NOG GEEN LICHT IN DE DUISTERNIS DË ËEMLANDEU Garage MOLENAAR 4000 L. J. LUYCX ZOON Woensdag 1 November 1933 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 32 e Jaargang No. 106 MET STELLIGHEID IS WEINIG BEWEZEN HET ADP.ES VOOR EEN ZES-PERS00NS TAXI BLIJFT TELEFOON 1210 GOUDTRANSPORT OVERVALLEN Bespeelde Paamo's 4 uur 59 min. 3RAME5 MELDE MEN AAN DE TELEFONISTE TAXI 6 cent per K.M. 1093 BELT U EVEN GARAGE NIC. BOVÉE 6-7 PERS. AUTO MET CHAUFFEUR ABONNEMENTSPRIJS 3 Amersfoort 2.10. per maand 0.75. per week (mei gratis verzekering tegen ongelukken) f 0AV/t Binnenland franco per oost per 3 maanden f3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05. POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 511 PRIJS OER AOVERMTIEN van 1—4 regels 1 1.05 met inbegrip van een bewijsnummtS -elke regel meer f0.25 Ltefdadlghelds-advertentiën voor ds helft van den prijs. Kleine Advertentlën „KEITJES' bij vooruitbetaling 1—5 regelt 50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatseo f 1.— Bewijsnummer extra f 0.05 HET PROCES TE BERLIJN Zelfs de verklaringen onder eede zijn met bijster overtuigend (Bijzondere correspondentie). Berlijn, 27 October Waar blijft Sherlock Holmes, of ten minste zijn geest, om on« door dit m°t den dag ingewikkelder proces den weg te wij zen? Het is in de eerstn pk.ats een .,hoog politiek" proces, bet heeft als hojfddoel minder de bestraffing van Marinus van dor Lubbe, die nog heden allesbehalve den in druk maakt van een persoonlijkheid van eenige beteekenis, dan wel hel brandmer ken van het commun«smc als landsverrader lijke partij in het bijzonder in Duitsch- land en zeer in het bijzonder in de maand Februari 1933 Van der Lubbe is oen soort communist. Toevallig Hollander Wij zullen daarop zeker geen bijzonderen prijs stellen Hij be hoorde in Nederland blijkbaar tot de zeur kleine groep, dip een meer anarchistisch karakter droeg Gren typische Moskou bolsjewiek dus. Meer ten jongeling van de revolutionnaire daad dan van du theorie. En de overigp vier beklaagden? De Duitschcr Torgler is communist, allcr- officieelst Moskou bolsjewiek, was voorzit ter \an de communistische fractie van niet minder dan 100 (op de bijna OHO, afgevaar digden in den Duitsrhen rijksdag De Bulga ren waren eveneons Moskou boisjew iki en zijn het natuurlijk nog. Tanef is geen „hooge" onder hen. Fopof echter is een stellig zeer intelligent en zeker ook invloed rijk internationaal communistisch leider. En Dimitrpf ten slotte, du groote publieke attractie in dit monsterproces, is zonder eenigen twijfel één der internati nalc hoofd figuren, toevallig Bulgaar, in werkelijkheid reeds lang geïnteresseerd Jn wat Moskou „de wereldrevolutie' pleegt tc höënïeh. Het eigenaardige nu bij dit proces is, dat behalve bij de rechters, bij dc aanklagers, de beklaagden, de verdedigers cn enkele regeeringsinstantie's, de acte van beschuldi ging niet bekend is geworden. Pas hut ver loop van het proces zelf, vooral het verhoor der honderd cn meer getuigen, brengt aan het licht, waarom naast v. d. Lubbe nog vier andere communisten op dc bank der be klaagden zitten cn hoe men er toe gekomen is om hen te arrestecren en in arrest te hou den. Torgler is onmiddellijk den dag na den brand gearresteerd. Dat wisten we toen ook reeds, het stond in alle bladen en we wisten natuurlijk ook in grove trekken waarom. Hij was nu eenmaal één der leidende man nen van de Duitsche communistische partij en kon dus als een soort gijzelaar be schouwd worden voor dc gcheele partij, met welke het Nieuwe Duitschland juist in een strijd „op leven en dood verwikkeld was cn die men natuurlijk gaarne met deze revo lutionnaire brandstichting in de allernauw ste verbinding willen brengen. Dimitrof, Popof en Tanef werden pas veel later in arrest gezet. En wel door een toe val. Ze zaten te zamen in een Bcrlijnsch koffiehuis cn kwamen een kellner aldaar „verdacht" voor. Die belde de politic op en liet de drie vreemdelingen pakken. Pas toen men ze had, bleek, dat men met Bulgaar- sche communisten to doen had cn dat er inlusschen getuigen opgedoken waren, die den Bulgaar Popof tijdens de brandstich ting uit den rijksdag vluchtend en den mid dag vóór de brandstichting met Torgler bin nen in den rijksdag in een intiem onder- boud gezien meenden te hebben. Ten slotte waren er ook getuigen, die dien middag niet alleen Torgler en Popof, maar ook Torgler env. d, Lubbe tezamen ge zien hadden cn wel even te voren in de zaal, grenzend aan den corridor, waar Torgler en Popof. tezamen gesproken moe ten hebben. Al deze getuigen hebben we, op bet oogenblik dat ik deze samenvatting schrijf, aan bet woord gehoord en allen heb ben ze hun verklaringen door plechtigen eed bevestigd. Twee van de drie getuigen, die Torgler met onmiddellijk achter hem v. d Lubbe gezien mcencn te hebben, zijn als leden van den rijksdag collega's van Torgler en kennen hem natuurlijk goed, vooral waar Torgler de laatste jaren bij tal- looze gelegenheden voor zijn fractie in den rijksdag het woord gevoerd heeft. Een verwisseling is hier dus inderdaad volkomen uitgesloten. Slechts staat juris- tiscb nog niet vast, dat dc opvallende man met het bleeke gezicht, den dichten haar dos, de vooruitspringende lippen en de uit stekende kaakbeenderen, in vvien deze drie getuigen reeds den avond van de brand stichting op het hoofdbureau van politie v. d. Lubbe herkend meencn te hebben, ook werkelijk bij Torgler hoorde. Men zag slechts, dat hij vlak achter Torgler dooi de zaal (dezelfde, waarin nu de gerechtszit ting plaats heeft) naar buiten ging en meen de te zien, dat Torgler verward keek en de tweede man zich achter hem trachtte tc ver schuilen. Deze zelfde drie getuigen zijn korten tijd daarna door dezelfde corridor gekomen, die toegang tot de bewuste zaal geeft en ver klaren, toen Torgler op een sofa te hebben zien zitten naast een bleeken man, in wien zij later den Bulgaar Popof meenen her kend te hebben. Torgler kon hiertegenover hedenochtend niets anders verklaren, dan dat hij vóór de brandstichting noch v. d. Lubbe noch Propof ooit te voren gezien, laai staan ge sproken heeft en dat deze verklaring de „loutere, zuivere waarheid" is De Bulgaar Popof heeft voorloopig nog niet veel anders tot zijn verdediging aan te voeren, dan dat hij nimmer in len rijksdag geweest is en den afgevaardigde Torgler en den brandstichter Van der Lubbe pas na den brand voor het eerst gezien" heeft. Dimitrof ontkent natmulijk eveneens het minste met de brandstichting te maken ge had te hebben en op den avond van den brand op het perron in München te hebben gestaan op het punt. den slaapwagen naar Berlijn binnen te stappen een alibi, dat intusschen nog niet vastgesteld is Tanef ten slotte is niet in den rijksdag gezien en ook niet direct met den brand in verband gebracht, zoodai tot heden niot erg duidelijk is, waarom men hem achter slot en grendel gezet heelt En Van der Lubbe blijft hardnekkig In zijn houding volharden. Wal hij op heeler- daad betrapt, toegegeven heeft, ontkent hij ook heden niet. Maar voor het overige zwijgt hij in alle talen en laai zich hoogstens eeri bijna onhoorbaar „neen" ontlokken, als hij met getuigen geconfronteerd wordt cn moet verklaren of hij deze gekend heeft en nu herkent Van der Lubbe kent en herkent niemand meer. Van der Lubbe is de won derlijkste beklaagde, dien wij ooit voor den rechter gezien hebben. 11 ij is, gespeeld of echt. een volmaakte imbecih En toch schijnt hij tc volgen vvat er in de zaal, die hij niet ziet en die hem nicl ziel aan won derlijke dingen geschiedt. Ja, en nu beginnen we ons toch af te vra gen, waar dit geweldig proces, dut de heele wereld in beroering gphraeht heeft, op uit moet loopen. Steeds moer getuigen worden noodig en toch komt men. op den keper be schouwd. niet veel verder Laten we trachten samen te vatten (of schoon dat steeds moeilijker wordt)- De dader Van der Lubbe is op heeterdaad bi; trapt cn heeft bekend. Dat wil zeggen, hij heeft onmiddellijk alle schuld op zich geno men liet z.g. „bruinbook" houdt vol, dat hij dit doet in het weten, zekere machtige mannen in de nationaal socialistische partij in Berlijn achter zich te hebben, dm er te gelegener tijd wel voor zullen zoggen, dat hij ontvluchten kan en ergens in veiligheid cn welstand zijn jonge leven kan voortzetten. Zoo althans hoorde ik zeil onlangs in Ne derland nog in volle overtuiging verkondi gen. Deze meening zal natuurlijk vol komen ontzenuwd zijn, als men straks v. d. Lubbe ter dood veroordeelt en ophangt. Ware het werkelijk juist, dat onze landge noot slechts een marionet in zulke handen geweest is en wil men hem niet laten ont komen, maar ophangen dan riskeert men m.i., dat hij onmiddellijk na het ver nemen van zijn vonnis het eenige doet, wat logisch is, dat wil zeggen, alle- bekent en daardoor tenminste zijn leven redt of ten minste verlengt. Gelooft men in vollen ernst, dat een regeering, voélde zij zich schuldig, het daarop zou laten aankomen? Ware dan niet veel meer vóór de hand liggend geweest dat zij v, d. Lubbe nog voor het openbaar proces de gelegenheid geboden zou hebben, „onvoorzichtigheden" te begaan? En als men beweert, dat zij zich daardoor juist belast zou hebben, ware deze oplossing dan minder gevaarlijk voor het Duitsche prestige, dan wanneer de bom pas na do veroordeeling barst? Nadat de heele wereld van alle bijzonderheden, die het pro ces aan het licht brengt, kennis genomen heeft? Neen, de neutrale toeschouwer en toe hoorder in de gerechtszaal zelf heeft nog geen enkel bewijs kunnen naspeuren, dat ten nadcele van nationaal socialisten kan aangevoerd worden. Zij, die een blamage voor deze partij wenschen, zullen daardoor wellicht teleurgesteld zijn. Het recht moet echter zijn loop hebben, afgezien van elke politieke overweging. En deze rechters uit Leipzig, de president vooral, zijn stellig objectief. Van nutionaal-sorialistische zijde kan men echter sinds eenige dagen reeds triomfan telijk fanfare's lezen en hooren over getui genvcrklaringen, die dc schuld der commu nisten naar hun raecning reeds overtuigend bewezen hebben. En hier moet ik als toe hoorder verklaren, dat ïk die overtuiging nog in gecnen deelc gekregen heb. Juist is, dat eenige getuigen onder eede verklaard hebben. Torgler met v. d Lubbe eenige uren voor den brand in den rijksdag te hebben gezien, Torgler kort daarop op een sofa naast Popof te hebben waargenomen, Popof kort na het eerste uitbreken van een brand in de restauratie-zaal. die v. d. Lubbe ge sticht had. uit een der hoofdportalen naar buiten te hebben zien wegrennen Juist is. dat een getuige dien zelfden middag v d. Lubbe buiten den Rijksdag heeft gezien Maar al dadelijk va't op. dat de drie ge tuigen, twee Duilschers en een Oostenrijker, die v. d. Lubbe en Pon of met Torgler gezien meenen te hebben elkaar in niet onbelang rijke punten tegenspreken Voorts dat twee van deze drie nationaal socialistische leden van den Duitschen rijksdag zijn en een van hen in 1925 nog links radicaal Duitsch.. communist was. Terwiil de derde gcluige tot dc Oosteniijkschc nationaal socialisten behoort. Al neemt men aan. dit zij onder eede verklaard hebben, wat hun als waar heid voorkomt, dan nog moet de objectieve waarnemer aan de mogelijkheid denken, dat hun communistenliaat hun onbewust parten gespeeld heeft. Neen, zeer overtuigend zijn dce en andere verklaringen onder eede nog niet. Dan zijn daar nog de rapporten der des kundigen, belangrijk, omdat alle drie het er over eens zijn, dat de brand in de groote zit tingszaal niet door v d Lubbe alleen geslicht kan zijn. Maar uit welken hoek kwamen dan zijn helpers? Is Popof dan dc tweede man geweest, die de geheimzinnige zei font- brandbare vloeistof, over de groote zaal ver deelde, terwijl v. d. Lubbe in de andere za len, corridors en kelders kleine brandjes stichtte om dc brandweer op een valsch spoor tc brengen? Waarom moest de brand weer afgeleid worden? Zij, die aan de schuld der nalionaal-socia- listen gelooven, zeggen- om door een van de straat uit zichtbaren brand de brandweer zoo tijdig te alarmeeren. dal de brand in de groote zaal nog tijdig gebluscht kon worden en de propagandistische werking toch groot genoeg bleef. Waar tegen te zeggen valt, dal een tijdig telefonisch alarm van een „onbe kende" dat met minder schade evengoed had kunnen bewerksleiligen' Zij, die de communisten voor de brand stichters houden, zeggen, dat. v. d. Lubbe zijn werk slecht gedaan heeft en dat de be doeling was. dat hij rondom de groote zaal kleinere brandhaarden had moeten aanleg gen om dc brandweer daarheen te Jokken en dat deze branden bedoeld waren op plaatsen, die van dc straat af niet zichtbaar waren. Met opzet heb ik eens al deze lezingen en mogelijkheden opgesomd, omdat de lezer de dagelijksche verslagen niet andere oogen kan zien en zelf zijn rneening kan vormen Maar Ik blijf er bij: Sherlock Holmes ont breekt ons. Of ten minste iemand, die v. d. Lubbe tot spreken kan brengen. H. Op klaarlichten dag voor anders half ion aan goud buit gemaakt Londen, 31 October. (V.D.) In de city van Londen hebben onbekend gebleven personen op klaarlichten dag een hoeveel heid goud ter waarde van bijna anderhalve ton guldens buiten gemaakt. Het goud werd per paard en wagen van het station naar de smclterij overgebracht. Toen de koetsier zich gedurende eenige minuten verwijder de, reed onverwachts een auto voor, waar uit vier mannen stapten. Zij namen het paard bij den teugel en reden den wagen naar ceti afgelegen straal. De roovers na men de kisten met goud uit den wagen, laadden deze over in hun auto en verdwenen met groote snelheid. STAKERS BESTORMEN EEN FABRIEK. Detroit. 31 Oct. (V.D.) Een groote me nigte stakers van de verffabrieken te Detroit bestormden gisteren, gewapend met stconen, één der groote fabrieksgebou wen, waar het werk is neergelegd en za gen kans het kantoor binnen te dringen. Geen ruit van het gebouw bleef heel en eenige auto's, die op de binnenplaats wer den gevonden, werden in brand gestoken. Dc politie was spoedig ter plaatse cn dreef met den gummistok en met traangas de stakers terug. De fabriek bleef verder on der politietoezicht. Bij de onlusten werd slechts één man gewond. f 159.—, f 130.—, f 250.— en hoog2r. Vraagt voorradige prijslijsten. Pianchandcl R. VAN DEN BURG Gevestigd sedert 1337. mmmtrn De positie van den bnitenland- sche berichtgever in Duitsch land. Het geval-Panler. In Engeland zijn dc gemoederen nog al opgewonden in verband met liet feit, dat de correspondent der Daily Telegraph te München, Panter, door de Duitsche autori teiten in verzekerde bewaring is gesteld. Het Engelsche blad had op 23 October een bericht gepubliceerd, dat zich nog al uit voerig bezig hield met een parade van 20.000 nationaal-socialiston in uniform voor Hitler, die enkele dagen tevoren had plaats gehad tc Kehlhcim bij Regensburg. Om. stond daarin, dat afdeelingen der rijksweer en de geregelde politie aanwezig waren, dat Hitler met 21 saluutschoten werd be groet cn dat de stormtroepen den avond tevoren met de bajonet op 't geweer voor kapitein Rohm hadden gedefileerd. Het be richt behelsde verder, dat de Duitsche pers instructie had ontvangen in haar beschrij vingen elke zinspeling Ie vermijden, die aan de betooging een militair karakter zou kunnen geven en vooral nóch van de sa luutschoten, nóch van dc deelneming door de rykswecr te reppen. Ook de persfoto grafen hadden volgens Panter s mededee- ling opdracht gekregen slechts onschuldig uitziende opnamen te publiceercn. Dit moet blijkens dc informaties, waar over tot dusver valt tc beschikken, het ma teriaal zijn, waarop de geheime staatspo litie zich baseerde, toen zij Panter op 24 October in hechtenis nam. Volgens den Londenschen correspondent dor Neue Zürcher Zeiltuig weet men nog niet, of de rijksregeering de gebeurtenis sen, die in het bedoelde bericht zijn ver meld, als juist erkent dan wel van oordeel is, dat Panter onjuiste berichten dc we reld in heeft gezonden. ITet beroep op dc paragraaf inzake landsverraad wijst cr echter op, dat zij dc feiten, wat de hoofd zaken betreft, niet ontkent. Het delict zou dan, wanneer deze opvatting juist is, be staan in het wereldkundig maken dor fei ten en men mag wel aannemen, dat dc vermelding der instructies aan de Duitsche ners vooral veel gewicht in de schaal legt. Het schijnt inmiddels vrijwel vast tc staan, dat Panter op grond van de paragraaf dor Duitsche strafwet inzake landverraad in staat van beschuldiging zal worden ge steld. Deze paragraaf stelt o.m. hot mede- deelen van staatsgeheimen strafbaar. Een staatsgeheim is, naar uit een voetnoot bij de betreffende paragraaf blijkt, „dat feit, hetwelk slechts aan een zekeren kling be kend is en waarvan het ruchtbaar maken buiten dezen kring tegen den wil der re- gecring geschiedt." Op grond van een dergelijke „wijdma- zige" definitio zal liet aan het gerechtshof te Leipzig niet al te moeilijk vallen het bewijs te leveren, dat de Münchensche cor respondent der Daily Telegraph met zijn bericht de belangen van het rijk heeft gp schaad, waarbij echter door-de verdediging de vraag kan worden opgeworpen, of de correspondent voor de redactie van het bericht cn eventueel voor de onverkorte publicatie ervan verantwoordelijk kan worden gesteld. liet is toch mogelijk, dat Panter een deel van zijn bericht de redac tie slechts ter informatie heeft gezonden en aan haar de verantwoordelijkheid voor 't opnemen daarvan heeft overgelaten. Hoe dit ook zij, één ding is duidelijk: de gehei me staatspolitie kan, wanneer zij dit in haar hoofd krijgt, elke publicatie van fei ten en vooral elk commentaar op gebeurte nissen in buitenlandsclie bladen, die de Duitsche pers verboden zijn, als een mis drijf interpreteeren en dienovereenkomstig stappen doen. Dit beteeken t, dat iedere builcnlandsche correspondent, die op de hoogte komt van zaken, waarover de Duit sche kranten zeker niet toevallig het stilzwijgen bewaren, als landsverrader kan worden voorgesteld. Het is bekend, dat dc positie der buiten landsclie berichtgevers in Duitschland pré cair is geworden. Elke publicatie van mede- deelingen, die hun van particuliere zijde zijn verstrekt, kan voor de personen, die met hen in betrekking staan, onaangename gevolgen hebben. De geheime staatspolitie te München heeft, naar men to Londen al gemeen aanneemt, door haar optreden te gen den correspondent der Daily Tele graph, vooral den Duitschen staatsburgers een voorbeeld willen stellen. Het eindresul taat van dezen maatregel zal zijn, dat de tc Berlijn wonende buitenlandsclie journa listen volkomen zullen zijn aangewezen op datgene, wat hun in de Williclmstrasse wordt meegedeeld. De Observer verlangt, dat het Foreign Office in verband met het gcval-Panter een ernstig vertoog lot de rijksregeering zal richten en maakt verder dc opmerking, dat de voorwaarden gelijk moeten zijn, d.w.z.: wanneer de Engelsch sprekende cor respondenten in Duitschland geïntimideerd worden, dan mnet men ook op de werk zaamheid der Duitsche correspondenten te Londen toezicht uitoefenen. Weet het Fo reign Office, zoo vraagt de Observer ten slotte, dat de nationaal-socialistische pro- paganda-vlugschriften, die door de rijksre geering worden betaald, in massa's naar Lor. Jen worden gestuurd, terwijl dc onge lukkige Puitschcrs niets anders mogen le zen dun tendentieuze berichten over de Engelsche openbare meening? DIT ÜLAD HEEF7 EEN DAGELIJKSCHE GECONTROLEERDE OPLAAG VAN EXEMPLAREN BUITENLAND. Brutale overval op een goudtransport te Londen. (Eeretc Blad, pag. 1). De Rijksdagbrand. (Eerste Blad, pag. 1 en 2). BINNENLAND. Rede van Mr. Wendelaar te Amsterdam. (Eerste Blad, pag. 3). Aanklacht tegen leden van de N.C.R.V. (Eerste Blad, pag. 4). De werklooze jeugd. (Eerste Blad, pag. 4). OOST-INDIË. Het muiterij-proces voor den zeekrijgs raad. (Tweede Blad, pag. 1). STADSNIEUWS. De gemeentebegrooting met 5 stemmen tegen aanvaard. (Tweede Blad, pag. 2, 3 en 4). Medegedeeld door het K. N. M. I. te De Bilt. Hoogste barometerstand: 768.8 te La Co- runha. Laagste barometerstand: 745.2 tc Röst. Verwachting: Meest matige Westelijke tot Noord-Westelijke wind, zwaar bewolkt met tijdelijke opklaringen, aanvankelijk nog regen- of hagelbuien, weinig verande ring in temperatuur. Alnemcnde wind en meer op klaring verwacht. Tengevolge van drukstijgingen over do Oostzee verplaatste zich het centrum van de depressie naar dc Noorsche kust, terwijl een secundaire bij het Skagcrak hier te lande nog zeer buiig weer brengt en zich over het Zuid-Oosten uitbreidt. Onweersbuien brachten zwaien regen in het Noorden en midden van ons land (Den Melder 27 m.M.) Bijna overal viel regen, in het Noorden plaatselijk sneeuw. De vorst nam in Midden-Seandinavie iets to" Stormachtigo Noord-Westelijke tot Weste lijke winden waaien over de Britsche eilan den, de Noordzee en het Kanaal, matige Zuidelijke winden met veel regen in Duitschland. Ook in r Zuid-Frankrijk viel weer zware regen. De algemeene toestand duidt op buiig weer met afnemenden wind en meer opklaring. RIJDT VEILIGI Wie vraag/ de straat voor zich alleen Hoe of hij er passeert, Neeml iels wal d' and'ren toebehoort Verkeert dus glad verkeerd! TELEFOON 190 LANGESTRAAT 49-51 Donderdag, Vrijdag en Zaterdag EXTRA KOOPJES in de Stoffenafdeeling. Effen wollen Stoffen RUITEN. MANTELSTOFFEN," ZIJDEN STOFFEN

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1933 | | pagina 1