AMERSFOORTSCH DAGBLAD
HET VANDALISME AAN „HET LAM GODS"
Donderdag 12 April 1934
32 e Jaargang No. 239
DE DIEFSTAL
UIT DE SINT
BAAFSKAPEL
Radioprogramma
„OUWE DU IJS"
NIEUW KLOKKENSPEL TE
YPEREN
Eén Meiviering der
Nat.-Socialisten
STRIJD TUSSCHEN DE
ARABIEREN
H MASSA
S.
zuir
Gent, 11 April. (V. D
Omtrent de ontvreemding
van een paneel van het z.g.
veelluik „de aanbidding van
het lam Gods" van de ge
broeders Van Eyck, verne
men wij nader dat de ver
missing vanochtend om half
zes ontdekt is, toen de kos
ter het gordijn wegschoof
dat de paneelen bedekte.
Met ontzetting constateerde
hfj dat het linker paneel, on
der dat van Adam, uit dc
lijst was gerukt en weggeno
men. Uit het onmiddellijk in
gesteld onderzoek bleek dat
dc dief zich Dinsdagavond
moet hebben laten inslui
ten in de Kathedrale kerk.
Hij heeft het slot van dc
Kapel van Veidt, welke kapel
het groote veelluik herbergt,
opengebroken. Om uit de
kerk te komen heeft hij ver
volgens het slot van de zij
deur, welke uitkomt op het
St. BaafspJcin eveneens ge
forceerd. Ilij is ongehinderd verdwenen. Het
parket van de Gent heeft de beschrijving
van het beroemde meesterstuk naar alle
richtingen verzonden.
Gent, 11 April. (H. N.) Hedenavond
is nog geen spoor van het verdwenen paneel
van het drieluik gevonden. Alle grensposten
zijn gewaarschuwd. Men neemt aan dat ten
minste twee personen bij den diefstal be
trokken zijn geweest. Algemeen vraagt
men zich af wat de drijfveer voor den dief
stal is geweest, aangezien een verkoop wel
tot de onmogelijkheden behoort, zelfs indien
het gelukte het paneel over dc grens te
brengen.
Ontstaan en geschiedenis van
het schilderij.
Op den Gen Mei 1932 is het 500 jaar ge
leden geweest, dat de gebroeders Hubert en
Jan van Eyck, vermoedelijk geboren in het
dorpje Maaseyck bij Maastricht, hun mees
terwerk voltooiden, het polyptikon „Het
Lam Gods". Het altaarstuk is opgesteld in
een der kapellen van de Sint Baafskerk te
Gent, toen nog Sint Janskerk geheeten.
Vaak heeft de kunsthistoricus zich over het
ontstaan van dit werk het hoofd gebroken,
een oeuvre dat primitief lioog uit
steekt boven alle werkeh der primitieven
tot ons gekomen. In dit verband mag er
echter op gewezen worden, dat het werk
wel degelijk is geworteld in een groolschc
traditie, cn dat het geen onverklaarbaar
meesterwerk is, plotseling ontstaan door
geniale inspiratie, maar dat geniale inspi
ratie hier een tijdperk afsloot dat beslis
send is geweest voor de vorming der hui
dige cultuur.
Reeds in de negende eeuw had zich in
Vlaanderen een volksgemeenschap en volks
cultuur ontwikkeld, welke leidde tot het
ontstaan der wereldcentra Gent, Brugge en
Ypcren, in hun tijd van meer beteekenis
voor het geestelijk en maatschappelijk le
ven dan het huidige New-York cn Londen
voor ons.
Dc Vlaamsche steden met hun hallen,
halletorcns c-n gildehuizen, hun politieke
organisatie die leidde tot den Gulden-
sporenslag in 1302, waarbij dc Franschc
Ridderschap door het Zuid-Nederlandsche
volk ondersteboven geloopen werd met een
schok, dat zelfs rond do Middcllandsche
Zee de geruchten hiervan doordrongen
waren reeds vroeg brandpunten van artis
tiek leven. En heel deze primitieve
kunst culmineert in dc 15e eeuw, wanneer
de Hertogen van Bourgondiö hun residen
tie naar Vlaanderen verleggen en de laat-
Middelecuwsche cultuur prikkelen tot de
schoone en geniale prestaties van de Brue-
gels, den Rijnlander Memlinck cn do Van
Eyck's Met het „Lam Gods" heeft de Zuid-
Ncderlandsche schilderkunst ccn hoogte be
reikt, die tot aan het doorbreken der Re
naissance niet meer is geëvenaard. De
Katholieke gemeenschapskunst heeft zich
in dit „Herfsttij der Middeleeuwen" nog
ééns in vollen luister voor haar aanstaan
den ondergang geopenbaard.
In den loop der geschiedenis is menig
kunstwerk beurtelings geprezen en ver
foeid. De rcnaissance-mecslcrs zijn gepre-'
zen ten" koste der primitieven: Michelan
gelo verdrong Rafaél, Rembrandt overscha
duwde met zijn genie den zeker niet minder
verdienstelijken Hercules Seghcrs. Aan bet
werk van dc gebroeders van Eyck heeft
nooit iemand getwijfeld. Durer noemde liet
een „Übcrkostlich, Hochvcrstandig Gemal",
en Philips II, die een evengoed schilde
rijenkenner als slecht psycholoag was, heeft
alles gedaan om het werk naar Spanje te
krijgen, en tusschen de koele muren van
zijn Escuriaal een eervolle begrafenis te ge
ven, zooals hij zoovele andere belangrijke
werken uit de Nederlanden naar Spanje
heeft gesleept, wij herinneren slechts aan
de schilderijen van den Ilclschcn Bruegcl.
Hij heeft zich echter met ccn copie tevre
den moeten stellen.
Ook nadien heeft het werk nog talrijko
avonturen beleefd. Do schilders Lancelot
Blondeel uit Brugge en Jan van Scorcl
hebben het grondig gerestaureerd, liet
middelstuk werd in 1794 door de Franschen
naar Parijs ontvoerd; hoewel het in 1815
naar Gent is teruggebracht, is het toen niet
met de vleugels hcreenigd. Deze werden
door een misverstand aan een kunsthande
laar verkocht, zij gingen van hand tot
hand en geraakten in 1820 in Pruisisch be
zit. Zelfs raakte het werk in politieke ver
wikkelingen; na den wereldoorlog moesten
dc vleugels van het trypticon als „on
derpand" door Duitschland worden uit
geleverd. Het werk werd in zijn ge
heel in Gent weer samengesteld, ook dc
heide paneelen met dc afbeeldingen van
Adam en Eva, die vroeger verwijderd wa
ren, kwamen weer op hun plaats terug. Dit
heeft niet nagelaten kwaad bloed te zet
ten hij de Duitschers, die van het „recht
matig bezit" van dit halve werk geen af
stand wilden doen; zelfs niet wanneer het
in de stad, die er door cultureele cn histo
rische redenon bezitsrecht op kon doen gel
den, weer werd samengesteld.
Het trypticon heeft beweeglijke luiken
Aan den buitenkant treft men onder rnecr
aan een Maria-vcrkondlging, afbeeldingen
van Johannis den Evangelist. Johannes den
Dooper, cn do schenkers van het drieluik:
Jodocus Veidt en zijn vrouw Elisabeth
Borlnut. Dit afbeelden van dc schenkers is
heel typisch voor schilderijen uit dien
tijd; ook op een ander werk van Jan
van Eyck komt dit naar voren; wij be
doelen het altaarstuk van den prelaat van
der Paclc. Opengeslagen vormt het werk,
wat het benedengedeelte betreft, een ge
heel: de „Aanbidding van liet Lam". Het
verdwenen gedeelte is het uiterst linkschc
paneel van het linkerluik: „de gerechte
ridders", waarop onder meer dc beide
schilders zelve voorkomen. Op den achter
kant van het paneel komt de figuur van
Johannis den Dooper voor.
een echte Schiedamsche Oude Jenever
zeer ge-
Binnen afzienbaren tijd zullen de klok
ken van Yperen weer over het land van
Vlaanderen weerklinken.
Dit beroemde klokkenspel is, zooals be
kend, op 22 November 1914 door Duilsche
granaten in brand geschoten cn in vlam
men opgegaan.
Thans is uit de asch van de oude stad
een nieuwe herrezen en weldra zullen over
de héldere daken hiervan tonen uit do
nieuwe „bclfroi" te beluisteren zijn.
De groote klok, met ccn gewicht van 36
centenaars, welke alleen bij bijzondere ge
beurtenissen zal worden geluid en de 36
kleino klokken van bet carillon, zijn op
bun plaats gebracht. Jef Denyn, de be
roemde Mechelsche beiaardier, brengt het
klavier in orde, dat voor de bespeling van
het carillon zal worden gebruikt.
Oorspronkelijk zou koning Albert, op den
20sten Mei, eersten Pinksterdag, liet
nieuwe klokkenspel te Ypcren inwijden. In-
plaats daarvan zullen thans do meest voor
aanstaande beiaardiers van België, ter
eere van de nagedachtenis van den overle
den Belgischen koning een concert geven.
De inwijdingsplechtigheid is bepaald op
29 Juli. Hierbij zullen koning Leopold III
en koningin Astrid aanwezig zijn.
De groote klok draagt een inschrift,
waarop o.a. het volgende te lezen staat: „Ik
bezing de vreugdevolle herrijzenis van
Yperen. In het jaar 1933, op den 500stcn
jaardag van de consecratie van de kerk van
den beschermheilige van de stad Yperen,
ben ik opgehangen in de Belfroi, welke
in den wereldoorlog 19141918 is vernietigd
en welke uit zijn asch is herrezen".
Do nieuwe toren wordt versierd door
vier standbeelden. Twee hiervan stellen
voor graaf Boudcwijn van Vlaanderen cn
zijn vrouw, tijdens wier bestuur de eerste
toren van Yperen in het jaar 1200 werd ge
bouwd. De beide andere beelden zijn van
koning Albert en koningin Elisabeth, on
der wier regeering do nieuwe toren tot
«tand is gekomen.
STUDIEREIS VAN POOLSCHE
JOURNALISTEN IN DUITSCHLAND.
Parijs, 10 April. (H.N.). Het trekt de
aandacht, dat de Duitsche regeering lang6
diplomalieken weg een groot aantal beken
de Poolsche journalisten uitgenoodigd heeft
voor een studiereis door Duitschland, waar
bij niet alleen een bezoek zal worden po-
bracht aan Berlijn, doch ook aan de groote
industriecentra, zoodat ook do fabrieken
van Krupp, die der I G. Farbcn cn de Leu-
nafabrieken bezichtigd zullen worden. De
tijd voor deze reis is zoo gekozen, dat de
journalisten dan niet in Polen aanwezig
zullen zijn, als dc Franschc minister-presi
dent Barthou een bezoek aan Warschau
brengt
GEVANGENEN IN HONGERSTAKING.
Madrid, 9 April (V.D.). In Valderobles
zijn een aantal gevangenen in hongersta
king gegaan, omdat zij niet in het ontwerp-
amncstie zijn opgenomen.
Berlijn, 10 April. (V.D.) De in de wet
vastgelegde dag van den arbeid zal op 1
Mei met groote. feesten in geheel Duitsch
land worden gevierd. Do officieel© feest
viering vindt te Berlijn plaats, waar de
rijksregeering de verschillende feestelijk
heden, o.a. een betooging in den Lustgar
ten en een bijeenkomst in de staatsopera,
alsmede een'groote meeting op het Tem-
pelhoferveld, zal bijwonen cn waar dr. Ley,
Hitler en dr" Gocbbels het woord zullen
voeren. Des avonds zal opnieuw een bctoo-
ging in den Lustgarten worden gehouden,
waar Goering zal spreken.
De kosten voor de viering van het Mei
feest alleen tc Berlijn zullen reeds ruim
ccn milliocn Mark bedragen. Er zullen
maatregelen getroffen worden om zooveel
mogelijk arbeiders aan liet feest te doen
deelnemen. Aan de deelnemers zal een
feestplaquette worden uitgereikt, waarvan
25 milliocn stuks vervaardigd worden.
Ibn Saoed boekt
successen
L o n d e n, 10 April. (H.N.) Volgens be
richten uit Cairo hebben de troepen van
Ibn Saoed aan die van Jemen een neder
laag toegebracht, terwijl verschillende
plaatsen door de troepen van Ibn Saoed be
legerd worden. In het kustgebied van Ti-
hama is een gevecht geleverd, waarbij den
troepen van Jemen do terugweg afgesneden
.werd, zoodat zij zich thans in een gevaar
lijke positie bevinden. De troepen van Ibn
Saoed belegeren Midi, terwijl een afdecDng,
die onder bevel van Feisal, den jongsten
?oon van den koning, staat, de plaats Ba
ken belegert, waarvan het fort door de
troepen van Jemen heldhaftig wordt verde
digd. Dit fort moet nagenoeg geheel in
puin geschoten zijn. Emir Sjekib Arslan ia
vandaag op zijn doorreis van Jeruzalem te
Alexandriè aangekomen. Hij wil zich met
den moefti van Jeruzalem en met den vroe-
geren Egyptischen minister Ali Allaeba
Pasja naar Mekka begeven, ten einde al
daar zijn bemiddeling aan te bieden.
Vrijdag 13 April.
Hilversum, 301.5 M.
V.A.R.A.
8.00 Gramofoonmuziek
V.P.R.O.
10.00 Morgenwijding.
V.A.R.A
10.15 Rolien Numan draagt \uui. f rag
ment uit „Koelie", M. H. Székely-Lulofs.
10.30 Orgelspel door Cor Steyn op het
V.A.R.A.-orgel.
11.00 Rolien Numan draagt voor: „F.cn
onrustige nacht", Hans Fallada.
11.20 Netty Klos (sopraan) zingt aan den
vleugel begeleid door Job. Jong.
11.30 Gramofoonmuziek.
11.36 Netty Klos (sopraan) zingt aan den
vleugel begeleid door Joh. Jong
11.50 Gramofoonmuziek.
A.V.R.O.
12.00 Lunchconcert door „Dc* Minstrecls".
2.15 Gramofoonmuziek.
2.30 Causerie door J. K. Buddc. „Vaste,
overblijvende planten voor iedereen".
3.00 Pianorecital door Tbcja Schwartz.
3.30 Gramofoonmuziek.
V.A.R.A.
4.00 Gramofoonmuziek.
4.30 Na schooltijd. Corel Rijken vertelt:
„Hoe do jampot zes nachten op avontuur
uitging", Carel Rijken,
5.00 De Notenkrakers o.l.v. Daaf Wins.
5.30 Spaanscho zangeressen (Gramofoon
muziek).
5.45 Klein V.A.R.A.-ensemble o.l.v. Frits
Bakels.
6.30 Spaanscho zangers (Gramofoonmu
ziek).
6.45 Gramofoonmuziek.
7.00 Do Flierefluiters o.l.v Jan van der
Horst met medewerking van Alb. de Booy,
zang.
7.30 Een halve eeuw socialistische arbei-
dersstrijd.
V.P.R.O.
8.00 Lezing. Spreker Ds. D. Bakker
8.30 Concert.
9 00 Cursus: Het Vrijzinnig Proleslantis
me in ons volk.
Spreker Prof. Dr. J Lindeboom.
9.30 Concert.
10.00 Persberichten van het Vrijzinnig
Godsdienstig Persbureau
10.05 Persbureau Vaz Dias.
10.15 Spreker Anlhonic Donker
V.A.R.A.
11.00 Gramofoonmuziek
Huizen, 1875 M.
N.C.R.V. Algemeen Programma
8.00 Schriftlezing cn meditatie.
8.15 Morgenconccrt. (Gramofoonmuziek)
10.30 Morgendienst door Ds. K. Fcrnbout
Emcr. Pred. der Geref. Kerken.
11.00 Concert door het Ensemble-van der
Horst: 2 violen, cello cn piano.
12.15 Gramofoonmuziek
12.30 Vervolg concert Ensemble.
1.30 Liederen recital door Willem Snocks
tenor. Aan den vleugel Ria Jansen.
2.30 Lezen van Chr. lectuur. Voorgelezen
wordt: „In de sneeuw", een verhaal uit
1813 van I. Lubeley.
3.00 Concert door het „Ilaagsche Trio"
Henk v. Calsteren. viool; Engclb. Oskam,
cello; André Rodenhuis, piano.
5.00 Populaire bespeling N.C.R.V.-orgel,
door Daaf Lincy.
6.00 Gramofoonmuziek.
6.30 Eenige minder bekende, maar zeer
mooie eenjarige zaaiplanten, door A.
Her wig
7.15 Gramofoonmuziek of „Een greep
uit
7.30 Literair halfuurtje. „Ons Tijd
schrift" door Dr. J. van Ham.
8.00 Uitvoering van het Oratorium „Jcph
ta" van G. F. Handel, in de Nieuwe Con
certzaal van „Musis Sacrum' to Arnhem
Solisten: To van d. Sluys, sopraan; Meta
Reidel, alt; Louis v. Tulder, tenor; Her
man Schey, bas. Koor: Oosterbeekschc
Zangverecniging „Kunst Veredelt". Orkest
Arnh Orkestvereeniging. Vleugel: Ger.
Dekker. Het geheel onder leiding van Co
van Beinura.
Ongeveer 9.30 Persbureau Vaz Dias.
Daarna: Gramofoonmuziek.
a f 3.40 per Literkruik is het
waardeerde merk dat steeds meer
gevraagd wordt bi|
Gedistilleerd- Wijnen en
Likeuren
HAVIK 41 - LEL 292
SCHOOLBOEKEN MOETEN TOCH
WORDEN GEKOCHT.
B e r 1 ij n, 10 April. (V.D.) De rijksmi
nister van binnenlandsche zaken heeft er
in ccn rondschrijven aan de onderwijs-
autoritciten der landen op gewezen, dat de
veelal voorkomende terughoudendheid der
ouders bij het koopen van nieuwe school
boeken, dit jaar do uitgevers van school
boeken nadeel berokkent, hetgeen een
slechten invloed moet hebben op do ar
beidsmarkt. Aangezien voor het nieuwe
schooljaar geen nieuwe schoolboeken wor
den ingevoerd, wordt er bij de ouders,
reeds in het belang van de werkverschaf
fing, op aangedrongen, zooals in dc voor
afgaande jaren de bij het begm van bet
schooljaar te verrichten inkoopen van
nieuwe boeken voor de kinderen te doen.
en
Handel in
Brussel Vlaamsche Uitz. 321.9 M.
11.17 Concert door het Omrocpkleinor-
keet.
12220 Gramofoonmuziek.
f.20 Gramofoonmuziek.
4,20 Dansmuziek uit St. Sauveur tc
Brussel.
5.20 Gramofoonmuziek.
5.50 Concert door het Omrocpkleinorkest
7.20 Concert door de „Mickey's Club
Jazz At traction" o.l.v. Ludo Langlois.
8.20 Concert door de ..Mickey's Club Jazz
Attraction" o.l.v Ludo Lauglois.
8.55 Vervolg concert door de Mickey's.
9.20 Gramofoonmuziek.
Brussel Franscbe Uitz. 483.9 M.
12.20 Concert door het Omroepklcinor-
kest.
5.35 en 5.50 Gramofoonmuziek.
7.20 Concert voor oud-strijders o.l.v. Lt.
Spoel, rmm.v. Danielle Claes, zang en den
lieer Delstanches, bariton.
9.45 Concert door de „Cerclc royal sym-
plionique et dramatique" o.l.v. Vandcplas.
Daventry, 1500 M.
12.20 Orgelconcert door A. Stephenson.
12.50 Het B.B.C.-Dansorkest o.l.v. Henry
Hall.
I.35 Het Northern Studio-orkest o.l.v. J.
Bridge.
2.20 Concert door D. Donaldson, sopraan,
II. Just, cello en K. Thomson, piano.
3.20 Gramofoonmuziek.
3.50 Charles Manning en zijn orkest.
4.50 Emilio Colombo en zijn orkest uit
Hotel Metropole.
6.50 G. Parker, bariton, zingt liederen uit
Schubert's „Winterreis©" cn „Scliwanen-
esang".
8.20 Het B.B.C.-Theater-orkest o.l.v. S.
Robinson.
II.151220 Dansmuziek door Harry Rov
cn zijn Band uit het May Fair Hotel.
Deutschlandsender, 1571 M.
S.20 Volksliedercngezang o.l.v. Wolfgang
Stumme.
10.50 Kleine composities voor viool en
piano, gespeeld door Molanie Wolff, viool
en Willi Stech, vleugel.
11.20 Gramofoonmuziek.
I.05 Gramofoonmuziek.
Kulundborg, 1261 M.
11-20 Concert uit Carl Rydahl's Instru
mentaal Ensemble. In de pauze om 3.10
Zangvoordracht door Sórcn Stein. Aan
den vleugel: V. Fisscher.
9.35 Gramofoonmuziek. (Uit Schubert's
„Winterreise").
9.50 Mandoline-Concert door het Veneti-
aansch Trio (Mandoline, Mandola, Luit).
10.2011.50 Dansmuziek uit Rest. „Ritz"-
o.l.v. Otto Lington.
Langenberg, 55.9 M.
12.202.05 Concert door bet voorm. Sted.
Orkest uit Remscheid o.l.v. Prof. Dr. F.
Oberbordeck
3.20 Concert m.m.v. H. Hocrsch, tenor,
W. Schneider, bas, liet Radio-Kamerkoor
o.l.v. Breuer en leden van liet Omroep-or-
kest o.l.v. Kneip.
4.35 Concert door het Radio-Kamcrkopr
o.l.v. J. Breuer, m.m.v. I. Schmitz, viool
cn Ilse Mühlen, piano.
5.40 Gevarieerd programma.
6.20 Concert door liet Omrocpkleinorkest
o.l.v. Eysoldt.
8.30 „Basticn und Bastienne",
Mozart,
P a r ij s (Radio), 1648.4 M.
II.20 Joodsche muziek.
11.501.20 Concert door het
kest.
opera van
Krettly-or-
DE STERRENHEMEL 11-18 APRIL 1934, 21 h MT.
Ster "/a 3' grootte, of Utiw
Ster */d 2' grootte.
StcrVdl'gr.
Melkweg
Wettelijk Ingeschreven bij het
Bureau */d Industricclcn
Eigendom onder No-
6 4 2 2 3
EERSIEKV."
©V0LIEMAM1
(J LAATSTE KV&EHER
MHUWE HAAN
Sterrolijd 10 h 18 min.
VEI IDS©
MAES
JUPITER©
SATURHUS
In druk letters vermeld zijn de namen
van de sterrebeelden; de eigennamen
van een aantal der helderste sterren zijn Jn
8 c h r ij f lettere geteekend.
Eén maantje het E.K. van den 17cn In
den Stier.
