L. J. LUYGX ZOON
DÊ EEMLANDEQ
Buiterilandsch
ie
4000 EXEMPLAREN
Belangrijkste
Weerbericht
GARAGE NIC. BOVÉE
Maandag 30 April 1934
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
32 e Jaargang No. 254
MIJNRAMP IN
ENGELAND
OP Er:< VELDWACHTER
GESCHOTEN
PART. SECRETARIS DER
KONINGIN
MAAK NU ZOMERJURKEN.
7 uur 52 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
TAXI TAXI
6 CENT PER K.M.
TEL. 1830 en 1093.
KAMP 41
AMERSFOGRTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS
per 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand 0.75. per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden i 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERG JIJ
PRIJS DER AOVERTENTIEN 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
elke regel meer f 0.25 Llefdadlgheids-advertenttto voor df
helft van den prijs. - Kleine Advertentlin „KEITJES' bi) vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent elke re oei meer 10 cent, driemaal plaatsen f I.—Bewllsnummet extra f 0.05
Zwart en blank in Znid-Afrika.
De Unie streelt naar gebieds
uitbreiding.
Verschillende feiten wijzen erop, dat zich
in de Zuid-Afrikaansóhc Unie op het
oogenblik een toestand bezig is te ontwik
kelen, waarvan de beteekenis stellig niet
mag wórden onderschat.
Men weet, (Jat (ie Zuid-Afrikaansche
Unie, waarin do Boeren een belangrijk deel
der bevolking uitmaken, ten opzichte van
het Britschc rijk steeds een duidelijk aan
den dag tredende zclfstandigheldspolitick
heeft gevoerd.
Het schijnt, dat de regeering der Unie,
aan het hoofd waarvan de oude Boeren
generaal Hertzog slaat, voornemens is ver
dere stappen in deze richting te onderne
men. Zoo heeft zij een tijdje geloden het
parlement het ontwerp voorgelegd eener
grondwetswijziging, waarin de onafhanke
lijkheid van Zuid-Afrika met nog meer
klem tot uitdrukking wordt gebracht. De
Unie verlangt b.v. haar eigen groot staats
zegel en wil eveneens gedaan zien te krij
gen, dat de eed van trouw door de ambte
naren en afgevaardigden niet meer wordt
afgelegd voor den koninv van Groot-Brjtan
nic en Ierland, maar alleen den koning.
Ook de instelling van eigen gezantschap
pen te Berlijn en Parijs, waartoe onlangs
is besloten, ligt in dezelfde lijn.
Thans heeft generaal Hertzog in het
parlement meegedeeld, dat hij bij de En-
ge'.sche regeering het voorstel zal indienen
om de Engel schc prolectoraatsgebieden
Beetsjocanaland, Basoetoland en Swasiland,
die nog in Zuid-Afrika bestaan, aan de
Zuid-Afrikaansche Unie over te dragen. Ter
motiveering van dit voorstel heeft hij erop
gewezen, dat dit do uniforme bestrij
ding van besmettelijke ziekten onder het
vee, de sprinkhanenplagen en in 't alge
meen een betere exploitatie van geheel het
Zuid-Afrikaansche gebied mogelijk zou
maken.
Wat hij naar de Köln. Ztg. opmerkt
niet vermeldt, is. dat de Unie door de inlij
ving in territoriaal o»tKrht een uitbreiding
zou ondergaan van 7(30 000 vierkanten kilo
meter en eeu vermeerdering der bevolking
zou. krijgenvan tennaastebii 800 000 kleur
lingen en 6000*-blanken. En \v?tt -Ilertz^g
heelemaal niet zegt, i«, dat de inlijving de
voorwaarden zou jschep.pen voor een uni
forme politjek in geheel Zuid-Afrika tegen
over de zwarten, die in de Kneelsche pro
lectoraatsgebieden volgens geheel andere
beginselen "worden behandeld dan in de
Unie.
Terwijl in do Zuid-Afrikaansche Unie het
rassenverschil met grooten nadruk wordt
gehandhaafd en slechts ondergeschikte ar
beiJ wordt opgedragen aan de*zwarten, zijn
dezen in de protectors atsgebieden nagenoeg
geheel hun eigen meester: in Basoetoland
is de toestand zelfs zoodanig, dat den'blan
ken daar verboden is kolonies te vormen.
Wanneer men deze feiten in aanmerking
neemt, behoeft het niet al te grootc ver
bazing te wekken, dat bijvoorbeeld een blad
als de Times zich gewend heeft tot dc op-
p« rhoofden in de prolectoraatsgebieden en
zich haast medo tc deelcn, dat deze opper
hoofden zich met beslistheid tegen de in
lijving hebben verklaard.
Daar staat echter tegenover, dat generaal
Hertzog met zijn plan niet alleen de open
bare mcening'in de Unie achter zicli heeft,
maar evenzeer dc meeste Europeanen in de
prolectoraatsgebieden, die pas van een in
lijving een werkelijke ontwikkeling van
deze streken verwachten.
Wat betreft de bezorgdheid, die de
Engclschen koesteren ten aanzien van het
lot der inboorlingen, wordt erop gewezen,
dat dezen hun bizondere rechten voor hel
meerendecl ook binnen het kador van de
Unie zouden kunnen behouden De beslis
sing in laatste instantie met betrekking tot
dc vraag, of men tc Londen al dan niet
tegemoet zal komen aan dc wenschen der
Zuid-Afrikaansche regeering, zal niet zoo
zeer worden beïnvloed door het vraagstuk
der inboorlingen, dan wel door de vraag, of
rnen het juister acht. zulks in 't belang van
't imperium, liet streven der dominions
naar zelfstandigheid aan tc moedigen dan
wel tegen tc gaan.
Talrijke dooden ie
betreuren
Londen, 30 April. (V. D.) Maandag
ochtend tegen 8 uur heeft een ernstige ont
ploffing plaats gehad in een mijn te Leigh
in Lancashire. Volgens een nog onbevestigd
bericht zijn 16 mijnwerkers om het leven
gekomen. Ongeveer 20 man zijn gewond. Dc
reddingspogingen waren Maandagmiddag
in vollen gang. Ongeveer 210 mijnwerkers
bevonden zich in de mijn, toen de ontplof
fing plaats vond. Tegen 10 uur waren 90
hunner geborgen. Men gelooft, dat koolstof
is ontploft. In dezelfde mijn zijn in October
1932 19 man om het leven gekomen, door
bot breken van een liftkabel.
ONDERZEEËRS AANGEKOMEN.
So er aha Ja, 28 April. (Aneta). üe on
derzeee'rs K XIV en K XV liepen klokslag
11 uur h a Marinebassin binnen, alwaar ve
lc officieren, onderofficieren cn manschap
pen ter begroeting stonden opgesteld.
Nadat de onderzeeërs gemeerd waren be
gaf de Commandant der Marine, dc kapi
tcin ter zee J. S C. Olivier aan boord van
de K XV. Hij inspecteerde de bemanning
sprak haar toe, verwelkomde haar en
wenschte allen voorspoed in hun werk
kring toe.
L).- heer Olivier wee« op het bewolkte
zwerk boven den Pacific en zei: „Het zou
inij niets verwonderen indien daar storm
achter checkt". Hij spoorde dc mannen aan
den geest in de Marine hoog te houden, en
hoopte dat do commandanten van de on
derzeeërs, de luitenants ter zee der eerste
klasse J. L. K. Hoeke en A. de Booy, er in
zouden slagen van hun schip een werke
lijk oorlogsschip te maken.
De commandant der Marine eindigde zijn
redevoering met een driewerf hoera op
H.M. de Koningin uit te brengen.
Daarna begaf hij zich naar de K XIV
waar hij deze toespraak herhaalde. Hier
mede was de plechtigheid afgeloopen.
ZWARE ERUPTIE VAN DE MERAPL
Djokjakarta, 28 April. (Aneta; Gis
teravond werd tc 9 uur 50 een zware eruptie
van de Mcrapi waargenomen, welke 8 minu
ten duurde. Tot een hoogte van 700 Meter
werden gloed wolken uitgestooten. Dc Tri
sing glijbaan bereikte do gr.-ns van het
Loschreservaat
Tijdens dc eruptie werden bliksemstralen
waargenomen en op de Westelijke helling
violen aschrcgcns.
Dm 9 uur 53 werden groote sleenen uit
geworpen. Deze bereikten de plaats waai
de electrische regenmeter is opgesteld
Te 10 uur 58 hadden wederom tw ee erupties
plaats, welke gepaard gingen met gas
explosies
Des nachts te kwart voor een vond een
nieuwe eruptie plaats, welke echter niet kon
worden waargenomen, tengevolge van dc
mist.
Te 1 uur 44 volgde een gas-explosie. ter
wijl 13 maal een zwaar gerommel werd-ge
hoord.
De waarnemingspost Selo beigjcht dal
gloedwolkcn werden waargenomen bij Selo
kopodoewoèr, de eruptie werd niet opge
teekend.
DE VERDRONKEN MILITAIREN.
Mc dan, 28 April. (Aneta). Do lijken van
den eersten luitenant der infanterie Froeling
cn den fuselier Hardjósoemarto, die bij hei
omslaan van een sampan zijn verdronken,
zijn gevonden Ook werden gevonden de
verloren karabijn, klewang, patronen en
ledergoed.
ALBUM SCHILDERIJEN VAN DE
KONINGIN.
Batavia, 28 April. (Aneta). De druk
kerij „De Unie" gaf een album uit, bevat
tenda 12 reproducties van schilderwerken
van 1I.M. de Koningin.
Het „Nieuw*. van den Dag v. N f.schrijft
over deze uitgave, dot uit het ten behoov*
ion de crisisslachloffers geëxposeerde pic
iuralc werk bezwaarlijk een betere, keuze
kon zijn gedaan.
„Aan deze reproductieve uitgave is veel
zorg besteed, zoodat zij in hare montiman
taaiheid een gave herinnering bindt aan
een der gelukKigste daden op philantro
pisch gebied van onze. ook in hare artis
ticke aspiraties, geëerbiedigde Vorstin'.
BURGEMEESTER VAN LAREN
BELEEDIGD
Hij dient een aanklacht in.
Amsterdam. Naar wij vernemen,
heeft de burgemeester van Laren, Jhr. van
Nispen tot Sevenaar, bij dc justitie een
aanklacht ingediend legen een ingenieur
te Amsterdam, die hem naar aanleiding
van de uitzetting der vier Duitschers uit
Nederland, een brief heeft gezonden, waar
in beleedigende termen voor den burge
meester zouden voorkomen. In den brief
komt o.a. de volgende zinsnede voor: „Ver
rader van \s lands eer". Dc ingenieur is
reeds door de politie vernoord Hij zal wór
den verdedigd dcor mr. dr. Benno J. Stok
vis.
„DE TRIBUNE" BELEEDIGT
RAADSLID KITSZ.
Namens den heer C. Kitsz, lid van den
gemeenteraad en penningmeester van h^t
N.A.S.. heeft Mr. Dr. Benno .1. Stokvis bij
de Justitie een klacht wegens smaad, subs
beleediging ingediend tegen de ..Tribun?"
In het nummer van de „Tribune" van
24 April komt een artikel voor tegen den
heer Kitsz als penningm°ester van het N
A.S, waarin hem ontrouw beheer wordt
verweten. De heer Kitsz acht zich door der
inhoud van dit artikel beleedigd.
De doder meldt zich bij de
Ilasgrxhe politie
Vrijdagavond omstreeks 10 uur heeft de
29-jarige T. de G uit 's-Gravenzande de
20-jarrgen gemeenteveldwachter Van
denburg met een browning beschoten.
Zwaar gewond werd v K. naar het zieken
huis aan den Zuidwal te Den Haag ver
voerd.
Dc getroffene was na sluitingstijd van
do cafe's met zijn collega C. Landman
op surveillance gegaan. Toen zij zich in
dc Langestrnnt tusftrhen Gasthutslaan f,n
Monsterscheweg bevonden, passeerden
ocnige baldadige jongelui, die wat luid
ruchtig waren. De veldwachter L. k«'ek om,
teneinde do iongens een reprimande voor
hun luidruchtigheid Ie geven Op dalzelfde
oogenblik bemerkte hij dat de 29 larige T
de G achter hen aanliep en de agenten op
een afstand van 15 A 20 Meter bleef vol
gen. L. schonk daaraan geen verdere aan
dacht, toen plotseling een schot weerklonk
De bpide veldwachters keken onmiddellijk
om, waarbij de veldwachter Van Rónden
burg nog opmerkte. ..Wal doe jij voor on
zin", omdat hij dacht dat De G. van een
alnrmnistnnl gebruik mankte Direct daar
op gevoelde hij orhler een stekende pijn en
riep zijn collega loc „lk ben geraakt."
Landman overzag don toestand direct en
bracht het slachtoffer naar de woning van
dr. G. van BijnTijdens dit vervoer had hij
nog gelegenheid op te merken, daf de da
der in een slop gevlucht was Terwijl dr
Van Rijn de eerste geneeskundige hulp
verleende, zette Landman hot onderzoek
naar den dader voort. Het spoor leidde van
het slop in de richling van dp Gaslhuislaan
en toen de veldwachter zich daar bevond
klonk een tweede schot, doch wegens de
duisternis mocht het don veldwachter niol
gelukken den verdachte l? arresteeren L
waarschuwde onmiddellijk den chef van
politie en den hurgemepster van "s-Gra
venzandc, die direct met. het. verdere on
derzoek een aanvang namen.
De gewonde was inmiddels per zieken
auto naar het ziekenhuis de Zuidwal
te Den Haag vervoerd waar dóór opera lief
Ingrijpen de kogel verwilderd werd. die ter
hoogte van de linker lendenslreek het
lichaam was binnengedrongen. Hoewel de
oatient inwendig veel geleden moet heb
ben. bracht hij een tamelijk rustigen nacht
door Zaterdagmorgen was zijn toestand
biiiten direct levensgevaar.
Dc dader meldt zicb aan
Dp verdachte De G. was uit 's Graven
zande afkomstig en werkzaam bij de druk
kerij van de firma v. D aldaar. Hij ver
'•ichlte daar administratief werk en he
rorgde couranten Directe motieven tot zijn
laad kan hij niet gehad hebben., aangezien
hij nimmer niet. de politie Ie maken heef)
gehad en dus moeilijk aan wraakoefening
fodacht kan worden. Men tast daaromtrent
lan ook volledig in het duister. De familie
De O staat ter plaatse coed bekend, doch
De G. self in een ecnigszins onevenwichtig
rnensch.
Omstreeks half éën Zaterdagnacht heeft
Dc G. zich aan het bureau van politie aan
lp Prinsestraat gemold na uren riopr het
Westland in dc richting Den Haag tc heb
ben gezworven Ilij heeft den dienstdoen
den insppcteur volledig van zijn daad in
gelicht. Hij verklaarde o.rn het wapen,
waarmede de daad is geschied in het wn
ter te hebben geworpen Naar dit wapen
wordt thans door de politie gezocht, doch
tot on heden is het nog niet gevonden.
Hel slachtoffer dc veldwachter v. R.
was sinds een half jaar bij hef politie corps
te 's Grnvenzande ingelijfd en staat he
kend als <on plichtsgetrouw, amicaal poli
tie-man. waartegen de dader geen enkele
grief gehad kan hebben.
Het onderzoek wordt voortgezet.
L. F. BENSDORP.
Bussum, 29 April. In den ouderdom
van 81 jaar is te Leeuwarden overleden de
heer L. F. Bensdorp. een der oprichters van
io cacaofabrieken Bensdorp en Co. te Am
sterdam en Bussum.
De hoe Bensdorp, die op jeugdigen leef
tijd nan deze firma werd verbonden, heeft
Ie fabriek tot grooten bloei gebracht. Hij
was dertig jaar raadslid te Bussum. welke
gemeente hij tien jaar geleden, toen hij zich
uit Je zaken terugtrok, heeft verlaten.
NEDERLAND NAAR ERUSSEL.
Dc Ncderlandsche gezant te Brussel heeft
een bezoek gebracht aan het commissariaat-
generaal van dc Brussclsche wereldtentoon
stelling in 1935. Jhr. van Starkenborgh heeft
daar de officiecle mcdedeeling gedaan, dat
Nederland aan de tentoonstelling zal deel
nemen.
AAN DE GEVOLGEN VAN EEN AUTO
ONGELUK OVERLEDEN.
Gouda, 28 April. Op 55-jarigen leeftijd is
alhier in het Van Iterson-ziekenhuis overle
den de heer J. J. Cornclisscn. die in de af-
neloopen week op den weg Zevenhuizen—
Waddinxveen bij een auto-ongeluk werd ge-
vond.
POGING TOT DOODSLAG.
l'.indhovcn,29 April. Hedenmiddag om
i.15 vervoegde zich zekere B. aan de
woning van Van dor Wielc aan den Kasteel
v'eg alhier. B. die ondei* invloed van ster
ken drank was, trachtte ruzie te zoeken met
v. d. W. Deze was hiervan echter niet ge
diend en verzocht B. zijn worfing te veria
ten. B. verliet hierop de woning, terwijl hij
zc-ide: „Je gaat er toch aan." E*en later
kwam hij op de achterplaats van de wo
ning van v. d. W. terug, trok een mes, waar
mee hij v. d. W. een steek in het hoofd gaf.
V. d. W. had nog de kracht om een schop te
pakken, waarmede hij zijn aanvaller op hel
hoofd sloeg.
Do politie werd gewaarschuwd en B. werd
in arrest gesteld wegens poging tot dood
slag.
De verwondingen van den aanvaller en
den aangevallenen zijn niet van ernstigen
aard.
C. S. Sixmo baron van Heemstra
benoemd, als opvolger van
baron van Geen
Bij Kon. besluit is met ingang van 1 Mei
1934 aan F. M. L. Baron van Geen, op zijn
verzoek, op de meest ecrvollo wijze ontslag
verleend als Harèr Majcsteits Particulier
Secretaris, onder dankbetuiging voor dc
vele belangrijke cn gewichtige diensten, in
lip functie gedurende een reeks van ia ren
aan Hare Majesteit cn Hoogstderzelver
Huis bewezen.
Pij Kon besluit is met ingang van 1 Mei
193l aan F. M L. Baron van Geen op de
incest eervolle, wiize ontslag verleend als
Tarer Maiepleit Kamerheer in gewonen
lionfst en is hii niet ingang van genoemden
datum benoemd tot Hnrer Majcsteits Ka
•nerheer in bui tepee wonen dienst.
Rii Kon besluit is benoemd tot Particu
'i«*r Secretaris van Harp Majesteit do Ko
'ingin. Ilooeslderzelver Kamerheer in bui
'engewonon dienst C S. Sixma Baron van
Heemstra, onder bepaling, dat de in func
'ietreding zal plaats hebben op een later
'e bepalen datum.
Dc nieuw benoemde particulier secreta
ris van H.M. de Koningin. C. S. Sis ma Ba
ron van Heemstra, is op 27 November 1879
Ie Leeuwarden geboren, waar hil de lage
-e en de B TI B S dooiTlep om uit de vièrde
klasse over te gaan naar de Koninklijke
Milttnirp Academie Na volbrachte studie
werd hii in 1901 officier bij het wapen der
huzaren.
In 1912, toen de heer C.olijn minister van
Oorlog v as, heeft baron van Heemstra als
1e luitenant een reis gemaakt naar Neder
bindsel) Indië. China en Jar»nn en is over
Siberië teruggekeerd. Na zijn terugkomst
werd hii mei ingang van 1 Januari 1913 be
nnemd tot ordonnance officier van H M. de
Koningin. Tiidons den oorlog was hij eerst
Ier beschikking van den commandant van
het veldleger, daarna gedetacheerd hij de
'nsnectio der Marechaussee en eindelijk hij
den C.enernlen Staf als officier voor spc
ciale diejislen.
In 1016 werd hij ritmeester en nam hij
ontslag als ordonnance officier. In 1920 ver
Met hij den militairen dienst als reserve
ma jaar voor suecïale diensten bij den Ge
ncralcn Staf. Tiet jaar daarna vestigde hij
zich te Sassenheim, alwaar h».| tot 1925
heeft gewoond. Daar was hij o a. lid van
den gemeenteraad en secretaris kerkvoogd
Tijdens zijn verblijf te Sassenheim heeft
hij twee jaar als toehoorder aan de Uni
vcreiteit te Leiden de colleges van profes
sor Krabbe bijgewoond.
Na het overlijden van jhr mr. Böell in
1925 werd baron Van Heemstra benoemd
lot particulier secretaris van H.M. de Ko
linfrjn Moeder.
Hii is voorzitter van het bestuur van
Oranje Nassau's oord en is onlangs nog be
loemd in het college van regenten van de
Koningsschool te Aneldoorn.
Baron van Heemstra is bij gein politieke
nart ij aangesloten.
- -
Tk zoek 'n plaatsje om iets prettigs te
vertellen.
Tz Zal eens op bladzij 3 aan kijken
IANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 195
Het kost niet veeL
En met een Pereboom's patroon gaat het
vanzclL
Vanaf 35 ct. per meter
brengen wij zomerstof'es in een kenr van
dessins.
DIT BLAD HEEF1 EEN DAGELIJ KSCBM
G ECO NT SOLEERDE OPLAAG VAN
BINNENLAND.
Gewestelijke landdag te Amsterdam van
de N. S. B.
(Derde Blad. pag. 1).
Vergadering van den B. A. N. S.
(Derde Blad. pag. 1).
Nieuwe particuliere secretaris van H. M.
de Koningin.
(Eerste Blad, pag. 1).
STADSNIEUWS.
Opvoering van „Het Pantser" door Kunst
na Arbeid".
(Eerste Blad, pag. 3).
Een droeve plechtigheid aan het R. O. G.
(Eerste Blad, pag. 3.)
Afscheid bij de politie.
(Eerslo Blad, pag. 3)
SPORT.
Een fraaie 42 overwinning van het Ned.
elftal te Antwerpen.
(Tweede Blad. pag. 1).
Ned. Hockey-clftal wint met 31 van
België.
(Tweede Blad, pag. 2).
Medegedeeld door het K.N.M.I. te De Bilt.
Hoogste barometerstand 741.1 te Helsing-
foi's.
Laagste barometerstand f28.3 te Isafjord.
Verwachting- Matige tot zwakke. Ooste
lijke tot Noordelijke, later wellicht veran
derlijke wind, half tot zwaar bewolkt, aan
vankelijk weinig of geen, later wellicht
toenemende regen- of onweerskans, weinig
verandering in temperatuur.
Het weerbeeld heeft weer een verwarder
karakter gekregen. Over IJsland heeft zich
do depressie sterk uitgediept, zij veroor
zaakt storm over het Zuidelijk gedeelte
van dit eiland cn Jan Maycn, een harden
wind over de Faroër cn Schotland. Tege
lijkertijd ontwikkelt zich over Noord-Span-
je en Zuid-Frankrijk een depressie, welke
storm over de Golf van Biscaye cn Noor
delijken wind over Normanöiö en Bretagne
brengt. Zwaren regen is vooral in Zuid-
Frankrijk gevallen. Perpignan tapte 55,
Toulouse 26 cn Biarritz 27 m.M. af. Dc
hooge drukking strekt zich van Ierland
tot Finland uit, doch verliest wel iets aan
beteekenis. Belangrijk voor den weerstoe-
stand ten onzent is wellicht een daling
over de Oostzeelanden, die aanvankelijk
krimpenden wind kan veroorzaken. In
hoeverre deze daling zich verder zal ont
wikkelen. is nog moeilijk te zeggen ln
Duitschland bracht zij hier en daar zwa-
ren onweersregen (Berlijn 35, Breslau 18
m.M.). De temperatuur in het Oosten is
nog zeer hoog, ook over Frankrijk en Dene
marken werd het nog warmer, terwijl over
Scandinavië en plaatselijk over de Brit
schc eilanden de temperatuur eveneens een
weinig steeg.
VRAAGT PRIJS VOOR TOERRITTEN
IN BINNEN- EN BUITENLAND.
VRAAGT OOK PRIJS VOOR DE
LUXE 6 EN 7 PERS WAGEN8.
OOK DES NACHTS QEOPEND
VASTE STANDPLAATS TER LINKER
ZIJDE VAN HOTEL MONOPOLE.
