KEITJES
Nu Samuel Ins
Tijdschriften
Als de zaak rust
werkt de
ADVERTENTIE
3 x plaatsen
voor f 1.--
Jitsluitend bij voor
uitbetaling.
Vergane grootheid
NIEUWE PLANNEN VAN
LOUIS DE VRIES
Eduard Veterman vormt een
groot ensemble
2oi\dagshla
'AMERIKAANSCHE NOTITIES
Een reusachtige oplichter of zelf
het slachtoffer van menschelijke
aasgieren?
Groote kans op vrijspraak
(Van onzen correspondent).
Chicago kreeg de/.er dagen haar verloren
zoon terug ook al is deze een 74-jarige
grootvader en kwam hij niet bepaald uit
eigen beweging om te vertellen, dat bij ge
zondigd had door zijn rijkdom op te maken
In plaats daarvan stond Samuel Insull
vanaf zijn vertrek uit Constantinopel onder
voortdurend toezicht van een Amerikaan
sehen consulairen ambtenaar, die hem'bij
aankomst te New York niet eens verliet,
maar versterking ontving in den vorm van
twee federale ambtenaren, die hem tot in
de gevangenis te Chicago brachten. Dit toe
zicht op den grijsaard was werkelijk niet
verwonderlijk te noemen na zijn heftig ver
weer gedurende twee jaar om terug te ko~
ipjen op de plek. waar hij tientallen jaren
achtereen de onbetwiste heerscher -geweest
w.a§. In die twee jaar heeft hij kans gezien
pm;:mooilijliheden te scheppen (usscfi'cn zijn
eigen regeering en die van twee vreemde
landen en nog is zijn uitlevering door Tur
kije een bedenkelijke kwestie uit een oog
punt van rechtszekerheid geweest, zoodat
zijn advocaat in Chicago oogenblikkelijk
geprotesteerd beeft tegen Insull's arrestatie
en probeeren zal om dit onwettig te laten
verklaren. Volgens internationale overeen
komst mag een buitenlandsch schip 24 uur
in de Bosporus ankeren voor proviand en
drinkwater zonder in Turk6che jurisdictie
te zijn gekomen; Insull's schip werd echter
langer tegengehouden en toen verviel deze
bepaling.
Hoe dit alles zij, Insull is terug en heeft
al geconfereerd met zijn eveneens in staat
van beschuldiging gestelden broer Martin
en zijn zoon Samuel Jr. Deze drie mannen,
die eens aan het hoofd 6tonden van een zoo
kolossale financieele onderneming als wij
bescheiden Europeanen amper kunnen in
denken in den voorspoedigen tijd werd
de kapitalisatie op 1.000.000.000 geschat
zullen nu tekst en uitleg moeten geven,
waarom dit geld, loebehoorende aan het
beleggende publiek, spoorloos verdwenen is
en waar bet naar toeging. Niet, dat zij er
van gesoupeerd hebben, ook al hebben zij
millioenen-inkomsten gehad, maar geen
mensch is in 6taat om dat uit te geven of te
verspillen. Dergelijke bedragen verdwijnen
alleen maar door de bevelen van de beurs-
tikker, m.a.w. door de bevelen van do
haute finance, want het levenswerk van
.Samuel Insull mag dan voor hem zelf be
ëindigd zijn, millioenen menschen in een
reusachtige cirkel om Chicago, die niet
meer zonder gas voor hun kookkachels of
electriciteit voor hun licht, hun stofzuigers,
hun trams en treinen zouden kunnen leven
denken daar anders over en zijn hem in
breede lagen dankbaar.
Toen hij eenige dagen geleden door ver
slaggevers aan boord van de Exilona, die
hem van Turkije had overgebracht, onder
vraagd werd over alles en nog wat, deelde
hij mede zich absoluut onschuldig aan fal
sificaties te voelen en zich alleen maar
„eerlijke vergissingen" bewust was. Boven
dien was hij ervan overtuigd niet gèstraft
te zullen worden maar de gelegenheid te
zullen krijgen om zich te rechtvaardigen
Waarom hij dan weggeloopen was, vroegen
de weetgierige persmenschen. Verontwaar
digd deelde Insull hen mee niet weggeloo
pen te zijn, hoe kwamen zij er bij? Hij had
het land verlaten om op rust te komen, na
dat zijn maatschappijen hem als leider ont
slagen en op pensioen gesteld hadden. En
'erder had hij den eersten tijd niet willen
terugkomen, omdat hij ziek was en over
tuigd, dat hij geen onpartijdig verhoor kon
krijgen, maar achter de tralies gemoffeld
zou worden. Terwijl hij dit zei aan boord
van dc Exilona waren de fotografen druk
aan den gang en vlogen de potlooden over
het papier alles voor de middag- en
avond-édities. In hoeverre hij nog van deze
overtuiging is bleek toen hij beweerde vast
en zeker overtuigd te zijn van zijn recht
vaardiging en op borgtocht van zijn vrijheid
te mogen genieten tot zijn geval voor kornt.
Als bewijs hoe diep de Insull-familie ge
zonken is blijkt, dat de patriarch de hoop
uitsprak niet meer dan 150.000 borgtocht
te hoeven geven, aangezien hij niet meer
kon opbrengen. En deze zelfde man steunde
in zijn tijd van glorie de Chicago Civic
Opera elk jaar met de noodige millioenen
uit zijn eigen zak. Nu is dit een enorm be
drag als borgtocht een systeem, dat wij
niet kennen en wel het toppunt van kapita
listische justitie is want zelfs de beruch
te Al Capone hoorde maar S 50.000 borg
tocht tegen zich eischen. Ongelukkigerwijs
bedroegen dc twee borgtochten van do
Amerikaansche regeering en den staat Illi
nois samen S 250.000 en in plaats van privé
een hotelsuite to kunnen betrekken bij aan
komst ging de gepantserde deur van een
e vangen is voor Insull open, werden zijn
vingerafdrukken genomen als van den eer
sten den besten boef en sliep hij dien nacht
naast een 13-jarigcn jongen, die een twee
jarige baby ontvoerd en gewurgd had. Re
kenkundig uitgedrukt wordt hij dus vijf
maal zoo gevaarlijk beschouwd als do voor
malige' leider van de Chicagosche onder
wereld.
Toen hij in Chicago uit den trein stapte
en omringd door een cordon politie naar
zijn auto stapte was er een man, die zijn
hand uitstak en direct door de vlotte be
wakers tegen den grond werd geslagen uit
vrees dat hij Insull kwaad wilde doen. Op
de been geholpen stootte de man er uit, dat
hij Insull de hand had willen drukken en
hem moed inspreken, omdat hij „met den
ouden kerel te doen had". Dit lijkt sterk op
reactie van het bioscooppubliek over het
heele land. wanneer hen een foto van den
aartsschurk John, Dillinger, ontvoerder,
bankroover. en moordenaar, vertoond wordt
zij klappen! Niet voor diens misdaden
en het gevaar, dat dreigt zoolang dit ge
vaarlijke individu vrij door het land zwerft,
maar omdat de brave burgerij er iets spor
tiefs in vindt, dat deze man tot op heden
in staat is geweest alle netten van de wet
telijke overheid te ontglippen. Dit staaltje
van Amerikaansche mentaliteit, zoo geheel
verschillend van de onze, gaat ook op voor
Insull, die twee jaar in zijn eentje gevoch
ten heeft om zijn vrijheid tegen de macht
van de U.S.A. met zijn 125 millioen inwo
ners en enorme autoriteit. Het Amerikaan
sche volk is dol op zulke dingen als een
jacht op Insull of Dillinger en staat dan
gewoonlijk aan de zijde van den vervolgde.
Maar er is nog een veel belangrijker fac
tor voor de publieke opinie in het Insull-
geval. Het is de vaste en misschien alge
meen verbreide overtuiging, dat Insull niet
weggeloopen is om alleen zichzelf te red
den. Van alle kanten is de meening geuit,
dat er een menigte lieden in Chicago woon
de, die hem liever nooit terug wilden zien
menschen in de politiek en het zaken
leven, wier gemoedsrust leelijk gestoord
zou worden, ja zelfs wier persoonlijke vrij
heid in het gedrang zou kunnen komen,
wanneer Insull eens aan het opbiechten
ging. En in dezen geest klopt heel Chica
go's hart vol verwachting, dat Insull tijdens
zijn komende proces niets en niemand za!
sparen, rnaar integendeel man en paard
zal noemen. Want dat hij alleen aanspra
kelijk is voor het te loor gaan van tiental
len millioenen van zuinige beleggers en
kleine spaarders wil er tot nog toe bij nie
mand in. En voor zoover men in het verle
den van deze uiterst ingewikkelde geschie
denis heeft kunnen putten wijst veel er op,
dat Insull niet een reusachtige oplichter is
geweest, maar het onwillige slachtoffer van
een aantal menschelijke aasgieren, die hem
zijn voorspoed niet gunden.
De Amerikaansche geschiedenis is vol
van dergelijke voorbeelden. Een menigte
lieden, die met niets begonnen zijn en later
tot de. fameuze „milliardairs" kaste zijn
gaan behooren hebben de aanvallen van
jaloerschc kleinere godheden niet kunnen
afslaan en zijn er aan ten gronde gegaan
Een naam, die iedere lezer kent en er een
frappant voorbeeld van genoemd kan wor
den, is William Fox, de filmmagnaat, wien
letterlijk zijn hcele levenswerk door na
ijverige financiers ontnomen is, toen de
Fox Film op den top van de bioscoop
industrie was gekomen William Fox is
op het oogenblik een gedesillusioneerd
mensch, die wel heel royaal kan leven
maar niets meer te zeggen heeft in de maat
schappij, die hij van het poovere begin tot
een millioenenconcern heeft opgebouwd.
Zoo zijn er meer op te noemen, wier namen
mijn lezers niets of een heel klein beetje
zouden vertellen en die op dezelfde manier
het slachtoffer geworden zijn van samen
zweringen door beursmanipulaties, opkoo
pingen van aandeelen e.d. waardoor zij zich
de macht over hun eigen levenswerk uit de
hand gewrongen zagen en dan alle schuld
van een faillissement of een mislukking
op hun schouders geschoven kregen. Ter
wijl de bewerkers van die catastrophe op
den achtergrond blevenl
De vaste overtuiging, dat Insull op het
oogenblik voor offerlam mag spelen voor
anderen, die evenzeer, zoo niet meer schul
dig zijn dan hij zelf, maakt dat er nu een
stroom van sympathie door het land gaat
Zelfs bij de eenvoudige lieden, die hun
spaarduiten in zijn ondernemingen verloren
hebben! Zulke opmerkingen als „Waarom
gaan ze niet achter de andere lui aan? De
oude heer (Insull) was de ergste niet!" wor
den telkens en telkens gehoord Insull was
n tyran, hij was 'n onaangenaam mensch.
hij was hardvochtig en hij zag er geen be
zwaar in om links en rechts menschen om
te koopen, ten einde zijn doel to bereiken
Maar het publick verheugt zich nog eiken
dag in de ventfarming en het licht en de
transportmiddelen, die hij hen in de laat
6te dertig jaar verschaft heeft en het schit
terende gebouw van de Chicago Civic
Opera, die in de jaren 1928 en 1929 de
New Yorksche Metropolitan Opera naar den
kroon stak staat nog in de „Windy City"
als een monument van Insull's geniale on
dernemingsgeest.
Chicago heeft die jareD van weelde en
voorspoed niet vergeten. Het hcele land
heeft door dolle speculaties milliarden en
nog eens milliarden verloren, niet alleen in
Insull beleggingen, maar in Wall Street en
in niet bestaande Peruviaansche spoorwo
gen Insull heeft een grooto kans van
vrijspraak.
De Berggids
Cornelis Tromp, Nederlander van geboor
te, maar sinds 23 jaar onafgebroken buiten
zijn moederland woonachtig, zal in den
Berggids, het bij firma A. Sijthoff te Delft
verschijnende tijdschrift gewijd aan alle
takken van bergsport, in een serie artikelen
de bestijgingen van alle Zwitserschc Vier-
duizenders - rond 50 in aantal - „in woord
en beeld" brengen.
In het jongste nummer begint hij met de
toppen in het Berner Oberland. Max Polano
maakte met zijn vriend de rifugio Torino
tot het centrum van zijn tochten, die hij
levendig beschrijft. W. Stomps heeft met
den Poolschen skitrein een volgens hem
aanbevelenswaardig reisje langs de Karpa-
then gemaakt
Een paar sympathieke artikeltjes gewijd
aan de omgekomen gidsen Willy Dobiasch
en Konrad Kain besluiten dit royaal geïllus
treerde nummer.
De Waterspon
De weinig constante weersomstandighe
den ten spijt is er in Mei al weer druk ge
zeild en geroeid. Het zevende nummer van
„De Watersport" - het bij de uitgeverij „De
Hofstad" te Den Haag verschijnend offici
eel orgaan van de Kon. Ned. Motorboot
Club, den Ned. Roei Bond en den Ned. Stu
denten Roei-Bond - is dan ook vol van de
voornaamste watersportgebeurtenissen: het
zeilfeest te Loosdrecht op de beide Pinkster
dagen en de wedstrijden Lyts Frisla en niet
in het minst dc Hollandia-roeiwedstrijden,
alles onderbroken met vroolijke waterkiek
jes.
In dit nummer werdt tevens de artikelen
reeks „Bewust en veilig varen" voortgezet.
B
Curacao-nummer
tuur en Mensch
van Na-
Het dubbelnummer 4 en 5 van „Natuur en
Mensch" een uitgave van de drukkerij-
uitgeverij „De Hofstad" den Haag - is ter
gelegenheid van de 300jarige herdenking
der vereeniging met Nederland een omvang
rijk Curacao-nummer geworden, hetgeen de
gouverneur van deze Nederlandsche bezit
ting Van Slobbe in zijn voorwoord ten zeer
ste toejuicht.
Behalve uit een algemeene beschrijving
van Trater M. Realino van het eiland, blijkt
ook uit de mededeelingen van het goever-
nement, welk een voorname plaats de uit
voer van olieproducten inneemt in de cijfers
van de in-, uit- en doorvoerstatistieken.
Bovendien beschreef een Marineman hoe
hij het eiland met Willemstad zag.
Ook Pater II. M. Hulsman werkte er aan
mee om aan het „Onbekend maakt onbe
mind" ten opzichte van Curacao een einde
te maken, door een historisch overzicht,
waaraan wij nog het volgende ontleenen:
Het eiland werd ontdekt op 26 Juli 1499
door Alonso de Ojeda een reisgezel van Co
lumbus. De naam Curacao is zuiver Indi-
aansch.
Spanje heeft ruim een eeuw in het bezit
van deze Beneden-windsche eilanden, totdat
Jan Otzen ze op 29 Juli 1634 zonder slaj
of stoot voor de West-Indische Compagnie
veroverde. In Holland was men eerst niet
zoo ingenomen met de nieuwe bezetting.
TOONEEL
Hij wil een moclelopvoering
geven van „Schakels"
Behoudens een zèèr enkelen voordracht
avond is Louis de Vries bet afgeloopen
seizoen niet op de planken verschenen. Hij
had geen engagement hern was althans
geen verbintenis aangeboden, die zijn naam
waardig was hij beschikte voorts, zoo
als men reeds vioeger heeft kunnen lezen,
tengevolge van moeilijke verwikkelingen,
niet meer over den Hollanclschen Schouw
burg te Amsterdam, en last not least ont
brak hem de lust om het met een gezel
schap op eigen risico te gaan avonturen.
Het is hem 't laatste jaar wel allerminst
meegcloopen. En wanneer men zoo tegen
over hem zit in zijn ruime werkkamer, en
luistert naar zijn mooie, wat gevoileerde,
stem dan ontkomt men niet aan den in
druk, dat deze man moe is, en in hooge
mate teleurgesteld. Teleurgesteld om veler
lei redenen. Niet alléén omdat men hem.
die toch steeds bewezen heeft één onzer al
lergrootste tooneolkunstenaars te zijn, geen
plaats meer gunde voor het voetlicht. Louis
de Vries gevoelt zich als een balling, ver
dreven van de plek, die hem boven alles
dierbaar is. Maar... ondanks alles, den
moed heeft hij toch niet laten zinken, en
wanneer hij verhaalt van de plannen, dip
hij in de toekjmst graag verwezenlijkt zag.
dan komt weer iets over hem van het oudo
enthousiasme.
Over een korten tijd, vcrtcldo Louis de
Vries, zal het tien jaar geleden zijn, dat
Herman Heijcrmans stierf en die gelegen
heid wil ik benutten om in den lande eene
model-opvoering te brengen om de na
gedachtenis van den genialen schrijver te
eeren van „Schakels", dat ik als het
beste stuk van Heijermans beschouw.
„Schakels" is naar mijn meening. mèèr dan
wit ook uit Heijermans' oeuvre, voorbe
stemd om bewaard te blijven voor ille Ne
derlandsche tijden en geslachten. Waarom?
Omdat het de tragedie van eene familie be
handelt, een thema dus. dat in verschil
lende variaties natuurlijk te allen tijde
zijn actualiteit zal behouden. En dan be
staat het voornemen om „Schakels" te gaan
verfilmen. Het scenario zal geschreven wor
den door Herman Bouber. ik zal de Pan-
crasrol spelen, en niemand minder dan Os
wald zal de regie voeren Het is nog wel
niet allemi&l in kannen en kruiken, maar
ik méén toch met negentig procent zeker
heid te kunnen profeteeren. dat het niet zal
blijven bij pon schoone illusie alleen.
Ook ben ik in onderhandeling met Eduard
Veterman, die reeds druk doende is met de
voorbereidselen voor het formet ren van een
groot ensemble. Vaste vormen heeft die sa^
menwerking op het oogenblik nog niet,
maar binnen een dag of veertien zal ik wel
in staat zijn daaromtrent definitievere me
dedeelingen te dopn. Stil zitten en afwach
ten ligt niet in mijn aard Ik moet en wil
weer aan den slag. Mijn onvrijwillige non
activiteit heeft mij nu al méér dan te lang
geduurd! Ik had eene tournee door Zwitser
land willen maken, maar ook dèt is tot
mijn niet geringen spijt op het laatste mo
ment afgesprongen. Misschien dat het er
nog van komt heelcmaal van de baan is
het in ieder geval niet maar erop reke
nen doo ik toch maar liever niet meer.
Mijn oordeel over de taak van den heden-
daagschen acteur is, bij alles wat ik de af
geloopen maanden op tooneel en projectie
doek gezien heb, ongewijzigd gebleven. Ik
b 1 ij f de film beschouwen als de gevaar
lijkste concurrent van de schouwburgen.
En do tooneelspeelkunst zal op den duur
alleen het hoofd kunnen bieden wanneer
zij naar perfectie streeft in geestelijk en
technisch opzicht van kortom idles wat
met het tooneel samenhangt. Ik krijg meer
dan eens den indruk, dat de ontwikkeling
van het tooneel, vergeleken bij die van de
rolprent, mijlen ten achter gebleven is.
Het tooneel is rncn kan het avond aan
avond, en ook bij de voortreffelfjkstp voor
stellingen, conslateeren nog tè dikwijls
en tè veel stemming-verstorend. Wat dat
betreft mag het gerust een tijdje in de film
studio's ter hoogeschole gaan
HANS P. VAN DEN AARDWEG.
Slavenhandel en koopvaart leverden ech
ter groote winsten op. De ongekende bloei
na 1763 was echter niet het gevolg van dit
minderwaardig bedrijf. Toch beleefde het
eiland nog verschillende bewogen jaren:
1750 en 1795 de slavenopstanden, terwijl het
betrokken werd in de tallooze oorlogen, die
ons land toen voerde.
Dc handel kwijnende al die jaren, tot de
petroleumindustrie opleving bracht
De haven van Curacao is wat tonnago
betreft de eerste van Centraal Amerika en
de tweede van alle Nederlandsche havens.
Met de cultures bleef het daarentegen een
lij densgeschicdenis.
In 1863 werd er de slavernij afgeschaft,
gulden jaartal op een donkere bladzij.
Blijkens een artikel van Ir. P. Cohen Hen-
riquez bestaat de bevolking uit Portugeesch-
Joodschc, Indoneesch-Europeesche en Afri-
kaansche elementen.
De gewone spreektaal is het Papia
mentsch.
P. Wagenaar Hummelinck behandelde het
klimaat, dat bepaald wordt door den N.-O.
passaat en zijn stempel drukt op de plan
tenwereld. (Cactussen).
Ir. A. A. Meijers schreef nog een opstel
over de verschillende openbare werken van
het gebiedsdeel Curacao, voornamelijk de
havenwerken.
Tenslotte leverde Dr. J. II. Westermann
een schets van de geologische geschiedenis
der Benedenwindschc eilanden.
Wij gelooven wel, dat de redactie met dit
nummer in voldoende mate de belangstel
ling voor en de kennis van dit eiland, voor
zoover dat in haar bereik lag, heeft bevor
derd.
.iet de „Gooische" naar buiten.
Des te grooter dc trek naar het Gooi.
vooral in de komende zomer-vacantieraaan-
den wordt, de6 te meer zal het vervoer van
vacantiegangers on andere passagiers naar
verhouding voor de „Gooische" stijgen.
Blijkbaar is deze gedachtengang gevolgd
bij de propaganda-uitgave van de N.V. Gooi
sche Tramweg Mij. en terecht. De propa
ganda moge er meer zijdelingsch door zijn,
zij is er niet minder doeltreffend door voor
al niet nu het stevige boekje op loffelijke
wijze is verzorgd door het Algemeen Publi-
citeitskantoor te Amsterdam. Vooral dc om
slag trekt.
We volgen de geheelc verbinding van
Amsterdam en Hilversum met de tusschen
gelegen plaatsen als Muiden, Naarden, Bus-
sum, Huizen, Blaricum en Laren, elk met
hun eigen aantrekkelijkheden, aan de hand
van een beknopte beschrijving en vele
fraaie foto's.
T. Stap „Politieke gids voor
1934" - uitgave N.V. „de
Graafschap" - Aalten.
Onze stadgenoot, do heer I Stap, redac
teur van „Cijfers en Feiten" heeft ook voor
1934 een politicken gids samengesteld, die
uitgegeven wordt door do uitgeverszaak
N.V. de Graafschap te Aalten.Er zal menig
maal naar dit boekje gegrepen worden voor
al op bureaux als het onze en andere, die te
midden van het politieke leven staan, want
men kan er vele gegevens uitputten, die
men anders her en der „zou kunnen" na
slaan en nu logisch gegroepeerd in dit met
overleg samengestelde boekwerkje aantreft,
o.a. de beginselverklaringen, programma's,
manifesten en statuten van alle politieke
partijen, die van eenig belang zijn, hun or
ganisaties, stembusresultaten met vergelij
kende cijfers.
Verder de samenstellingen van de ver
schillende Staten en de beide kamers, ande
re Regeeringslichamen, ons tweede Ministe
rie Colijn en tenslotte ook tallooze pers
commentaren op de gebeurtenissen, die on
verbrekelijk samengaan met de verkiezin
gen.
De politieke gids beleeft niet ten onrech
te zijn vierden jaargang.
