^oildagsbh Airier sfoorisch KEITJES HET DEBIET DER PANDHUIZEN Als de zaak rust werkt de ADVERTENTIE •svmmÊmÉÊmmwmmiiiaiÈÊÈanÊMa Va ri hei 3 x plaatsen voor f 1." Uitsluitend bij voor uitbetaling. OOK DAT LOOPT AAN ZIENLIJK TERUG H. WÏLLINGTON OWEN IZAAK WALTON INDISCHE KRONIEK De prijzen die voor Japansche pro duclen gevraagd worden, zijnbelachelijk Volkselementen in regentsehapsraden Ecu van de vele wegen, waarlangs de cri sis zich in Indië doet gevoelen, is het te- rugloopen van het debiet van de pandhui zen. die in normale jaren een niet onaan zienlijke bron van inkomsten van het gou vernement uitmaken. fJpkekeft van een Westersch standpunt lijkt dit mogelijk wat vreemd, omdat juist in Europa in slechte tijden \eel wordt weg gebracht, teneinde een tekort aan inkom sten te dekken, welk wegbrengen eerst op houdt, als alles verpand is. wat daarvoor slechts cenigszins in aanmerking komt. Voor het Oosten moet de figuur echter wat anders worden geteckcnd. Een pand huis in detropen kan slechts ten dcelë int een bank van leening in '.v'esterscho landen worden, vergeleken. Uier dóet zich hel. verschijnsel voor. dat do ontvangsten van (.jipt ingebrachte gueci' verre weg:' V<?1' grootst zij ii jii hausse-.lij dep en dap npy, wol in streken, die van de stijgendg con junctuur Jiet allermeeste voordeel genieten'. Een pandiiujs kan dikwijls beter met den naam: plaats van bewaren van kostbaar lieden, dan mot de woorden bank van lea ning worden aangeduid. Een inlander is nog altijd een slechte fi nancier. Zijn leven is sedert eeuwen betrek kelijk zoo gemakkelijk voortgevloeid, dat bij van sparen en zijn geld beleggen nog altijd zeer onvolkomen begrippen heeft Wat hij overhoudt, wordt in de meeste ge vallen besteed aan kostbaarheden voor zijn vrouw of voor hemzelf en het is in nor male tijden geen ongewoon verschijnsel een inlandsch echtpaar, dat kalm en rustig voortleeft, bij feestelijke gelegenheden be laden te zjen met ju w oelen en andere kost baarheden tot een bedrag van enkele lion derden guldens. Het bewaren in de kam jiong van kostbaarheden brengt echter be zwaren mede. liet binnendringen in kani- pojigvvoningen gaat betrekkelijk eenvoudig en aangezien, de man zoowel'als de vróuw vaak groolc gedeelten van den dag afwezig zijn, kost het een inbreker weinig moeite tijdens liun afwezigheid mede te nemen, wat aan geldswaardige artikelen opgebor gen was. liet pandhuis biedt echter wel een solide bewaring en zoo is dit bewaarplaats geworden voor artikelen, die thuis in veel gevallen gestolen zouden worden. Wil de eigenaar zijn boeltje terug hebben voor een Ispecialc gelegenheid, dan zal hij gewoonlijk eerst ergens geld opnemen het bedrag, dat vroeger voor het inbrengen ontvangen werd, zal vrijwel steeds aan andere zaken zijn weggegaan om Uit later weer af lc lossen met hetgeen hij bij hernieuwde in breng van het pandhuis heeft'gekregen. Vandtfar'de lioogc omzetten van pandhui zen 111 dagen van voorspoed. Thans'-hebben de tijdsomstandigheden een verandering gebracht. Goud is er niet veel meer. Enkcjp'gjjöpte banken, hébben onge veer een jaar-geleden op groótc scluiul gou den voorwerpen in do kampongs doen op koop én en dit goud is uitgevoerd. Het geld hetwelk hiervoor verkregen werd, is slechts jsecr ten dcclein nieuwe-kostbaarheden be legd, omdat- de crisis zich eindelijk ook in de- kampong deed gevoelen en lang niet meer overal de looncn voldoende bleken om bet levenspeil op den ouden voet voort tc zetten. Daarnaast móesten minder gelukki gen, die 6leeds op "den rand van dc be staansmogelijkheid hadden geleefd, weg brengen wat zij bezaten aan voorwerpen, die zij nog wel konden mlsseji. Ilier werd bet pandhuis volkomen-gelijk aan de Euro- pcésche bank van. leening. Doch de bedra gen, welke voor .deze pandpn betaald wer den," waren op latige na niet, voldoende oni bet bedrag te compenseeFqn, dat minder «ontvangen, werd,wegens bet- niet meer in brengen uit hoofde-van dc «onveiligheid in den kampong. Het debiet van den pandbtttsdienst liep tenslotte dermate achteruit, dat vele huizen gesloten moesten worden cn te rekenen over de laatste 2 jaar zijn een kleine 15U0 man personeel bij den dienst ontslagen, omdat ar geen werk meer voor ben was. k Liep de .winst, welke bet gouvernement uil dpii'pandliuisdieiist trok. niet onuaii zienlijk achteruit, een ander gevolg van de crisis bracht hier een strop van ïnilliocnen. In vele gevallen worden de ingebrachte panden niet meer ingelost en als een zeke ren lijd geen rente is bepaald, vervalt liet pand aan den dienst, die het openbaar ver koopt en indien dit niet lukt, liet voor den prijs, welke er op gegeven is, plus een ze kere rente, aan liet gouvernement overdoet, die het dan opnieuw \erkoopl. En dit aan tal z.g. gouvernementspunden is den laat- sten lijd reusachtig opgoloopcn, wat een nadeel brengt, dat voorlocpig niét zuiver te overzien valt. Wat is toch het geval? Voorwerpen, een jaar of twee geleden in gebracht, hadden b.v. een waarde, d, vv. z een belecnwaardc, van ƒ2, welk bedrag ook werd gegeven. De prijzen van alle artikelen zijn intu'sschen in zulk een mate gevallen, dut er op het oogenblik bij verkoop van dit artikel hoogstens 3 kwartjes voor te krijgen zijn, zoodat het gouvernement hier een na deel van ƒ1.25 heeft. Over geheel Indic ge- rékend, vormt dit een bedrag van milliocnen en milliocnen. Hierbij is sedert enkele maanden weer een nieuw nadeel gekomen. De Japansche import, die hier artikelen voor nagenoeg geen geld op dc markt brengt, stelt in staat, in veel gevallen nieuwe voorwerpen tc koo- pen beneden liet bedrag, dat voor liet in lossen van de reeds gebruikte moet worden neergeteld, zoodat aan inlossen niet meer wordt gedacht. Het aantal voorwerpen, dat het gouvernement van de pandhuizen moet overnemen, omdat deze de artikelen niet kwijt kunnen raken, ondergaat dan ook een zeer bedenkelijke stijging. Dat reeds sc- 'dértgëruimen tijd do bedragen, welke voor panelen gegeven worden, slechts een frac tie zijn van het bedrag,waarop de taxatie' VroegeV stond, b'êèft bet zooevcn genoemde .verschijnsel niet dóen verminderen Want de prijzen,' die de Japanners voor hun waar vragen, zijn soms meer dan be lachelijk goedkoop. Eén ev erready-lamp, eertijds minstens 2'geprijsd, is bij den Japanner te krijgen voor 90 cent, cèii nieu we batterij voor 5 cent. En dc kwaliteit'is werkelijk niet sleclrt. Drillen met gekleurd glas om in een auto op tc zetten, kosten niet meer dan 17 cent cn zij zijn werkelijk stevig ook. Kammen gaan voor 9 en 10 cent, dassen voor 15 cent. Ilalf-vvollen tennis- shirls zijn grif tc krijgen voor 09 cent, cel luloid kinderspeelgoed kost zoowat een kwart van hetgeen in een Europeeschen winkel moet worden betaald. Bij voorwer pen voor huishoudelijk gebruik geldt het zelfde en is misschien in enkele gevallen de soliditeit niet zoo groot als van bet ini- portartikel uit liet Westen, het prijsverschil is van dien aard, dat dit 111 geen enkel op zicht als een nadeel wordt gevoeld. liet is dan ook geen wonder, dat de loodsen van liet Nanyó-veem de Japansche opslag plaats tjokvol liggen en telkens nieuwe ruimte moet worden bijgehuuid, terwijl men door de goedangs van de Europeaan* 6chc Scheepvaartmaatschappijen wel schie ten kan. Nu is: het natuurlijk gemakkelijk om te zeggen, dat dit Japansche goed maar ge weerd moet worden om den import uit an dere landen te beschermen. Uit Nederland klinken telkens meer van dergelijke stem men. Daar wórdt Indië in veel gevallen pas goed ontdekt, nu men liet noodig heeft als afzetgebied ter vervanging van hetgeen elders in de wereld verloren ging, maar geen oogenblik wordt daarbij gedacht aan de economische gevolgen voor de bevolking hier, indien tot coniingciitcering wordt over gegaan. Dat het economisch leven en zeker niet in de laatste plaats dat van den inlan der veel moeilijker zou worden zonder dc Japansche artikelen, welke in veel gevallen in slaat stellen bij aanzienlijk teruggeloopen inkomsten vrijwel op liet oude. peil tc blij ven leven, wil men onder dc voorstanders van contingenjeering in Holland maar niet inzien, liet misbaar, dal Twente maakt bet woord is niet van den schrijver, doch wordt in gewone spreektaal als aanduiding gebruikt omdat dc Japansche import van katoentjes zoo toeneemt, wordt dan ook hier in veel gevallen met een schoudcroj)- halen beantwoord. Zeker, Indie wórdt op het oogenblik door Holland gefinancierd, doch hoe lang beeft. Holland zoo om dc zcstigci jaren niet gedreven op dc beroemde Indische overschotten? En liet financieren van Indië is tóch ook niet voor 100 procent filantropie, want hoe zou liet Hollaiidsclie crcdict er voor komen tc staan, indien Indië eens zijn verplichtingen niet kon nakomen? liet is en blijft intusschcn in liooge mate ongcwcnscht, indien ruim 00 van den totalen invoer uit één land afkomstig is, doch het tegengaan zou op dit oogenblik een debacle brengen, waarvan de gevolgen, in dc verste verte niet tc overzien zijn. Welk een zeldzaam terrein van werkzaamheid zouden opruiers cn dergelijken niet krij gen, indien de bevolking, tengevolge van contingquleêrjng, met als gevolg oploopen- de prijzen, cciis niet meer ifi staat bleek te zijn zich van dc noodigc, eenvoudige klec- dingslukkeii te voorzien? Dc Japansche im port moge een kwaad zijn, hij is althans in deze jaren, een noodzakelijk kwaad. Dij de verkiezingen voor de rcgentscliaps- raden heeft zich liet verschijnsel voorge daan, dat tal van priajis de adellijken onder de inlandsclië bevolking vervan gen werden door specifieke volkselementen, onder wie er zijn van niet al te best allooi Tot dusver bestonden dc raden voor een goed deel uit ambtenaren, die daarin geko zen .werden en in veel gevallen lot oude, adellijke families behoorden. Dat zij geko zen werden, was zoo vreenul zijn, aangezien de bevolking nog steeds in hen de juiste vertegenwoordigers voor de behartiging van hun belangen ziet. De invloed van oude geslachten werkt nog altijd door en een prinji len goede kan een zegen zijn voor een district- Dat het ook gewenscht was andere \ertc- genwoordigers in dc raden tc krijgen, ligt voor de band: doch het lijkt niet bevorder lijk voor een juiste werking van deze raden, dat onder de nieuwelingen, die de priajis vervangen, personen zijn, welke bij de po litie in een niet tc gunstig blaadje staan. D<- moeilijke tijden geven volksmenners een goede gelegenheid zich zelf omhoog lc pra ten en zoo is het mógelijk geworden, dat onder de nieuwe leden zich enkele Digoelis- leh be\ inden cn personen, óp w ie zij het niet officieel een nauwlettend toezicht wordt uitgeoefend. Digoelisten hebben, voordat zij terug mochten komen, de belofte moeten afleggen zich. niet weder met destructieve politiek in Ie laten cn zij worden aan die gelofte in geen enkel opzicht ontrouw, als zij zich doen kiezen in openbare colleges. In hoever zij zich daar volgens de regelen van do wet zullen gedragen, moet de toekomst leeren. Veel zal afhangen van dc regenten, welke deze colleges voorzitten en die niet alleen de gavon hebben naast een goed bestuurs man, tévens een goed leider van een publiek college te zijn. Tot onrust behoeft het gebeurde geen aanleiding te worden. Het zal alleen aan liet parlementaire stelsel niet ten goede ko men, als leden van een régentschapsraad hun verkiezing alleen gaan gebruiken voor het voeren van propaganda, door de open baarheid uit tc buiten als gelegenheid tot het houden van beloogcn, waarvoor in ge wone vergaderingen geen gelegenheid be staat, aangezien van te voren door de or ganisatoren inoet worden opgegeven over welke onderwerpen en door wie gesproken zal worden. Voor de officiecle bijeenkom sten van wettelijke instellingen geldt die beperking natuurlijk niet en er kan gerust worden aangenomen, dat de verkiezing van dc ongewenschtc elementen voor een deel een gevolg is van het bestaan van een zoo noodig vergaderverbod. Het aanzien van de regentsehapsraden, dat toch al niet ver boven peil staat, zal door liet optreden van deze politieke propagandisten zeker niet worden verhoogd. Wat zeer te betreuren valt omdat de raden, er moge veel fouten zijn begaan, bij de werkzaamheden, in beginsel npttige instellingen zijn. al is bij de uitwer king liet Wcstersche. stelsel een weinig tc slaafs gevolgd. .i/.jjlya DOOR Benjamin Övvcn was rustig renteniertje, wiens genoegens bestonden in het verzor gen van een mooicn tuin, be.t houden van kippen en duiven cn liet lezen van alle 'moorden en processen, die. hij maar in de krat;ten kon vinden. Er zijn veel vredelie vende on geenszins bloeddorstige mcnschc» dio dit zonderling genoegen er op nahou den! Op een dag genoot Benjamin Uwen bij zijn lunch van een lang en uitvoerig arfi- kcl over de sensalioncclc moordzaak-Gcr- stin. Een maand geleden was de jonge me vrouw 'Gerstin spoorloos verdwenen. Ze was getrouwd met een bekend kunstenaar, een violist, die veel op reis was. Het paar was niet gelukkig, men zei, dat mevrouw Ger stin haar mail het leven verbitterde door haar jaloezie. Natuurlijk koesterde men. verdenking tegen hem, toen zij zoo ver dween, doch er leek geen positief bewijs te gen hem te vinden, totdal men liet lijk van zijn vrouw ontdekte, verborgen onder den vloer van een bungalow, die hem toebe hoorde cn waarin hij soms in den zomer week-ends doorbracht Een uiterst bezwa rend getuigenis legde hem een landbouwer af, die ecnigen tijd geleden voorbij den bun galow kwam. IIij zag iemand ervoor staan, die hem toefluisterde, dat er zonderlinge dingen gebeuren in liet schijnbaar leeg staande huisje, en hem wenkte mee tc gaan. Er waren twee gaten in den houten want waardoor zij naar binnen konden gluren, cn toen zagen zij een jongeman bezig plan ken uit den bouten vloer tc nemen. Hij was gekleed in een eigenaardig cos- tuurn. zooals men wel in Montinarlrc ziet dragen, een flfuweclcn broek,zwart hemd en brcédc das. Op een gegeven moment stond bij op cn de ooggetuigen konden hein opeens bccl duidelijk zien. Déze landbouwer verklaarde later tegen den commissaris, dat bij duidelijk dien man herkende in een portret van deu vio list Gerstin, Dc andere getuige verscheen niet, doch. gevoegd bij de verdere feilen, was deze éénc verpletterend, genoeg. Benjamin Owen las heel aandachtig du verklaringen van dien getuige, want ze in teresseerden hem om een bijzondere reden nog meer, dan ze anders zouden hebben ge daan. Dc landbouwer vertelde dan, dat hij eerst door Jict ééne gat keek en toen door het andere, daartoe aangespoorddoor den au- dero getuige van het vreemde schouwspel. Dc beide kijkgaten waren tamelijk ver van elkander verwijderd, doch door beido zag den man hetzelfde en hij beschreef de ka mer, rechts de schoorsteen, links een buf fet, in liet rnidden een tafel. Vlak ervoor was de man bezig met de planken en dat was de plek, waar naderhand het lijk ge vonden was. Er stond een foto bij van de kamer en een ander van dc kijkgaten. Met een kruisje was aangegeven, waar het lijk was gevonden. Benjamin las en herlas ea schudde toen bet hoofd, llij legde zijn krant weg cn peinsde. Toen haalde bij de schouders op. Kom, dc liecreu \an de politie waren geen kinderen, llij moest zich rnet zulke din gen niet inlaten. Hij moest zich vergenoe gen met hel lezen van politic-onderzoek, niet zich mengen in zaken, waarvan bij geen verstand had. Doch dc zaak-Gerstin liet hem geen rust. llij zag een folo \un den verdachte, die ontkende op de aan gegeven datum in den bungalow le zijn geweest cn iels mét den vrouw te ma ken te hebben. Doch bet werd steeds vaster om hein getrokken, llij was op huwelijksvoorwaarden getrouwd geweest, zijn vrouw had een testament te zijnen gunste gemaakt en liet licin ccn groot vermogen na. Benjamin Owen -duagdc niet erin, de gedachte kwijt te raken, die telkens in hem opwelde ais hij las of hoorde over deze zaak. En tenslotte deed hij, tegen zijn wil, waartoe zijn geweten hem dreef. llij nam pen en papier en schreef moeizaam ecu brief, waarin hij den commissaris, die de zaak in handen had, trachlto uit te leggen, welke twijfel in hem was opgeko men, toen hij het getuigenis van den land bouwer las. Als kleine jongen heb ik ook wel eens gegluurd door gaten, met kameraadjes, schreef hij, en er viel me iets op in de ver klaring van dien landbouwer. Dc gaten zijn tamelijk ver van elkaar, voor elk er van liceft hij een oog gedrukt en beweert beide malen precies liet/elfde lc hebben ge zien. Dit is onmogelijk! Hij zal telkens een ander stuk van het vertrek gezien hebben cn inoet óf ondoordacht sproken, wat niet geoorloofd is, waar er zooveel van afhangt, óf er is iets niet in orde. Meneer Gerstin ontkent daar geweest le zijnde oogge tuige vertelt, hém to hebben gezien. Maar waar is dc tweede ooggetuige? Waarom riep hij den yoorbljeaanden landbouwer? Vergeef dc vrijheid die ik neem: doch heeft ér iemand voordeel bij. dat me vrouw Gerstin stierf <'ii dat haar man ter dood wordt gebracht?" Commissaris Lintli luid, zooals altijd ge beurt in zulke zaken, reeds vele brieven met aanwijzingen, insinuaties, bedrei gingen, enz. enz. ontvangen, doch dc brief van dezen eenvoudige» rentenier trof hem. Hij begaf zich met een van zijn inspecteurs en den landbouwer naar den bungalow. Het viel hem op. dat do kijkgaten tamelijk groot waren cn dat men ze van binnen kon zien, Hoe vreemd, dat iemand, die een rnis- daat begaat, niet minstens zulke verrade- lijke gaten bedekt! En toen ze dc proef na men, moesten allo drie erkennen, dat dc rentenier gelijk had gehad. Voor liet ééne gat zag men dc kamer anders dan voor liet andere, ja, door liet eene gat was dc plaats, waar het lijk verborgen werd, niet te zién! En toch hield de landbouwer hard nekkig vol, dat hij rijen avond door beide gaten dc kamer precies hetzelfde gezien had. Do politie stond voor een raadsel, totdat 1 Aug. 1595—15 Dec. 1683. Den l-Jcii December is liet 250 jaar gele den, dat één van Engeland's meest popu laire schrijvers, stierf. Dit is n.L Izaak Walton, die in liet hartje van Londen een eenvoud van karakter behield en een bij zondere liefde gevoeldo voor landelijke loon celen, vermaken en liefhebberijen. Hij bad een onovertrefbaar talent voor het be schrijven van naiuurtafreelcn en het voeren van levendige gesprekken. Dit komt vooral uit in zijn Complete Angler nog eeri vraag baak voor velen, oen rijke verzameling van landelijke schilderingen en herderlijke poëzie, van vreemde en wijze gedachten* van aangename en humoristische fanta sieën en van waarlijk apostolische reinheid cn welwillendheid. Walton werd geboren in Stafford in Augustus 1593 en vestigde zich later in Londen als linnenkoopman eerst in de Royal Burse in Cornhill. daarna in Fleet- strect. Omstreeks 1032 huwde hij dc zu9ter van Dr. Ken. bisschop van Bath cn Wells en kwam daardoor veel in aanraking met kerkelijke grootheden, o.a. bisschop Morley, Sanderson en King. Hij was de vriend van Dr. Dónne. wiens levensbeschrijving in een verzameling van Donn's preeken in 1G40 zijn eerste werk was. Eigenlijk zou Sir Henry Wot ton deze geschreven hebben en Walton alleen de gegevens verzameld heb ben. maar Sir Henry stierf cn Walton zette liet werk voort, terwijl hij tevens een le vensbeschrijving gaf van zijn anderen vriend en zijn letterkundige nalatenschap deed verschijnen, llij trok zich in 1643 uit dc zaken terug. In 1652 gaf hij een verta ling uit van Sir John Skeffington uit het Spaansch, getiteld The He roe of Lorenzo met een voorwoord aan zijn overleden vriend - gewijd. Zijn Complete Angler or Contemplative Man's Recreation werd ver scheidene keeren gedrukt, n.l. in 1053, 1055, 100i, IOCS en 1070. Ook schreef hij bet leven van Richard Hooker (1002). van Geor ge Herbert (1G70) en van bisschop Sander son (1078). Op 90-jarigen leeftijd gaf hij do Th cal ma cn Clcarchus van Chalkhill uit en stierf den 15cn December van dat zelfde jaar in Winchester bij zijn schoonzoon Dr. Hawkins, die domheer was van dc Kathe draal op een dag een bekend filmregisseur zich bij den commissaris aanmeldde. Ik meen te weten, hoe dc zaak gegaan is, zei hij. Het is, zooals U misschien weet, zeer goed mogelijk, foto's zoo to gebruiken, dat men bijvoorbeeld liet hoofd van dö ecno foto op liet lichaam van dc andere «loet. Als men van zoo'n truc-foto nu een filmopname maakt en die projecteert, dan zou «lit verklaren, hoe dc landbouwer precies hetzelfde zag. Mant wat hij zag was dan een filmopname .van de kamer, die van welken kant ook bekeken, hetzelf de blijft. En de vreemde kleeding van den vermeenden Gerstin is waarschijnlijk al leen daarom gekozen, omdat de man, dicu de getuige bezig zag aan den vloer, iemand anders was, die hij niet duidelijk zien kon, doch herkende aan do klcoding als dczeJf- de man te zijn, dien bij in bet licht zag. Inderdaad bleek dit de oplossing van liet mysterie en het was toen niet zoo moeilijk den wcrkclijk.cn misdadiger tc ontmaske ren. Want liet bleek, «lat een neef van den vermoorde vrouw al baar geld zou erven, indien baar man dood was. En deze neef was.... filmoperateur. Met een vriend sa men beraamden zij de geraffineerde mis daad, lokte dc arme vrouw naar den bun galow met. een anoiucmcn brief, waarin beweerd werd, dat haar man er een dame zou ontmoeten en vermoordden haar. Deze moord gebeurde echter-nadut zij door mid* del van dc filmprojectie een getuige had den gekregen, die bereid was te zweren, dat hij Gerstin bezig had gezien den vlo«'r open te breken, waaronder later het lijk werd gevonden. Zoo riskeerden zijn niets, voor liet geval de landbouwer mocht be sluiten naar de politie te gaan, wat zijn mcclegctuigc echter onnoodig noemde, want iets verkeerds hadden zijn niet ge zien, de bungalow behoorde aan Gerstin cn de twee getuigen verklaarde hem te hor- kennen aan de foto's. Benjamin Owen heeft bezoek gehad van den beroemden violist, die liern kwam danken en vroeg waar hij hem een gcnoc- g'-n mee kon doen. Benjamin lachte, en zei dat liij graag een pafi* duiven als her innering wou hebben aan dc ccnige maal, dat hijzelf gemoeid was in een van z'n ge liefde cririiincelc drama's en op zoo eervolle wijze!

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1933 | | pagina 9