DË EEMLANDEU
Congres van den Vrijheidsbond
GARAGE NIC. BOVÉE
4000 EXEMPLAREN
Maandag 7 Mei 1934
Uitgave: VALKHOFF Co. 2Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
32e Jaargang No. 260
Openingsrede van Mr.
Wendelaar
POLITIEK IN HETDONAU-
BEKKEN
SCHOOLGEBOUW
INGESTORT
8 uur 3 min.
BRAND SNELDE RflEN AAN
DE TELEFONISTE
TAXI TAXI
6 CENT PER K.M.
TEL. 1830 en 1093.
KAM? 41
tw
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS f 3 tnaindta Amersfoort 2.10. per maand I 0.75. per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) I 0.17V*.
Binnenland franco per post per 3 maanden f 3.-. Afzonderlijke nnmmers f 0.05.
POSTREKENING 47910 TELEFOON 1NTERC 51J
PRIJS DER ADVERTENTIEN van 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
1 elke regel meer f 0.25. Llefdadlghelds-advertentlfcn voor de
helft van den prijs. Kleine Advertentlbn „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regel*
50 cent elke regel meer 10 cent. drlemeal plaatsen f I.—. Bewijsnummer extra f 0.05
De politieke toestand in
EQypte. Zal ook de Wafd
bij de samenstelling eener
nieuwe regeering worden
betrokken?
Gelijk wij reeds enkele keeren hebben
laten uitkomen, voltrekt zich in Arabic,
waar Ibn Saoed op succesrijke wijze strijd
voert tegen den imam van Yemen, een
politieke omwenteling, waarvan do be-
teekenis stellig niet mag worden onder
schat.
Bovendien lijdt bet tevens nauwelijks
twijfel, dat de deining of misschien nog
beter de golfslag, dien de gebeurtenissen
in Arabic hebben veroorzaakt, zich even
eens zal mcdedeelen aan verschillende an
dere landen, die in bet nabije Oosten zijn
gelegen.
Koning Foead van Egypte.
Niet in de laatste plaats dient men in
dit verband te denken aan Egypte, waai
de politieke toestand zich in den loop der
laatste jaren derwijze heeft ontwikeld, dat
e'en ommekeer, een omwenteling, in dit
land nauwelijks grootc verbazing zou wek
ken: Egypte is rijp voor wijzigingen van
verstrekkende betcckenis.
Zoowel op bet gebied der binncnland-
sche politiek als op het terrein der buiten-
lendschc staatkunde dringt bet Egyptische
volk in zijn overgroote meerderheid aan
op een grootcre mate van zelfstandigheid.
Toen ai' een einde kwam aan den in 1914
begonnen wereldoorlog, heeft Engeland
aan Egypte een zekere mate van onafhan
kelijkheid toegestaan. Een zekere mate:
Groot-Britannië toch kwam voor den dag
met een viertal voorbehouden, die de on
afhankelijkheid vrij denkbeeldig maakten
en den nationalen trots feitelijk ten zeer
ste belecdigden, aangezien het viertal re
serves practisch de heerschappij van
vreemden over Egypte bestendigde.
Engeland heeft, gelijk men zich mis
schien herinnert, zich het recht voorbe
houden zorg te dragen voor de verdediging
van Egypte; bovendien beschermt het met
militaire machtsmiddelen het Suezkanaal;
voorts komt het op voor de belangen der
buitenlanders en der minderheden, terwijl
het tenslotte heeft bedongen, dat het de
onbeperkte heerschappij uitoefent over den
Soedan.
De Kölnische Zeitung vestigt er de aan
dacht op, dat Engeland zich indertijd be
reid heeft verklaard met Egypte onderhan
delingen te voeren over dc wijziging dezer
voorbehouden, maar Groot-Britannië heeft
tot dusver nog geen voorstellen gedaan, die
de Egyptcnaren aanvaardbaar achtten.
Wat de hinncnlandsche politiek betreft,
wordt Egypto sedert 1930 dictatoriaal ge
regeerd; het is koning Foead, die sinds 1917
regeert, geweest, die de dictatuur heeft in
gevoerd in den vorm eener nieuwe grond
wet. Terwijl vroeger twee vijfde gedeelte
van den senaat door den koning werd be
noemd, bepaalde de nieuwe constitutie, dat
de kroon drie vijfde gedeelte van den se
naat zou aanwijzen. Het algemecne directe
kiesrecht werd afgeschaft en door een ge
makkelijker te conlroleercn kiesmannen-
systeem vervangen. Dc ministers zijn thans
rechtstreeks verantwoordelijk aan dc kroon.
Dit alles heeft er inmiddels slechts toe
hijgedragen, dat de ontevredenheid onder
het volk nog is toegenomen. Deze ontevre
denheid vindt haar duidelijkste belichaming
in de partij van de Wafd, die in 1919 in 't
leven is geroepen door den. Egyptlschen
nationalen held Zaglocl Pasja. Aangezien
Engeland inzag, dat op den duur niet togen
dc Wafd in kon worden geregeerd, liet het
in den afgeloopcn herfst den lioogen com
missaris sir Percy Loraine vervangen door
sir Miles Larnpson, dio tot dat oogenblik
ambassadeur in China was. Met hem moest
ook dc Egyptische eerste minister Sidky
Pasja, die vergeefs getracht had het volk
met de dictatuur te verzoenen en een ver
drag met Engeland inzake dc vier voorbe
houden tot stand tc brengen, van het too-
ncel verdwijnen.
Zijn opvolger,
Jccliia Pasja,
kwam aan het
hoofd te staan
van eon nieuw
zukenministerie.
Daar dc tegen-
j woordige toe
stand och tqr
dringend over
eenstemming
eischt, wil men
althans een be
denkelijker ont
wikkeling ver
mijden, liceft de
nieuwe hooge commissaris met den tegen-
woordigen leider der Wafelpartij, Nahas
Pasja, contact gezocht. Verwacht 'kan dus
worden, dat eerlang dc besprekingen over
do voorbehouden zullen worden hervat,
waarbij een verzachting der dictatuur en
het betrekken der nationale oppositie bij de
samenstelling eener nieuwe regeering ver
moedelijk niet zullen kunnen worden ver
meden.
Naar eenvoudiger levenspeil.
Hel rapport ldenburg, en de
geest op de vloot. De
verhouding tot N.S.B.
en S.D.A.P,
NAHAS PASJA.
Benesj geeft bechouwingen
ten beste
Een bijzondere berichtgever van dc „Petit
Parisien" heeft een onderhoud gehad met
den minister van buitenlandsche zaken van
Tsjecho-Slowakije, dr. Bencsj. Deze be
schouwt dc kwestie van den Anschluss van
Oostenrijk op het oogenblik niet als actueel.
Tegen het Itahaansche streven in het Do-
nnugebied heeft de regeering vau Tsjecho-
Slowakije geen bezwaar, zoolang de belan
gen* van dc Kleine Ecntente niet worden ge
schaad. In ieder geval moet worden verme
den, dat zich Jangs de Donau een blok zal
vormen, dat hier vijandig tegenover zou
staan. Nopens de betrekkingen der Kleine
Entente tot Rusland en het toetreden van
Busland tot den Volkenbond, verklaarde
Benesj, dat de normalisalie der wederzijd-
sche betrekkingen naar zijn rneening niet
onvereenigbaar is met het Fransch-Russi
sche bondgenootschap. De toetreding van
Rusland tot den Volkenbond zal waarschijn
lijk de netelige vraag der permanente raads-
zetels weer aan de orde stellen. De beste op
lossing om wrijvingen te vermijden, bestaat
volgens dr. Benesj daarin, dat de verschil
lende soorten zetels geheel worden afge
schaft en dat een groep van 16 tot 18 leder,
den Raad zullen vormen, die of een groep
Janden, of een bepaalde mogendheid zullen
.vertegenwoordigen.
NAAR DE STRATOSFEER.
New York, 5 Mei. (H.N.) Prol'. Jean Pi"
card is met zijn vrouw tc Detroit aangeko
men, om de laatste toebereidselen te treffen
5oor zijn vlucht naar dc stratosfeer.
Onderwijzer en een aantal leen
lingen omgekomen
Stuttgart, 5 Mei. (V.D.) To Winter-
bach is Zaterdagochtend even na tien uur
tijdens dc les het oude schoolgebouw inge
stort. Onder de dooden, die uit het puin
werden geborgen, bevinden zich de hoofd
onderwijzer Kohnle en vijf leerlingen.
Vijf kinderen zijn zwaar gewond; één
hunner verkeert in hopcloozen toestand.
De oorzaak schijnt niet te schuilen in de
bouwvalligheid van het schoolgebouw, maar
in. de kanalisatiewerken, die in de nabij
heid worden verricht en waardoor de on
dergrond schijnt tc zijn verzakt.
SPIONNAGE-AFFAIRE IN ROEIfiENIë?
Do geheime politie van Boekarest heeft
den Hongaar Gabani Bêla gearresteerd, die
beschuldigd wordt van spionnagc. Bela leef
de in Roemenië op grooten voet. Hij is ter
beschikking gesteld van de militaire autori
teiten.
LUCHTPOST IN DE VEREENIGDE
STATEN.
Maandag 7 Mei zal op drie Amcrikaansche
luchtlijnen het postvervoer weer worden
wergenomen door particuliere maatschap
pijen. Tot nu toe werd deze dienst met leger
vliegtuigen onderhouden. Het beueft de tra
jecten New YorkSalt Lake City, Snit Lake
CitySeattle cn Seattle—Los Angeles.
DE ONLUSTEN OP CUBA.
New York, 5 Mei (II.N.) Volgens een
bericht uit Havanna overweegt de regeering
de sluiting van alle scholen en universitei
ten, om verdere incidenten te voorkomen.
Legerafdcelingcn worden gereed gehouden,
om zoo noouig terstond in tc grijpen.
Nijmegen, 5 Mei. liet congres van de
libcralo staatspartij „De Vrijheidsbond" is
hedenmiddag geopend door den voorzitter,
mr. W. C. Wendelaar, met een rede, waar
aan het volgende is ontleend:
Alvorens met onze werkzaamheden aan le
vangen, verzoek ik u overeenkomstig onze
jarenlange gewoonte eerst met uwe gedach
ten te verwijlen bij ons Vorstenhuis. Onze
Koningin heeft kort geleden Haar Moeder
verloren. En wij treuren met Haar over den
dood van deze alom zoo geliefde Hooge
Vrouwe. In gedachten danken wij Haar nog
maals voor al wat Zij voor ons volk geweest
is en met liefde gedenken wij hoe Zij Haar
zegenrijk werk als het ware nog van gene
zijde van het graf voortzet; in lange jaren
hebben wij niet een zoo algemeen eenheids
evoel van onze natie kunnen, waarnemen
als bij de droefenis over Haar dood.
Wij leven mede met bot verdriet van onze
Koningin en.ik stel u voor om deze gevoe
lens tot uiting te brengen in een telegram
aan Hare Majesteit. Uwe instemming met
dit voorstel verzoek ik u ditmaal te betui
gen door cenigc oogenblik ken van volkomen
stilte.
Is er rouw aan het Hof, dc toestand van
het volk is al evenmin opwekkend. Ik be
hoef niet uitvoerig te schilderen, maar mag
als algemeen bekend aannemen, dat de
malaise nog onverzwakt voertwoedt met
alle verschijnselen van dien: nood in den
landbouw, de industrie, do scheepvaart,
kortom in het geheele bedrijfsleven. En als
een van dc betreurenswaardigste uitvloei
sels daarvan een werkloosheid van onge-
kenden omvang.
Wij moeten voorop stollen, dat de aller
eerste en allervoornaamste laak van het
Xederlandsche volk op het oogenblik is te
trachten daarin verbetering te brengen. En
dat wel spoedig. Het is mijn bedoeling nog
eens na te gaan hoe die verbetering kan
worden aangebracht. Door zoo krachtig cn
zoo snel mogelijk werkzaam te zijn.
Vooreerst op internationaal terrein. Wij
Nederlanders, kunnen niet genoeg herhalen,
dat internationale samenwerking vereischt
wordt om uit de moeilijkheden te geraken;
wij moeten dus, niettegenstaande de veelal
teleurstellende resultaten, den Volkenbond
blijven steunen, alsmede alle mogelijke an
dere vereenigingen, welke internationale
samenwerking bevorderen.
Vervolgens is het noodzakelijk zich te
keeren tegen elke neiging tot autarchie.
En in de derde plaats is bet dringend
noodzakelijk, dat wij ons in ons land op een
eenvoudiger levenspeil instellen.
Het komt niet bij me op te beweren in
het vorenstaande de oplossing van de crisis
to hebben aangegeven; ik heb slechts het
een en ander herhaald, dat kan bijdra
gen tot die oplossing. Maar wat ik wel met
grooten nadruk wil zeggen is dit, dat als
men niet spoedig op eenigerlei wijze tot een
oplossing komt, dat dan ons land meer cn
meer zal verarmen, steeds meer bedrijven
zullen moeten sloppen, omdat we de con
currentie met hel buitenland niet langer
kunnen volhouden; dc koopkracht zal ver
der cn verder dalen en dc werkloosheid
steeds meer toenemen. Dat loopt na korter
of langer tijd onvermijdelijk uit op het
Staatsbankroet; in welken vorm is onver
schillig, hetzij men dat krijgt onder den
vorm van een tiërcecring van de Staats
schuld, van inflatie of hoe dan ook.
Bij haar optreden heeft de Regeering
verklaard, dat zij het voornemen had de
gezagsverhoudingen van den Staat in goede
banen terug te voeren. Op dit gebied kun
nen wij met genoegen vaststellen, dat de
Regeering goed werk heeft gedaan, gesteund
trouwens door het Parlement. Zoowel aan
de eene als aan de andere zijde is het besef
verlevendigd van een juistere arbeidsver-
deeling tusschcn Regeering cn Parlement.
Erkennen wij dus dankbaar wat de Re
geering tot handhaving, tot herstel van het
gezag gedaan heeft, dan rijzen toch wel
twee vragen:
Wat beteekent het rapport-Idenburg cn
waartoe zal het leiden? Uit de opdracht der
Commissie valt op te maken, dat de Regee
ring wel bezuiniging op dc weermacht Wil,
maar haar desniettemin niet verzwakken.
Dat lijkt een beetje op dc quadratuur van
den cirkel. Hoe het zij, wij zullen de voor
stellen der Rcgccring hebben af te wachten,
al kunnen we nu reeds zeggen, dat in ver
band met den internationalen toestand, zoo
hier in de buurt als in het verre Oosten, het
oogenblik voor een vermindering van dc
defensiebegrooting ons slecht gekozen
schijnt. Maar wat daarvan zij, tegen een
verzwakking van de weermacht zouden we
ons in ieder geval energiek moeten verzet
ten.
En verder:
Hoe 6taat het met den geest op de Vloot?
Wij hebben dezer dagen uit dc procedure
tegen de officieren opnieuw gezien, hoe
treurig het daarmede gesteld was ten tijde
van het Zeven Provinciën-avontuur. Zou bet
nu reeds weer geheel in orde zijn? In „Do
Vrijheid" van verleden week heeft do heer
van Kempen een bericht doen opnemen
over een bezoek van Hr. Ms. Soembawa aan
Bclawan, waarbij gebleken zou zijn van
verbittering over dc „mislukking" van ver
leden jaar en waar een schepeling zeide,
„dat er nog wel eens een nieuwe dag zou
aanbreken". Dat doet mij twijfelen. Maar
hier mag zelfs voor twijfel geen plaat6 zijn;
er moet absolute zekerheid bestaan.
Dc N.S.B. cn dc S.D.A.P.
In liet verhand van de gezagshandhaving
eenige opmerkingen over do N.S.B. cn over
de S.D.A.P.
Do Vrijheidsbond heeft in het afgeloopcn
jaar krachtig stelling genomen tegen de
N.S.B. Dat sproot voort uit tweeërlei over
weging. In dc eerste plaats uH deze prin-
\D1T BLAD HEEFT EEN DAGEL1JKSCHÊ
GECONTROLEERDE OPLAAG VAN
MR. WENDELAAR.
cipiëclc overweging, dat dezo beweging
naar mijn mecning uil haren aard revolu-
tionnair is. Wanneer Mu&serl met nog zoo
veel stelligheid het tegendeel verzekert,
antwoord ik hem: Dan begrijpt ge uw eigen
taak niet óf gij deugt niet voor leider. Zou
ik hem aan zijn woord moeten houden, dat
hij legaal is, dan begroet ik hem als 5ie
partij, maar dan hoeft hij niet zulk een
beweging te maken.
Maar voorts uit deze andere overweging,
dat de N.S.B. een geheel ander doel na
streeft dan dc gewone politieke partijen;
ze deelt een en ander slechts met de com
munisten. Dc gewone partijen n.l. begrijpen
allo, dat een volk nu eenmaal niet gelijk
denkt, dat er verschillende stroomingen on
der een volk zijn, welke gerespecteerd die
ncn te worden. Maar wanneer de N.S.B.
aan het roer zou komen, dan gaat zij over
tot de volledige uitroeiing van de andere
partijen, Mr. Boon kreeg ten antwoord:
Evenmin als een veehouder een pcslbacil-
lenzaaicr bij zijn vee zou toelaten, evenmin
zal de N.S.B. komt zij aan de Regecring
liberale cn andere propaganda toelaten.
Zoowel het een als het ander maakte, dat
wij in het afgeloopen jaar de N.S.B. met
kracht hebben bestreden, met dc Regeering
van oordeel, dat velen zich in de tegen
woordige moeilijke omstandigheden zonder
veel nadenken zouden kunnen laten mee
slepen door dc mode van den dag. Maar
sedert dien is het Nederlandsche volk, ge
wekt niet in dc laatste plaats door de actie
van ons liberalen, wakker geworden en
heeft op haar juiste waarde geschat dc
dwaasheden van de nationalisten broeders
in andere landen, waar b.v. nog dezer
dagen een rechtbank den werkgever in het
gelijk stelde, die een procuratiehouder ont
sloeg, alleen omdat hij niet met het overige
personeel wilde luisteren naar de uitzen
ding van een radiorede van den Leider (do
man werd bovendien na dit civiele vonnis
nog gevangen genomen ook!); en tevens
heeft ons volk gezien, hoe vaag en dikwijls
tegenstrijdig Mussert's plannen zijn. Ik ge
loof daarom, dat wij thans, ook in verband
met dc in het volgend jaar te houden ver
kiezingen, onze aandacht meer in andere
richting moeten leiden. Het zal immers liet
jaar zijn van de voorbereiding voor de ver
kiezingen voor do Provinciale Staten cn
de Gemeenteraden. Het is vooral in de
laatste, dat de S.D.A.P. nog een zeer ver
keerden invloed uitoefent. Daarom hier
nog eenigo beschouwingen over dc S. D
A. P.
Ongetwijfeld heeft het congres te Utrecht
zich in een richting bewogen, welke wij
waardëeren kunnen. Maar woorden alleen
beduiden zoo weinig, we willen ook daden
zien. Wat zal de S.D A P. doen bij de ope
ning van het Parlement in September?
Wat beteekenen haar vriendelijke woorden
aan het adres der Landsverdediging? Zal
(Zie vervolg pag. 2).
BINNENLAND
Congres van den Vrijheidsbond.
(Eerste Blad pag. 2).
Doodclijk ongeluk nabij Leiden.
(Tweede blad. pag. 2)'«
TOONEEL.
Opvoering van „Voor Bewezen Diensten'1
voor „Het Schouwspel."
(Tweedo Blad, pag. 2.)
KUNST.
Tentoonstelling van werken van A. Voorn
cn J. Schonk in Concordia.
(Tweede Blad, pag. 2.)
SPORT.
Dc Amersfoort sche Boys derde klasser.
(Tweede Blad, pag.' 2)'.
Quick verliest met 0—3 van het U.P.V.B.*
elftal. (Tweede Blad, pag. 1).
Medegedeeld door het K. N. M. I. Ie Dd
Bilt.
Hoogsto barometerstand 772.G tc Ilapa-
randa.
Laagste barometerstand 742.5 te Sey/
disfjord.
Verwachting: Meest matige Westelijk©
tot Zuid-Westelijke wind, tijdelijk opkla
rend, weinig of geen regen, aanvankelijk'
kouder, later zachter.
Nadat gisteren een r-ug van hooge druk
king zich over ons land had uitgebreid*
heeft, dc depressie in het. Westen dezen rug
naar Duitschland verplaatst cn dc uitlooper
van deze depressie brengt regen cn afkoe
ling. De buitengewoon snelle stijging van
den barometer in Ierland, in verband met
dc diepe depressie op den Oceaan doet ver
wachten, dat een rug van hoogen druk zicli
weer over ons land zal bewegen en tijde
lijke opklaring met zachter weer overdag
zal brengen, terwijl nog af tc wachten valt,
of de nieuwe depressie later tot onze stre-<
ken zal doordringen. De hooge drukking in
Scandinavië kan hiervoor ccn beletsel zijn*
Op de Britschc eilanden klaart dc lucht op,
nadat, daar gisteren storm cn regen hebben
geheerscht. De afkoeling drong tot West-
Frankrijk door, waar ook hier en daar
regen valt. In Duitschland is de tempera
tuur zeer hoog, vooral in het Oosten cn ook
Zweden, Zuid-Noorwcgen en .Finland heb
ben abnormaal warm weer. In.West-
Duitscliland is heden onweer tc wachten.
RIJDT- VEILIG!
Wie vraagt de straat voor zich
alleen
Hoe of hij er passeert,
Neemt iets wat d' and'ren
toebehoort
Verkeert dus glad verkeerd.
VRAAGT PRIJS VOOR TOÉRRITTÈN
IN BINNEN- EN BUITENLAND
VRAAGT OOK PRIJS VOOR DE
LUXE 6 EN 7 PERS. WAGENS.
OOK DES NACHTS GEOPEND
Vaste standplaats ter linker zijde
van hotel Monopole.
