4000 EXEMPLAREN
L J. LUYCX ZOON
GARAGE NIC. BOVÉE
DE ËÈMLANDÊÜ
Woensdag 2 Mei 1934
Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
32e Jaargang No. 256
Buitenland
DE NIEUWE TOESTAND IN
OOSTENRIJK
Schoolkinderen in de politiek
betrokken
BETOOGINGEN TEGEN HET
FASCISME
GEKNOEI MET EFFECTEN
DE VIERING VAN DEN
EERSTEN MEI
STARHEMBERG VICE-
KANSELIER
PBANO'S
Fa.R.v. d. BURG
Bnitenlandseli
Overzicht
Weerbericht
7 uur 55 min.
BRAND MELDE MEN AAN
DE TELEFONISTE
TAX! TAXI
6 CENT PER K.M.
TEL. 1830 en 1093.
KAMP 41
AMERSFOOMSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 2.10. per maand i 0.75, per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.171/*
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nummers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 513
PRIJS OER AOVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
1 elke regel meer f0.25. Llefdadighelds-advertentlën voorde
helft van den prijs. Kleine AdvertentlCn „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent elke regel meer 10 cent driemaal plaatsen t 1.—. Btwilsnummer extra f 0.05
Bezwaren van GrooUDuitsche partij
en Landbond tegen de grondwet
We en en, 30 April (V.D.). De Groot-
Duitschc partij heeft voor de buitenland
sche pers haar standpunt t.a.v. do nieuw
grondwet als volgt uiteengezet:
„De Groot-Duitsche partij heeft do regee
ring aangeraden niet don weg der laatste
parlemcntszitling te gaan. maar de grond
wet door middel van een verordening in
tc voeren. Dat zou een beteren indruk heb
ben gemaakt. Ook een volksstemming heeft
de Groot-Duitsche partij aangeraden. Geen
der bestaande dictaturen heeft dezen we
gevreesd. De thans gekozen weg is de oti
zaligste van alle. Het buitenland zal thans
zien, dat niet slechts de ontbonden revo
lutionnaire partijen van het land. maar
ook de conservatieve partijen, waarondei
de Landbond. door het wegblijven van de
zitting duidelijk de onwettigheid der ont
wikkeling hebben aangetoond, ofschoon de
Landbond voortdurend met de regeering n>
samengegaan. De Grool-Duitsche Volkspar
tij verdwijnt nu van het tooneel. Zij zal
vroeg of laat verboden worden. Maar «lat
speelt geen rol. Een conservatieve partij
kan geen revolutie maken. De Groot-Duit
sclie Volkspartij maakt plaats ten gun^tf-
van de jeugd en haar revolutie, dio onver
miidelijk moet komen."
Ween en. 30 April. (V.D.). De afgevaar
digden van den Landbond hebben Maanda;
vroeg, voor de slotzitting van den Natio
nalen Raad, den president van het parle
ment een principieele verklaring over hun
standpunt t.a.v. de nieuwe grondwet over
Iiandigd met het verzoek, deze verklaring,
ter kennis van den Raad tc brengen. De
president heeft dit verzoek echter op for
meelc gronden afgewezen.
In de verklaring wordt er de nadruk op
gelegd, dat dc Landbond de legalisering
der noodverordeningen en der nieuwe
grondwet in strijd met dc constitutie acht,
Daarom kan de Landbond daaraan niet
deelnemen. Verder is de Landbond van
meening, dat de Nationale Raad in zijn
tegenwoordige samenstelling geenszins in
overeenstemming is met den geest der con
stitutie. Aangevoerd wordt ook, dat de Na
tionale Raad reeds in 1932 tot zijn ontbin
ding heeft besloten.
De afgevaardigden van den Landbond
stellen vast, dat zij niet in staat zijn, evcn-
tueele besluiten van den Nalionalen Raad
te erkennen, waardoor de grondwet van
1929 wordt veranderd.
W e c n e n, 30 April (Ii.N.). Het aantal
iiationaal-socialisten, sociaal-democraten
en communisten, dat met het oog op dc
viering van den eersten Mei werd gearri s-
teerd, is in den loop van den dag lot 4.500
gestegen.
De overheid liccfLgelast, dat alle school
kinderen, voor zoover zij geen vcrontschul
diging wegens ziekte hebben, zich op 1 Mef
naar het station te Weenen moeten b
geven, teneinde daar aan een bctooging in
vaderlandschcn zin deel te nemen. De be
paling, dat alleen ziekte als vcrontschul
diging geldt, is daarom gemaakt, omdat
vele ouders hun kinderen dien dag thuis
willen houden. Het is voor de eerste maal
dat schoolkinderen in Oostenrijk gedwon
gen worden aan een politieke betooging
deel te nemen.
Het concordaat met den
Heiligen Stoel.
Wecnen, 30 April. (V.D.). Bondspresi
dent Miklas zal op 1 Mei, 5 minuten na
middernacht, als eerste regeeringsdaad in
het kader der nieuwe grondwet het con
cordaat met den Heiligen Stoel ratificeerun
Daarna zal onmiddellijk de uitwisseling
der ratificatie-oorkonden tusschen bonds
kanselier Dollfuss en den apostolischen
nuntius mgr. Sabilia plaats vinden. Rati
ficatie zoowel als uitwisseling der oorkon
den zullen op plechtige wijze in de werk
kamer van den president geschieden.
Barcelona. 30 April. (II. N.) Zondag
zijn in Catalonié overal betoogingen tegen
liet fascisme gehouden. Tc Barcelona werd
cep optocht van G000 personen gevormd, die
naar het paleis van den president trok en
daar een motie overhandigde, waarin ver
klaard wordt, dat Catalonié den republi-
keinschen regeeringsvorm wenscht te be
houden. In den namiddag werden verschil
lende vergaderingen gehouden, waarin tal
rijke sprekers tot gewapend verzet tegen
liet fascisme aanspoorden. Er hadden en
kele incidenten plaats, die echter geen ern
stig karakter droegen.
ECONOMISCHE CONFERENTIE DER
KLEINE ENTENTE.
Boekarest, 1 Mei. (V.D.) De tweed»
economische conferentie van de Kleine En
ten te is gisteravond te Boekarest geopend,
onder voorzitterschap van den Roemeen-
schen minister van buitenlandsche zaken
Titoelescoc. De conferentie stelt zich in het
bijzonder voor bestaande moeilijkheden
tengevolge van de invoer-beperking en re-
^Ieinenteering van de deviezenhandel te
ontgaan. Voorts streeft men ernaar een
hechtere samenwerking te verzekeren tus
schen dc industrieën en dc emissiebanken
in de drie landen.
Wij publiceerden reeds een telegram van
bet H.N onder liet hoofd „Obligaties ver-
valscht". Thans wordt uit Brussel aan
V.D. gemeld:
Te Parijs is aangehouden een zekere
Wiikin uit Molenbeek, die in de maand
Juli 1929 was uitgeweken, omdat hij een
straf moest, uitzitten wegens verduiste
ring. Maandag heeft de politic te Brussel
een zekere dc Talk in hechtenis genomen,
cïie de „belangen" behartigt van een tc
Elsene gevestigden wisselagcrit. Beiden
zijn betrokken in een zwendelaffairc. Be
gin April werd een geldswaardig papier
aangeboden, voorzien van een officieel
stempel, volgens hetwelk het in goud be
taalbaar v as. Het betrof een stuk van dui
zend dollar 7 Belgische leening van
1922. Gebleken is, dat het aangebrachte
stempel valscli was. Bij een door het mi
nisterie van financiën ingesteld onderzoek
bleek, dat in den loop van den lijd nog
meer effecten van valsche stempels waren
voorzien, welke stempeling ten doel had
aan te geven, dat het effect reeds in België
in omloop was voor de daling van den dol
lar. Wilkin heeft zich in deze affaire van
een valschen naam bediend en bij arresta
tie toegegeven, dat hij de effecten had ont
vangen van dc Falk. Deze zegt, dat er
slechts sprake is van een zestal effecten,
welke hij van een onbekende zou hebben
ontvangen.
Voorts is in d£ze zwendelaffaire gearres
teerd een zekere Delatmoy, een handelaar
in schrijfmachines, dio zich meer in het
bijzonder zou hebben toegelegd op knoeie
rijen met de dollarlecning in 1926. Hij be
kent twee valsche stempels te hebben laten
maken.
De Falk verklaart in Limburg zijn stem
pel te hebben verkocht, waarbij hij zich
van den naam Legrand zou hebben be
diend.
Met drietal heeft onlangs elf effecten
van duizend dollar verkocht op de New-
Yorksclic beurs met het doel ze in goud te
incassceren, na de waardepapieren van
valsche stempels te hebben voorzien.
PALESTIJNSCH INVOERVERBOD.
•Jeruzalem, 1 Mc i. (V. DDe Pa-
lestijnsche regcering heeft den invoer ver
boden van sinaasappelen en bananen van
den Libanon, welke, naar men zegt. con
currentie aandoen aan de Palcstijnsche
markt en nadeel opleveren voor de natio
nale producten
N e w-Y ork, 3 0 A p r i 1. (V. D.) Voor dc
1 Mei-feesten waaraan naar schatting
250.000 personen zullen deelnemen, heeft dc
politic uitgebreide voorzorgsmaatregelen ge
troffen. De communisten zullen in optocht
door de straten trekken, waarbij de moe
ders der vijf tc Scotlsboro ter dood veroor
deelde negers voorop zullen loopen. De
stoet zal door 1175 politic-agenten begeleid
worden. De socialisten marcliccren van de
lidc straat naar Mndison Square. Dos
avonds organiseeren de communisten een
fceslvoorstelling van Maxim Gorki's
„Stormvogels".
Tc Chicago zijn de openbare gebouwen
onder scherpe bewaking gcsield.
B e r 1 ij n, 3 0 April. (IT. N.) Met betrek
king tot de viering van den eersten Meidag
is thans het programma vastgesteld. Even
als verleden jaar zullen afdcclingcn van de
Hitlerjeugd uit geheel Duitschland tegen
middernacht op de Broeken bijeen komen.
Do viering te Berlijn begint met een op
tocht van de ambachten, om 9 uur gevolgd
door een voorbijtrekken van do schooljeugd.
Daarna heeft do ontvangst der arbeiders
afgevaardigden plaats, die uit verschillende
doelen van Duitschland por vliegtuig naar
Berlijn komen. De groote gebeurtenis van
den dag blijft de bijeenkomst op het Tem-
pelhofer Fcld, waar Ilitler het woord zal
voeren.
Madrid, 30 A p r i 1 (II. N.) Het nieuwe
kabinet heeft vandaag zijn eersten kabi
netsraad onder voorzitterschap van presi
dent Zamora gehouden. Er werd besloten
dc viering van don eersten Meidag toe te
staan, op voorwaarde, dat de arbeidersorga
nisaties cr voor instaan, dat het feest waar
dig gevierd zal worden.
Moskou, 1 Mei. (V. D.) Het gchoele
sovjetgebied viert vandaag den eeistcn Mei.
In de steden en dorpen hebben manifesta
ties plaats, welke gewijd zijn aan het feest
van den eersten Mei, waaraan een buiten
gewoon groot aantal personen deelneemt.
Tokio, 1" M c i. CV. D.) De 1 Mei-dag is
rustig voorbij gegaan, hoewel zoowel de ar
beiders van links als rechts in twee groote
groepen door de straten trokken. Dc demon
stranten van links betoogden tegelijkertijd
tegen het fascisme.
„SAENGERHALLE" AFGEBRAND TE
AUGSBURG.
Boos opzei?
Augsburg. 1 Mei. (V.D.) In den afge-
loopen nacht is de „Saengerhallc" geheel
afgebrand. Waarschijnlijk is hier sprake
van brandstichting. De politie hoeft een
premie van 10 000 R.M. uitgeloofd voor de
aanhouding van dader of daders.
Nader wordt gemeld, dat uit het onder
zoek der deskundigen is gebleken, dat niet
behoeft tc worden gedacht aan een aan
slag met dynamiet of een liclsche machine.
In tusschen is een groot aantal personen
gearresteerd.
ERNSTIGE BRAND IN EEN
ENTREPOT.
Straatsburg, 1 Mei. (V.D.) Een brand
heeft een bij bet station gelegen entrepot
geheel vernield, do brand was ontdekt
door een ambtenaar van do spoorwegen,
die vlammen uit het dak zag komen.
Ilct gebouw dal uit vijf verdiepingen lol
een lengte van 40 Meter, een breedte van
30 M. en een hoogte van 25 M. bestond,
werd geheel vernield. De schade bedraagt
meer dan 5 miliio«in francs.
Weenen, 1 Mei. (V.D.) Bondspresident
Miklas heeft heden op voorstel van bonds
kanselier Dollfuss vice-kanselier Fey op
diens verzoek van zijn ambt ontheven en
in zijn plaats benoemd den bondsleider der
Heimwehren, Starheinberg.
Verder is Fey benoemd lot bondsminis-
ter; hij heeft de leiding van het openbare
veiligheidswezen gekregen Staatssecreta
ris Karwinsky is tot assistent van kanse
lier en vice-kanselier benoemd.
AANSLAG OP DEN ITALIAANSCHEN
CONSUL.
Vergift bij een maaltijd.
Denver (Colorado), 1 Mei (V.D.) Pietro
Gerborc, de Italiaan sche consul voor de
acht westelijke staten on 43 zakenlieden te
Denver zijn ernstig vergiftigd bij een feest
maal, dat verleden week is gegeven.
Men verneemt dat zes doktoren, die op
last van de politie de genuttigd© spijzen
hebben onderzocht, or chcmischo vergiften
en schadelijke bacteriën in hebben aan
getroffen. Waarschijnlijk betrof hot «lus
een aanslag op dep Italiaanschen consul.
PRIESTER DOOR REVOLVERSCHOTEN
GEDOOD.
New-York, 30 April. (II. N.) Dit Jersey
City wordt gemeld, dat een onbekende het
huis van een katholieken priester is bin
nengedrongen en dezen door revolverscho
ten heeft gedood. De dader verwondde ook
de vrouw van een broeder van den pries
ter, die bij den priester inwoonde en op het
geluid van de revolverschoten kwam toe
snellen. De dader is gearresteerd. IIij wei
gert de beweegredenen voor zijn daad mee
to deelen.
BECHSTEIN - IBACH - enz.
Vraagt catalogi en Condities aan.
ARNH.STRAAT.
IDIT BLAD HEEFT EEN DAGELIJ KSCUÈ
GECONTROLEERDE OPLAAG VAN
BUITENLAND.
Starhemberg wordt vice-kanselier van Oos
tenrijk.
(Eerste Blad, pag. 1).
Dc nieuwe toestand in Oostenrijk.
(Eerste blad, pag. 1).
Dc viering van den eersten Mei.
(Eerste Blad, pag. 1.) j
BINNENLAND.
Drama te Kerkrade.
(Tweede blad, pag. \)t
Do strafzaak Onnes.
(Tweede Blad, pag. 2.)
STADSNIEUWS.
Dc viering van den 1 Mei-dag.
(Eerste Blad, pag. 3).
Samper Spaansch ministerpresi
dent. „De zaak wordt op den
zelfden voet voortgezet".
Driemaal in zeven maanden lijds heeft
in Spanje Lerroux een kabinet gevormd,
driemaal ook heeft hij moeten aftreden. De
eerste regeering kwam op 12 Sept. 1933 tot
stand cn werd reeds op 3 Oct. ten val ge
bracht. De tweede regecring-Lerroux hield
het uit van 17 December 1933 tot 1 Maart
1934, maar keerde reeds op 2 Maart terug,
zij het zonder de ministers Lara en Barrios,
die tot den linker vleugel der radicale par
tij behoorden. Dit derde kabinet moest
reeds op 25 April van het tooneel verdwij
nen cn wel, zooals wij tc dezer plaatse in
dertijd uitvoerig hebben uiteengezet, we
gens een conflict tusschen den premier Ler-
oux en den president der republiek Za-
mora over het vraagstuk der annestie.
Voordat echter de maand April was ver
streken, slaagde Samper erin een nieuw
kabinet het zesde sinds Scpf. 1933, daar
inmiddels ook nog Azana en Martinez Bar
rios premier zijn geweest te formeeren.
dat echter zooveel overeenkomst vertoont
met zijn voorganger, dat men thans
schertsenderwijs spreekt van het vierde ka-
binet-Lerroux.
Tot Ricardo Samper's kabinet behooren
acht radicalen, twee onafhankelijkcn, één
agrariër, één liberaal-democraat cn één
progressist, hetgeen betcekent, dat er in de
verhouding der partijen, die in de regeering
zijn vertegenwoordigd, geen wijziging is ge
komen, zoodat prrtctisch de zaken op den
zelfden voet worden voortgezet. Dezelfde
figuren keeren terug, op een paar uitzonde-
ingen na. Alleen voor justitie, industrie
n handel zijn nieuwe mannen aangewezen.
In politieke kringen tc Madrid is men alge
meen van oordeel, dat dc vorming van het
kabinct-Sampcr 6lechts een noodoplossing
i6. temeer daar de minister van buitenland
sche zaken eerlang naar allo waarschijn
lijkheid zal worden benoemd tot diploma-
liek vertegenwoordiger van Spanje bij het
Vaticaan. Dc afgetreden minister voor cul-
tureele aangelegenheden, Madariaga, die
Spaansch ambassadeur tc Parijs is geweest,
zal hem vermoedelijk opvolgen.
Men krijgt den indruk, dat vooral ge
tracht is de crisis zooveel mogelijk tc be
korten, daar het ten zeerste gewenscht waó.
dat op den eersten Mei, den dag der de
monstraties van links, wanneer het cr voor
al op aankomt, rust cn orde krachtig te
handhaven, Spanje weer over een nicer of
minder stabiele regeering beschikte.
Ondertusschcn zal ook in den vervolge
de politieke koers van Lerroux, dus dc
koers der radicale partij, zonder welker
medewerking momenteel een Spaansch ka
binet onbestaanbaar is, worden gc\olgd.
Een oogenblik zag het ernaar uit, dat de
radicalen Samper hun medewerking zouden
onthouden, aangezien zij Lerroux weer met
het premierschap wenschten tc zien belast,
maar do afgetreden ministerpresident
drong er bij zijn partijgenooten met groo-
ten nadruk op aan geen crisis, die stellig
tpt ontbinding van 't parlement zou hebben
geleid, uit tc lokken. Lerroux' volgelingen
gehoorzaamden tenslotte.
Dc taak van Samper, die den leeftijd
heeft bereikt van 45 jaar cn afkomstig is
uit Valencia, waar hij als advocaat voora!
specialist in economische aangelegenheden
was bovendien was licm in 't heenge
gane kabinet-Lerroux achtereenvolgens
dc portefeuille van handel cn industrie cn
die van arbeid toevertrouwd kan niet be
paald aangenaam worden genoemd. Staats
president Zamora verlangde aanvankelijk,
dat hij een kabinet der republikeinsche
concentratie met een uitbreiding naar
links tot 6tand zou brengen, maar wel
dra bleek, dat een dergelijke oplossing een
onmogelijkheid was. Vooral dc persoon van,
Maura, een naar link6 overhellende conser
vatief, veroorzaakte moeilijkheden. Dc par
tijen van rechts gaven duidelijk te ver
staan, dat, mocht Maura het kabinet worden
binnengeloodst, dit niet meer op haar steun
zou kunnen rekenen.
Bovendien herinnert dc ICöln. Ztg. eraan,
dal, nog afgezien hiervan, Samper als ka
binetsformateur weigerde de voorwaarden
aan te nemen, die Maura stelde en welke
hierop neerkw amen, dat Samper zich schrif
telijk moest verplichten op te komen voor de
zienswijze van den staatspresident met be
trekking tot het vraagstuk der amnestie.
Afgewacht moet nu worden, af Samper
eland zal kunnen houden, wanneer de Mar
xisten en de met hen één lijn trekkende
links-gcorientccrdc burgerlijke groepen de
oppositiepolitiek zullen gaan voeren, die zij
roede hebben aangekondigd. Naar verluidt,
zijn de socialisten voornemens het erop aan
tc 6turcn, dat het parlement dc arbeid on
mogelijk wordt gemaakt, terwijl zij het
régime eveneens willen ondermijnen door
het uitlokken van de ecne kabinetscrisis na
dc andere. Op deze wijze liopcn zij liet ter
rein te effenen voor een proletarische dic
tatuur.
In elk geval blijft de politieke toestand
in Spanje gespannen. Wanneer Zamora zijn
zin had gekregen en een althans iets meer
naar links georiënteerd kabinet tot stand
was gekomen, zouden de socialisten al
thans een ietsje zijn gekalmeerd, doch in
Spanje is er nog een andere sterke groep,
bij wier-gratie Lerroux heeft geregeerd en
bij wier gratie thans ook Samper, die tot
de autonomistische radicale partij behoort,
zal moeten regeeren: do Accion Popular, de
Katholieke Volksactie, wier leider Gil Ro
bles rustig don tijd beidt, waarop hij de
teugels zelf in handen kan nemen. De si
naasappelen zijn nu nog niet beelemaal
rijp; daarom plukt hij ze nog niet, omdat
ze hem misschiecn slechts zouden bekompn.
Over cenigcn tijd vallen ze hem echter
misschien „vanzelf", rond en rijp, in den
schoot.
Medegedeeld door het K.X.M.I. tc De
Bilt.
Hoogste barometerstand 761.7 le Valen
cia.
Laagste barometerstand 730.9 tc Aku.
Verwachting: Zwakke tot matige wind,
uit Westelijke richtingen, half tot zwaar
bewolkt, of betrokken, nog kans op regen
of onweersbuien, iets koeler.
Nog steeds blijft het gchcclo Noorden in-
;cnomen door een uitgestrekt gebied van
lagen luchtdruk, dat geheel Groenland cn
een groot deel van de Poolzee omvat. Het
diepste minimum bevindt zich nog steeds
bij IJsland. Een tweede gebied van lagen
luchtdruk ligt in het Westelijk deel der
Middellundschc Zee. Tusschen beiden ligt
een rug van hoogen luchtdruk van dc
Oostzee tot de Azoren rnet groote warmte
in het Oosten, en lage temperatuur in het
Westen
Op liet vaste land van ons werelddeel is
do toestand voor dc vorming van locale on
weersbuien gunstig, voornamelijk op dc
scheiding van het warme cn het koude
gebied, ilct is te voorzien, dat het warm-
tcgehied zich meer naar het binnenland
van Europa terug zal trekken en dat win
den uit Westelijke richtingen liet weer Ion
onzent en liet gehecle Westen koeler zul
len maken.
LANGESTRAAT 49-51
TELEFOON 190
STOFFENWEEK
Doet nu uw inkoopen.
Onze Collectie is nu cp z'n mooist en deze
week extra aanbiedingen.
VRAAGT PRIJS VOOR TOÊRRITTÈN
IN BINNEN- EN BUITENLAND
VRAAGT OOK PRIJS VOOR DE
LUXE 6 EN 7 PERS. WAGENS.
OOK DES NACHTS GEOPEND
Vaste standplaats ter linker zijde
van hotel Monopole.