^Zoi\dci gshl a ARTIFORT FAUTEUILS EEN LAND RIJK AAN CONTRASTEN BEZOEKT ONZE TENTOONSTELLING FIRMA J. W. VAN AÜHTERBERGH ALLERLEI TEGENSTRIJ DIGE BERICHTEN LETTERKUNDIGE KRONIEK Nieuwe Uitgaven BIJ HET SCHEIDEN VAN OCTOBER „DE PAPAVER" HET SPECIAAL HUIS VOOR HANDWERKER van de nieuwste handwerken welke gehouden wordt van 1 TOT 15 NOVEMOER A.S. Utrechtscheweg 85 Tel. 15 10 JAAR GARANTIE ALLEENVERKOOP MEUBILEERING WESTSIKGEl 10-13 SPAANSCHE MOZAÏEK Waar lijt de waarheid? ;loor di-, OTTO RONAHT. I. De tegenstrijd igsto berichten komen van den overkant der Pyreneeën tot ons. Het eene schildert Spanje als een land, dat zich in een ingrijpende omwenteling bevindt, het andere vertelt ons dat er nog de oude traagheid en onverschilligheid als vroeger heerschen. dat dc revolutie slechts de bui tenste schaal veranderd, de kern echter onaangetast gelaten beeft. Waar ligt de waarheid? Sedert het eind van den wereld oorlog, die Spanje, dank zij zijn neutraliteit, groat*» voordeden heeft gebracht, is dc binnen Jandsche toestand, niettegenstaande rle ver beterde economische verhoudingen, van jaar tot jaar kritiekcr geworden. Zij leidden naar de dictatuur van Primo de Rivera, die echter aan het land sjechts schijnbare rust heeft gegeven. Innerlijk echter gistte het verder en toen bij de politieke twisten de economische crisissen haar gevolgen werkloosheid, loonsverlaging en stakingen kwamen, toen wist de dictatuur geon uit weg meer. Na een korte periode van poli tieke besluiteloosheid, waarin noch de monarchisten, die nog aan het bewind wa ren. nóch de republikeinen, die naar de macht dongen, lot beslissende maatregelen konden besluiten, gaf dc koning zelf de beslissing, terwijl hij in den uitslag van de gemeenteraads verkiezingen aanleiding vond. om met een tot zijn volk gericht ma nifest genadiglijk afscheid te nemen. Zoo kwam de Republiek. Zij greep niet de teugels met sterke hand, maar do tcu gels werden haar in de hand gelegd; die hand zou blijken niet zeer sterk te zijn Het is een ..Republiek van Werkers"' Zoo noemt zij zich officieel. Haar tegenstanders en zij heeft veel meer tegenstanders dan vrien den geven haar niets gunstigs na. Den radicalen is zij niet radicaal eenneg. zij vergelijken haar met de Russische Kerens ki Renubllek. die zooais bekend, door de October-revolutie weggevaagd werd. Zij verwijten haar dat zij slechts halvp maat regelen neemt, dat zij het bij de burgerlij ken niet wil verkerven. Dézen wijzen op de uitwijzing der Jezuïten en de onteige ning der reactionnaire groot grondbezitters en vinden dat zij communistische grond re gels volgt. In het leger vooral in de Guar dia Civil, gaan stemmen op, die weer om de dictatuur roepen. Het heet dat Spanje nog niet ri.jp is voor de democratie. Waar ligt de waarheid? In het buitenland kent men Spanje als het land van de zoele wijnen en van de gouden sinaasappelen, als het land. waar de castagnetten klapperen en waar men kan loeren griezelen bij do stierengevech ten De Spanjaarden en Spaanschon steil men zich voor als Don José en Carmen uit de opera, zooals men van de Hollan ders in het buitenland denkt, dat zij alleen in wijde broeken en op k'ornpen loopen Men weet iets van Spanned*» childerkunst en muziek, doch zooals het er werkelijk achter den Spaanschen Muur, do hnoge kam der Pyreneeën, uitziet, dat weet men slechts onbestemd. De eigenschappen van het Spaansche volk die. wanneer men ze zou leeren kennen, zooveel zouden verkla ren wat tot nu toe onbebrijpelijk was. leert men niet slechts in zijn cathcdralen en slo ten kennen, doch bovenal in het dagelijksch leven, op de straat, bij beschouwing zijner gewoonten, zijner voortreffelijkheden en zijner zwakheden Spanje is een der landen, die bijzonder rijk aan contrasten zijn c: zoowel aan so ciale tegenstellingen als aan tegenstellin gen in de natuur. Natuurlijk is alles Nan bet Ritz-Hotel in Madrid uit gezien heer lijk. Is Spanje niet een paradijs op aarde? Ja. op Majorca en in San Sebastian. Maar het Castiliaanschc landschap ot de arbei derswijk van Barcelona? En Anda'usic, waar in de gelukkigste natuur soms de grootste ellende heerscht? 'der land kan met een mozaiek vergeleken worden' alleen alle steenen tezamen, lichte en donkere vormen het beeld. Schoon, strookiesachtic" schoon zijn Spanje's kusten, steile kusten in het Noorden met hun dennen en spar- renbosschen, de Andalusische rotsen, waar tegen de golven van dc Middellandsche Zee breken en de .palmbosschcn aan do kust van Valencia. maar steen en rotsachtig, een cindelooze wocstcn- is het inwendige van het schiereiland. Van het vliegtuig uit. dat Barcelona met Madrid in drie uur *er bindt, terwijl de sneltrein voor dezen af stand een heelen dag noodig heeft, liccfl men een ruim uitzicht over het Castiliaan sche landschap. Overal woest bergland, zonder bosch ot weiden, uitgedroogde dalen! Slechts hier en daar bij de bronnen een weinig vege tatie en in het midden van dit diep treurige landschap van rots en steen een grooto steenhoop: Madrid. Madrid dankl zijn grootte aan de wille keur van een despotisch vorst Philips II besliste in een plotselinge gril over het lol van twee sleden Toledo en Madrid De eer ste zonk van de trolsche hoogte van ko ninklijke residentie tot den rang van een i'vnbeduidonde provinciestad. Madrid ech Ier werd ..la coronada villa" met paleizen •■n wolkenkrabbers, en tuinen vol sprook iesachtiee pracht. Dit alles met voel gelde 'ijke offers en met zwaren arbeid aan den teenicen grond ontworsteld. Vele kilome •ers ver moest het water gehaald worden De omgeving der stad is drong, het land 'onder eenige afwisseling. Slechts een klei *•0 heuvel verheft zich uil de eentonigheid •aar heeft men een tien meter »c Chm •ushëefd op den heuvel, opgericht als op °r staat een klooster op en voor eéfi paar ■üzend svmhnol van dc Snannsche jn«v' Deze heuvel is. naar men zegt. liet gen 'rafische rniddelnunt van het land, il pun 'o dTNnana Van hieruit is hel even'-ver iaar de kust van Andalusiö als naar de 'uppen der Pvrenee*n of naar de palmwc i 'en van Murcia on Valencia. Groot isSnon- •e; het kan -van alles geven: sneeuw on •ie hoogste bergen. Ironische vegetatie, -parreboomen in hel Zuiden Maar men versete niet er is ook zand. zaïtd en steen. 'itgeeVroogde dalen onvruchtbaar land Tier rondom dezen heiligen heuvel, zoover het oog reikt, hot Cistiliaansche land zon boom en gras. dorre verzengde, storno. Ook düit is een deel van dc Spaansche mozaiek. II. Marsman. De dood van Angèle Degroux. (Amster dam. N.V. Querido's Uitge versmij. 1033). Er is een parallel tc trekken tusschen het boek van Menno ter Braak, „Dr. Dumay verliest", dat ik dc vorige week in defce rubriek besprak, en deze eerste roman-proeve van Marsman. De overeen komst tusschen beide verhalen is hierin gelegen, dat wij ook hier een liefdesver houding vinden geteekend. die niet wordt vervuld. Het is de liefde tusschen Charles de Blécourt, een te Parijs vertoevend Nc- derlandsch auteur, en Angèle Degroux. Charles de Blécourt en Angèle Degroux schijnen voor elkander te gevoelen, wat de Franschen ,1a grande passion" (de gróote hartstocht) noemen. Zij schijnen voorbestemd tot een liefde die het liefdes ideaal nabij komt. En tóch geraakt die liefde nimmer lot verwezenlijking. Waar lig» de oorzaak van deze misluk king? Zij ligt niet. als hij ter Braak, onder het niveau; zc ligt boven hel niveau. Dr. Dumay en Marie (Margot.) hebben te" wei nig levensdurf, om liet met elkaar te.pro- begren. Hunne intellectualistische zielen moeten de levenswerkelijkheid in verhou dingen met anderen ondervinden, en zelfs aan het slot van dit verhaal verschijnen ons deze heide liefdespartners, nog met een glimlach van cynisme en intellcctuccle hoogvaardij om de lippen, wanneer zij vaststellen, .dal iedereen aan de beurt komt voor zijn huiskamer-roman". Bij Marsman ligt dc oorzaak van de ver wijdering elders De twee inenschen, die Marsman ons beschrijft, zijn eigenlijk te trotsch. om zich aan elkander over te ge ven. Hunne verhouding is te strak ge spannen. dan dat. zij van bewondering en persoonshandhaving kan Nvördén bevrijd, Het is het t c veel aan schoonheid en kuischheid, het teveel aan wedcrzijdsch respect, waardoor deze liefde z'ch niet normaal, naar de levensvatbaarheid toe, ontwikkelt. Marsman heeft een tweede motief door het zooevcn beschrevene heengcvlochten om zijne bedoeling op eigenaardige wijze aan zijne lezers kenbaar te maken. Het is do geschiedenis van een eénzelvigen man, die den naam Rutgers draagt, cn die hij in een Parijsch café heeft, ontmoet Deze man, een onaanzienlijke verschijning, een bultenaar, is eenige jaren getrouwd ge weest met een beeldschoorie vrouw, en het eigenaardige is, dat die beeldschoone vrouw het gedrocht, in wiens wanstaltig lichaam overigens een zeldzaam fijne cn gecultiveerde geest woonde, tijdens de ont wikkeling van hun huwelijk is lief gaan krijgen. Deze merkwaardige situatie heeft den schrijver geïnteresseerd, hij zocht naar een verklaring, en het komt den lezer voor, dat hij die verklaring tracht te geven op de bladzijden 181 en 185 van zijn boek, waar wij een tweegesprek tusschen Rut gers en dc Blécourt vermeld vindon, en waar wij het volgende lezen: „Waarom, zoo vraag' de Blécourt aan Rutgers, „waarom voelt U zich schuldig, ik wil nog niet zeggen tegenover Hcnriëtte (Rutgers' overleden vrouw), maar dan toch als zij in uw gedachten aanwezig is. cn waarom bent u door alles wat haar be treft. zoo opvallend gefascineerd, of mis schien moet ik zeggen geobsedeerd? Ik hoef liet u nauwelijks te zeggen, omdat u beseft dat. bij haar de aanwezigheid van dat befaamde magische clement een ster ke mensclieiijkheid niet in den weg stond of uitsloot en ik kan er nog hij zeggen, dat het bij haar alleen voeling hield met andere levensgebieden binnen en buiten haarzelf, maar dat het juist daardoor in !evcn bleef. Wat is een magisch geheim, de Blécourt, om die woorden nog even te gébruiken, al is het nog zoo subliem, als het geen weerklank vindt, op zijn minst, in andere wezens cn in andore levens? Wat is alle magie ter wereld bijeen, als zij verkommert in een trotsch brein?" En dan komt er, eenige vëgcls verder het volgende: „Ik zeg u. dat ITcnriöttc, dat (magisch) geheim heeft verraden uit vrees voor dc eenzaamheid, en baar huwelijk met li, dat u zoo omzicblig",poëtisch oni sluiert tot een eigen mysterie, is voor mij volstrekt niet bevreemdend, maar juist het bewijs van haar verraad. Zij heeft de behoefte gehad om haar wroeging daar over ic smoren in deemoed en haar huwelijk is in haar gevoel haar rechtvaar diging geweest, niet ten volle natuurlijk, maar zij is in ieder geval niet lialvcrwbge teruggeschrikt toen zij eenmaal verdwaald was en zij heeft zich verdeemoedigd tegen óver het leven." En dan, wat later, zegt dc Blécourt nog iets. dat typeerend is voor zijn karakter: „Maar één ding heb ik toch weer uit dit alles geleerd, ik b?doel niet alleen uit de mislukking met Angèle, maar odv uit mijn gesprekken cn uit de stomme gesprekken met Henriëttc: dat eenzaam blijven het eenige is cn alle zoeken naar verbinding met menschen een zwakte n verraad' Ilier hebben wij de kern van het boek. Ên Charles dc Blécourt on Aiigèle Degroux, wtfer sterven ons op de laatste bladzijden van het bock wordt beschreven, komen niet tot levensvervulling, tengevolge van hun kuischc, ongenaakbare trots. En hiermede plaatst ook Marsman zich in dc oppositie tegen geest en ziel van den tijd. Hiermede geeft ook deze. ongmieen- begaafde auteur, ons te verstaan, "dai de literaire school, die deze periode van de Nederlandsche literatuur draagt, zich schaart aan dc zijde van het individualis me der tachtigers, van het: ,.Ik hen een God in 't diepst van mijn •gedachten", met dit verschil, dat de trots van Kloos in het tweede gïdeelte van zijn beroemd sonnet breekt, terwijl de trots van Charles dc Blé court en Angèle Degroux, zich handhavend, te pletter loopt. Het boek van Marsman is oneindig sap piger, levender, bezieldcr geschreven dan dat van ter Braak. Er komen schilderin gen in voor van verschillende stacls-aspcc-" ten en milieu's van Parijs, die "mvcrgclij- kelijk boeiend zijn. De levenshouding van dezen auteur, scheppend artiest veel meer dan krilikus, is oneindig voornamer dan die van den cynisch en ter Braak. Maar wij gelooven, dot onze literatuur haar invloed alleen zal herwinnen, indien dc harten der kunstenaars tot die deemoed komen, welke Marsman verwerpt. De Ostrekoif juweelen door E. Philips Oppenheim. Uitg. A. W. Bruna en Zn's U.M. Utrecht, Wilfred Haven van het Amerikaansche gezantschap te Petrograd wordt dooi Prins Ostrekoff. bij een overval der bolsjewiki een pakje juweelen ter hand gesteld met het verzoek deze ter hand te stellen van prin ses Elisaveta, do dochter van den prins. Op zijn tocht naar het gezantschap redt hij Anna Kastellane uit een berucht huis en van nu af begint een wonderlijke tocht en een voortdurende strijd om de juweelen. Maar na heel wat avonturen komt hij met Anna in Engeland, waar Haven na heel wat opwindende gebeurtenissen eindelijk te weten komt. dat de gezochte Prinses steeds bij hem is geweest in dc persoon \an Anna Kastellane. De. vlucht uit Rusland cn dc gevaarvolle tocht door bet 'Europa in oorlog zijn span nend beschreven. Het rijk aan avonturen zijnde verhaal is vlot geschreven cn bocid in grooto mate. Rare dingen op den Leeuwen burg, door F. de Sinclair. Uitg A. W. Bruna en Zn's U.M Utrecht. Toen de. echtelieden Helmer van den Le.euwenburg kort na elkaar stierven nam neef Tennis Korf, koster en inventaris over zoodat toen nel de schulden konden wor den betaald en neef Teunis zich nog over de dochter Greta moest ontfermen. Helmer was een verwoed verzamelaar geweest van antiek, maar bij zijn dood bleken de mooi stc stukken verdwenen. Rustig gingen dc zaken op den Leeuwenburg verder, totdat eenige stukken tafelzilver bleken verdwe nen te zijn. Dat gebeurde nog eenige male.n en toen besloot Korf de hulp in tc roepen van een detective in den persoon van J'nr il*. Mark van Velzen. Diens speurders eigenschappen wqr'en niet overweldigend, maar dc dief zorgde lrouv\ens zelf. dat al les weer terecht kwam. En nog veel meer kwam er terecht* ook dc schatten van Hel mer werden gevonden. Hoe? Men leze clil huiselijk verhaal. Het geeft U geen mach tige emoties en spaart U het avontuurlijke van een detective roman. Maar toch amu seert hot U wel in al zijn eenvoud. Het gestolen halssnoer, door George Göodchild. Uit. A. W. Bruna en Zn's U. M Utrecht. Dc geslepen bende van Duke Bralkc had zich meester gemaakt van dc violiste Felice Manton, die hen onbewust hielp bij hun diefstallen. Maar toen Fclicc nog bij Rum- bolt speelde bad zij oen buitenge wonen in druk gemaakt op captain Arthur Paget, die baar niet uit het oog verloor. Do bende had het gemunt op liet Winnhaler hals snoer, maar de eerste maal kregen de die ven slechts namaak. Later lukte het beter maar Paget en inspecteur Carew waren ze op liet spoor en na een avontuurlijke jacht gelukte liet Felice te redden en het hals snoer weer in 't bezit te krijgen. Een boek vol avonturen, handig in el kaar gezet en echt spannend beschreven. Levens droomen door E.-W. •Savi. Uitg. A.W. Bruna cn Zn's U.M. Utrecht. Toen Keith Forsylhe ïnet Lesbia Glayton in het huwelijk trad werd zijn dochter uit zijn eerste huwelijk naar een kindertehuis gezonden. Dc kleine Hilary trof het hici slecht cn haar grootmoeder, die alles voor haar regelde zag haar in de vacantics ook liever niet. Eerst toen ze te St. Autyns op school kwam begon een betere tijd voor haar. vooral dank zij Lorna Ritchie, die haar heter begreep: Een oud vriend Brian Slierwcll kwam haar, Hilary bezoeken en ook op hem maakte Lorna een goeden in druk. Hilary zag dit met leede oogen, daar zij zich had ingebeeld, dat zo met Brian zou trouwen. En toen nu liaar geliefde on deiwijzcres Brian's vrouw werd, was zij wanhopig. Terugkomende van de huwe lijksreis trof Lorna een spoorwegongeluk tengevolge waarvan zij verlamd raakte, zoodat een treurige tijd aanbrak. En eerst toen zc stierf, zag Hilary in. dat ze veel aan deze lieve vrouw misdaan had. daar zij haar steeds Brian bleef misgunnen. Een gevoelig verhaal, dat treft door goc de uitbeelding der personen cn uitmunten de milieu beschrijving. Sanders in ectie door Edgar Wallace. Uitg. A. W Bruna en Zn's. Uitg. Mij Utrecht. Wc zouden kunnen zeggen: verdere avonturen van Sanders. Want ofschoon Sander gecommitteerde is in Britsch Afri ka heeft zijn leven weinig van een officieel regceringsombtenaar. De geaardheid der bevolking maakt, dat hij voor een reeks zonderlinge gebeurtenissen wordt gesteld, welke de hr. Sander echter ruct kennis van zaken Nveet te behandelen. Dc wel eens wat zotte Bones zorgt daarbij vaak voor de note ga ie. Contract bridge In de prak tijd, door R. N. Haremaker. Uitg. Nijgh en Van Ditmar, Rotterdam. Bridge neemt een belangrijke plaats in, in het tegenwoordige leven en geen won- Regen druppelt neer al de late middag uren van dezen grijzen Octoberdag. Van morgen was er even de zon, do gouden, gloneuse herfstzon, dio riep met lokkeii- den aandrang naar buiten een oogenblik voor het begin van het werk, naar de zee, waarboven de zachtblauwc hemel met witte wolken zich welfde als op een vroe gen zachten voorjaarsdag. Hoe blonk het witte zeil dat de haven verliet in de zon- netintcling, hoe kostelijk mooi kleurde het rood van een tjalk die aan kwam varen in het morgenlicht Maar bij de terugkeer aan het havenhoofd, waarlangs drukke doening van laden en lossen boeiend leven gaf, schoven &1 meer nevels voor het licht van de zon en heel den verderen dag was er do grijsheid van een gedekten hemel, waaruit nu de regen neerstroomt, uur na uur. Het zijn de nadagen nu van October, van deze Octobermaand vol zon en kleu ren, van storm op enkele dagen, van re gen, nevels, mist, vaalheid af en toe, maar van veel rijke zonneuren toch vooral. Het kan wel mee de mooiste maand van het jaar zijn October, ja soms mqet ik denken: bet is de allermooiste. Nog is er de laatste bloei die zomer cn September ons lieten, nog kleuren er bloemen tus schen de vruchten die rijpen, nog zingt over de aarde een blij, een zonnig lied. Nog zijn er de schaterende kleuren, maai er is ook het gedempte, zachtomflocrsde licht, het grootsche wolkenspei van de be wogen najaarsluchten, dc roep van trek kende vogels, die met een zacht bekoorlijk lied een oogenblik toeven in tuinen en parken, de wondere weemoed die zich legt om alle dincen en toch het licht, het over vloedige licht dat juist nu door kaler wordende boomen opener, klaarder schijnt, October, de maand met zijn naam van zoo sonoren krachtieen klank, pittig als de herfstgeur der bosschen krachtig frisch als dc najaarswind die over de velden strijkt. October is een maand vol tegen stellingen als het bonte rijke leven zelf, vol mysterie, dat blinkt uit het lied van vogels in de nachten, dat tintelt in de herfststerren en tot ons komt uit vreemde paddestoelentooi van bosschen en velden, dat ons aanziet in late bloei en leeft in herfstdraden en spreekt uit 't dorrend blad dat ritselt onder onzen voet, October, de achtste wil de naam eigen lijk zeggen, omdat met Maart het oud- Romeinsche jaar begon. Wijnmaand noemt de Hollandschc naam hem, die eigenlijk meer voor andere landen geldt, voor den Rijn en de Fransche druivendistricten bij voorbeeld. Zaaimaand, ITerselmaand of Aarzelmaand, zeggen oude namen, herin nerend aan 't winterkoren, dat gezaaid wordt en hier en daar al met een frisch groen kleed de velden dekt en nu het aar zelen, het stilstaan als het ware, schijn baar of in werkelijkheid van groei en bloei, nu dc herfst begonnen is. Maar wat die vele namer. ook uit willen drukken, geen van alle geven zij voldoen de weer de glorie en de weemoed, de kleu- renschakeering en de grijze nevelstem- rning, dc droefgeestigheid en het open he mellicht. het Goddelijk wonder van Octo ber, dat dc maand, waarvan wij nu dra weer scheiden, maken kan tot zulk een treffende bekoring, zulk een wondere, nu eens stil verrukkende, dan weer in jagen de stormen en vredig sterven van bloem cn blad ontroerende, aangrijpende pracht. De regen tikkelt op dc ramen, na de uren van den middag, de lamp is allang aan, het haardvuur brandt. In grijze tin ten is de dag verstorven, straks zal zoo of, in gloe(| van zonnebrand aan den rooden Wester hem el dc laatste Octoberdag heen gaan. Er is weemoed, maar er is ook rijke vreugde in 't herdenken van zooveel zon en licht en lied en kleurig, boeiend, bloei end, welkend leven. der dus. dat zoo velen trachten het te spe len. Jammer, dat het zoo dikwijls bij trach ten blijft en dat de werkelijke fijnheid van het spel voor menigeen verborgen bliift. Voor dezulken is dit een pracht handlei ding. welke bij ernstige bestudeering jeker goede resultaten zal geven. Want hierin wordt het spel van meet af behandeld en langzaam aan wordt het op volkomen lo gische wijze opgebouwd. Wie dit boekje goed en met de kaarten naast zich door werkt zal de techniek van het spel leeren en zal door behoorlijk bieden uit zijn kaar ten weten te halen wat er in zit. Radio Maandblad,' Het Electro-technisch Bureau R. Koning alhier, zond ons zijn eerste uummer van. het Radio-Maandblad, dat zeer aardig in Tkanr gezet en op fraai papier gedrukt is.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1933 | | pagina 13