Van der Lubbe's vreemde houding
Boursovenicht
SIMULEERT HIJ OF IS HIJ
ONTOEREKENBAAR?
RIJKSDAGPROCES IN
DE OPEN LUCHT
VELOURS
HOEDEN
C. de Jager
Longest raat 19
DANS BE verhoeks
Zijn antwoorden zijn wèlovcn
wogen en nu en dan niet
van humor ontbloot
Verlegenheid van den beklaagde?
Do president gevoelt misschien ook wel
niet terstond vooral door do woorden
van don commissaris van politio l-Ioiesig.
die zich in denzeifden zin uitliet het
verschil tusschon de raden-communisten en
de gewone communisten, terwijl toch, zoonis
ook gebleken is uit het Roodboek, dat door
bet Van der Lubbe-comité is uitgegeven, er
een wezenlijk groot verschil tusschen de
communisten en de raden-cornmunieten be
staat, zoodat bij de behandeling in Leipzig
bij sommigen het gevoel opkwam, dat men
dit essentieeie verschil niet zien wilde, want
ook de vragen van den president toonden
duidelijk, dat hij niet doordrongen was van
do overtuiging, dat zoo'n verschil bestond
De president realiseerde zich niet, dar een
raden-communisme wel een communisme
is. maar een communisme, dat volkomen
vijandig kan slaan tegenover het partij-
communisme van C.P.H. of K P.D. Een Ne
derlander, dio de verdeeldheid op kerae'ijk
gebied kent, kan zich gemakkelijker vo-r-
stellcn, dat ook op hot gebied van het com
munisme verschillende meoningen en dus
verschillende groepen van aanhangers kun
nen bestaan.
Mot uitzondering van Torglcr en Dimitrof
zagen de verdachten er slecht uit. Van der
Lubho vooral leek zeer zwak en lijdend en
slechts met de grootste moeite gelukte hot
hem zich zij het dan ook met korte z.n-
nejos verstaanbaar te maken. Wie za!
zeggen of het bier onwil dan wel onmacht
betreft?
De accoustiek in de gerechtszaal is zeer
slecht; toen er nog geen luidsprekers ge
plaatst waren, moest men inderdaad zeer
luid spreken om in de zaal verstaan te k.in
nen worden en toen ik als getuige gehoord
werd, heb ik met zeer luide stem gespro
ken. terwijl naderhand toch bleek, dat ir-f
voor de zaal „gewoon spreken" is geweest.
Menigeen zal een gevoel van beklemm.ng
bij zich voelen opkomen, als hij in het open
baar spreken moet en hoewel ik uit ImoMe
van mijn. beroep vrij vaak in het openbaar
heb moeten spreken, moet ik eerlijk toege
ven. dat ik op het gedenkwaardige oqg»n-
blik, dat ik als getuige gehoord zou wor
den. een oogenblik heb moeten vechten te
gen een opkomende emotie, die mij drcig.Ie
te beletten luid te spreken en al duurde «iet
maar een seconde, het gevoel vqd beklem
ming heb ik toch gehad. Zeer terecht merk
te do correspondent van de Nieuwe Rotter-
danische Courant dan ook op, dat, toen le
president den psychiater Bonnhocfer vroeg
naar een verklaring van het fluisteren van
Van der Lubbe, niemand scheen op te mer
ken. dat ook de psychiater bij de beant
woording van die vragen fluisterde! Is net
dan niet aan te nemen, dat de eenvoudige
ion2Pn, die Marinue van der Lubbe was, on
dor den indruk is gekomen van deze wijze
van procosvoeren en daardoor niet bij
machte is met luider stem zich verstaan
baar te maken?
En nu zal de lezer vraeren: ..Ho? is ove
rigons de houding van Van der Lubbe. te
verklaren?" „Is hij versuft?" „Weet hij niet
wat hil antwoorden moet?" „Simuleert hij-
of is hij ontoerekenbaar?" En dan moei «k
verklaren, dat ik tot de eindconclusie ge
komen ben, dat hij zoer goed den loop van
het proces volgt en dat zijn antwoorden niet
zoo idioot zijn als ze wel lijkon.
Langzamerhand is bij mij de overtuiging
gegroeid, dat hij terdege doordrongen is
van de betcekcnis van de vraeren, die hem
gesteld worden en dat zijn antwoorden wél
overwogen zijn cn nu en dan niet van ru
mor ontbloot.
Ken frappant voorbeeld lijkt mij hiervan
wol, dat, toon de president hem vroeg
nn de heropening van de zitting tof-n mij
gelegenheid was gegeven met hem tc spre
ken, of hij met rnij gesproken had, zijn ant
woord luidde: „Neen", welk antwoord grcot j
opzien baarde, waarop dr. Seuffert ver
klaarde, dat liet onderhoud met mij had
plaats gevonden, maar ik moest als getuige
gehoord, verklaren, dat het ondorhoud wel
zéér eenzijdig was geweest, ik had gepraat
en Van der Lubbe had gezwegen. Zijn ant
woord „Neen" aan den president was dus
volkomen juist en zoo zijn er meer gevallen
geweest, waarin zijn antwoorden, hoewel
oogcnschijnüjk dwaas, op de keper be
schouwd, juist waren.
Hierbij zou ik er ook op willen wijzen,
dat m. i. de tolk. als hij zegt: „Van der Lub
be verklaart: „Das kann ich nicht sagen",
zich aan een vergofolijko fout schuldig
maakt; hier zal toch wel in het Hollandsch
gezegd zijn door Van der Lubbe: „Daf kan
ik niet zeggen" en het komt maar aan op
de intonatie, waarin dit gezegd wordt Ligt
de klemtoon op kiln, dan is het juist ver
taald, maar is het niét gezegd met de klem
toon op dat woord, dan is het een uit'ating,
die wij zoo vaak uit den mond van een ar
beider hooren en waarmede hij lot wat
broedsprakig te kennen geeft hot antwoord:
„Ne*n."
En wat beteekont zijn lachen nu en dan
tijdens dc zittingon, waar 't toch gaat oio 'n
zoo groot bezit, als zijn eigen leven? DU kan
op verschillende wijzen worden verklaard,
't Is denkbaar, dat de geweldige omvang, die
aAn dit proces gegeven i6. hom overweldigt
en hij nu en dan van verlegenheid lacht
Het Is ook mogelijk, dat hij lacht om dingen,
die tijdens do zittingen beweerd worden en
die hij onmogelijk als ernst op kan vatten
Hij heeft b.v. zitten lachen, toen onderzocht
werd, of hij in den zomer van 1932 in het
dorpje Sörnewitz bij nazi's heeft gelogeerd,
en het is mij duidelijk opgevallen, dat, toen
den volgenden dag aan den psychiater
Bonnhoefer over dit lachen eonige vragen
werden gesteld, op dit moment Van der
Lubbe moeito deed om zijn lachen tc ver
bergen.
Het is mij in de praktijk ook wel gebeurd,
dat een verdachte bij verhoor, jul6t op ern
stige momenten, uit een soort van ver'egen
hcid lachte.
De tolk, die gebruikt wordt om het Duitsch
in het Nederlandscb over te zetten, aoretkt
een grammaticaal behoorlijk Ncderlandsch.
maar het phonetische Nederlandsch moet
op Van der Lubbe toch ook nu en dan'een
min of meer humorisiischen indruk maken.
Onbegrijpelijk blijft het voor mij echier,
dat Van der Lubbe, toen bet mij eindelijk
gelukt was om mij door den muur van
voorkomendheid hoen te werken en ik hem
in zijn ruime cel alleen kon spreken, gewei
gerd heeft om de door zijn familie zoo be
geerde hulp te aanvaarden
Ik kan niet bij benadering schatten, r.oe
lang ik tegen hem gepraat heb, eerst .n te
genwoordigheid van dr. Seuffert en teen
deze de cel had verlaten cn de deur achter
zich had dichtgetrokken, slechts in tegen-
woordigheid van den overigens gemocde ij
ken tolk.
De menschen hebben mij gevraagd: „Wat
deed die tolk daarbij, waarom was je n et
heelemaal alleen met Van der Lubbe''En
dan luidde mijn antwoord: De tegenwoor
digheid van den tolk is formeel juist Van
der Lubbe had niet gevraagd of ik al.* v-r~
dediger wilde optreden en formeel otond ik
dus volkomen gelijk met elkon wil oktu-
rigen anderen bezoeker en ook in Neuor-
land is bezoek aan een gevangene steef-te
geoorloofd in tegenwoordigheid van een be
ambte, als hoedanig in dit geval de tolk
fungeerde.
Van der Lubbe heeft gedurende eenige da
gen in Leipzig een honger- en dorststaking
doorgevoerd en het is algemeen bekend,
dat een hongerstaking slechts in het al ur-
eerste begin moeilijkheden baart, maar een
dorststaking is vrijwel het ergste wat een
mensch zich aan kan doen, waardoor Van
der Lubbe gedurendo de eerste dagen zion-
deroogen achteruit ging en menigeen be
vreesd werd, dat het proces er ernstige slag
natie door zou ondervinden. Art. 229 van ie
Duitsche strafvordering schrijft hovend en
oor, dat na een onderbroken behandeling
de terechtzitting op zijn laatst op den 4Jon
dag na de onderbreking moet worden voort
gezet, want in het tegengestelde geval m -et
mot de behandeling geheel van het beo In
af aan worden begonnen.
Van der Lubbe heeft echter blijkbaar de
ze honger- en dorststaking na den derion.
dag opgegeven, zoodat het proces goen
verdere stagnatie heeft ondervonden. Ü»-
Seuffert deelde mij mede. dat deze gebrui
kelijke termijn van 4 dagen door een 'io
dic gewijzigd was in oen termijn van 10
dagen, waardoor dus een grootero kans op
een regelmatige afdoening ontstaan is,
maar in do nieuwsto uitgave van het D :it-
sche strafprocesrecht heb ik dezo wijziging
niet kunnen vinden.
Nu ik het toch over het Duitsche straf
procesrecht heb, wil ik tevens een ander *:r-
tikel vermelden, dat eveneens van groot be
lang is bij dit proces, n.L dc vraag of i.ot
Reichsgericht zich onbevoegd mag veria
ën b.v. de zaak mag verwijzen naar
een andoren rechter, indien het Hof in £ijn
vonnis zou moeten verklaren, dat hoogver
raad of poging tot hoogverraad niet ge
pleegd is en derhalve deze zaak mot be
recht had moeten worden door het hoogste
gerecht, maar voor den voor brandstich
ting of dergelijke misdrijven bevoegden
rechter.
Hierop nu gcoft art. 2G9 antwoord dat
zegt: „Tiet gerecht mag zich niet voor on
bevoegd verklaren, omdat de zaak voor "cn
gerecht van 1 ageren rang had moeten aio
nen", cn dezo beslissing beeft men geno
men om competentie-conflicten en resul-
taatlooze behandeling ter terechtzitting te
voorkomen. Is eenmaal een zaak. die voor
een lageren rechter had moeten zijn aange
bracht, aangebracht voor een hoogeren
rechter, dan i3 deze rechter ook bevoegd.
Mr. B. W. STOMPS.
(Nadruk verboden;.
B o r lij n, 12 Oct, (V. D.) Hedenavond tc
20 uur heeft de eerste gerechtelijke plaats
opneming inzake het nroccs betreffende den
brand in het Rijksdaggebouw plaats ge
had, die door meer plaatsopnemingen in
de eerstvolgende dagen zal worden gevolgd.
Vundaag ging het er om, de waarde vast
to stellen van de verklaring van den ge
tuige Thaler, letterzetter, die met groote
zekerheid onder cede heeft verklaard, dot
hij heeft gezien, hoe twee personen door
het vernielde venster van het restauratie-
vertrek in het Rijksdaggebouvy zijn binnen
geklommen.
In de nabijheid van het Rijksdaggebouw
hadden zich reeds vóór 19 uur vele duizen
den vorzamcld, om iets van dc gebeurte
nissen te kunnen zien. Dc afzetting is ech
ter buitengewoon streng. De rondom het
gebouw opgestelde poliliecordons maken
het onmogelijk het gebouw te naderen.
Talrijke politic-agenten onderzoeken dege
nen, die. voorzien van een bewijs, de af
sluiting mogen passeeren, op wapenen. De
Hermann Goeringstraat is voor het verkeer
afgesloten. Hier kunnen alleen de leden
van den Senaat cn degenen, die onmiddel
lijk hij het proces betrokken zijn, pacsee-
de groote mode
Ruimo Sorteoïing
wol cn haarvilt
O. Engweg 2 Hilversum. TeL 482.
bij club Scholieren bestaat nog gelegen-
n Volwassenen S held voor aansluiting
Inschrijving en am IP IT IA a-s- Zaterdag
bespreking van j_5 uur
Prospectus op aanvraag.
ren. Hier worden ook de verdachten in het
gebouw gebracht. De Koonigsplatz voor
den Rijksdag wordt slechts door enkele
lampen verlicht.
Kort nadat op het bordes de eerste ge
tuigen zijn aangekomen, arriveeren pre
cies te 8 uur ook degenen, die onmiddel
lijk bij het proces betrokken zijn: de rech
ters onder leiding van den president dr.
Buenger, dc heide vertegenwoordigers van
het openbaar ministerie, do deskundigen,
de verdedigers en de tolken, verder de ge-
dagvaardo ooggetuigen Ploeter en Thaler,
de echtparen Kuhl en Frcudenberg, opper
wachtmeester Buwert, Wachtmeester Poe-
schel en getuige Boguhn. Tegelijkertijd
worden uit het Rijksdaggebouw, ook onder
politiebewaking, de verdachten naar bui
ten gebracht: Van der Lubbe. Torgler,
Popoff en Taneff. Dimitroff, die zooals be
kend tot nader order van de behandeling
is uitgesloten, blijft in de gevangenis.
Do eigenlijke plaatsopneming begint er
mede, dat men zich begeeft naar het einde
van den rcchtschen oprit aan de Simson-
strasse, waarbij de verdachten worden mee
gevoerd.
Intusschen is voor het Rijksdaggebouw
zoowel als in het gebouw dezelfde verlich
ting als op den avond van den brand aan
gebracht.
De 'verdachten staan thans aan hot be
nedeneinde van den oprit in een rij naast
elkaar, bewaakt door twee politic-agenten.
Torgler, Popoff en Taueff volgen met be
langstelling de gebeurtenissen, terwijl het
hoofd van Vnn der Lubbe zooals gewoon
lijk diep op zijn borst is gezonken. De ge
tuige Ploeter neeiht dan de plaats in, waar
hij het inklimmen Van den brandstichter
heeft gezien en loont, hoe hij opperwacht
meester, Buwert zijn raededeeling deed. Dan
slaat Buwert denzelfden weg in, die hij
op den avond van den brand heeft geno
men. Ook getuige ThaRr wijst den weg,
die hij in dc Simfi'Onstrasse, de hoek om
slaande, heeft genhmen.
De groote booglamp, die den Koenigs-
platz verlicht, wordt dan gedoofd om dc
verlichting gelijk te maken aan die van
den bewusten avond. Slechts een gaskan-
delaber geeft nog een zwak licht. Een poli
tie-beambtc klimt door het onderstuk van
het linker venster in het resiauratievertrek
naar binnen, eerst zonder fakkel. Do man
is voor alle betrokkenen zeer duidelijk
zichtbaar. Dan wordt een fakkel aangesto
ken. De beambte klimt dan met den fak
kel door het raam. Getuige Ploeter slaat dit
gade van zijn plaats beneden aan den op
rit, evenals op den avond van den brand
terwijl getuige Tlmler op den oprit staat.
Naast Thaler staat opperwachtmeester Bu
wert. Dc beide laatste getuigen geven
nauwkeurig aan, hoo zij het lichtschijnsel
hebben gevolgd. De fakkeldrager heeft zich
intusschen naar do gelijkstraatsche verdie
ping begeven. Door do rnelkgla&ruiten ziet
men duidelijk het schijnsel van den fakkel,
die zich door de benedenvertrekken be
weegt.
Opperwachtmeester Buwert geeft vervol
gens aan, hoc hij op hot voorlaatste venster
hoeft geschoten, waar de fakkeldrager was
blijven stilstaan. Dan wordt dc oprit weder
ontruimd en met den stopwatch worden de
len vastgesteld, die de van verschillende
Jen komende voertuigen nooJig hadden.
Dc fotografen zijn daarbij voortdurend in
actie en leggen met bliksemlichtopnamen
de verschillende momenten vast
Daarna begeven dc aanwezigen zich
naar portaal 2 in de Simonstrasse. Ook de
verdachten werden daarheen geleid. Go-
tuige ingenieur Boguhn loopt als op den
bewusten avond langs hot luiis en be
schrijft de gestalte van den forsch gebouw
den man en in welke richting hij is weg-
gesneld in de richting van de Sicgessaeulo.
Daarna is de plaatsopneming van heden
goëindigd. De verdachten worden in drie
gesloten gevangeniswagens, die in do Sim-
sonstrasse gereed staan, naar de gevange
nis teruggebracht
De president van den senaat dr. Buen
ger, zal zoo mogelijk reeds in de zitting
van Vrijdag een uiteenzetting geven van de
resultaten dezer gerechtelijke plaatsopne
ming.
Berlijn, 13 October. (V.D.) Do procos-
zitting van heden wordt mot bijzondere
spanning tegemoet gezien, aangezien men
verwacht, dat mededeellng zal worden ge
daan van de resultaten van het onderzoek
van gisteravond bij het rijksdaggebouw.
Bovendien. zal vandaag een aantal zeer be
langrijke getuigen worden gehoord, o.a.
van de politiebeambten nogmaals, luite
nant Lateit en wachtmeester Pöschel, even
als wachtmeester Losigkeit, die zich op den
avond van den brand in gezelschap van
den luitenant bevond.
Het is ruim half 10 als decitilng wordt
geopend. De preaidont van don senaat, dr.
Bünger. deelde mode, dat het onderzoek bij
den rijksdag van gisteravond helaas niet
zoodanig In het bijzijn van publiek en in 't
bijzonder van de pers kon geschieden als
ete roet van het proces. Geconstateerd kon
echter worden, dat het onderzoek had bij
gedragen tot het ophelderen van punten
van tegensraak in do verschillende getui
genverklaringen, evenals tot toelichting van
deze verklaringen. In het bijzonder heb
ben enkele getuigen, in afwijking van hun
hier gedane verklaringen, ter plaatse niet
kunnen bevestigen, dat zij meer dan één
man achter do matglazen vensters van de
benedenverdieping hadden zien loopen. Een
dorgclijke mogelijkheid was reeds eerder
geopperd, doch het bezoek van gisteren had
slechts ten doel do plaatselijke omstandig
heden en don lichtval te laten beoordeelcn
door degenen die hiertoe in staat moesten
zijn.
De procureur-generaal dr. Wcrnor: Ik
wil mij voorbehouden om hij gelegenheid
later er op terug te komen of werkelijk als
vast kan worden aangenomen, dat bene
den slechts één man heeft geloopen. Ik
behoud mij do appreciatie van de resulta
ten van het onderzoek voor.
President: Ik wil nogmaals verklaren,
dat ik niets heb beweerd omtrent de waar
de van de resultaten Ik meen slechts de
resultaten te moeten raededeolen. n.l. dat
gisteravond geen enkele getuige heeft ver
klaard beneden meer dan een man te heb
ben zien loouen. Ik heb slechts medege
deeld wat iedere aanwezige, wanneer hij
voldoende dichtbij had kunnen komen, had
kunnen constateeren.
Dr. Teicher verzoekt den senaat ter ont
lasting van do Bulgaarsche beklaagden een
aantal getuigen k décharge te hooren. Hier
door zal o.a. vastgesteld kunnen worden,
dat een verwisseling van den persoon van
Dimitrof niet slechts theoretisch mogelijk
is, doch in do praktijk inderdaad in twee
gevallen is voorgekomen. Ter ontlasting
van de beklaagden Popof en Tanef ver
zocht dr. Teicher allo kellncrs van café
Bayernhof en majoor Schroder te hooren.
Voorts stelt dr. Teicher voor verschillende
getuigen uit Moskou te hooren in verband
met Popof's verblijf in de sovjetunie.
Den juridischen adviseur der communis
tische rijksdagfractie wil hij gedaagd zien,
om tc verklaren of Popof ooit in zijn ka
mer in het rijksdaggebouw is geweest, ter
wijl hij verder verschillende getuigen
wenscht te hooren over Popof's klceding en
verder alle kellners van het restaurant
Aschinger in de Potsdamerstrasse, om te
doen vaststellen of Popof en Tanef op den
dag van den brand 's middags tusschen 4
en 6 uur in het restaurant zijn geweest. Ten
slotte wenscht dr. Teicher nog een Ber-
lijnsch getuige to hooren om te bewijzen,
dat Tanef van 25 Febr. tot 4 Maart in de
Brandenburgerstrasse heeft gewoond en de
rijksdagbeambto Neubur om to verklaren,
dat hij zich, in tegenstelling tot getuige
Gericke, den man „met die opvallende
kuif" (Van der Lubbe) niet meer herinne
ren kan. Politiecommissaris Bunge zal dan
nog moeten verklaren, dat Gericke ook te
gen hem heeft gezegd, flat Van der Lubbe
hern niet bekend voorkwam. In verband
met het groote aantal punten, dat de ver
dediger der Bulgaarsche beklaagden wil be
wijzen. houdt dc procureur-generaal dr.
Werner zich een beslissing voor tot mor
genochtend
Hij verklaart echter, dat rceifó thans een
aantal van deze bewijzen hem overbodig
Voorkomt.
Het getuigenverhoor wordt dan voortge
zet en op verzoek van de deskundigen doet
politie-luJtenant Latcit nog eenige mede-
deelingén over de rookontwikkeling tijdens
den brand. Wachtmeester Losigkeit, wiens
vroegere verklaringen in hoofdzaak een
bevestiging zijn van de verklaringen van
luitenant Lateit, geeft dan nogmaals een
kort verslag van de gebeurtenissen van het
oogenblik, toen de eerste melding op het
posthuis Brandenburger Tor kwam. Met
een der beambten heeft Losigkeit verschil
lend.; lokalen in het sousterrain van den
rijksdag onderzocht. Hij ontdekte daarbij
verschillende plaatsen, waar' vuur was ge
weest, doch dat inmiddels was gedoofd. In
de garderobe vond bij een pot en een das,
die later eigendom van Van der Lubbe bic
ken fe zijn. Brandmateriaal had getuige
niet zien liggen.
Dr. Werner: llebt u ook S A.- of S.S.-
manncn in het gebouw of in de omgeving
gezien?
Getuige Losigkeit: Noen, ik was gcrui-
men tijd in het gebouw en heb geen S.A.-
of S.S'.-manncn gezien,. Pas na 11 uur
's avonds werden S.A.-trocpen gebruikt om
bij de afzetting van de omgeving to hel
pen.
Torgel's advocaat dr. Sack:
De adrninistratiosecretaris Scranowitz
hoeft u toen gezegd: „Kom mee, beneden
loopen er nog meer." Wie heeft hij daar
mee bedoeld?
Getuige: Hij heeft waarschijnlijk de da
ders bedoeld, maar wij hebben niets ont
dekt
Dr. Werner: llebt u deze uitlating aldus
begrepen, dat Scrajiowitz al iets bepaald
had gezien?
Getuige: Hij was slechts van meening,
dat beneden nog daders zouden rond-
loopen.
Als volgende getuige wordt gehoord dc
politic-wachtmeester Pöschel, die vrijwel
dezelfde waarnemingen heeft gedaan als de
vorigo getuige.
EEN GIFGAS, DAT ZIJN WBERC A
NIET HEEFT.
Parijs, 13 October. (V.D.). Naar verluidt,
zouden eonige I-ransche professoren te Cler
mont-Ferrand een nieuw gifgas hebben
ontdekt, dat alle tot nog toe gedane ontdek
kingen op dit gebied in de schaduw stelt.
Tegen dit gas zou volgens de meening van
do samenstellers geen bescherming bestaan,
aangezien het door do kleeding direct in
de huid dringt en dan reeds doodelijk werkt.
Naar verluidt, zouden de uitvinders weige
ren de samenstelling er van bekend te
maken en zouden zij hebben verklaard ook
het Fransche ministerie van oorlog niet
eerder de beschikking er over te geven dan
wanneer Frankrijk zou worden aangeval-
Ion en zich zou moeten verdedigen. Acht
dagen zouden voldoende z(jn om het gas in
groote hoeveelheden te kunnen produ-
ceeren.
Nu de aantrekkelijkheid der aapdeelen-
markt voorloopig hoogst gering is geworden,
daar niet is in te zien waar in de naaste toe
komst voor de betrokken maatschappijen de
winstmogelijkheden vandaan moeten hemen,
begint de nationale en internationale ob-bga-
tiemarkt weer meer aandacht op te eischea.
De Sphynx van het Witte Huis kwam juist
in de afgeloopen periode, kennelijk meer on
der invloed diergenen, die zich verzetten te1-
gen een verdere ontwaarding der landsmunt.
Op het oogenblik is de strijd tusschen de
bankiers cn de groote werkgever- eenerzijds
en de regeering aan den anderen kant nog
in vollen gang. De eersten hebben zich in
den aanvankelijken nationalen geestdrift
voor de N.I R,A.-campagne en de specula
tieve uitwerking der dollar-deva'uatie moe
ten laten meeslee'pen in ei richting, die
zeer stellig de hunne niet is. Uiteraard staat
het groot-kapitaal overwegend aan de zijde
der schuldeischers, en het ware te veel ver
langd, dat zij zonder slag of stoot de goede
ren (zelfs goud) waarde hunner vorderingen
in het niet zouden willen zien verdwijnen
Daarnaast hebben de werkgevers er bij
zonder weinig mede op om voetstoots de
bun opgedrongen erkenning van de vakorga-
nisatics hunner werknemers te aanvaarden,
die over het algemeen in Amerika tot op de
uitvaardiging der zgn. codes onbekend was.
Het is wel merkwaardig dat Amerika zich
in de richting der vakvereenigingen gaat be
wegen met alle aankleve van dien op het
zelfde oogenblik, dat in Europa het grootste
h'eraan klevende oeconomisch nadeel name
lijk de verstarring van het loonpeil, in steeds
breeder kringen werd onderkend. Het gaat
zeker veel te ver om in die loonverstarring
een der primaire oorzaken van de depressie
te willen zien, gelijk hier en daar is geschied,
maar het is wel zeker dat deze de innerlijke
eenzijdige aanpassing der productieappara
ten in zulk een mate heeft vertraagd, dat
het weerstandsvermogen der industrie daar
door overal grootelijks is verzwakt.
Voor het pond Sterling is zeker een kunst
matige druk noodig geweest ora hetzelfde
tot het huidige peil te doen dalen en zelfs
een stijging legen te houden. De bekend ge
worden resultaten van het afgeloooen fis
cal -» jaar vonden in de pers levendige be
langstelling. Hieruit b'ijkt dc kerngezonde
toestand van Engeland,
Het tekort od het budget over 1933-34 za'
aanzienlijk kleiner z'te dan gedurende dc 5
voorafgaande ja.en. Min of meer toevallig is
daarbij weliswaar de enorme besparing door
d»n zeer lagen rentestandaard der stant«;-
obligaties, waardoor nite minder dan
30n00.000 pond is bespaard.
Deze uiterst lage rentes'zndaard is feite
lijk kenmerkend voor een depressieme'hode,
en in zooverre zou men aan zekerheid gren
zende waarschijnlijkheid min of meer aan
zienlek koersverlies op de thans wel zeer
hoog notcerende Britsche staatsfondsen mo-
geD verwachten, zoodra een conjunctuur-
omsla^ zich werkelijk wil doorzetten. Een
dergelijk verloop heeft zich na de depressie
uit de negentiger jaren van d-> vorige eeuw
ook vertoond en er is geen enkele reden om
te verwachten dat dit al een uitzondering
zou worden gemaakt.
In Fransche staatsobligaties ontwikkelde
zich juist in het midden der verslagperiode
te Amsterdam een groote zgn. „open hoek".
Een dagenlang aanhoudende koersstijging te
Parijs kon hier ter stede namelijk door
markttechnische oorzaken (Verkooplimites)
moeilijk tot uiting komen. Ten slotte echter
werd de spanning tc groot, vooral daar niet
onaanzicnlüke locale vraag viel waar te ne
men, zoodat de koers zich voor de 4'/?
30 jarige obligaties fde zgn. outillagdeening)
tijdelijk oo 86% bieden kon stellen. De groo
te disoariteit tusschen 5% Parijs in guldens
op 101 en de 4dito in Fransche franken
op cica 75% blijft echter zoo voor als na
bestaan.
Gedurig steekt de ondergrondsche cam-
oagDe tegen den Franschen Franc aan de
Seine het hoofd weer op. Ditmaal wiMe men
weten dat na het volbrengen eener Britach-
Amer'kaansche schuldenovereenkomst en
stabilisatie van dolar en pond de Fransche
regcering Iegelijk de goudwam-de van den
franc met 20% zou verlagen. Met dergelijke
"oedkoope vewerinrfon werd het verbeterde
Fransche staatscrediet voor de zooveelste
maal ondermijnd 't geen later eenige reactie
voor Rentes tengevolge had. Het behoeft
nauwelijks bteoo't. dat de hier weergegeven
gerucb'eq uitsluitend propagandamateraial
voor H H. baissiers vormen, waaraan iedere
fe'teliike grondslag ontbreekt.
Duitsch obligaties wisten zich zil het me»
eenige moeite, van hun wel zéér laag neil
te verheffen. Het feit. det th<»ns onze regee
ring inzake de afreke^te* der scrips ver-
tegenwoord'^ens naar Berlij-» h^eft gezon
den als aefwoord on het ..So^d-rnp^kom-
men" met Zwitserland wek»e zeer veel vol
doening. Nu 7n'Ién wel spijkers met koppen
we-den ges'agcn.
De be-5ch».co nopens de nieuwe Neder-
'*ndsche S»-alsleening werden h'®'' niet zon
der genoegdoening ontvangen. Het geringe
disante (d* leemn* '"ordt voor 99% u;,ge-
"evenl zal vermoelijk wond*»-"* verrtebfon.
^e lichte re->etie te de 4Nederland 1933
bo.Keeft in dit ve-band e«ot al te veel pee-
dacht oo te o.'scben. Ofschoon het nuvltek
we<te«s de daaraan verbonden onkosten
niets k"»n doen, is -oor de h«-,ken een r";l-
tr?~'?ctie ven oude vieren" in nieuw» vie
ren" nog wel Ioone"d mear dnee druk e-xl
spoedig genoeg verdwijn. A»n het we's'a-
rf-»u d4»»- nieuwe co,iso!ide"rin<*«onerat:'* »d
200 mi":oen wordt dan ook niet gc*wiifeTd,
fe minj-»r tmi zij is voorafgegaan door een
sluitend budget.
(Nadruk verboden!.
ANTI-MARXISTISCH FRONT
IN SPAIME.
Madrid, 11 Oct (V.D.) De rechtsche
partijen van verschillende schakeerlng
hebben besloten voor den verkiezingsstrijd
nnti-marxlstisch front te vormen.
