DË EEMLANDEU
L. J. LUYCX ZOON
4000 EXEMPLAREN
Licht op
Vrijdag 9 Maart 1934
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
32 e Jaargang No. 212
DE BROQUEVILLE'S ZIN
VOOR DE WERKELIJKHEID
MEER VRIJHEID VOOR
DEN HANDEL
VOORWAARDEN VOOR EEN
WERKELIJKEN VREDE
DE ONLUSTEN OP
ZES FEBRUARI
Tel. 1788 1
l>
6 ct. par K.M. Tel. 1788
DE RAMP IN DE KARSTEN-
CENTRUMMIJN
NIEUWE PAUSELIJKE
ENCYCLIEK
B. RUITENBERG HU.
KLEEDING
6 uur 21 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
TAXI TAXI
ook 's nachts geopend
1093 Tel. 1830
GARAGE NIC. BOVÉE
KAMP 41
AMERSFOORÏSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS «aanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75, pet
gratis verrekering tegen ongelukkenl f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f3--. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC 513
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels 1 1.05 met inbegrip van een Dewijsnummer
elke regel meer f 0.25 Llefdadlghelds-advertentlfen voor de
helft van den prijs. - Kleine Advertentlën ,,KE1T]ES' bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent. elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f Bewilsnummer extra f 0.05
Engelsche waardeering voor de
Senaatsrede van den Belgis
scheh premier
In politieke kringen te Brussel hecht inen
aan de rede over Belgié's buitcnlandsche
politiek, die minister-president De Broque-
villc in den senaat heeft gehouden, groute
beteekenis De Broqueville's uitlatingen heb
ben vooral daarom opzien gewekt, omdat hij
met groote vrijmoedigheid een meening
heeft uitgesproken, die zeer veel afwijkt
van dc tot. nog toe vrij algemeen in België
heerschende opvatting ten aanzien van de
betrekkingen met Duitschland.
De Antwerpschc conscrvatief-katholieke
Métropole stelt vast, dat de verklaring van
den minister-president althans in hoofdlij-
een in den ministerraad is behandeld. Men
beweert zelfs, dat wijlen koning Albert nog
kort voor zijn dood de rede. die veertien
dagen geleden zou zijn uitgesproken, heeft
goedgekeurd. De Broqueville heeft een
nieuwe taal gesproken en zijn rede betee
kent een keerpunt in de opvattingen, die
men tot nog toe inzake de Duitsche kwestie
heeft gehad. Men mag aannemen, dat hij
zijn verklaringen heeft afgelegd in over
eenstemming met de buren en geallieerden
van Belgie, zoodat zijn rede ongetwijfeld
van internationale beteekenis is. Het ont
wapeningsprobleem is in een nieuwe phase
van zijn ontwikkeling gekomen.
Dc Vlaamsch-Kalholieke Slandaard
spreekt van een moedige rede, waarmee de
regeering bewijst dat zij een reëele politiek
voert. Het blad spreekt de hoop uit, dat
hctigebeele land deze oprechte en moedige
verklaring zal goedkeuren en steunen.
Afkeuring vindt de rede vooral in chau
vinistische kringen en in de nauw met be
paalde induslriekringen verwante pers De
Indépendance Beige en de Etoile Beige
schrijven, dat de redevoering ^Wl De Bro
queville groote opwinding en ontevreden
heid in het land zal veroorzaken.
De rede van De Broqueville wordt sicchts
door enkele Engelsche bladen weergegeven.
De Morning Post noemt haar een groote
verrassing.
Dc Daily Herald schrijft, dat Frankrijk
geheel alleen staat. De Belgische regecring,
die in haar buitenJandsche politiek tot nog
toe altijd gehoorzaam de Fransche leiding
heeft gevolgd, heeft in haar wanhoop beslo
ten inzake de ontwapeningskwestie haar
eigen weg te gaan.
De Times cn de Daily Telegraph maakten
pas Donderdag melding van de rede, die
ministerpresident De Broqueville in den
Belgischen senaat hield.
De Daily Telegraph vestigt in een hoofd
artikel de aandacht op de uitlating van
graaf De Broqueville, dat men Duitschland
niet kan verhinderen te bewapenen, wan
neer het dat vvenscht en dat een geregel
de bewapening van Duitschland minder
gevaarlijk voor den vrede is dan een on
afhankelijke, geheime bewapening.
De diplomatieke medewerker van de
Morning Post schrijft o.a., dat do duide
lijke woorden van den Belgischen minister
president to Londen worden toegejuicht.
De moed, waarmee hij in den Belgischen
senaat gezegd heeft dat men zich bij
Duitschlands bewapening dient neer ie
leggen, verdient bijzondere bewondering.
Men zou anderen staatslieden denzelfdcn
werkelijkheidszin toewenschen. In dezen
bestaat zonder concessies van beide zijden
geen kans op een ontwapeningsovercen-
komst. De afstand tusschen0den Duitschen
stand van bewapening en dien der voorma
lige geallieerden is zoo groot, dat hij alleen
door vermindering der bewapening van de
laatsten niet kan verdwijnen, zelfs wan
neer de geallieerden daartoe bereid wa
ren. Daarom is de eenige hoop, om te ko
men tot evenwicht der bewapeningen,
waarmee alle mogendheden zich princi
pieel accoord hebben verklaard, een jë-
^eltelijke vermindering der bewapeningen
der voormalige geallieerden en een gedeel
telijke vergrooting der Duitsche bewape
ningen.
De Parijsche correspondent van de Ti
mes meldt, dat De Broqueville's rede een
duidelijke scheiding tusschen het Fran
sche en het Belgische standpunt in de ont
wapeningskwestie heeft getoond, waardoor
dc openbare meening in Frankrijk temeer
verstoord is, omdat de samenwerking van
de militaire politiek van België en Frank
rijk als vanzelfsprekend werd beschouwd.
In vele kringen heeft men de hoop uitge
sproken, dat door de troonsbestijging van
den nieuwen koning het Belgische stand
punt inzake zijn eigen veiligheid, die naar
Fransche opvatting onverbrekelijk verbon
den is met de veiligheid van Frankrijk,
niet gewijzigd zal worden.
AFWEER VAN GAS- EN LUCHT-
AANVALLEN.
Warschau, 7 Maart. (V. D.) De Pool-
eche ministerraad heeft gisteren besloten
den Sejm een ontwerp voor een nieuwe
machtigingswet voor tc leggen, welke zal
gelden voor do periodes tusschen dc ver
schillende parlcmentszittingen.
De Sejm heeft in zijn gisteren gehouden
zitting 19 regeeringsvoorstellen behandeld,
o.a. ook de voorloopigc Duitsch-Poolsche
douane-overeenkomst van 14 October 1933
Slechts een vertegenwoordiger der nat io
naal-democratische fractie sprak zich tegen
de overeenkomst uit.
Dc Sejm nam verder een wet aan tot re
organisatie van de gas- en luchtbescher
ming, terwijl hij tevens zijn goedkeuring
hechtte aan een nieuwe filmvcrordening
Een en ander uit de rede van den
heer Fentener van Vlissingen,
te NewsYork uitgesproken
Dc correspondent tc Parijs van de
N.R.Ct. meldt:
Aan de rede, 12 Februari to New-York
uitgesproken door den heer F. II. Fentener
van Vlissingen, voorzitter van de I. K. v. K.,
bij gelegenheid van een hem aangeboden
maaltijd, kan nog het volgende ontleend
worden: Men is er nog niet in geslaagd
het vraagstuk op te lossen, hoe iets aan A.
to geven zonder het aan B te onttrekken
Douane-slagboomen opwerpend om landge-
nootcn aan werk te helpen, onttrekken we
arbeid aan andere landen bewonende men-
schen. Ziet eens naar Nederland, overbe
volkt en arm aan grondstoffen. Zonder
handel met het buitenland zou het zijn
bewoners niet kunnen voeden, zelfs als
deze zich met den levensstandaard van de
middeleeuwen zouden vergenoegen. Geen
enkel land heeft tot nu toe beweerd, dat
de uitvoeren bet niet meer interesseerden,
maar allo produceercnde landen beproeven
veeleer uit alle macht zich de ruimste
plaats op de wereldmarkten toe le eige
nen. Geen enkele regeering kan in gemoe-
dc overtuigd zijn, dat een stelsel van vol
ledige autarkie haar land volkomen past
J^ÏLudie. de theorie maar ten hafve toepas
sen, schijnen zich dus te verbeelden het
middel gevonden to hebben om de koek op
te eten en ze tegelijk onverlet tc houden.
De crisis zal niet verdwijnen zonder spo
ren na te laten. In de oeconomischo om
standigheden zullen vele veranderingen op
treden. De wereld zal nieuwe methoden
moeten vinden om nieuwe oeconomische
problemen op te lossen. Het is nog te vroeg
om uit te maken wat de beste weg is. De
landen moeten daarbij met elkanders be
langen rekening houden. Voor de zaken
menschen geldt: uw verdiensten zijn de
mijne, uw \erliezen de mijne". Teekencn
van verbetering in den oeconomischen
toestand doen zich in verscheidene landen
voor, zelfs die geen kunstmatige prikkels
hebben toegepast. Het oeconomische leven
heeft zich dus al grootendcels bij de nieu
we omstandigheden van de crisis aange
past. De hierdoor gewekte hoop kan alleen
in vervulling gaan, als de handel meer
vrijheid krijgt cn de staatsinmenging in
geperkt wordt. De doeltreffende samenwer
king van de Amerikaansche zakenmen-
schen met die der andere landen is brood
noodig om den voorspoed over de wercid
te herstellen. De richtsnoeren daartoe zijn
door de I. K. v. Iv. gespannen.
De Valera kritiseert den Volkenbond
en de vredesverdragen
Dublin, 7 Maart (V.D.). De Iersche mi
nisterpresident Do Valera verklaarde gis
teravond in een vergadering van de Vol-
kenbondsvereeniging, waar hij het woord
voerde, dat, toen president Wilson gedu
rende den wereldoorlog zijn idealen ver
kondigde cn de geheele beschaafdo wereld
zich daarmee eens verklaarde, men de
hoop had. dat Wilson in staat zcu zijn den
vrede en de internationale orde, waarover
hij zulke indrukwekkende redevoeringen
had gehouden, zou kunnen vestigen Men
was meer dan teleurgesteld, toen men in
zag, dat bij de verwezenlijking van de
idealen van den Amerikaanschen president
de inrriatiefneraer van den Volkenbond
scheen te denken aan een Volkenbond, die
de opgedrongen verdragen zou moeten ver
eeuwigen. Men had immers op een vrede
gehoopt, die gebaseerd zou zijn op gelijk
recht en fair play voor de naties onder
ling. Er zal nooit vrede zijn, zoolang eeni
ge natie overtuigd is, dat men haar on
recht heeft aangedaan. Wanneer de Vol
kenbond een vredesinstrument wil zijn,
dan moet hij bevrijd worden van do denk
beelden, waardoor eenigon zijner stichters
worden beheerscht, n 1. dat hij bestemd is
om Europa voor goed in overwinnaars en
overwonncnén te verdoelen. Werkelijke
vrede in de wereld heeft tot voorwaarde,
dat allo naties offers brengen.
Chiappe legt een verklaring af
Parijs, 7 Maart. (V. D.) Heden heeft de
oud-prefect van politie van dc Seine, Chiap
pe, een verklaring afgelegd voor de com
missie van onderzoek naar de gebeurtenis
sen van den zesden Februari. Chiappe ga
randeerde dc volstrekte republikeinsche
trouw van do politie en verklaarde, dat de
politie voor den zesden Februari altijd
meester gebleven was van den toestand bij
betoogingen. Tijdens zijn onderhoud met
Daladier had Chiappe licm. na vriend
6chappeli|kc gclukwenschcn, op dc hoogte
gesteld van den stand der openbare mee
ning en hem daarbij verklaard, dat gepoogd
werd groepen te recruteercn onder 60cialis
ten, dissidente oud-communisten, oud-uoo-
narchisten e. d. Daladier zeide dezelfde in
lichtingen te hebben verkregen. Den volgen
den dag zou hij zijn gewaarschuwd betref
fende de vorming van geheime gewapende
groepen. Chiappe deelde verder mede, dat
hij persoonlijk gedaan had weten te krijgen,
dat de nationale unie van oud-strijders niet
zou betoogen. De Croix de Feu aldus
Chiappe zijn geenszins de republiek vij
andig gezind e.u wilden oorspronkelijk
slechts oen meeting houden. De oud-prefect
van politie ontkende ten stelligste ooit te
JEAN CHIAPPE.
hebben gezegd, dat hij „de straat op zou
gaan" en verklaarde de opwinding, die op
zijn ontheffing gevolgd was, als veroor
zaakt door tegenstrijdige berichten cn liet
aftreden achtereenvolgens van drie minis
ters. Chiappe is van meening, dat de be
volking sympathiseerde met de betoogers in
verband met dn verontwaardiging, ontstaan
door dc schandalen.
In verband met critiek op zijn voor de
commissie afgelegde verklaring heeft Chiap
pe een communique aan de dagbladen ver
strekt, waarin hij zegt: „Ik handhaaf de
verklaringen, die. ik heb afgelegd voor de
commissie van onderzoek, ondor cede
Parijs, 8 Maart (V.D.) Bij zijn verhoor
door de parlementaire commissie van on
derzoek naar de straatonlusten te Parijs
op 6 Febr. verklaarde oud-ministerpresi
dent Cbauternps nooit door den prefect
van politie Chiappe of van andere zijde
op de hoogte tc zijn gesteld van cventueclc
onregelmatigheden, bedreven door oud-mi
nister Frot. Cbauternps liet doorscheme
ren, dat hij reeds vroeger heeft gedacht
over ontslagverlening aan Chiappe. Aan
de republikeinsche gezindheid der politie
heeft hij echter nooit getwijfeld, ook ge
looft hij niet, dat de betoogingen de bedoe
ling hadden een staatsgreep in te leiden
Naar aanleiding van het reeds gemelde dé
menti win Frot deelt Chiappe mede, dat
hij zijn onder ecde voor de commissie van
onderzoek afgelegde verklaringen in alle
bijzonderheden handhaaft.
17V« K.M. HOOGTE BEREIKT MET
STRATOSFEERBALLON
Moskou, 7 Maart (V.D.) Het aerolo-
gische instituut der sovjetunie iiceft tc
■Sluzk in de buurt van Leningrad proeven
genomen met het omhulsel van den nieu
wen automatischen stratosfeerballon, wel
ke een gunstig resultaat hebben opgole
verd. Er werd een hoogte van 17^2 K.M.
bereikt. Do meegevoerde automatische ra
dio-installatie heeft signalen gegeven, vvel-
kft goed werden waargenomen. Volgens de
raeening van deskundigen zal de automa
tische stratosfeerballon een hoogte van 25
K.M. kunnen bereiken
MOTORRIJDER RIJDT IN
S.A.-COLONNE.
Berlijn, 8 Maart. (V.D.) Gisteravond
reed op den straatweg naar Berlijn bij
Neusalz aan den Oder de schipper Tietze
uit Kusser met zijn motorrijwiel in een
S.A.-colonne, hoewel do drie achterste
wielrijders roodc reflectors achter op hun
fiets hadden. Vijf S A.-lieden werden vrij
ernslig gewond, doch verkeerden niet
in levensgevaar. Tietze zelf liep een ern
stige schedelbreuk op.
Passagiers
verzekerd
Tectonische aardbeving
Beuth'on, 7 Maart. (V.D.). Men heeft
nog steeds geen overzicht van de gevolgen
van het ernstige ongeluk op de Karsten
Cp.ntrummijn. dat gisteravond tengevolge
van een aardschuiving geschiedde.
Gisteravond te ongeveer 10 minuten na
6 voelde men in het district Beuthen een
sterken aardschok, waardoor op de 250 M.
verdieping van dc Karsten-Centrum-mijn
een geheele mijngang in elkaar gedrukt
werd.
Van deskundige zijde wordt verklaard,
dat. de geweldige aardschok een tectoni
sche aardbeving was. zooals in het Opper-
Silezische mijndistrict wel vaker voor
komt. Dergelijke aardschokken bereiken
gewoonlijk vooral in het gebied van Beu
then een groote sterkte. Afgezien van de
aardbeweging, die tengevolge van de tec
tphischcn structuur van den bodem van het
Opper-Silezische kolen-district door den
mijnbouw zelf kunstmatig wordt veroor
zaakt, komen in deze streek bovendien
nog drukspanningen in de aardkost voor
F.en wetenschappelijke verklaring hiervoor
heeft men nog niet gevonden.
Reeds in Januari 1932 werd de Karsten
Centrum-mijn door een dergelijke tectoni
sche aardbeving ernstig getroffen. Veer
tien mijnwerkers werden toen van de bui
tenwereld afgesneden en pas na 144 uur
hard werken, nadat men reeds alle hoop
had opgegeven, kon men tot de plaats van
het ongeval doordringen en nog zeven
mijnwerkers levend redden. De bij dc hui
dige ramp om liet leven gekomen mijnwer
ker Spalick, wiens lijk vannacht geborgen
is. was een der vóórnaamste léden der
reddingsbrigade in. 1932 er. word toen on
derscheiden niet de gouden reddingsme-
daillo
Houtbon, 7 Maart (V.D.) De voddings-
manschappcn doen hun uiterste best om
de bedolven mijnwerkers le naderen. Het
is niet te zeggen, wanneer de slachtoffers
zullen kunnen worden bereikt, doch men
hoopt, dat, tenzij zich onvoorziene omstan
digheden mochten voordoen, zulks nog
vanavond liet geval zal zijn.
G 1 c i w i t z, S Mauri. (II.N.) Het red
dingswerk óp de Karsten-centrumsmijn bij
Beuthen is den geheelon nacht voortgezet.
Het gelukte met een der bcdolvenen in
verbinding te komen. Door een buis wor
den hem levensmiddelen verstrekt. Men
hoopt den ongelukkige in den loop van den
dag to kunnen bevrijden Omtrent het lot
van de zes overige bedolvenen verkeert
men nog in het onzekere. Vandaag hoopt
men daarover zekerheid te verkrijgen.
Rome, 7 Maart (V. D.) De paus lieoft
400Ö Dominicaner monniken ontvangen,
wicn hij heeft aangekondigd, dat binnen
kort een encycliek zal worden uitgegeven
Deze zal als datum dragen 6 Maart, den ge
boortedag van Thomas van Aquino. De hei
lige Thomas van Aquino behoorde, zooals
bekend is, tot de orde der Dominicanen
De encycliek zal den 700stcn verjaardag
behandelen van de heiligverklaring van
Dominicus
LOONSVERLAGING IN BELGIE.
Gent. 7 Maart (H.N.). De werkgevers in
de spinnerijen hebben zich tot de vakver
eenigirigen gewend met een schrijven,
waarin zij wijzen op den ongunstigen toe
stand, waarin de bedrijven tengevolge van
dc waardevermindering van het Engelsche
pond en do buitcnlandsche mededinging
zich bevinden. Een loonsverlaging zal der
halve onvermijdelijk zijn. Voorgesteld
wordt binnenkort hierover onderhandelin
gen to beginnen.
lANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
Onze fantasie collectie
ZIJDEN STOFFEN
is aantrekkelijk en bevat alleraar
digste dingen in de meest uiteen-
loopende creaties
Bovendien goedkoop
DIT BLAD HEEF1 EEN DAGELIJ KSCHM
GECONTROLEERDE OPLAAG VAN
BINNENLAND.
Zitting der Eerste Kamer.
(Twecdo Blad, pag. 1.)
De Belgische senator Scgers over Neder
land cn de opheffing dor Belgische neutra
liteit.
(Tweede Blad pag. 1).
Do strafzaak Onnes.
(Tweedo Blad, pag. 2.)
Credietvcrlccning aan den middenstand.
(Tweede Blad pag. 2).
Pierre Monteux biedt zijn ontslag aan.
(Tweede Blad, pag. 2.)
KUNST.
Open brief der tooneelspelci'6 Van Dal-
sum en Defresne aan minister MarohanL
(Tweede Blad, pag. 3.)
STADSNIEUWS.
Roekeloozc autorijders krijgen een lesje,
(Kantongerecht).
(Eerste Blad, pag. 3.)
VOOR EERSTE KLAS
NAAR MAAT
TELEFOON 243
UTRECHTSCHESTRAAT 26
Medegedeeld door het K, M. I. tc Dó
Bilt.
Hoogste barometerstand 762.8 le Wconen-
Laagsle barometerstand 745.0 te Visby.
Verwacht/: Zwakke tot matige wind,
aanvankelijk uit Oostelijke richtingen,
zwaar bewolkt tot betrokken, waarschijn
lijk regen,, weinig verandering in tempera
tuur.
In het Noorden van het waarnemingsge
bied blijft de depressie over Scandinavië
afnemend Oostwaarts trekken, die in het
Noord-Westen langzaam toenemend zon
der merkbare verplaatsing. In het Zuiden
trekt een hooge-drukgebied vrij snel Oost
waarts, gevolgd door een uit de golf van
Biscayc komende kleine depressiekern, die
weer onder ons land zal doortrekken, zoo
dat dc wind tot Oost gaat krimpen en
temperatuursstijging nog uitblijft, totdat de
hoofddepressie in het Westen doorkomt. In
Scandinavië is de vorst nog wat toegeno
men. Op liet vasteland verplaatste de
lichte vorst zich naar Zuid-Duitschland en
Zwitserland, maar ook in Engeland kwam
lichte vorst voor.
In Scandinavië cn Noord-Duitscliland
vallen nog sneeuw- en hagelbuitjes.
In Frankrijk viel tamelijk veel regen,
terwijl ook over de Brit6chc eilanden de
regen zal toenemen.
RIJDT VEILIG!
't Verkeer van rechts gaat voor,
Dat is wel algemeen bekend.
Wie nu dit voorschrift nog negeert
Verwekt verkeersetlend!
BUITEN-RITTEN 6 ct. per K.M.
6 a 7 pers. auto met chauffeur
Vaste standplaats ter !i:.'.;arzyde
van Hotel Monopole
