Wat
brengt
3 Oct. a.s?
MEDEDEELING
BIJKANTOOR TE AMERSFOORT
BETALING VAN
ABONNEMENTS
GELDEN PER GiRO
Woensdag 27 September 1933 AMERSFOORTSCH DAGBLAD
32 e Jaargang No. 76
VIERDE BLAD
DE OVERSTROOMINGEN IN
SLOVENIE
TAMPICO EEN
PUINHOOP
GESPANNEN TOESTAND
IN IERLAND
ZWARE VERLIEZEN DER
BRITSCHE LUCHTVAART
DE KABINETSCRISIS IN
EGYPTE
TOESTAND IN 'T VERRE
OOSTEN VERSCHERPT
VECHTLUSTIGE STEMMING
TE GENEVE
ONZE TAAL
Nieuwe en Oude taalvormen
ADVERTENTIËN
ABONNEMENTEN
J. LAMBRECHTS
Oude Soesterweg 109
ADM. AMERSFOORTSCH DAGBLAD!
Het ergste achter den rug?
Belgrado, 26 Sept. (H. N.) De over
stroomingen beginnen te verminderen, door
dien de toevoer van water uit Slovenië ge
ringer wordt. In Agram valt de Save snel.
In Kroatië zijn de dijken van deze rivier op
vier plaatsen doorgebroken, zoodat groote
gebieden overstroomd werden, doch de
ramp kwam hier niet zoo onverwacht
als in Slovenië, zoodat nog voorzorgsmaat
regelen konden worden getroffen. In het
dal, waarin het dorp Stroega gelegen is,
heeft het water volgens het blad Wreme
een hoogte van 35 Meter bereikt, zoodat
slechts de kerktoren nog te zien is. De kerk
zelf ligt op een heuvel. De pastoor, die
overtuigd was, dat het water de kerk niet
zou bereiken, weigerde het dorp te verla
ten. Hij was echter gedwongen een toe
vlucht in den toren te zoeken en werd op
zijn hulpgeroep ten slotte met behulp van
een roeiboot gered. Talrijke huisdieren zijn
omgekomen, welker lijken in het water
ronddrijven.
De wervelstormcatastrophe
in Mexico
New-York, 26 Sept. (V. D.) De door den
geweldigen wervelstorm voor het grootste
deel verwoeste Mexicaansche havenstad
Tampico biedt het beeld van een ruïne. De
havenwerken zijn gedeeltelijk vernield. Een
Duitsch en een Noorsch stoomschip zijn
ernstig beschadigd. Tal van schepen zijn op
drift geraakt of aan land gedreven. De niet-
vernieldc officieele gebouwen, de kerken,
hotels en particuliere huizen zijn geheel
met gewonden gevuld. Een geheel gcyuld
ziekenhuis en een elcctrische centrale zijn
ingestort. De opruimingswerkzaamheden
worden ten gevolge van de groote overstroo
ming buitengewoon bemoeilijkt, aangezien
tal van rivierdijken zijn gebroken. Voor de
kleine steden en dorpen wordt het ergste
gevreesd.
M ex i co-City, 26 Sept. (V. D.) In de
door den wervelstorm vrijwel geheel ver
woeste havenstad Tampico heeft men tot
dusver 52 dooden en 500 gewonden gebor
gen. De kleine Mexicaansche stad Cardenas
in den staat San Louis i6 eveneens door
den cycloon geteisterd. Hier zijn 350 huizen
volkomen vernield. De toestand der inwo
ners is troosteloos.
Mexico, 27 Sept. (V.D.) De nadere bij
zonderheden, die langzamerhand uit de ver
woeste stad Tampico binnenkomen, beves
tigen wat men gevreesd had en overtreffen
dikwijls de ergste verwachtingen. De rivier
Tamesi is buiten haar oevers getreden cn
heeft de meeste straten der stad 3 Meter
onder water gezet. Vliegtuigen kunnen on
mogelijk in de omgeving landen en de le
vensmiddelen en andere voorraden, die de
vliegers meevoeren, worden van geringe
hoogte omlaag geworpen. Het aantal slacht
offers kan nog steeds niet worden vastge
steld, aangezien men bij het. opruimings-
werk voortdurend nieuwe lijken vindt. Al
leen reeds uit de puinhoopen van het zie
kenhuis zijn 87 dooden geborgen. Vele per
sonen, die niet onder het puin der instor
tende huizen werden bedolven, kwamen in
het water om. De wervelstorm heeft alle
verbindingen met de buitenwereld ver
nield. Berichten worden slechts ontvangen
en verzonden met behulp van de radioin
stallaties der in de haven liggende sche
pen. Voortdurend wordt draadloos om meer
levensmiddelen, verband- en geneesmidde
len, doktoren en verpleegsters gevraagd. De
spoorwegverbindingen zijn geheel vernield.
Twee passagiers- en twee goederentreinen
zijn spoorloos van den aardbodem verdwe
nen. Alleen reeds de aan de spoorwegen
aangerichte schade wordt op V/s milliocn
dollar geschat, terwijl het te Tampico ver
nielde Engelsche kapitaal geraamd wordt
op drie millioen pond sterling. De president
van Mexico, generaal Rodriguez, heeft
tot de geheelc bevolking een oproep ge
richt, om de bewoners cn slachtoffers van
Tampico te steunen. De minister van bin-
ncnlandsche zaken heeft zich per vliegtuig
naar het geteisterde gebied begeven, om
zoo veel mogelijk zelf het opruimings- en
reddingswerk te leiden
Te Cardenas in den staat San Louis, zijn
lot nog toe 20 lijken geborgen.
Plunderaars en lijkenschen-
ners zullen op staanden voet
worden doodgeschoten.
Mexico City, 27 Sept. (V.D.) De mili
taire gouverneur van Tampico heeft veror
dend, dat plunderaars cn lijkenschenners
bij standrecht doodgeschoten zullen wor
den.
Reeds zijn zes plunderaars, die in de
puinhoopen der verwoeste stad hun luguber
bedrijf uitoefenden, gearresteerd en op
staander» voet terechtgesteld. De gouver
neur heeft de Amcrikaansche regeering me
degedeeld, dat do vloedgolf een groot aan
tal dooden heeft weggespoeld. Het aantal
gewonden is zeer groot. Alleen reeds in de
noodambulance liggen 268 gewonden. In
het geheele gebied heerecht gebrek aan
drinkwater cn levensmiddelen.
Te Tampico is 25 van de huizen totaal
vernield en de overige 75 zwaar bescha
digd. Tc Cardenas werden 350 huizen ver
nield. Tot nog toe zijn hier 25 dooden ge
borgen.
Het in de haven van Tampico voor anker
liggende Duitschc stoomschip Ordiac sloeg
in den stroom los cn kwam in botsing met
de Engelsche Baron Nairn cn do Ameri-
kaansche Sapincro. Alle drie schepen wer
den beschadigd.
Het Mexicaansche congres heeft een cre-
diet van 1 millioen pesos voor het reddings
werk beschikbaar gesteld. Het corps diplo
matique heeft de Mexikaansche regcering
zijn deelneming betuigd.
Volgens te Londen hij dn directie van de
Koninklijke Shell ontvangen berichten zijn
er bij de verwoesting van Tampico geen
slachtoffers te betreuren bij het personeel
van de petroleummaatschappij „El Aquila",
een der bij de Koninklijke Shellgroep aan
gesloten maatschappijen.
Bij deze maatschappij zijn ook eenigc
Nederlanders in Tampico werkzaam. Om
trent de bezittingen der maatschappij zijn
nog geen berichten ontvangen.
Zal O'Duffy worden
gearresteerd
Dublin, 27 Sept. (V.D.) Naar hedenmor
gen te Dublin verluidde, zou een arrestatie
bevel zijn uitgevaardigd tegen den leider
der vcreenigde nationale Icrsche partij, ge
neraal O'Duffy. Tegen den secretaris-gene
raal der blauwhemdcnorganisatic comman
dant Cromin werd reeds gisteren een arres
tatiebevel uitgevaardigd, terwijl drie voor
aanstaande leden van de Cosgravc-parlij,
O'DUFFY.
waarvan twee lid van het parlement zijn,
heden voor de militaire rechtbank moeten
verschijnen. In den afgeloopen nacht kwam
het te Dublin tot bloedige onlusten in de
O'Connellstrcet, waar een opgewonden me
nigte de gebouwen van de bierbrouwerij
Bass, Ratcliff cn Grctton met stcencii
bombardeerde cn vervolgens bestormde.
Ook de politie, die met don gummistok
moest optreden, werd met steoncn ontvan
gen. Na een verbitterd handgemeen moes
ten 15 zwaar gewonden naar het zieken
huis worden overgebracht.
DE AARDBEVING IN DE ABRUZZEN.
Rome, 26 Sept. (V. li.) Een overzicht van
de door dc aardbeving in de Abruzzen aan
gerichte schade geeft tot resultaat: in do
provincie Aquila zijn elf gemeenten door dc
aardbeving getroffen. In tie provincie Chieti,
die het ergst geteisterd is. zijn veertien
plaatsen door de aardbeving getroffen.
Hierbij zijn 10 dooden gevallen cn 150 ge
wonden; 1500 huizen zijn beschadigd, hier
van zijn 200 verwoest. In de 6tad Sulmona
bedraagt het aantal beschadigde huizen
2300, waarvan er 300 onbewoonbaar zijn ge
worden. Veel geringer is de 6chadc in de
provincie Pescara. In totaal zijn, naar men
verwacht, niet meer dan 15 personen gedood
en 200 gewond. ITet ministerie voor open
bare werken heeft 100,000 lire voor de eer
ste hulp ter beschikking gesteld.
GEEN CONCORDAAT MET MOSKOU.
Moskou, 26 Sept. (V. D.) Dc Russische
officieele instanties verklaren, dat het be
richt inzake het hervatten van diplomatieke
betrekkingen tusschen Moskou.en liet Va-
ticaan door tusschcnkomst van Italië niet
in overeenstemming is met de feilen.
ERNSTIG ARBEIDSCONFLICT TE
MANCHESTER
Manchester. 26 Sept. (V.D.) Gisteren
zijn onderhandelingen gevoerd tusschen
vertegenwoordigers van werkgevers en
werknemers in de Manchester katoenindu
strie, in verband met het voornemen der
werkgevers, het aantal weefgetouwen per
wever uit te breiden met gelijktijdige ver
mindering van het tarief per weefgetouw,
ten einde aan de Japansóhe concurrentie
het hoofd te kunnen bicden. In de gisteren
gehouden conferentie kon geen overeen
stemming worden bereikt*
Londen, 27 Sept. V.D. De Engelsche
luchteskaders, die van de gemeenschappe
lijke vlootmanocuvros uit Schotland te
rugkeerden, hebben gisteren eenigc zware
verliezen geleden. Nabij Northumberland
raakten de vliegtuigen in een dichten mist.
Een bombardementsvliegtuig stortte neer
cn vloog in brand. De beide inzittenden
kwamen in dc vlammen om. Een ander
vliegtuig stortte eveneens neer en werd
ernstig beschadigd. Ken derde vliegtuig
werd bij een noodlanding zoo goed als ge
heel vernield, terwijl een vliegtuig vermist
wordt.
In totaal moesten elf vliegtuigen nood
landingen maken.
Al ex an drie, 25 Sept. (V.D.) Na het af
treden van de rogeering-Sidky Pasja is
thans dc president van den senaat Ahdel
Jchia Pasja, die tegelijk met het kabinet
Sidky Pasja was afgetreden, met de vor
ming van een nieuwe regeering belast.
Abdel Jchia Pasja, die te Parijs vertoefde,
is in verband hiermede ijlings naar Egypte
teruggekeerd cn zal morgen te Alexandrie
aankomen.
Tokio, 25 Sept. (V.D.) Uit Peking wordt
gemeld, dat Zondagochtend een vliegtuig
boven dc stad verscheen, dat strooibiljetten
uitwierp, waarin den onder leiding van ge
neraal Fang Tsjcng Woo staande troepen
werd geadviseerd de gedemilitariseerde
zóne voor Dinsdag a.s. te middernacht te
ontruimen, aangezien anders geweld zal
worden gebruikt. De sterkte der Chincesche
vrijschaven, die zich ten Noorden van Pe
king in de gedemilitariseerde zóne bevinden
worden op ruim 70.000 man geschat.
Rusland neemt troepen uit het
Verre Oosten terug.
Tokio, 25 September (V.D.) Vol-gcns in
lichtingen, welk'3 militaire kringen zijn ge-
- Worden; verplaatst dc Sovjetregccring thans
liO.OOO man troepen, die' aan do Siberische
•grens zijn geconcentreerd, westwaarts. Do
geleidelijke terugnoming van Sovjettroepen
uit het Verre Oosten wordt volgen dezo Ja-
pansch e kringen in verband gebracht met
den gespannen toestand, welke tusschen
Duitschland en de Sovjetunie bestaat,
evenals met den toestand in dc Ockrainc.
De arrestatie der Russen.
Een telegram uit Charbin bevestigt, dat
vijf Russische ambtenaren van den Noord-
Mandsjoerijschcn spoorweg zijn gearres
teerd, beschuldigd van het schenden van
vertrouwen. Zij zullen worden ingesloten.
Volgens het communiqué van de politic
moeten de bizonderheden hangende het on
derzoek worden geheim gehouden, maar dc
tegenwoordige actie heeft geen politieke be
doeling. Dc actie heeft slechts ten doel de
organisatie van den Noord-Mandsjocrij-
schcn spoorweg op te helderen.
Parijs, 26 September (V.D.). Naar aan
leiding van dc opening van de volkcnbonds
vergadering constateert een groot deel van
de Parijsche pers, dat te Genèvc een vecht
lustige stemming hccrscht. Vooral dc aan
wezigheid van den Duitschcn rijksminister
voor tie propaganda dr. Goebbels wordt
druk besproken, hoewel men do mogelijk
heid laat doorschemeren, dat dc afwezig
heid van den Franschon minister-president
paladier aanleiding voor hem zou kunnen
zijn naar Duitschland terug te koeren, zon
der het woord te nemen.
OOK EEN N.R.A. IN IERLAND?
Dublin, 25 Sept. (V.D.) Naar verluidt,
zou Dc Valera plannen koesteren tot instel
ling van de miniatuur National Recovery
Act voor den Icrschcn Vrijstaat naar het
voorbeeld in dc Vcreenigde Staten van
president Roosevelt. Hij zou na de opening
van den Dail een wetsontwerp willen in
dienen tot liet instellen \an een staats-
credietorganisatie met een bcgin-kapitaal
van 5 millioen pond sterling.
BOYCOT VAN DUITSCHLAND,
Washington, 25 Sept. (V.D.) De voor
zitter van de American Federation of Labor,
W. Green, verklaarde, gisteren, dat de vei
nietiging van dc vakbeweging in Duitsch
land geen andere mogelijkheid overliet, tot
bestrijding van dc Duitsche tyrannic dan
dc boycot van alle Duitschc goederen. Het
vakverbond zal voortaan dezen boycot pro-
pagceren en toepassen.
HIRTSIEFER NAAR HET CONCEN
TRATIEKAMP.
Essen, 26 Sept. (V. D) De voormalige
Pruisische minister voor sociale zaken Hirt
siefer is hedenmorgen te zeven uur naar
het concentratiekamp Wupperthal-Beycn-
burg overgebracht.
Het afgesloten vereenigingsjaar van
het Genootschap „Onze Taal"
geeft reden tot tevredenheid
In „Onze Taal orgaan van het gelijk
genaamde genootschap, komt een artikel
voor over „Oud en Nieuw," waarin aardige
opmerkingen worden gemaakt over liet in-,
sluipen van vormen, die geleidelijk burger
recht verkrijgen. B.v.:
„Opletten cn z i c li indenken
worden tegenwoordig meer cn meer over
gankclijk gebruikt. („Heb je dat opgelet?"
Ik kan me dat niet indenken") Gruwelijk
om te liooren (of te lezen) voor wie geleerd
heeft: „Heb je daarop gelet?" en: „Ik kan
me daar niet in denken". Maar nóg een ge
neratic en deze laatste vormen zullen mis
schien even foutief worden geacht als wij
het nu de eerste doen.
Je dat. Doorcenhaspeling van twee zegs
wijzen: „je ware" en „dAt" („het is niet je
ware" of ook wel „het is niet je" zei men
voorheen en: „Het is niet dAt"). Doch wat
schaadt die verhaspeling?
Ten aanzien van het gedachteloos over
nemen van vreemde woorden, mag men
een dergelijke min of meer passieve (al
thans niet agrressicve) houding niet aan
nemen. Omdat men daarbij niet meer te
doen heeft met een louter binnenlandscli
maar met een internationaal proces, een
binnenhalen van uitingen van een vreem
den volksgeest. Nu kan dat zeer goed en
gezond zijn voor een volk, maar het moet
niet gedachteloos, niet te veel en
niet te een zij d i g geschieden. Want dan
raakt de kern van het volksleven, de eigen
geest, in gevaar. Met het oog op dAt ge
vaar is dan ook juist ons Genootschap op
gericht"
Do schrijver heeft het ook over bewus
te vormen van vernieuwing. Op dit gebied
moet men zéér voorzichtig zijn. Men moet
in elk geval heel zorgvuldig nagaan, of de
nieuweling wel is gevormd in zuivere na
tionale taalverwantschap.
„Op grond van tekortkoming in dat op
zicht blijven wij b.v. het woord „vliegenier"
bestrijden (wij hebben dat als 't ware zien
maken en weten precies, wie de auteur is)
dat gevormd js door de verbinding van een
werkwoordstam mot den uitgang -nier.
Dezen uitgang vindt men echter nagenoeg
altijd verbonden met een substantief
vorm wij denken aan piekenier, tuinier,
rentenier, aalmoezenier, pontonnier, enz.
zoodat, naar analogie, een vliegenier
iemand is die een vlieg hanteert, bewerkt,
gpniet, uitdeelt, ineen zet, enz. Het komt
ons voor, dat men zicli zulke creaturen, die
niet populnir-spontaan zijn geboren, maar
door een schrijver met onvoldoende taai-
zorg zijn bedacht en door zijn lezers onna
denkend zijn overgenomen, zoo lang moge
lijk moet bestrijden. Want zij tasten de taal
aan, niet in toevalligheden en lijdelijkhe
den, maar in wat sinds langen tijd steeds
tot. haar wezenstrekken heeft behoort."
Elders beveelt een der leden instede van
het niet heelemnal juiste „rondschrijven*
het woord „ommcschrift.' of „ommeschrij-
ven" aan, analoog aan „ommegang" (waar
om niet „omzendbrief"? red U. D.). Hij
vestigt ook dc aandacht op „ten spijt" in
plats van „trots" cn meent het woord
„schakclman" in do plaats tc moeten stel
len van „trambestuurder" (wij gcloovcn dat
hij hier al te puristisch to werk gaat
red. U. D.)
Het Genootschap houdt 7 October a.s. zijn
jaarvergadering. Uit de in verband daar
mee gepubliceerde verslagen blijkt, dat het
thans afgesloten vereenigingsjaar reden
heeft gegeven tot tevredenheid. „Al hebben
verscheidene leden in verband met de cri-
sis bedankt, het aantal leden steeg toch nog
van 180 en één donateur tot 191 en één
donateur.
„Dc verhouding van ons Genootschap tot
het Alg. Ned. Verbond gedurende het afge
loopen vereenigingsjaar is van vriend-
schappelijken aard geweest. In den loop
van het jaar kwam een overeenkomst tot
stand, waarbij werd bepaald, dat het
A.N.V. en Onze Taal over en weer van
elkanders organen zouden kunnen gebruik
maken en wel voorshands in dezen vorm,
dat De Taal wacht, wanneer zij zou twijfe
len aan de toelaatbaarheid van een woord,
dit door ons Bestuur aan het oordeel van
onzen Raad van Deskundigen zou kunnen
doen onderwerpen. En dat wij, wanneer
ons in een taalkwestie eenig optreden naar
buiten gewcnscht mocht lijken, ons daartoe,
door Dc Taahvacht, tot het A.N.V. zouden
kunnen wenden."
OSCAR MENDLIK.
Een hooge onderscheiding.
Den Hongaarschen zeeschilder Oscar
Mendlik is, naar het HblcL verneemt, het
Gouden Kruis van Verdienste 2e klasse van
Hongarije verleend.
Oskar Mendlik woont al jarenlang to
Acrdenhout. Zeestukken van zijn hand zijn
meermalen bekroond. Zijn kunst ia ook te
Amsterdam, in het Stedelijk Museum, verte
genwoordigd.
MOTORBOTTER DOOR ONDERZEEBOOT
AANGEVAREN.
Opvarenden gered.
Gisteravond is in het Schulpengat bij den
ITcldcr de motorbotter II. D. 7 door de on
derzeeboot O. 13 aangevaren. Dc onderzee
boot kwam van een oefening terug en liep
in dc lichtlijn het Schulpengat binnen,
terwijl een ander marine vaartuig, de Friso,
het gat uitliep. Zooals later bleek, bevond
zich juist vóór de Friso een botter, waar
van de lichten in die van de Friso vielen.
Eerst op het laatste oogenblik kwamen de
lichten van den botter los.
De O. 13 raakte den botter juist achter
den voorsteven, waardoor een gat in den
boeg ontstond. De drie opvarenden, de
eigenaar-schipper J. Sluyter en di visschers
v. d. Loo en Kroon konden aan boord van,
dc 0.13 genomen worden, doordat deze door
een handige manoeuvre vrijwel direct
langszij den botter kon komen. Een poging
om den botter mee te sleepen mislukte,
daar dezo te veel water maakte Losgelaten,
dreef de botter met den sterken stroom
snel af cn zonk binnen vijf minuten.
worden ook aangenomen
door ons
Onze bij den GIRO-DIENST aangesloten abon-
né*3 wijzen wij op de bestaande gelegenheid
om de abonnementsgelden voor het Amers-
foortsch Dagblad ieder kwartaal AUTO
MATISCH van hun giro-rekening te doen af
schrijven. Deze automatische afschrijving
brengt met zich een besparing van incasso
kosten, geen geloop met de kwitantie aan de
deur en voor ons een vereenvoudiging van de
Administratie.
Abonné's, die ons ingaande 1 October willen
machtigen abonnementsgelden automatisch
van hun postrekening te doen afschrijven, ver
zoeken wij opgave van hun naam en adres,
opdat wij een machtigings-formulier ter invul
ling kunnen toezenden.
