ONS NIEUWE GYMNASIUM GEREED
ONS GYMNASIUM VOLTOOID DE LATIJNSCHE SCHOOL
PALEIS VOOR DE
LEERLINGEN
HOE DE BOUWPLANNEN
TOTSTANDKWAMEN
Zeer praclische inrich
tine,, waaraan iedere
luxe vreemd is
Licht en lucht zijn
er in overvloed
De laatste dagen is er koortsachtig ge
welkt aan ons nieuwe gymnasium aan de
Barchman Wuylierslaan, dat thans geheel
•gei oed is. Vrachtauto's reden of on aan om
de materialen, welke nog ondergebracht
moesten worden, aan tc voeren en om het
geen voor dc verdere voltooiing van het ge
bouw niet mc?r noodig was, weg te voeren.
Werklieden van Openbare werken waren
druk bezig om het terrein rond het gebouw,
waar in den komenden zomer beplanting
zal komen, een dragelijk aanzien te (geven.
En temidden van dit geroezemoes verhief
zich het nieuwe gym, dat den naam Van
Oldcnbarnevelt-gymnasium zal dragen.
Links van den ingang vóór het gebouw zien
wc dan ook het bronzen borstbeeld van Jo-
han van Oldenbarncvelt op een overeen
komstig den stijl van het gebouw gemetseld
voetstuk.
liet -gebouw staat daar op den hoek van
dc Groen van Prinstererlaan als een brok
architectuur van onzen modernen tijd, dat
uitdrukking geeft aan den wensch van den
architect, die ernaar gestreefd heeft om een
gebouw tc ontwerpen, dat practisch zoowel
als architectonisch aan dc eischen voldoet,
welke aan een gebouw als dit gesteld moe
ten worden.
Wij hebben in Juli reeds een en ander
over deze schepping van onzen stadsarchi
tect, Ir. C. B. van der Tak Jr., geschreven.
Toon was het gebouw evenwel nog lang
niet in een zoovu» 'gevorderd stadium ge
komen, dat men positief een oordeel kon
vellen. Thans echter, nu het gereed is, zijn
wij in onze mecning versterkt, dat het nieu
we gym een zeer practisch maar daarom
niet weelderig-bouwwerk is. Het gebouw
valt door zijn uitcrlijkcn vorm bijzonder op.
De architectuur van dc gevels met hun
groot aantal kleine raampjes geeft, opper
vlakkig gezien, den indruk van somberheid,
doch wie even aan de andere zijde van de
buitenmuren blikt, zal direct ervaren, dat
bet daglicht vrijelijk en in 'groote hoeveel
heden kan binnen treden. Wat het buiten
aanzicht betreft, de majestueuze verheffing
in den gevel boven den ingang, de toren als
wij het zoo noemen mogen, vormt een
fraaie afsluiting van den hoek. Deze „toren"
is echter geen loos ornament zonder meer;
de tijdsomstandigheden lieten niet toe, dat
er nutteïoozc ornamenten aan of op liet ge
bouw kwamen, reden waarom de architect
in dezen toren op dc tweede verdieping het
handteskcnlokaal heeft ontworpen. Door dc
vele ruiten, welke in den toren zijn aange
bracht, valt een hoog zij-licht binnen, waar
door in het lokaal geen schaduwen zijn.
De indeeling van het gebouw is zeer prac
tisch, daar men de lokalen voor onderwijs
in een bepaald vak bij elkaar heeft ge
bouwd. Zoo vinden wij hijvoorbeeld in den
vleugel welke wij, gezien van dc B.-W.laan
links zien, de lokalen voor het naluurkun-
de-onderwijs, het natuurkunde-practicum-
lokaal en de werkruimte voor den ama
nuensis; langs de gang evenwijdig aan dc
B.W.-iaan vinden wij boven en beneden zes
normale leslokalen, terwijl in den vleugel
langs dc Groen van Prinstererlaan zijn on
dergebracht dc lokalen voor dc natuurlijke
historie, dc plantenkas en een wachtlokaal
voor leerlingen buiten onze gemeente. In dc
hall beneden vinden we de hoofdtrap en
daarnaast een wachtkamer en do kamer
voor den concierge.
Rechts aan het eind van de lange gang,
welke evenwijdig loopt van dc B.W.-laan
vinden we den toegang tot het gymnastiek
lokaal, dat tevens dienst moet doen als
aula. Vandaar dan ook, dat hier een kleine
tooneclruimte is aangebracht. Bij dit lokaal
is een kleedruimte, welke toegang geeft tot
liet achter het gebouw gelegen sportterrein.
Van het gymnastieklokaal kan men door
een luik in de keuken van de conciërgewo
ning komen; dit is gemaakt om dc bedie
ning op avonden, dat in de aula een hijeen-
komst wordt gehouden, te vereenvoudigen.
Wanneer rncn de hoofdtrap opgaat komt
men op do eerste verdieping weer in een
hall, waaraan de kamer van den rector is
gelegen. Links heeft men weer een gang
waaraan zijn gelegen Uet leslokaal voor
aardrijkskunde, dc werkkamer voor den
amanuensis scheikunde, het scheikunde
leslokaal en het lokaal voor scheikunde
practicum. Rcchls lie.Tl men weer een lange
gang waaraan zes leslokalen liggen en aan
het einde, tegenover dc trap welke naar be
neden voert, dc kamer voor dc curatoren,
welke tevens als boekerij moet dienst doen.
Aan het eind van dc benedengang is dc do-
ccntcnkamer.
Zooals gezegd, is op dc tweede verdieping
liet tcekcnlokaal met een lokaal voor mo
dellen (van gips tusschen do eerste cn
tweede verdieping ingebouwd. Van het tce
kcnlokaal kan men op een betegeld dak ko
men, waar 's zomers ook teckcnlcs gegeven
kan worden.
Wat de verdere inrichting van het ge
bouw betreft, deze is modern, doch eenvou
dig. De muren van de gangen zijn bespoten
met gele bclon-emaille, dc stalen ramen en
deuren zijn van buiten geverfd met alumi
nium verf cn van binnen blauw; de kap
stokken, trapleuningen, deurkrukken en
lampen zijn verchroomd, terwijl door het
hcelc gebouw naadloozc roodbruine Der-
masvloeren zijn gelegd.
In alle lokalen zijn nieuwe stalen scliool-
meubelcn aangebracht. Bijzonder veel zorg
is besteed aan de inrichting van d* lokalen
voor natuur- en scheikunde. In de beide la
boratoria vindt men de nieuwste experimen-
teertafels met aansluitingen voor gas-,
water-afvoer, benevens stopcontacten voor
gelijk- en wisselstroom. In het lokaal voor
scheikunde-practicum is tevens een speciale
afzuiginrichting aangebracht voor het ne
men van proeven, w aarbij reacties met zwa
vel-walcrstof cn andere onwelriekende gas
sen en vloeistoffen, plaats vinden.
Voor dö vensters zijn speciale lichtafslui-
tende gordijnen aangebracht. Op dc gangen
zijn overal zoogenaamde Philinea-buizcn ge
monteerd, welke tegelijk dienst doen al9
lamp en als verlichtingsornament. Dc gar-
derobo langs de gangen is aan het oog ont
trokken door een rij pilasters. Onder de
kapstokken loopt een verwarmingsbuis,
welke in natte jaargetijden de klc»ding
droog maakt.
Het hecle gebouw wordt verwarmd door
2 met cokes en 1 met gas gestookte verwar
mingsketels, welke geplaatst zijn in den
kelder. De gasketel voorziet in het voor- en
najaar in de benoodigde warmte.
Dc leerlingen zullen nu niet meer met te
genzin naar het „hok" gaan, zij zullen
voorlaan naar ccn schoolgebouw gaan, dat
werkelijk ccn van do besten in ons land ge
noemd kan worden.
In totaal hebben de bouwkosten bedragen
ongeveer f 355.000.waarvan f 1S0.G00 voor
bouwkosten gebouw, teeken- en toezicht-
kosten; f 35000.voor inrichting, school-
mcubclcn, stoffecring cn inrichting der la
boratoria, exclusief leermiddelen; f 20.000.
voor clcctrisclic installatie, schakelborden,
enz.; f 15.000.voor centrale verwarming;
f 73.000.grondkosten, f 15.000.\oor tuin
aanleg en omrastering cn f 15.000.voor
leermiddelen.
Het bouwwerk is uitgevoerd onder archi
tectuur van Ir. v. d. Tak, onder leiding van
den hoofdopzichter, den heer II. van Zwie-
tcn Jr. cn den opzichter C. W. van Schoone-
veld. Hoofdaannemer is geweest de N.V.
Aannemersbedrijf v.h. T. van Iloogevest al
hier.
De oudst bekende huisvesting der Latijnsche school aan de Appelmarkt.
In het rechtsche gebouw was tot 1622 de Latijnsche school gevestigd, daarna werd
het tot waag ingericht.
Het gymnasium behoort niet tot dc popu
laire schooltypen
Ongetwijfeld was de oude Latijnsche school
dat wel in den tijd waarin zelfs de dienst
meisjes de Latijnsche liederen nazongen,
waai van de schooljeugd de straten van de
oude stad deed weergalmen, en het spreken
van Latijn onder de burgerij tot de alge
meen bekende kundigheden behoorde.
Maar toen was dan ook dc Latijnsche
School het eenige instituut van onderwijs
voor de rijpere jeugd, de eenige opleidings
school voor kerkelijke en wereldlijke amb
ten. In de tweede helft van de 19de eeuw
is dat anders gewordende erfgenaam \-an de
c 'de Latijnsche school, het Gymnasium, is
door andere veelsoortige inrichtingen van on
derwijs dermate overvleugeld en in breede
volkskringen onbekend geworden, J:it onder
geteekende, toen hij 14 jaar geleden \-oor de
eerste maal den weg naar het gymnasium
zocht, door niemand kon terecht geholpen
worden, totdat een politieagent hem naar de
„oude kazerne" verwees; en nog dezen zo
mer verscheen ccn regeeringsgecommitteerde
een kwartier te laat up het eindexamen, om
dat de chauffeur van het Stationsplein met
geen mogelijkheid het gymnasium wist tc
vinden.
Het nieuwe gebouw aan de Barchman Wuy-
tierslaan heeft sinds eenige maanden meer
dan anders over het gymnasium doen spre
ken. En hoewel het gymnasium zich wet thuis
voelt in zijn bescheiden positie en aangclrok
I *r wordt door het am a nesciri van
Thomas a Kempiswordt dc belangstelling,
die het Dagblad aan onze verhuizing wijdt,
dankbaar gewaardeerd. Het is geen tijd voer
feestvieren, zooals in. 1926 bij hel 550-jarig be
staan, maar de gebeurtenis van 28 September
mag niet ongemerkt aan Amersfoort's bur
gerij voorbijgaan, omdat alsdan dc aloude
l atijnsche school, die naar de oudste gegevens
in vroegere eeuwen resideerde in het oude
waaggebouw aan dc Appelmarkt, na vele
omzwervingen eindelijk een passende huis
vesting zal ontvangen.
Dr. B. KEULEN.
De fraaie ingang van het Van Oldenbarnevclt-gymnasium, met op den voorgrond
dc bronzen buste van Joh. van Oldenbarnevelt, naar ontwerp van den beeldhou
wer Falise. In den toren boven den ingang is het teekenlokaal ondergebracht.
Na aan vele wenschen tegemoet
te zijn gekomen en moeilijk
heden te hebben overwonnen,
kon met den bouw worden be:
gonnen
Op 1 Mei 1929 mijn functie als Stads
architect aanvaardende, ontving ik 2 Mei
opdracht van Burgemeester cn Wethou
ders, plannen voor het bouwen van ccn
nieuw Gymnasium voor te bereiden. Een
bezoek aan het Gymnasiumgebouw, waar
bij dc Rector wijlen Dr. Ph. II. Peyrot niet
naliet, voor den nieuwbakken Amcrsfoor-
ter, dio ik was, dc „bezienswaardigheden"
van allo kanten tc belichten, verklaarde
die haast! Of do Rector er bij mijn eerste
bezoek erg van overtuigd was „dat het nu
zou gaan gebeuren?" Ik geloof het niet
erg! Het is wel tragisch, dat deze man, lei
der van een zóó gehuisveste onderwijsin
richting, het beloofde land alleen „op pa
pier" en als maquette heeft mogen zien.
Als plaats voor het nieuwe gebouw was
ccn terrein, gelegen achter Hotel Monopole
bestemd. 15 Mei kon een „principe-platte
grond" worden voorgelegd cn 27 Mei gaven
Burgemeester cn Wethouders opdracht, de
plannen op die basis verder uit tc werken.
Zoo vlug zou liet echter niet gaan! Terzelf
der tijd was ook de gemeente Utrecht bezig
aan plannen voor een nieuw Gymnasium
en ontstond verschil van mecning' met Ge
deputeerde Staten van dc Provincie Utrecht
over de „noodzakelijke" eischen. aan een
dergelijk gebouw te stellen. O.a. meende
dit College, dat verschillende lokalen, o.a.
een „Aula" zouden moeten vervallen. Wa
ren de Utrechtsclic plannen reeds verder
gevorderd dan de Amersfoortschc, vanzelf
sprekend zou dc ciscli van grootc sober
heid ook voor Amersfoort gelden! Daarbij
deed zich de moeilijkheid voor. dat door
mij aan de K0nir.gir.nei0.ar het gymnastiek
lokaal cn daarboven dc Aula was gepro
jecteerd, om architectonisch ecnig „tegen
wicht" te vormen naast liet hoogc gebouw
Monopole; verviel deze Aula, dan werd
liet gebouw zoo laag. dat écn bevredigende
oplossing zeer moeilijk 1e verkrijgen zou
zijn. Het projcctccren van leslokalen boven
i et gymnastieklokaal was uitgesloten, om
dat de orienteering op het Noord-Westen
dit belette. Bedenkt men daarbij dat school
lokalen bij voorkeur geprojecteerd worden
met do ramen op liet Zuiden cn dat de
ramen van de school dus aan de Prins
Hendriklaan zouden komen, wat voor een
rustig lesgeven ongewenscht is cn verder 't
terrein te klein wks om bij het gebouw
ccn sportterrein te projecteeren, dan ver
klaart dat alios, dat ik B. en W. adviseerde
óf de Prins Ilcndriklaan om tc leggen tot
direct achter Monopole cn het Gymnasium
terrein tc vergrooten met liet terrein, waar
nu het Belastingkantoor op gebouwd wordt,
of een ander terrein aan tc willen wijzen aan
de Barchman Wuylierslaan. in hot Hel
lestraatkwartier, óf bij Nederberg. Eon ter
rein aan do Barchman Wuylierslaan zou
het voordeel hebben, dat daar bij liet ge
bouw, eventueel mede tc gebruiken door
dc R.H.B.S., een flink sportterrein kon wor
den ingericht,. Inmiddels was te Utrecht
een conflict ontstaan cn waren dc plannen
door Gedeputeerde Staten afgekeurd. Bur
gemeester cn Wethouders droegen mij op
om te onderzoeken, welke voorschriften in
acht genomen moesten worden, om derge
lijk© moeilijkheden to voorkomen. Omdat
Utrecht zicli tot den Minister van Onderwijs
wendde, adviseerde dc Inspecteur voor het
Gymnasiaal Onderwijs, Dr. C. J. Vinkc-
sleyn, dc Amcrsfoortschc plannen stop tc
zetten, tot dat vaststond, welke „normen"
ook voor Amersfoort zouden gelden. Toen
de Stichting Onze Lieve Vrouw ter Eem
bereid bleek hare eigendommen, gelegen
aan dc Barchman Wuyticrslaan, af tc
slaan, was het bouwen van liet Gymnasium
daar ter plaatse mogelijk geworden. Dc
Inspecteur werd ernstig ongesteld, dc be
sprekingen werden voortgezet met den In
specteur Dr. H. A. J. van Swaay. Eindelijk
was het zoover, dat ik 17 Juli ccn schets
ontwerp met bcgrooting kon indienen cn
27 Augustus nam dc Gemeenteraad het
voorstel van B. cn W. aan, om tot bouwen
ever tc gaan. Zoover waren wij echter nog
niet! Ged. Staten meenden, dat het Amers-
foortscho plan nóg verder vereenvoudigd
ken worden. Allo besprekingen tc rclcvee-
ren is onnoodig uiteindelijk werd beslo
ten, dat nog 23.000,— bezuinigd zou kun
nen worden.
3 Januari 1931 werd bij Raadsbesluit liet
crediet voor den bouw verleend, verlaagd
tot 372.000,Nadat het terrein aan do
Barchman Wuytierslaan officieel in eigen
dom was overgegaan aan dc gemeente
Amersfoort, ook dat was niet „van een leien
dakje" gegaan, kon tot uitwerking en dé-
tai-leering van do plannen worden over
gegaan. 23 Juni 1932 vond do aanbesteding
plsats cn 7 Juli kon het werk „gegund''
worden aan do N.V. Aannemersbedrijf v.Ii.
T. van Iloogevest, Als voordeelen van de
langdurige voorbereiding kunnen genoemd
werden do mogelijkheid allo tcckenin-
gen, zelfs de détailtcekeningen. en dat zijn
cr voor den dergelijk werk niet weinig, to
vervaardigen vóór dc aanbesteding, terwijl
dc bouwkosten na 1929 aanmerkelijk waren
gedaald. Als belooning wellicht voor allo
overwonnen hindernissen, liet do weersge
steldheid vrijwel tijdens den geheclen duur
van het bouwen weinig te wenschen bver
cn zoo staat dan nu het gebouw gereed om
zijne bewoners tc ontvangen. Rest mij ccn
woord van dank voor do mij door Burge
meester cn Wethouders gelaten vrijheid in
het ontwerp, aan den Rector Dr. B. Keu
len en do docenten voor hunno mede
werking bij het vaststellen van alle eischen
waaraan het gebouw zou moeten voldoen,
aan de hoofdaannccmstcr-aanncmers, werk
lieden en leverancier cn last not least aan
het personeel van den Dienst, mijn mede
werkers.
Ir. C. B. v. d. TAK,
Architect B.N.A.
De bouwmeester, Ir. C. B. VAN DER TAK Jr,
in zijn werkkamer.
