DÊ EEMLANDEQ
NIEUWE GETUIGEN WORDEN GEHOORD
4000 EXEMPLAREN
L. J. LUYCX ZOON
Fa.R.v.d. BURG - Arnh str.
Woensdag 18 October 1933 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 32e Jaargang No. 94
DE ONDERAARD SCHE GANG
7ES-PERSOONS TAXI
Garage MOLENAAR
TELEFOON 1210
SCHRIKWEKKENDE TOE
STAND IN CHINA
PARTIJEN ONTBONDEN
Krachtige maatregelen
5 uur 29 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
TAXI 6 cent per K.M.
BELT U EVEN
GARAGE NIC. BOVÉE
Opruiming Gramofoons
ABONNEMENTSPRIJS maand«> voor Amersfoort 2.10. per maand 1 0.75. per
wee^ Q'«tU verzekering tegeo ongeluk ken f 0.171/».
Binnenland franco per poat per 3 maanden 13.-. Afzonderllike nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC JIJ
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTPNTIEN V#D l-^re9el* L05 van een Dewusnumtnö
elke regel meer f0 25 Llefdadlghelds-advertennën vcor
helft van den prijs. - Kleine Advertentlén „KEITJES bij vooruitbetaling I—S regelt
50 cent elke »egeJ meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—Bewijsnummei extra f 0.05
DE BRAND IN DEN RIJKSDAG
Dimitrof mag niet het bruinboek
lezen
(Vervolg van het Tweede Blad),
B o r 1 ij n, 18 Oct. (V. D.) Het verhoor van
vandaag zal voornamelijk weer gaan over
de z.g. onderaardschc gang onder het rijks
daggebouw. Gedaagd zijn de getuigen, die
gi6tercn niet meer verhoord konden wor
den, eenige rijksdag-employés, do drogist
Webcr en ir. Bogun. Morgen zal geen zitting
plaats vinden, doch zal wederom een bezoek
aan het rijksdaggebouw voor een onderzoek
in loco plaats vinden. Vanmiddag zal de on
deraardschc gang tusschcn het rijksdagge
bouw en de ambtswoning van den president
van den rijksdag bezichtigd worden. Met
het oog op de beperkte ruimte in de smalle
gang zullen 6enaat en persvertegenwoor
digers de gang afzonderlijk en van elkaar
gescheiden bezichtigen.
I-Iet verhoor van Goering en Goebbels zal
in den loop van de volgende week plaats
vinden.
Bij den aanvang der zitting van heden
morgen even voor tien uur doet dr. Bünger
mededceling van de besluiten van den se
naat ten aanzien van de getuige-verzoeken
van den verdediger van Dimitrof, Popof en
Tanef. Ben groot aantal nieuwe getuigen zal
gehoord worden, o.a. de door den verdedi
ger gewenschte Russische getuigen ter ont
lasting van Popof, verschillende echtparen,
waarbij deze beklaagde gewoond heeft en
twee Russische medici, in totaal tien perso
nen. Het verzoek van Dimitrof, om het ge
heMe bruinboek ter lezing te geven, werd
afgewezen. Dr. Bünger verklaart, dat het
verboden is een beklaagde dit smaadschrift
tér lezing te geven. Dimitrof protesteert
hiertegen. Hij wil van zijn verdediger alles
weten wat in het bruinboek staat en met
de brandstichting verband houdt.
Dr. T-eicliert antwoordt, dat dit in het
begin van het proces 16 geschied.
Dimitrof: Dat is mij niet voldoende. Ik
wil de feiten en bizonderheden over liet
verband tusschen de dingen weten.
Dr. Teichert: Feiten staan er niet in.
Uit vragen aan Wockoeck wordt gecon
cludeerd, dat personen, dié in gezelschap
van een afgevaardigde in het ujksdagge-
gebouw komen, ongecontroleerd actctus-
6chen en dergelijke kunnen meebrengen eri
zonder veel moeite verboden voorwerpen in
bet gebouw kunr.en brengen.
Dr. Werner constateert, dat dit niet al
leen geldt voor personen, die in gezelschap
van een afgevaardigde zijn, doch ook voor
fractie-secretarissen, boden enz., die voort
durend-boodschappen hij de afgevaardigden
moeten afgeven. Ook zij worden niet gecon
troleerd.
Uitvoerig wordt dan verhoord de nacht
portier Andermann. Deze geeft een beschrij
ving van de loge van het huis van den rijks
dag-president en verklaart, dat hij van zijn
plaats den ingang tot de gang, die naar de
stookruimte leidt, kon zien. Als hij in dienst
komt, moet zijn collega hem mededeelen
■wie thuis is en wie nog verwacht kan wor
den. 's Nachts worden iegelmatig zes con-
tróle-ronden gehouden, elk van een kwar
tier. De laatste contróleklok staat in den
kelder bij de deur van genoemde gang. Op
den avond van 27 Februari heeft dc getuige
zijn rondgang om 21.43 aangevangen. Tegen
half 11 is hij bij dc achtste contróleklok aan
den ingang van de gang gekc-ncn.
De president: Op 27 Februari bent u als
gewoonlijk om acht uur in dienst getreden
en bent u, tot u kennis kreeg van den
brand, onafgebroken in de loge geweest?
Getuige: „Ja".
De president begint dan bot verhoor van
den getuige met betrekking tot de ondcr-
aardsche gang. Hij vraagt of hij in den tijd
tot het bekend worden van den brand
i?mand door het huis van den rijksdagpre
sident in de gang in of uit zag loopen en
of er verder iemand in de gang zelf liep.
Getuige: Neen, wij hoorden tengevolge
van de constructie van de gang alles, zelfs
wanneer iemand zeer zècht liep en wanneer
het licht ingeschakeld werd. Wie van de
gang gebruik wilde maken, zou de deur
hebben moeten openen en dat had ik ab
soluut moeten hooren. Van onze loge uit
loopt de leiding der verwarming naar den
kelder cn daarnaast bevinden zich de ko
kers voor de lichtkabels; daardoor wordt
alles gehoord wat er in de gang gebeurt.
Wanneer iemand de gang gebruikt zou
hebben, zonder door het huis van den pre
sident te komen, dan zou hij over een on
geveer 2 M. hoogen muur van een school
hebben moïten klimmen.
President: U hebt vroeger des nachts
eenige malen stappen gehoord.
Getuige: Dat vvas tamelijk laat des nachts
tusschen 23 cn 1 uur. Dc laatste maal was
het tien dagen voor den brand. De gang
werd echter ook dikwijls door technische
beambten van den rijksdag gebruik! Het
betrof steeds slechts één persoon, zooils ik
duidelijk hoorde en ik heb nooit iïts ver
dachts rlaarbii gemerkt.
President: In de buitenlandsche couran
ten is ook medegedeeld, dat zich in het huis
van den president van den rijksdag een
S.S.- of S.A.-wacht van ongeveer 30 man
bevond m heeft.
Getuige: Absoluut gelogen, nooit geweest.
Wanneer de minister-president er was,
kwamen hoogstens een chauffeur e-n be
geleider mee. Overigens heeft dc president
van den rijksdag destijds gehe?l niet in het
gebouw gewoond.
President: In een kelderruimte, die aan
dc gang grensde, zou volgens verdere be
weringen materiaal voor de brandstichting
opgestapeld geweest zijn.
Getuige: Ik ben er dikwijls doorgegaan,
doch heb er nooit iets van gemerkt.
Op een vraag van dr. Werner verklaarde
de getuige, dat het huis van den president
van den rijksdag nog een anderen ingang
heeft, wélke echter ook door hem bewaakt
werd. In de machinekamer was geen nacht
dienst. Dc verwarmings-installatie lag des
nachts stil en word door den portier ge
controleerd.
HET ONTDOOIEN DER BEVROREN
DEPOSITO'S.
N e w-Y o r k, 166 Oct. (V.D.) De Daily
Telegraph meldt, dat Roosevelt heeft aan
gekondigd, dat een Deposit Liquidation
Board zal worden ingesteld, die voorschot
ten zal geven ter ontdooiing van 50 der
bevroren deposito's ten bate van de be
leggers. Dc bankiers beschouwen dezen
maatregel als een nieuwen stap op den
weg der inflatiepolitiek.
EEN FILMCODE.
Hollywood, 16 Oct. (V.D.) Een film
code. waarin limieten gesteld worden aan
de salarissen der filmstars, heeft groote
verontwaardiging gewekt. F.cn massamee
ting is gehouden, waarbij werd overwogen
over te uaan tot een algehccle „walkout",
wanneer het ontwerp van de code wordt
aangenomen.
ENGELSCH-RUSSISCHE HANDELS-
BESPREKINGEN HERVAT.
Londen. 16 Oct. (V.D.) De' Engclsch-
Russische commcrcieele onderhandelingen
zijn heden hervat. Vooral de handelsha
lans vormde hierbij een punt van gedach
tenwisseling.
VERSTERKING VAN DALADIER'S
POSITIE
De socialisten zulten hem bij zijn
financieele politiek vermoe
delijk steunen
Parijs, 18 October (V.D;).De financi
eele kamercommissie is onmiddellijk ha
de verdaging der kamer L-.'gonncn met de
behandeling der regeeringsvoorstcllcn en
heeft na een-korte discussie besloten, den
minister van financiën en den minister
voor debegrooting te verzoeken, in de
commissie een toelichting op de voorstel
len te geven. De minister -van financiën
Bermel, wees er in zijn uitéenzetling cp,
dat het departement van financiën in
staat is tot Januari aan alle aanspraken te
voldoen Niettemin verlangde hij evenal9
Daladier een zoo spoedig mogelijke afhan
deling rler begrooting, opdat Frankrijk ge
reed zal zijn. in geval Engeland en Ame
rika hun valuta stabilise eren, De partijen
cn verschillende fracties hebben zich nog
sicchts voor een deel uitgesproken over de
financieele rcgeeringsvoórstellcm Dc radi
caal socialisten staan, zooals te- verwach
ten was, achter Daladier. Dc rechterzijde
is tamelijk gereserveerd, of zelfs afwijzend.
De socialistische kamerfractie Tieeft giste
ren vergaderd en schijnt zich met cenig
voorbehoud eveneens achter de regeering
te. willen stéllen. In een revolutie heeft do
socialistische' kamerfractie zich bovendien
ondubbelzinnig uitgesproken tegen elke po
ging tot vorming van een concentratie of
een nationale unie. dus elke verplaatsing
der regoeringsmeerderheid naar rechts,
terwijl de revolutie zich nadrukkelijk ver
klaart voor het behoud van de tegenwoor
dige linksche meerderheid. In parlemen
taire kringen beschouwt men de socialis
tische revolutie als de versterking van de
positie van Daladier, aangezien er uit
blijkt, dal de socialisten bereid zijn met
zich te laten praten over de dekking van
liet tekort, omdat zij het uit elkaar vallen
van de linksche meerderheid willen ver
mijden cn juist onder de tegenwoordige
omstandigheden in elk geval willen voor
komen, dat een rechtsche meerderheid
aan het roer komt.
SNEEUWVAL IN ENGELAND,
Northamptonshire, 17 Oct. (V.D.)
Vandaag heeft het over een groot gebied
gesneeuwd.
De Esllandsche regeering afge
treden. Een streven naar ver
kleining van den invloed der
volksvertegenwoordiging.
In Estland bestaai een z.g. beweging der
vrijheidsstrijders, die in het leven is geroe
pen door de deelnemers aan den onafhan
kelijkheidsoorlog tegen Rusland. Zij draagt
een sterk fascistisch karakter en haar
wensch is, dat dc autoriteit van den staat
wordt versterkt. Als middel om dit doel te
bereiken, beschouwt zij onder meer dc in
stelling van het ambt van staatspresident.
Volgens dc tegenwoordige grondwet is de
minister-president tevens staatspresident, al
draagt hij dien naam niet: hij wordt n.l.
„staatsoudstc" genoemd. Daar de „staats
oudstc" in zijn hoedanigheid van minister
president afhankelijk is van het parlement,
vindt er, wanneer de regeering ten val
wordt gebracht, ook tegelijkertijd steeds een
wisseling plaats, wat den „staatsoudstc" be
treft. De beweging der vrijheidestrijders nu
wenscht aan dezen toestand, vooral daar
de regeeringsCrisés iri Estland nogal talrijk
zijn en meermalen zeer lang duren, een ein
de te maken. Zij heeft nu een volksstem
ming uitgelokt over een grondwetsherzie
ning, waarvan de strekking is den invloed
der parlementaire partijen aanmerkelijk te
verkleinen.
Het resultaat van liet volksreferendurn,
waarbij het ging om het al dan niet aan
vaarden van een ontwerp tot wijziging der
grondwet, is nu geweest, dat zich een over
weldigende meerderheid ten gunste van be
doeld ontwerp heeft uitgesproken. Voor ver
andering der constitutie hebben 403,000 (vol
gens andere berichten 430,000), daartegen
slechts 148,000 gestemd. Met andere woor
den: meer dan dc helft der stemgerechtig
den heeft op een wijze, die aan duidelijk
heid niets te wefischen overlaat, te kennen
gegeven, dat zij van het parlementarisme
in zijn legen woord igen, volgens hen ont
aarden, vorm niets meer moeten hebben.
Een cn ander beleekent eveneens, dat de
politiek der tegenwoordige Estlandsche re
gccring is veroordeeld. Deze, inziende, dat
haar democratische denkbeelden niet alge
meen meer worden gedeeld, heeft dan ook
de consequentie getrokken uit de volksuit
fcpraak: zij is collectief afgetreden om de
vrije hand te laten voor de tenuitvoerleg
ging van 't volksbesluit tot verandering der
grondwet. Algemeen wordt aangenomen,
dat nu het aanzijn zal worden gegeven aan
Tönisson, de afgetreden „staatsoadste"
van Estland.
een onpolitiek kabinet, welks eenige taak
zou bestaan in de uitwerking der nieuwe
grondwet. Deze moet binnen honderd dagen
voltooid zijn, terwijl opnieuw honderd da
gen later de verkiezing van het nieuwe par
lcment en den staatspresident haar beslag
moet hebben gekregen.
Nu Estland zich derhalve van het par
lementarisme heeft afgewend en weldra het
ambt zal worden ingesteld van een staats
president, die over zeer uitgebreide vol
machten beschikt, heeft het zin terloops
mee te doelen, dat in Noorwegen zich juist
een politieke wijziging in gohcel andere
richting heeft voltrokken, daar de arbei
derspartij in genoemden Scandinavischen
staat zeer belangrijke successen heeft be
haald, zooriat het democratische element er
is versterkt.
Naschrift. In on6 huitcnlandsch
overzicht van 10 October werd gesproken
van D u i ts c h e nationaal-solidaristen. Dit
was, zooals elke intelligente lezer zal heb
ben begrepen, een zetfout. Er had moeten
staan: Dietse lie nationaal-solidaristen
Wij haalden in bedoeld overzicht een uit
spraak aan van de Frankfurter Zeitung,
volgens welk blad de Dinaso's hun opbou
wende krachten zoeken en vinden in een
duidelijk rassenbewustzijn. Een belangstel
lend lezer vestigt er onze aandacht op, dat.
gelijk eveneens blijkt uit „De grondbeginse
len van het Dictsche nationaal-solidarisme"
door ir. J. E. de Langhe. ook volksbewust
zijn krachten kan schenken en dat het dit
in het onderhavige geval buitengewoon
6terk doet Tevens kan uit genoemd ge
schrift het ïvlet-aanwczisr-zlin van vele an
dere parallellen met het Duitsche nationaal-
socialisme worden vastgesteld.
HET ADRES VOOR EEN
BLIJFT
Tof dusver ongekende overstroom
mingen in 't gebied der
Gele Rivier
Moskou, 18 Oct. (V.D.) Volgens een
bericht van het sovjct-telegraafagentschap
wordt liet stroomgebied van de Gele rivier
weer door een reusachygc overstrooming
geteisterd, die de groote overstrooming van
1931 nog overtreft. De nood der bevolking
in bet getroffen gebied is schrikwekkend.
Het aantal slachtoffers kan nog niet bij
benadering, worden vastgesteld. Dc ramp
is bespoedigd door den langdurigen onon
derbroken regenval, waardoor uitgestrekte
ggbieden en groote gedeelten van verschei
dene provincies in een onafzienbare water
vlakte zijn herschapen". De bewoners, voor
zoover zij liet leven er niet bij hebben in
geschoten, hebben have en goed verloren.
Er heerscht een vreeselijkc hongersnood,
waaróndcr minstens 20 milliocn mmschcn
lijden. Tot nog toe was nog geen vorm van
hiilpvorschaffing mogelijk.
In de herfstzitting van het
T sjecho-Slowaaksche
parlement
Pr aa g, 17 October. (V.D.) Het parlement
van Tsjecho-Slowakije is vandaag in herfst
zitting bijeengekomen. Dc regeering heeft
een wetsvoorstel ingediend, waarbij de
ontbinding der nationaal-sociajistische par
tij en der Duitsch-nationale partij wordt
gcsanctionneerd.
De wet bepaalt, dat een politieke partij
kan worden ontbonden, wanneer zij dc
zelfstandigheid der democratische republi-
kleinsche staatsvormen of dc veiligheid
van den staat bedreigt. Alle insignes, uni
formen cn wijzen van groeten en alle an
dere symbolen van een ontbonden partij
zijn verboden.
Evenzoo worden alle vergaderingen ver
boden, zoomede geldinzamelingen, de wel
ving van nieuwe leden en het verleoncn
van lederen steun in het algemeecn. De
uitgifte van bladen, die met een ontbonden
partij in relatie staan, kan verboden wor
den. Bij leden van een ontbonden partij
kan het brievengeheim, liet telegram- en
lelefoongeheim worden opgeheven en de
autoriteiten kunnen hun een bepaald ver
blijfsgehied aanwijzen. De leden van een
ontbonden partij verliezen alle openbare
functies. Ilun mandaten kunnen niet door
plaatsvervangers worden uitgeoefend, tenzij
deze lid zijn van andere partijen. Bij nieu
we verkiezingen mag een ontbonden partij
geen candidaten stellen. Parlementsleden
of andere functionnarisscn van een verbo
den partij zijn voor den duur van drie ja
ren niet herkiesbaar. Het vermogen van
een ontbonden partij wordt in beslag geno
men cn het overschot komt aan den staat,
Overtredingen van deze wet worden be
straft met gevangenisstraffen tot zes maan
den en geldboeten tot ten hoogste 50.000
kronen. De wet zal gelden tot 1 Januari
1935.
GESMOKKELDE ROGGE.
T e r n e u z e n, 17 October. Hedenavond
was men hier bezig met het laden van het
schip Anna Cornelia, dat een lading van
ongeveer 30 ton rogge uit een vrachtauto
overnam. Door ambtenaren der Nederland
sche graancentralc werd een onderzoek in
gesteld, waarbij kwam vast te staan, dat
de rogge uit het buitenland afkomstig was.
Onmiddellijk werd het laden gestaakt en
werd de vrachtauto teruggestuurd naar
den heikant, waar deze vandaan kwam,
De rogge, die zich in het schip bevond, is
in beslag genomen.
DI7 BLAD HEEF7 EEM DAGEL IJ hSCHB
GECONTROLEERDE OPLAAG VAN
BUITENLAND.
Daladier over het uittreden van Duitsch-
land. (Tweede Blad, pag. 1).
Het proces te Berlijn.
(Tweede Blad, pag. 1 cn
Eerste Blad, pag. 1).
UIT DEN OMTREK.
Vergadering der Prov. Staten.
lEerste Blad, pag. 3.)
STADSNIEUWS.
De loonsverlaging bij dc gemeente in dó
raadsafdeelingen besproken:
(Eerste blad, pag. 2),
Lezing over graphclogie en sierkunst.
(Eerste Blad, pag. 2).
De arbeider moet zich meer ontwikkelen.
(Openingsavond van I. v. A. O. cn V. A. R A.)
(Eerste Blad pag. 2).
Medegedeeld door het K. N. M. I. tc DO
Bilt.
Hoogste barometerstand 767.0 te München»
Laagste barometerstand 736.8 to R^ykja*
vik.
Verwachting: Zwakke tot matigen Zuide
lijken tot Oostelijken wind, gedeeltelijk be
wolkt, weinig of geen regen, mogelijk naeht-
vorsi, weinig verandering in temperatuur
overdag.
De linage drukking verplaatste zich naar
het vaste land en nam bij de Oostzee zoo
snel toe. dat daar nu de voornaamste kern
ligt. Tusschen deze en dc hoogc drukking
in midden-Europa ligt nog een overschot
van de depressie, die in Noord-We«-i
Duitschland nog regen brengt. Do Weste
lijke depressie nam bij IJsland in diepto
af, maar breidt zich over Ierland cn de
Golf van Biscayc uit. In midden-Europa is
overal wind-zwak cn zonnig weer, met
ochtendnevel. In Noord-Oosl-Duitschland is
het nog regenachtig. Scandinavië heeft re-
een in het Noorden, opklarend weer in het
Zuiden en Oosten. Op de Britsche eilanden
waait het, krachtig uit het Zuiden, maar
valt weinig regen. De temperatuur daalde
in Noord-Frankrijk en Noord-Scandinavië
tot onder het vriespunt. In West-Europa
/al de ochtendtcmpcratuur hooger worden
dan gisteren. Bij toeneming van de hoogo
drukking om de Oostzee zijn Oostelijke
winden te wachten met kans op nachtvorst
cn aanvankelijk weinig of geen regen.
RIJDT VEILIG!
Trams en militaire colonnes gaan
steeds voor, ook al komen ze van
links; hetzelfde geldt voor begra*
fenissen, optochten en dergelijke
stoeten.
6-7 PERS. AUTO MET CHAUFFEUR
LANGESTRAAT 49-51 TELEFOON* 190
BONTKRAGEN
dezer dagen veel nieuws ontvan
gen. Woei en goedkoop.
Vellen, strosken.
H.m. VOICE - EDISCN, - L'LTRA-
PHONE ENZ.
KORTINGEN CO0,,-CO
