zijn familie in Neder
land heeft gecorrespondeerd, waarbij hij
meermaien op de familieverhoudingen is in
gegaan. De bewering, voorkomende in com
munistische geschriften, dat de pasphoto
van Van der Lubbe is vcrvalscht, wordt een
leugen genoemd.
Vervolgens wordt behandeld de kwestl»
op welke wijze Van der Lubbe naar
Duitschland is gekomen, in verband hier
mede wordt als eerste getuige gehoord de
commissaris van de crimineele politie Ileis-
6ig, d.e een onderzoek hiernaar heeft inge
steld. Hij verklaarde, dat de pus van Van
der Lubbe in Nederland is verstrekt, doch
dat de betreffende beambte in Nederland
inet alle zekerheid heeft medegedeeld, dat
hij do twee streepjes boven de U bij den
naain Lubbe onder geen omstandigheden
heeft geplaatst. Deze streepjes moeten later
zijn aangebracht. Getuige heeft ook mei
Van der Lubbe gesproken over het feit, da»
de photo met vier klemmetjes was vastge
maakt Dit moet geschied zijn, omdat Van
der Lubbe bekend stond als een zeer ge
vaarlijk communist en men alles heeft wil
len doen om een vervalsching te voorko
men
Van der Lubbe zegt hieromtrent niets te
hebben tc verklaren.
De president komt dan tot het strafre
gister van Van dor Lubbe. De officier van
justitie Werner 6preekt den wcnsch uit
dat «Jen beklaagde vragen zullen worden
gesteld over de vroeger door hem onder
gane straffen. Daar Van der Lubbe zelf geen
voldoende antwoord geeft, wordt een ran-
port van de politic te Leiden voorgelezen,
waarin melding wordt gemaakt van eenige
veroordeelingen wegens verzet tegen de po
litie. Omtrent den persoon van Van der
Lubbe wordt ln dit rapport nog gezegd, dat
Van der Lubbe een onbeschrijfelijke
heerschzucht had en zich voor een geboren
leider hield. Hij hoopte leider der commu
nisten te worden en trachtte in het bizon-
der onder de werkloozen aanhangers te
vinden. In het begin van 1931 verminderde
zijn invloed op de werkloozen. Hij heeft
toen de communistische partij verlaten en
zou toen zijn wereldreis ondernemen. Hij
is echter niei verder gekomen dan Duitsch
land, waar hij werd uitgewezen. Terugge
keerd ln Ni'derland, sloot hij zich bij dp in
ternationale communisten aan, waartoe ook
behoorde de student van Alberda. Hij werd
herhaalde malen wegens bedelen veroor
deeld. De president laat dan pauzecren.
Van der Lubbe, wlen tijdens de behande
ling de boeien, waren afgenomen, wordt
weer geboeid en met de andere beklaagden
weggeleid.
Leipzig, 21 Sept. (V.D.) Tegen twaalf
uur werd de zitting van het hooggerechts
hof heropend. Aan de orde was het ver
dere onderzoek van hel verleden van Van
der Lubbe. In het bijzonder wordt gespro
ken over zijn talrijke omzwervingen door
Duitschland en Hongarije, alsmede over
z'jn pogingen om naar Rusland te gaan.
Door een reeks verdere getuigenverhoo
ren wordt het geval Barge—Van der Lubbe
opgehelderd als een personenwisscling. De
vroegere soc.-dem. burgemeester Keil te
Brockwitz heeft op den dag vóór de laatste
rijksdagverkiezingen met leidende soc.-dem
partijgenooten over het geval gesproken. In
soc.-dem. kiesplamflcttcn werd daarop dc
kwestie zoo voorgesteld, als had Van der
Lubbe overnacht bij nat.-soc. te Brockwitz,
resp. te Socrnewitz. De reizen van Van der
Lubbe worden dan verder besproken, voor
al de laatste reis in Februari 1933, die hem
naar Berlijn voerde.
NU DE NACHTEN KOEL WORDEN,
De nachten worden reeds koel en al is
het overdag ook nog flink warm, we weten
drt de zomer ten einde loopt cn het najaar
cn straks de winter voor de deur staat. Ka
merplanten als Clivia, Aspidistra, Phalan-
gium, Ficus, Brommelia cn Palmsoorten, wel
ke we gedurende den zomer vaak in den
tuin plaatsen, br-enggn we aan het eind dezer
maand weer binnen. Azalea indica en Calla,
welke we in den vollen grond hadden ge
plant, plaatsen we nu weer in potten om
ook deze straks binnen te brengen. De in
pot gekweekte Chrysantemum indicum, waar
van de knoppen al flink ontwikkeld zijn.
brengen we onder glas, maar zoo luchtig
mogelijk, daar ze bij een te sterken over
gang het blad spoedig verliezen. Soorten,
waarvan de knoppen nog klein zijn, laten
we nog buiten, totdat nachtvorsten gaan
dreigen, .'n den vollen grond gekweekte
Chrysantemums kunnen we nu met een kluit
opnemen en in groö'e potten plaatsen, om
ze straks als kamerversiering aan te wen
den. De vroegbloeicnde vollegrond-soorten
kunnen we ook zeer goed gebruiken voor
beplanting van leeggekomen bloemperken en
open gedeelten in de boordbedden. Ook
daarvoor kunnen wc ze zeer goed met een
(linken kluit opnemen en verplanten. We
houden ze dan vooral gedurende dc eerst
volgende dagen flink nat. Dc in pot gekweek
te Chrysantemums moeten ook vooral ge
regeld, zoo noodig meermalen daags, worden
begoten. De onlangs verspeende violen zul
len nu weer cn nu op ruimeren afstand wor
den verzet. We verplanten ze zoodanig, dat
we er gedurende den winter glas over kun
nen leggen, hetzij door ze in een bak te plan
ten, hetzij door om een rabat van eenige
planken een noodbak te maken. In deze
maand stekken we tal van perkplantcn als:
Margrieten of Chrysantemum frutesccns, Cal
ceolaria rugosa, Gazania splendens, Mesem-
briantemum-soorten. Gnaphalium lanatura
e. a. We snijden stekken van 68 c.m. leng
te, waarvan we er ongeveer 7 in een gera-
niumpot plaatsen, waarna we die stevig vul
len met bladaarde, vermengd met een wei
nig zand. Deze potten plaatsen we in ccn ge
sloten bak. Door schermen en sproeien zor
gen we dat de stekken niet slap gaan han
gen. Deze stekplanten kunnen we in een
bak overwinteren, wanneer we door zorgvul
dig dekken de vorst naar buiten houden. We
zaaien nu nog Papaversoorten en Leeuwen
bekken of AnthirrhiDums voor voorjaars
bloem. Ook deze plantjes kunnen wc in een
bak yersocenen en daarin overwinteren.
„H0RSE WEIDE", KWEEXERIJ
Maakt, dat Uwen tuin gewis
Door haar arbeid, billijk, vlug
Als het waar' een lustoord is.
Aan het slot van de zitting van heden
wordt de politieke gezindheid van Van der
Lubbe behandeld, die in Nederland commu
nistisch jeugdleider is geweest, maar uit
de partij trad, omdat hij geen leidende
functie kreeg. Van der Lubbe uitte zich
ook verder slechts zeer aarzelend en sprak
zichzelf soms tegeh. Herhaalde malen moet
Het netelig vraagstuk der ont
wapening. Von Nourath zet
zijn opvattingen uiteen.
De Duitsche minister van buitcnlandsche
zaken, Freiherr von Neurath, heeft aan den
Berlijnschen berichtgever van de New-York
Times een interview toegestaan, waarin hij
het toeinichte, dat de vertegenwoordiger der
Vereenigdc Staten, Norman Davis, zich op
nieuw met instructies van president Roose
velt naar Europa heeft begeven om het
6tandpunt der Vereenigde Staten bij de on
derhandelingen over de ontwapening weer
te geven. Von Neurath merkte op, dat dn
Amerikaanöche regeering steeds is opgeko
men voor een ingrijpende vermindering der
bewapening; vooral heeft zij tclken6 na
drukkelijk de afschaffing der aanvalswaue-
ren bepleit.
Gevraagd naar het Duiteche standpunt
inzake het afschaffen der aanvalswapenen,
herinnerde Von Neurath eraan, dat Duitsch
land aan do hand heeft gedaan de aanvals
wapenen te definieeren, zooals dit ie ge
schied in de wapenverboden, welke in 't
verdrag van Versailles zijn vervat. Helaas
heeft de conferentie het Duitsche voorstel
niet aanvaard cn tot dusver ook geen an
dere oplossing gevonden, voornamelijk als
gevolg van de omstandigheid, dat enkele
zwaar bewapende landen, in 't bizonder
Frankrijk, de grens tusschen offensieve en
defensieve wapens derwijze trachtten te
trekken, dat zij zelf van allo aanvalswapens
zoo goed als niets behoefden af te schaffen.
Door dc pers van diezelfde landen ai-
dus voegde Von Neurath er bitter aan toe
werd onder de leuze „geen bewapening" go-
eisclit, dat aan de verboden inzake de ma-
terieelc bewapening van Duitschland, zoo
als die zijn neergelegd in het verdrag van
Versailles, niets mag worden veranderd.
Dc practische beteekenis van dezen eisch
wordt volgens Von Neurath het beste ge-
illustreerd door het volgende feit: Duitsch
land is niet alleen elke militaire luchtvaart,
maar ook het bezit van luchtafweergeschut
verboden. Daardoor bevindt Duitschland
zich in een toestand van volkomen weer
loosheid en groote onveiligheid. Door do
algeheele afschaffing van de militaire
luchtvaart in alle staten en het algeheele
verbod om bommen te werpen zou hol
vraagstuk der rechtsgelijkheid en der Duit
sche verdediging in de lucht schitterend
kunnen worden opgelost. Helaas bestaat er
weinig kans op een dergelijke oplossing.
Blijven echter dc andere 6taten in het bezit
van hun militaire luchtvloot, dan zou het
een onaanvaardbare cisch zijn, dat Duitsch
land de mogelijkheid van de uitsluitend ef
fectieve verdediging tegen luchtaanvallen,
namelijk door vliegtuigen, wordt onthou
den.
Duitschland, zoo zette Von Neurath nader
uitpen heeft hetzelfde recht op veiligheid
als a.le andere Janden. Het heeft zich bij de
onderhandelingen over de ontwapenings
conventie steeds accoord verklaard met ei
ken doelmat'gen vorm cencr bewapenings-
contróle en daarbij sleelits óén voorwaarde
gesteld: dat zij voor alle staten op dezelfde
wijze geldt cn dat dc uitwerking ervan in
de praktijk overal gelijk is. Dit is echter
alleen mogelijk, wanneer de conventie mee
zou brengen, dat de zwaarbewapende staten
werkelijk tot vermindering der bewapening
overgaan. De eisch eener eenzijdige bewa-
pening6Contróle ten opzichte van Duitsch
land, die gebaseerd wordt op een zooge
naamde Duitsche herbewapening, waarvan
voortdurend gewag wordt gemaakt in op
hitsende persartikelen, die de internatio
nale atmosfeer vergiftigen, diende volgens
Von Neurath zoo nadrukkelijk mogelijk te
worden afgewezen.
Don laatsten tijd heeft men in de pers
van 6ommige landen de opmerking ge
maakt, dat het feit, dat dc regecring-Hitlcr
in Duitschland de macht in handen heeft
genomen, een ontwapening in do 6taten,
die aan Duitschland grenzen, onmogelijk
maakt. Tegen deze argumentatie toekende
Von Neurath met klem verzet aan. Volgens
hem jaagt de nieuwe Duitsche regeoring
geen oorlogszuchtige doeleinden na. Duitsch
land aldus de minister van buitenland
sche zaken is, wat de ontwapenings
kwestie betreft, nog steeds de crediteur: het
heeft zijn bijdrage tot de algemeene ontwa
pening reeds lang geleverd. Het verlangt,
dat eindelijk en ten laatste ook door de an
dere landen met de ontwapening ernst
wordt gemaakt. De minister eindigde met
de opmerking, dat de wereld, door het stel
len van niet to realiseeren contróle-eischen,
niet van deze eenige cn werkelijke taak der
-mtwapeningsconferenlie mag worden afge
houden
dc president hem waarschuwen, omdat hij
glimlacht.
Fvcn vóór half drie sluit de president dc
zitting en verdaagt dc bchundeling tot Vrij
dag.
Hol geval Barge—Von der
Lubbe.
Over de persoonsverwisseling tusschen
een zekeren Barge en Van der Lubbe wordt
nog gemeld:
Na de behandeling van de reizen van
Van der Lubbe vroeg de president ver
dachte, of hij zich wel eens voor nat.-socia-
list had uitgegeven, om zoo onderdak te
krijgen. Van der Lubbe ontkende dit. De
getuige Lindner, ambtenaar voor sociale
zorg, verklaarde, dat een burgemeester had
gezegd, dat Van der Lubbo eens een nacht
had doorgebracht in de woonplaats van
den burgemeester. Getuige vermoedde toen,
dat dezo „Van der Lubbe" dezelfde man
was, die ook te Brockwitz aan een nat.-so
cialist onderdak had gevraagd, bewerende
dat hij ook nat.-soc. was. Getuige heeft de
zaak toen onderzocht en is tot de conclusie
gekomen, dat men Van der Lubbe had ver
ward met een zekeren Barge, die voor zijn
bcdriegelijke handelingen is gestraft.
Uit Breslau meldt men ons nog:
Het nat.-soc. Schlesiches Tageblatt weet
te melden, dat de Obergruppcnführer Heine
zich tot het rijksgerceht te Leipzig he«:ft
gewend met het verzoek hem vrij te sprc
ken van den smaad die hem in het Brum-
boek en in buitenlandsche bladen wordt
óangclaan. Daarin wordt hij beschuldigd
als mede-schuldige aan den brand in het
ïijksdaggebouw.
Volgens zijn beweringen is hij van 26
Februari 1933 tot 1 Maart toe in Hotel
„Haus Oberschlesien" tc Gleiwitz geweest,
waar vele personen hem hebben gezien,
zoodat hij niet-medeplichtig kan zijn.
Engelsche persstemmen.
Het proces te Leipzig wordt door pers en
publiek in F.ngeland met de grootste be
langstelling gevolgd. De bladen brengen
onder groote koppen, zooals „Het meest
sensationeelc proces sedert de Dreyfus-
affairc" kolommenlange berichten over dc-
zittingen. Van der Lubbe wordt vergele
ken met den Engelschen Guy Fawkes, die
eenige eeuwen geleden het parlement in
de lucht wilde doen vliegen.
De liberale Star schrijft, dat het proces
heslissend is voor het oordeel, dat de we
reld over de Duitsche rechtspraak zal heb
ben. Indien men de vaste overtuiging krijgt,
dat het recht in Duitschland onpartijdig
wordt gehandhaafd, dan zal dat groote po
litieke voordcelen voor Duitschland met
zich brengen.
Eeu telegram aan vod Hindenburg.
Namens de familie van der Lubbe ver
zoekt men ons het volgende te publlceeren:
Dc familie van der Lubbe heeft met onl-
slclttrns kennis genomen von de berichten,
waaruit blijkt, dat de dringende brief, die
de familie aan Marinus zond, en waarin zij
trop aandrong mr. Stomps als verdediger
te aanvaarden, door de Duitsche auloritci-
tcn niet aan hem i« overhandigd, met net
gevolg, dat Marinus, die wantrouwend staat
tegenover eiken opgedrongen verdediger,
nok mr. Slomps afgewezen heeft
De familie heeft het volgende telegram
aan president von Hindenburg gezonden:
„Verzoeke dringend uw bemiddeling
bij het rjksgcrecht te Leipzig opdat aan
onzen bloedverwant Marinus ons drin
gend schrijven, aangaande mr. Stomps
als zijn verdediger, overhandigd wordt
(Zie vervolg op de Tweede pagina).
DIT BLAD HEEFT EEN DAGELIJKSCHE
GECONTROLEERDE OPLAAG VAN
BUITENLAND.
Het proces te Leipzig.
(Eerste Blad, pag. 1.)
De kansen der ontwapening.
(Der ie Blad pag 1).
BINNENLAND.
Doodclijk arbeidsongeval te Haarlem.
(Tweede blad, pag. Ij*
De begrootingen van Defensie cn P.T.T.
(Tweede Blad, pag. 2.)
Uit de begrooting van justitie.
(Tweede blad, pag. 2).
STADSNIEUWS.
De opening van ons nieuwe gymnasium.
(Eerste Blad, pag. 2).
Rekbare begrippen. (Kantongerecht).
(Eerste Blad, pag. 2).
Lezing over „Chaos, dictatuur of
voor de Vereen, v. Chr. kantoor- cn han
delsbedienden.
(Eerste Blad, pag. 3.)
Medegedeeld door het K. N. M. I. tc De
Bilt:
Hoogste barometerstand 769.6 te Abisko.
Laagste barometerstand: 750.4 tc Reyk
javik.
Verwachting: Zwakke tot matige wind
uit Noordelijke richtingen, gedeeltelijk be
wolkt, weinig of geen regen in het Westen
en Noorden, in het Zuid-Oosten nog kans
op regenbuien, weinig verandering in tem
poratuur
Langzaam beweegt zich dc depressie, dia
in geheel Midden- en Zuid-Europa zwöro
buien heeft veroorzaakt, naar het Oosten.
Bij IJsland dringt een nicuw-c depressie
door, daartusschcn strekt zich van Noord -
Scandinavië tot de. Azorcn een strook van
hoogerc drukking uit, die zich ook Oost
waarts verplaatst. Op de Britsche eilanden
is dientengevolge reeds een verbetering
van het weer ingetreden, terwijl gisteren in
Zuid-Oost-Engeland nog zeer veel roeren
viel. Daarentegen neemt de regen in Zuid-
Duitscliland en Oostenrijk nog toe.
Ook in Zuid-Scandinavië veroorzaakten
uitloopers van de depressie vrij veel regen
In Noord-Scandinavié werd het koud. In
West-Frankrijk klaart het weer op en het
ziet er naar uit, dat do weersverbetering.
die in het Noorden van ons land gistero.d
reeds optrad, zich gedurende dc volgende
dagen over onze omgeving zal uitbreiden,
met iets hoogere temperatuur overdag,
maar kans op koele nachten.
RIJDT VEILIG!
Trams en militaire colonnes gaan
steeds voor, ook al komen ze van
links; hetzelfde geldt voor begra=
fenissen, optochten en dergelijke
stoelen.
LANGESTRAA1 49-51
TELEFOON 190
90 cJfl. 1 2.75 en f 3.75 por meter
zal een groot artikel worden.
70 cJfl. 1 145 en f 1.90
6-7 PERS. AUTO MET CHAUFFEUR
Voor adsp
Vakman
©n
Leek
de groote
advertentie In het
Dagblad van morgen
