BOSCH-DIENST
RIJDT VEILIG Laat thans Uw lichten controleeren!
WESTSINGEL 1A TEL. 1S10 Reparatieinrichting voor iedere verlichting en ontsteking
EEN A CHTERSTAND
INGEHAALD
AFSCHEID VAN
'T OUDE
iiüir4"
MEISJES OP 'T„GYM"
MET BOSCH OP WEG,
VOORKOMT MEN PECH!
Aanbevelend
HUIB HOLSTEIN
zoowel voor alle Amerikaansche- als Europeesche merken
De stichting van ons
nieuwe gymnasium een
daad van groot so:
ciaal belang
Kunst en schoon
heid moeten heer-
schen
Toen liet algemeen vormend lager on
derwijs in deze gemeente allengs zeer be
hoorlijk was gehuisvest, drong meer dan
ooit do noodzaak, ook het al-oudo stede
lijk gymnasium een passend onderdak tc
bezorgen.
Bij hen dio zich oprecht verheugon, dat
nu eindelijk gymnasiaal onderwijs kah wor.
den gegeven in een behoorlijko omgeving,
wil ondergctcekcnde zich gaarne aansluiten
Hier nog uit te wijden over de vele en
groote moeilijkheden, die moesten worden
overwonnen eer onze stads-architect aan
den slag kon gaan, is overbodig.
Verblijden we ons veeleer over de vrucht
van zijn scheppend vermogen en laten we
hem en zijn 'mede-arbeiders van hoog tot
laag dankbaar zijn voor het werk dat zij
hebben mogen wrochten voor de gemeen
schap.
Do stichting van ons nieuw gymnasium
is een daad van groot sociaal belang. Im
mers: de ontwikkeling van het individu
heeft tot gevolg de ontwikkeling der ge
meenschap; de veredeling van do jeugd
voert tot de veredelde maatschappij.
Veel wordt er in onze dagen voor de
jeugd gedaan over welks waarde en wen-
schelijkheid met recht verschil van mecning
mogelijk is; maar dat de zedelijke opvoe
ding en de verstandelijke tevens, een hech
te steun kunnen vinden in de ontwikke
ling van den schoonheidszin, kan moei
lijk worden ontkend.
Onze stads-bouwmeester, Ingenieur van
der Tak, was zich bij het ontwerpen en
uitvoeren van zijn gymnasium-plan wel
bewust van de waarheid, dat de kunst en
de schoonheid in zijn bouw krachtens eigen
onvervreemdbaar recht moesten heerschen.
Die waarheid voerde hier tot do daad,
waar werd gewerkt uit het verhelderde in
zicht, dat harmonie en schoonheid overal
heerschen kunnen en heerschen moeten,
ook in do eenvoudigste constructies, .en
dat die harmonie en schoonheid, vooral tot
hevir recht moeten komen in een omgeving
waar opzettelijk en doelbewust aan de
ontwikkeling en de vorming der jeugd
wordt gewerkt.
En zoo vervulle dan van der Tak's bouw
een opvoedende taak: te lecren zien, te
lecren vermoeden, en misschien wel begrij
pen, dat dc kunst een noodzakelijk ele
ment is in ons leven. Zoo worden door ve
len verworven ontwikkeling van den goe
den smaak en ook een voor schoonheid
ontvankelijk gemoed.
Sommigen zullen wellicht aan dc ver
wezenlijking dezer verwachting twijfelen,
en de feiten zullen hun wel eens gelijk
geven. Maar toch niet op den duur. Het!
harde leven doodt, het is helaas niet an
ders, veel moois en veel gevoeligs; het doet
menige illusie vervliegen en knot dikwijls
jonge geestdrift. Zulks is vooral tc vreezen
als men dc aesthetische vorming los maakt
van de moreele. Ware acsthclica is diep
moreel.
Hoopvol stemt echter de les der erva
ring, dat ondanks teleurstellingen, dat wa
er goeds en schoons in de jeugd is ge
Hot gebouw waarin de Latijnsche school
van 1820 tot 1880 in de Heerenstraat
was gevestigd.
plant in dc harten, taai is van levenskracht
dat menigo kiem na lange jaren nog ont
spruit.
Leert ook niet de ervaring dat bij het
ouder worden de jeugdherinneringen groei
en in dierbaarheid!
Do bouwmeester heeft zijn taak met
cere volbracht.
Mogen nu de groote offers, welke dc ge
meenschap zich in tijden van zware depres
sie getroostte voor een ideëel doel, vrucht
dragend zijn.
Waar Rector en Docenten in hun leven
en streven reeds de grootste waarborg ga
ver. voor toewijding en zorg bij dc ver
vulling van hun zware, hoogst verant
woordelijke taak in een omgeving en met
een „outillage" die letterlijk alles te wen-
schcn overliet, daar is nu de lockomst rijk
aan beloften.
Het gymnasiaal onderwijs heeft, en niet
op de laatste plaats, ten doel: de vorming
van den geest.
De vorming van den geest zij het voor
naamste doel van de studie der klassieken.
Leercn denken en opmerken, de kracht der
woorden, dc schoonheid van uitdrukking
en voorstelling leeren voelen; het logisch
verband van het gchcci cn de onderdeden
leeren doorzien, en zóó verstand, gevoel,
smaak cn fantasie ontwikkelen cn voor het
verder leven een goede richting geven.
Ook moge ons Gymnasium zijn discipe
len 6teed6 meer historisch cultuurbesef bij
brengen, opdat liet voor de gemeenschap
in haar geheel .zijn bestaansrecht kunne
hoog houden als niet verouderd, maar in
tegendeel van tockom6t-rijke moderniteit cn
als bcgoerenswaardig in zich voor alle
maatschappelijke klassen.
God's onmisbare hulp doe den arbeid van
Rector en Docenten velen in onze vaderstad
en ver daar buiten ten zegen zijn in lengte
van dagen.
J. J. TUIEN,
Wethouder van Onderwijs.
Hoe een leerling 'dit
beziet
Voor het laatst zal van dc week de bel
geluid worden, waarvan de klank ons nu
al zooveel jaren vertrouwd is. Wc zullen
afscheid nemen van „het oude Gjm" om
het nieuwe tc betrekken. Met vreugde zul
len wc het nieuwe Gymnasium ingaan,
maar naast dc blijdschap over het nieuwe,
voelen we toch ook nog iets voor het oude.
Want de herinnering, uit de jaren, die we
er in doorgebracht hebben, zullen er on
afscheidelijk aan verbonden blijven. Hoe
veel hebben we er niet mee gemaakt. Wc
waren vertrouwd met het oude gebouw en
zijn oude omgeving. Langzamerhand is die
omgeving verdwenen, om plaats te maken
voor een nieuwe.
De krotten uit liet Hellestraat-kwartier
zijn afgebroken, de mooie boomen uit het
plantsoen zijn gerooid. Nu zullen ook wij
het oude voor liet nieuwe verwisselen. Af-
geloopen zijn onze wandelingen naar „het
hok" voor teckcnen of natuurlijke historie.
De jeugd van ,,'t Sasjc" zal geen ooggetui
ge meer zijn van ons voetballen.
Wij zullen ook niet moer dc gelegenheid
hebben om naast onze oude tulen het leven-
do Amersfoortschc dialect te bestudecren
van dc jongens, die in de modderpoel van
het steegje achter het Gym aan het „met
sen" zijn of door de ramen rommel van de
vuilnisbelt naar binnen gooien.
Voor het laatst zullen we de „lokalen"
betreden uaar de brokken kalk ons uit de
muren tegemoet rollen cn waar wc boven
zoo liierendaar door de plafonds „ins Blaue
Een perspectief teekening van het nieuwe gymnasium, dat een fraaie afsluiting
is van den hoek Barchman WuytierslaanGroen van Prinstererlaan.
Wat thans heel gewoon is,
maakte vroeger raadsven
gaderingen noodig
't Lijkt, geachte lezers en lezeressen, wel
alsof hier een beschouwing komt over het
vervolg van dc film „Madchen in Uniform",
't Zou kunnen, eerst op de kostschool en
daarna op het gymnasium. Inderdaad, hel
opschrift boven deze pennekrabbel doet
denken aan een film. welke ons, als we
tenminste over dc noodige fantasie beschik-
I ken, voert naar een of ander gymnasium,
I waar we speciaal het vrouwelijk deel der
leerlingen observecren.
Wij zouden niet graag met een dergelijk
verzoek bij den overigens zeer welwillenden
rector van ons gymnasium aankomen, daar
wij dan voor honderd procent kans zouden
hebben om de deur, welke tot lieden steeds
voor ons geopend was, hermetisch gesloten
te vinden. Wij zouden na een dergelijk ver
zoek zéér zeker ten antwoord gekregen
hebben: „Mijnheer, observeert u hier alle6,
vraèg me alles, behalve om een speciale
studie van de meisjesleerlingen te mogen
maken."
Neen lezer, een dergelijke onbescheiden
vraag hebben we niet tot onzen rector ge
richt. Wij hebben hem alleen verzocht bij
de verhuizing onze nieuwsgierige journalis
tieke neus eens in het archief tc mogen
steken, in de hoop daar nog eens iets „aar
digs" te vinden.
Welnu, we stappen dus af van de film en
gaan naar de oude paperassen wglke in
het archief van het gymnasium verborgen
zijn. Wij hebben op onzen onderzoekings
tocht méér succes gehad dan de Zaandam-
sclic schatgravers of de onfortuinlijke zoe
kers naar het goud van de Lutlne. Wij von
den daar eenige extracten uit gemeente-
raad6verslagcn uit het jaar 1886, toen bij
den Raad een adres was ingekomen van
den heer H. J. Wolter, met verzoek zijn
dochter na afgelegd examen toe tc laten
op het gymnasium.
Dit adres werek aan B. en W. gezonden
orn advies. Op 17 Juni van datzelfde jaar
werd het verzoek in de raadsvergadering
aan dc orde gesteld. Schrik niet lezer, maar
B. cn W. stelden voor om het verzoek niet
toe te staan. Het is in onzen tijd, waarin
we allerlei ambten door vrouwen vervuld
zien, waarin wc zelfs de vrouw als pilote
kennen, als tramconducteur, in sommige
landen zelfs als militair, haast niet te gc-
loovcn en toch is het zoo! De historie is
daar om het u te bewijzen.
Het voorstel van B. cn W. werd in die
raadsvergadering verdedigd door den heer
Van Zijst; voornamelijk op grond van de
bezwaren van den president van het semi
narium werd voorgesteld tot nlet-toelating
te besluiten. De heer Iluct, die in die dagen
wel als hyper-modern zal zijn gekwalifi
ceerd, stelde voor om het verzoek voor
het o o g c n b 1 i k af tc wijzen cn cenc
commissie te benoemen van drie leden,
teneinde een onderzoek in tc stellen cn te
advisecren omtrent de vraag of het ,.al
dan niet wenschclijk i6, meisjes op liet gym
nasium toe tc laten"! Bij stemming over
dit voorstel staakten de stemmen. In de
volgende raadsvergadering werd het even
wel verworpen.
In dien tijd liad de president van het Sc
minarium een zeer belangrijke stem in het
kapittel, hetgeen zich wel laat verklaren
als men weet, dat van de 23 leerlingen, wel
ke in 1862-63 op de latijnsche school waren,
er 17 seminarist waren.
liet was dus een feit geworden, dat een
meisje niet geschikt was voor gymnasiaal
onderwijs, althans niet geacht werd op een
dergelijke onderwijsinrichting thuis te be
lmoren.
Mr. J. Bastert dacht daar blijkbaar an
ders over, want hij richtte op 20 Januari
1899 een verzoek aan den Raad om zijn
dochtertje toe tc laten tot .het admissic-
examen voor het gymnasium.
Omtrent de behandeling van dit verzoek
in de raadsvergadering van 21 Maart 1899
vermeldt de historie het volgende:
„In overeenstemming met de adviezen
van het college van curatoren cn van den
inspecteur der gymnasia, advisecren B. cn
W. tot toelating van dc dochter van den
adressant op het gymnasium, wanneer zij
het vercischte toelatingsexamen met goed
gevolg aflegt."
Men was dus zoowaar al iets gevorderd,
doch geheel overwonnen was er nog niet!
Dit blijkt wel uit de discussie, welke over
dit agendapunt ontstond. Het verslag van
deze raadszitting vermeldt tenminste het
volgende: „De heer Heyligers heeft met ge
noegen gezien, dat curatoren tot het nemen
van een gunstige beslissing op het request
hebben geadviseerd en dat ook het semina
rium van dc oud-bisschoppelijke clerezie,
waaraan ons gymnasium groote verplich
tingen heeft, geen onoverkomelijk bezwaar
heeft tegen het toestaan van het verzoek.
Anders zou 6preker uit billijkheidsgevoel
genoodzaakt geweest zijn tegen te stem
men. Dc heer Van Beek wenscht tc worden
ingelicht of in het besluit tot toelating van
dc dochter van den heer Bastert zal zijn
begrepen, dat voortaan het gymnasium ten
allen tijdo toegankelijk zal zijn voor vrou
welijke leerlingen.
Dc lieer Van der Want had dezelfde vraag
willen doen. De voorzitter meent hierop tc
mogen antwoorden, dat de bedoeling blijkt
uit het advies zélf van B. en W., dat enkel
6trekt om goedgunstig te beschikken op dit
verzoek. Daardoor blijft gchcci ongeprae-
judicieerd do vraag hoe in 't vervolg zal
worden gehandeld. Wanneer er later rcdei
nen mochten zijn, om andere vrouwelijke
leerlingen niet toe te laten, dan is daartoe
den Raad volledige vrijheid voorbehouden.
Het is althans dc bedoeling van B. en W.
geweest om op de kwestie zelve niet tc prac-
judiciecrcn.
De heer Van Beek is door dit antwoord
niet geheel voldaan. Wanneer eenmaal op
dezen weg een stap is gedaan, dan is het
moeielijk aan andere meisjes don toegang
tot hot gymnasium te weigeren. Spreker
had gaarne gewild, dat in het advies van
B. en W. was uitgedrukt, dat alleen meisjes
kunnen worden toegelaten, voor zoover niet
de plaatsen door jongens zijn bezet.
Dc voorzitter zegt, dat B. en W. hun ad
vies j uist daarom zoo hobben ingekleed als
zij deden, opdat dan overwegingen door den
vorigen spreker bedoeld, naderhand van in
vloed kunnen zijn op een alsdan door den
Raad te nemen besluit. Spreker heeft reeds
gezegd en herhaald, dat de Raad naar zijne
meening geheel vrij blijft, om, wanneer la
ter een ander rekest inkomt, dergelijke
overwegingen te doen gelden.
Conform het prac-advies wordt z. li. st.
besloten."
Op 8 Mei 1900 kwam een dergelijk ver
zoek. Dit werd geadviseerd om toe te staan
met de bepaling, „dat, indien hare toelating
aanleiding mocht geven tot splitsing van
ecne klasse, dc vergunning eindigt." Dit
voorstel werd ook z. h. st. aangenomen.
liet was dus vroeger geen sinecure om
een dochtertje een .klassieke opvoeding te
laten geven. Om dat gedaan tc krijgen wa
ren er zelfs raadsvergaderingen noodig.
Thans, ruim dric-cn-dcrtig jaar later, is er
vvèl iets veranderd, want nu zijn er van dc
ongeveer 180 leerlingen van ons gym, 80
meisjes! En gelukkig.
Aan den lezer om te oordcelen of liet
hierboven verhaalde een film is ja dan
neen; een tragedie of een blijspel!
Een kijkje in een der mooie gangen in het nieuwe gebouw. Duidelijk ziet men hier
de lichtspeling door de rij pilasters, welke de garde-robe aan het oog onttrekt.
De Philinea-buizen doen het, zooals de foto laat zien, zeer goed.
hinein" kijken. De gordijnen zijn, waar ze
ten minste al niet hcelemaal verdwenen
zijn, gescheurde, gerafelde, verfomfaaide
lorren. Daar zullen wc dan voor liet laatst in
onze oude banken zitten. Hoeveel uren heb
ben we er niet in doorgebracht, in die
lompo ongemakkelijke banken, die wc zoo
nu en dan werkelijk tot plankjes verwerkt
hebben. Maar toch verbonden ze ons, door
hun bladen vol gegrift met geestig
heden cn tevens wijsheid van vorige gene
raties. Hier wacht ons nu geen winter
meer, die onbarmhartig binnen dringt door
kieren cn scheuren cn waartegen onze oudo
potkachels niet konden opbranden, hoe
goed wc ze ook hadden lecren stoken.
Nu is dc ontbering geleden! Morgen gaan
dc deuren van het nieuwe Gymnasium voor
ons open en zullen wo iedcrcn dag, neen,
ieder uur weer volop gaan genieten van
wat ons daar geboden wordt.
Fijn!
LEERLING.
