„UUR DER AFREKENING GEKOMEN" Cuke Donderdag 14 December 1933 AMERSFOORTSCH DAGBLAD 32 e Jaargang No. 142 MAAR VAN DER LUBBE VALT IN SLAAP DERDE BLAD RUöT YSIUQ VE RIJKSDAGBRAND Zijn houding was de reactie van een ongewoon mensch op een ongewone daad Wie bleven er op den achtergrond Leipzig, 13 December. Heden begint voor het rijkegerechtshof te Leipzig het laatste gedeelte van het dramatischo rijks dagbrandproces, waarop de oogen der ge heelc wereld gericht zijn. Na een kort ge tuigenverhoor zal de procureur-generaal dr. Werner zijn requisitoir houden en wel eerst bet politieke gedeelte, waarna zijn assistent dr. Parisius het woord zal krijgen over Van der Lubbe en vervolgens dr. Werner de aanklacht tegen de Bulgaren zal toelich ten om tenslotte do 6traf tegen de beklaag den te eischcn. Indien dit vandaag nog het geval zal zijn, zal het ongetwijfeld laat in den namiddag worden, doch men houdt ook rekening met de mogelijkheid, dat de procureur-generaal pas morgen aan zijn eisch zal toekomen. De belangstelling is weer zeer groot. Het eerst is nogmaals het woord aan den als deskundigo gehoorden grapholoog dr. Scbatz over de overeenkomst tusschen het handschrift van de bij Popof gevonden kwi tanties van Peter en dat van den getuige Werner Hirsch, die den bijnaam Peter had. Getuige verklaarde, dat het zeer merkwaar dig is, dat het handschrift op de kwitanties en dat van Hirsch zoo buitengewoon veel op elkaar lijken, omdat bij nauwkeurig on: derzoek kon worden vastgesteld, dat er on getwijfeld geen identiteit tusschen beide handschriften bestond. Dimitrof interrum peert: „God zij dank". Dr. Werner: Oorspronkelijk was men op grond van dc schriftprocvcn van Werner Hirsch toch van meening, dat er wel iden- diteit bestond. Gewoonlijk is het toch juist zoo, dat men zijn handschrift verdraait om iets te verbergen. Dr. Schatz: Uit overwegingen, die raon niet nader kan nagaan, heeft Hirsch onge twijfeld gepoogd een misleidenden indruk te wekken door verdraaid te schrijven en de letters overbodig te versieren. Dr. Werner: Waarschijnlijk wilde dan Hirsch een ander ontlasten. Is dat ook uw jndruk? Dr. Schatz: Ja. Ten slotte wordt dan nog als laatste ge tuige een brigadier der gendarmerie uit Wiesenau in het district Guben, die het on derzoek heeft geleid bij de communistische springstoffenaffaire te Ziltendorf, gehoord. Getuige geeft een beschrijving van den toen- rnaligen gang van zaken en ontkent beslist elke bedreiging of mishandeling van den verdachten. Na een korte opmerking van den procu reur-generaal verklaart de president van den senaat dr. Bunger het getuigenverhoor gesloten. Alvorens dr. Werner het woord krijgt voor zijn requisitoir, wordt een korte pauze gehouden. In het requisitoir wordt nog- j maals een felle aanval op het brulnboek gedaan. I Na heropening van de zitting geeft de ■president het woord aan den procureur- generaal dr Werner voor het houden van zijn requisitoir. Dr. Werner zegt het vol gende: „Met dra dag van heden komen wij in bet laatste stadium van een proces, dat wel het omvangrijkste is ,dat sedert het bestaan van het rijksgerecht voor zijn ta fel is behandeld. De lengte van het proces is veroorzaakt door de buitengewoon groo- fe nauwkeurigheid en do pijnlijke zorgvul digheid, waarmee alles is nagegaan, dat eenigszins van belang kon zijn voor de opheldering van dingen, dio voor het be wijzen van de sohuld of de onschuld der beklaagden ia aanmerking kwamen. De Duitsche rijksdag is het slachtoffer 'gewor den van een misdadigen aanslag. De aan slag op het gebouw, dat aan de frontzijde tfe opdracht draagt: „Dera deutschen Vol- ko", gold niet slechts het gebouw, doch gold symbolisch het Duitsche volk. liet 0. M. staat derhalve op het standpunt, dat deze misdadige aanslag ihet vuurtcekeni, het signaal zou zijn voor de vijanden van den staat, die daarmee hun groot offen sief wilden openen, omJ het Duitsche rijk te vernietigen en in de plaats daarvan dc dictatuur van het proletariaat en een sov jetstaat bij de gratie der derde Internatio- nale te stellen. Bij de beteekenis van dit optreden voor het lot van het Duitsche volk is liet vanzelfsprekend, dat dc daders, de achtergrond van de daad en degenen, die achter de daders 6tonden, in Duitsch- I land de grootste belangstelling hebben ge wekt, doc hook in het buitenland, in ge heel Europa, ja, in de gebeelo wereld, heeft men zich niet kunnen onttrekken aan het belang van deze zaak. Dat is ook volkomen begrijpelijk. Ook het buitenland wist, dat, wanneer het juist is, dat deze zebeurtenis de inleiding moest zijn voor een burgeroorlog in Duitsohland, met het doel het communisme naar de overwin ning te leiden, dit niet slechts een Duit sche zaak was, dio zich hier zou afspelen, doch ook de andere landen er bij betrok ken zouden zijn. Het is in zekere mate ook begrijpelijk, dat men in het buitenland ge probeerd heeft zelf eenigszins deel te ne men aan het. opsporen van de waarheid, de oorzaken van den brand to ontdekken en den achtergrond uit te vinden. Tot deze objectieve zoekers naar do waarheid mag ik echter niet de lieden rekenen, die achter het z.g. bruinboek staan. Wij kennen deze lieden. Het zijn degenen, die in het bewust zijn van hun hoogverraderlijko houding je gens het Duitsche volk na het ontstaan van het nieuwe rijk dienstig achten de 6tof van Duitsohland van nun voeten te schudden en die thans hun machtelooze woede over het mislukken hunner misdadige plannen, hun ergernis en hun teleurstelling door be vuiling trachten af te reageeren. Het. is onherroepelijk gebleken, dat het bruinboek elechts als een smerig tendentieus pamflet kan worden beschouwd. Niettemin is dc senaat in eenigc gevallen op het bruinboek ingegaan on heeft de voornaamste leugens van het boek weerlegd. De schaamtelooze en tententieuse bewering kon worden weer legd, dat Van der Lubbe te Soernowitz be trekkingen heeft onderhouden met de na- tionaal-socialisten en zich voor nationaaJ- socialist hoeft uitgegeven. Hot is bewezen, dat slechts door vervalschingen de indruk gewekt kon worden, als zou Van der Lubbe homo-sexueel zijn. Een leugen is geble ken, dat Van der Lubbe met behulp van vooraanstaande nationaal-socialisten door do z.g. ondcraardsohe gang in den rijksdag is gekomon, om den brand to stichten. Na het verhoor van allo betrokken rijksdag- beambten is gebleken, dat do bewering, dat zij op den dag van den brand vroeger uit hun dieDst naar huis zijn gezonden, opdat zij geen getuigen van de dan volgende ge beurtenissen konden zijn, een leugen is Dc brandweer-commandant Gempp heeft met verontwaardiging de bewering afgewe zen, dat do brandweer te laat gealarmeerd is en dat men haar optreden bemoeilijkt zou hebben. Gruwelberichten zijn gebleken de geruchten, dio ten aanzien van den dood van Hanugsen en Oberfohren zijn ontstaan. Het z.g document van Oberfohren is, naar met zekerheid kon worden vastgesteld, nooit door Oberfohren geschreven of be- invloed. Bij dezen stand van zaken kan slechts met bevreemding worden opgemerkt, dat de Zweedsche advocaat dr. Branting bij de Zweedscbe uitgave van het Bruinboek een voorwoord heeft geschreven. Dr. Werner behandelt dan het contra proces der z.g. Londenschc commissio en herinnert er aan hoo hij indertijd heeft gevraagd het daar beschikbaar materiaal te krijgen en hoe dit uit doorzichtige over wegingen werd afgeslagen. Na nog enkele voorbeelden van gruwel propaganda tegen Duitschland te hebben gegeven, verklaarde dr. Werner over do zaak zelf: Toen in de late avonduren van 27 Febr. 1933 de bevolking door extra-edities en' radio kennis kreeg van den reusachtigcn brand in den rijksdag hadden slechts zeer weinigen eenig vermoeden van wat achter dezen brand stond „Ik herhaal: Van der Lnbbe is communist!" De meesten geloofden, dat men met een misdadige daad van een enkeling to doen had cn had geen vermoeden, dat dezo daad bestemd was om een aanval op het bestaan van het Rijk te ontketenen. Ik acht het raadzaam in het kort den achtergrond te schetsen van do gebeurte nissen, dio het onderwerp van het proce9 vormen. Op de beklaagdenbank zitten louter cora- munisen. Ook van der Lubbe is commu nist. Men zal mij antwoorden, dat hij dat heeft, ontkend; ik herhaal niettemin: „Van der Lubbe is communist!" Dc procureur-generaal schetst do poli tieke ontwikkeling van Van der Lubbe cn zegt o.a.: Van der Lubbe zelf heeft tijdens het proces op de vraag, of hij communist is, ontkennend geantwoord. Ik hecht daaraan geen al te grooto waarde. De-recherche- commandant Heissig heeft een omvangrijk onderzoek in Nederland" ingesteld en daar bij .geconstateerd, dat van der Lubbe zich had aangesloten bij do communistische groep van den student, van Albarda. Van der Lubbe's ideeën komen naar zijn eigen verklaringen overeen met die, welke alge meen bij do arbeiders heerschen. Het kan aan geen twijfel onderhevig zijn, dat van der Lubbo volgens zijn gezindheid en zijn optreden communist is. want hij heeft zelf verklaard, dat hij do brandstichting heeft gepleegd als een vlammenteeken voor den opstand van het proletariaat Hij kon slechts een communistische revolutie wcnschen Zelfs wanneer men zou willen aannemen, dat van der Lubbo geen communist, maar iets anders was, dan had hij door zijn daad toch de communistische revolutie tot uit barsting kunnen brengen; niemand zal de K.P.D. kunnen vrijpleiten van do moreelo verantwoordelijkheid voor deze daad. Dr. Werner beschrijft dan do omstandig heden, die rondom de daad zijn gegroeid. De K.P.D. heeft sedert haar ontstaan on onderbroken het doel nagestreefd het Duit sche rijk en zijn grondwet omver te wer pen en in de plaats daarvan de dictatuur van het proletariaat en een sovjetstaat naar Russisch voorbeeld in te stellen. Do revolutie van 1918, de radenrepubliek te München, dc opstand in het Ruhrge- bied, de brandende en moordende Max Hoelz, de opstand in Midden-Duitschland, de onlusten te Hamburg, in Saksen, in Thuringen, beschouwt dr. Werner als étap pen op don weg naar het gestelde doel. Toen de K.P.D, de mislukking van deze DE STERRENHEMEL 13-20 DECEMBER 1933, 20 h MT. $ter y grootte. «I Uilmm Ster 2* grootte. Ster'Af gr. Hi Melkweg Wettelijk ingeschreven hij bet' Bnreau V<j Industrieden Eigendom onder No. 6 4 2 2 2 ©MHIZMAAN O LAATSTE K&EDE& k.TEOVE KAAN Sterretijd 1 li 28 min. ZUIP VDIU5 KABS© JUPITER Q) SATURNU5© In drukletters vermeld' rijn dc namen van do stcrrcbeelden; de eigennamen van een aantal der helderste sterren zijn schrijfletters geteekend. Dit kaartje is maanloos. Procyon, dc helderste ster van de Kleine Hond, komt pal ïn het Oosten boven den horizont. acties moest vaststellen, trégón zij dc be volking te bewerken met illegale drukwer ken, zoogenaamd neutrale organisaties als de Roode Hulp, do Internationale Arbei- dcrshulp enz., die allo onder communis tische leiding stonden. Do revolutionna'ire vakvercenigingsoppositie, de bond van vrienden van de sovjet-unie, do proletari sche vrij den kersorganisafic, sportvereni gingen en roode frontstrijdersbond zouden het hunne doen om de bevolking voor de communistische doeleinde rijp te maken. Tenslotte sprak dr. Werner nog over de Tsjeka cn de guerrilla-organisatie der z.gn. Partisanen. Uit do in den loop van het pro ces voorgelezen vonnissen kon worden vastgesteld, dat do Tsjeka personen, die niet gewenscht werden en vcrdachto spion nen uit den weg heeft geruimd. Dc finan ciering der terreur-gi'oepen geschiedde met dollars, die uit Rusland afkomstig waren. Ten aanzien van de Partisanen-groepen kon worden vastgesteld, dat deze werden opgericht op het platteland en ten doel hadden, door brandstichting, homaansla gen enz. angst cn schrik onder do bevol king te zaaien. Leipzig, 13 December. (V.D.). De getui genverklaringen van het politieke gedeelte van het proces in groote lijnen resurneer«'nd constateert de procureur-generaal, dat vol doende bewezen i6, dat in het voorjaar 1933 in alle deelen van het Rijk voorbereidingen waren getroffen voor een gewapenden op stand met daden van terreur van den meest verschillenden en vreeselijkcn aard, dat bevel was gegeven in alarmtoestand gereed te zijn, enz. Ook is gebleken, dat men h'er niet met plaatselijke gebeurtenissen te doen heeft, doch met de resultaten van een cen traal uitgevaardigde opdracht. Men wacht te nog slechts op het bevel van hoven om overal er op los te slaan. Vau der Lubbe slaapt. Hiermede is het politieke gedeelte van het door dr. Werner uit te spreken requi sitoir geëindigd. Hij verzoekt thans don tweeden vertegenwoordiger van het Open baar Ministerie, Landgcrichtsdirektor Pari sius, het woord te nemen om verklaringen af te leggen over de afzonderlijke gepleeg de daden. Alvorens dr. Pari6ius echter pet woord krijgt, wordt gepauzeerd tot vier uur. Waarschijnlijk zal dc zitting daarna tot laat in den avond of zelfs tot vannacht wor den voortgezet. Als dc president dr. Buengcr do zitting tot vier uur schorst, en ook de beklaagden dc zaal moeten verlaten, blijkt, dat v. d. Lubbe eerst gewekt moet worden, want lij .dens het laatste gedeelte van dr. Werners requisitoir is hij ongemerkt in de beklaag denbank ingeslapen. Dr. Parislus spreekt In de middagzitting, welke dr. Sack in ver band met zijn gezondheidstoestand niet heeft kunnen bijwonen, nam dr. Paris'u6 direct het woord om het misdrijf der Rijks dagbrandstichting te bespreken en den vcnsloop van v.d. Lubbe na te gaan. Hij spreekt daarbij over het bewogen verleden van den beklaagde, schetst diens reizen en omzwervingen, welke hem naar België, Frankrijk, Oostenrijk, Hongarije, en Zuid- Slavic tot in den Balkan doen komen cn hij herinnert aan de steeds mislukte pogingen van v. d. Lubbe om in dp Sovjet Unie da or te dringen. Tc Berlijn is v. d. Lubbe, zooals bekend is, voor de eerste maal in April 1931 aangekomen. Vervolgens bespreekt dr. Parisius de ver schillende etappen, welke liggen tU66cben de aankomst van v. d. Lubbe te Berlijn en den Rijksdagbrand. In het bizonder houdt spr. zich bezig met het gesprek voor het stempellokaal te Neukölln, aangezien onge twijfeld hier v. d. Lubbe op zijn laatst het besluit voor de brandstichtingen heeft ge nomen. Dit blijkt in de eerste plaats uit de getuigenverklaring van Panknin. Overigens hebben ook de andere betrokkenen Zachnv en Binge den inhoud van het gesprek be vestigd. Wat zij heeten liegen moet men verklaren uit hun geringe geloofwaardig heid, hetgeen dan ook aanleiding is ge weest hen niet te beëedigen. Deze geringe betrouwbaarheid blijkt rced6 uit het feit, dat een man als Zachow tegenover den se naat verklaarde, dat hij toch direct is weg gegaan, wanneer bij het gesprek sprake was van revolutie. v. d. Lubbe moet zich herhaaldelijk uitge laten hebben in bewoordingen als: Er moet wat gebeuren. Men moet met acties begin nen. Do arbeidersklasse moet door een sig naal worden opgeroepen. De volgende etappen op zijn weg zijn dan do brandstichtingen in het stempellokaal aan den Mittelweg (Neukölln), het Raadhuis cn het Berlijnsclic stadslot In het geval der brandstichting aan den Mittelweg is het wel is waar niet tot een eigenlijken brand ge komen, aangezien liet dak, waarop v. d. Lubbe de brandende vuurmaker heeft ge gooid, met sneeuw was bedekt. Evenwel heeft v. d. Lubbe er op gerekend, dat on danks de sneeuw het dak vlam zou vatten Dan doet zich de vraag voor, warom hij op den dag voor de brandstichting in den Rijksdag nog naar Spandau cn Hennigsdorf is gegaan. Wij hebben daarvopu geen, stek houdende reden gehoord. Hier gaapt een klove, welko hij slechts zelf zou kunnen aanvullen. Hij heeft evenwel gezwegen. Ken merkend is het, dat hij Zaterdag en Zondag juist weer die plaatsen heeft opgezocht wel ke uitgesproken burchten der communisten konden worden genoemd en dat hij daar zooals te Neukölln, met communisten is te- zaamgekomen, al hebben we daaromtrent ook niets zekers Op Maandag 27 Februari is x. d. Lubbe van Hcnnigsdorf via Egel naar Berlijn tc ruggeloopen. Van groot belang is de vraag of hij bij dc brandstichting een of anderen mededa der, medeplichtige of strooman heeft gehad, Men kan wel zeggen, dat dit de cardinale vraag van het geheelc proces is. v. d. Lubbe heeft steeds beweerd, de daad te hebben ge pleegd zonder medewerking Van den een of ander. De bewijslevering heeft evenwel on dubbelzinnig aangetoond, dat deze .verkla ring niet in overeenstemming is met de fei ten. Het bewijs is geleverd, dat zooals v. d. Lubbe het voorstelt, de brandstichting niet kan zijn geschied. Om te beginnen valt het op, dat v. d. Lub bo do brandstichting heeft gepleegd op een tijdstip, dat buitengewoon gunstig is. Het Rijksdaggebouw wordt slechts door twee beambten bewaakt. De ronde is op zijn laatst om half negen ten einde. Daarvan kan v. d. Lubbe 6lechts kennis hebben gekregen door iemand die heel goed op de hoogte is van de toestanden in den Rijksdag. De z.g. „brandweg" kan hij slechts in 15 minuten hebben afgelegd bij juiste kennis der locale omstandigheden. Essen tieel anders evenwel is de ontwikkeling van den brand in de zaal voor dc plenaire zit tingen geweest. Met een klein gordijntje kan men niet dc zaal in brand 6teken. v d. Lubbe kan op z'n vroegst om 21 uur den Rijksdag zijn binnengetreden. Voor dc brandstichting in het restaurant heeft hij ten minste 13 minuten noodig gehad. Zoo kan hij dus op zijn vroegst om 21 uur 1G in de zittingzaal zijn aangekomen. Volgens zijn eigen mcdedceling heeft hij zich fen hoogste twee minuten in deze zaal opge houden. Kon een persoon alleen in twee m nuten en met de angegeven middelen een brand stichten met dezo uitwerking? Geen werk voor één persoon. Wanneer reeds de leek het voor onmoge lijk houdt, dan toch hebben ook de deskun digen algemeen dezo vraag ontkennend bc antwoord. Licht ontvlambare stoffen waren niet in dc zaal aanwezig. Proeven hebben bevestigd, dat de natuurlijke voorwaarden voor een brand ongunstig waren. Wannee men werkelijk wil onderstellen, dat v. d. Lubbe in dc zittingzaal is geweest, dan moet de voorbereiding door anderen zijn getroffen. Voor v. d. Lubbe was dc tijd daarvoor niet voldoende. Bij het binnen komen van dc zaal moeten andere daders licht ontvlambare stoffen in dc zaal hebbe gebracht. Er is gewerkt met een zeifont brandende vloeistof, waarvan do verbran dingsprodiictcn op 7 verschillende plaatsen in de zaal en bovendien in de vestibule van den Rijksdag zijn gevonden en voorts ook zijn aangetroffen in de jas van v. d. Lubbe. Naar de mccning der deskundigen hebben od ziin minst 2 a 3 nersonen aan de voor bereiding medegewerkt. Wanneer men raagt op welke wijze deze personen het Muis konden binnenkomen, dan bestaan daarvoor dc meest verschillende mogelijk heden. Afgevaardigden konden dat zonder meer. En in hun gezelschap kon ook ieder een onherkend binnenkomen. Nopens de erdero vraag lioc dc daders liet. Huis kon den verlaten, wijst de ambtenaar van het O.M. op de door twee getuigen waargeno men man, die zeer zeker is to beschouwen als mcdc-dadcr en het Huis op hoogst in liet oog vallende wijze door portaal II ver liet. Ovcrigcps hebben de daders bij de chaos tijdens de blusschingswerkzaamhe- den zeer zeker de mogelijkheid gehad on opgemerkt te ontkomen. Wanneer nu verschillende daders hebben medegewerkt, waarom heeft v. d. Lubbe dan liet gebouw aan dc voorzijde beklom men cn brandhaarden gelegd in ruimten, welko van builen af direct konden worden bezien? Deze omstandigheid is evenwel niet geheel onverklaarbaar. Of v. d. Lubbo wist dat met hem andere daders aanwezig waren, of hij wist het niet en dan had hij een bepaalde opdracht brand Ic slichten in bcpaaldo ruimten. In ieder geval moest v. d. Lubbe slechts een betrekkelijk onder geschikte rol spelen, de hoofdzaak zou worden opgeknapt door de andere daders in de zaal. Hij had misschien zelfs de zon debok voor dc anderen zullen zijn, die op deze wijze op den achtergrond hoopten to kunnen blijven. Alle tcekenen wijzen cr op, dat hij wellicht bezeten was door de waan idee. in dc geschiedenis der revolutie als onsterfelijke held een rol tc spelen cn cr van to voren op had gerekend, té worden gearresteerd. HET REQUISITOIR TE LEIPZIG. Staande dr. Werner, naast hem zit tend dr. Parisius. Dr. Parisius besloot: De aanslag op den Rijksdag is ongetwijfeld een der meest on gewone misdaden in dc wereldgeschiedenis. Een mcnsch, die van zijn jeugd af aan nei ging heeft tot vergrijpen tegen discipline cn orde, die bcheerscht cn vervuld wordt van een fanatickcn haat tegen de maat schappij, probeert zijn hoofd to tooien niet den roem van Ilcrostratus. Ik geloof dat v. d. Lubbe dc verschillende gebeurtenissen met alle aandacht heeft gevolgd. Te be treuren is het dat in een deel der openbare meening do meest onzinnige geruchten zijn opgedoken. Deze geruchten zullen evenwel thans na het rapport der deskundigen over den geestestoestand hopelijk alle verstom men. Alle drie deskundigen zijn overeen stemmend gekomen tot de constateering dat v. d. Lubbe ten volle verantwoordelijk is ge weest. Zeker is hij een ongewoon mcnsch, maar zijn gchccle optreden in dit proces was klaarblijkelijk niets anders dan de reactie van een ongewoon mcnsch op een ongewone daad. Thans evenwel heeft het uur der af rekening geslagen. U, Edelachtbare hoeren rechters, zal liet niet zwaar vallen den be klaagde v. d. Lubbe in den vollen omvang schuldig tc verklaren en dc straf vast tc stellen, welke volgens de wet toelaatbaar is cn welke alleen ook den ontzaglijken ernst van zijn misduad recht zal doen wederva ren." v. d. Lubbe zul gedurende bet gehcclé requisitoir m zijn vroegere houding niet hangend hoofd, alsof de geheelc zaak bui ten hein omging. Dc behandeling zal Donderdagochtend om tien uur worden voortgezet. Dc Oberrcichs- anwalt zal dan den cisch uitspreken. B de beenenhet ver voermiddel Yan menschen- zonc/er-wielen. Ook zij hebben'n hekelaan modder baden. Rijdt u dus ge rust de plassen mis.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1933 | | pagina 9