I
BETALING VAN
ABONIEiEITS-
1 GELOEN PER OIRO
ADM. AMERSFOORTSCH DAGBLAD
PROF. VAN HAMELS
OORDEEL
SLIJTERIJ S.H.MASSA
HAVIK 41 -AMERSFOORT-TEL. 292
MONUMENT VOOR
BUYS BALLOT
PRINSES JULIANA IN
ZEEUWSCH VLAANDEREN
HET INCIDENT IN DE
RIDDERZAAL
HUUR VERLAGING WORDT
DOORGEZET
DE MARINEMANOEUVRES
BEGONNEN
HUMORHOEKJE
Onze bij den GIRO-DIENST aangesloten abon-
né's wijzen wij op de bestaande gelegenheid
om de abonnementsgelden voor het Amers-
foortsch Dagblad ieder kwartaal AUTO
MATISCH van hun giro-rekening te doen af
schrijven. Deze automatische afschrijving
brengt met zich een besparing van incasso
kosten, geen geloop met de kwitantie aan de
deur en voor ons een vereenvoudiging van de
Administratie.
Abonné's die ons ingaande 1 October willen
machtigen abonnementsgelden automatisch
van hun postrekening te doen afschreven, ver
zoeken wij opgave van hun naam en adres,
opdat wij een machtigings-formulier ter invul
ling kunnen toezenden.
Over het Neen'van Nederland te
Genève. Een ernstige fout!
Dezer dagen is prof. mr. J. A. van Hamel
van een uitgebreide reis door sovjet-Rusland
hier te lande teruggekeerd. Aan een er
tegen woordigcr van het Ned. Corr. Bureau
heeft hij eeltige bijzonderheden omtrent zijn
reis medegedeeld.
Ten einde zich persoonlijk een oordcel,
speciaal omtrent de industrieels en econo
mische ontwikkeling van sovjet-Rusland te
vormen, heeft prof. Van Hamel deze reis
ondernomen. Hij heeft zich niet willen be
palen tot bezoeken aan Leningrad en Mos
kou, maar ook verdere deelcn der sovjet
unie bezocht: het Wolga-gebied, het in
dustrie-gebied van Stalingrad (en Charkof),
do landbouwdistricten bij Rostof aan de
Don, gebieden van den Kaukasus, het rijke
Transkaukasic (Georgië) met de petroleum
haven Batoem, de Krim en de graanrijkc
Oekrainc met de haven Odessa. Voor de
heenreis had hij een der booten van de
sovjet-lijn gekozen, die tusschcn Londen en
Leningrad varen, om op deze manier ook
reeds een indruk te hebben.
Prof. J. A. VAN HAMEL.
Het verblijf in een zoo geheel op een
krasse revolutie gegroeide en van socialis
me doortrokken samenleving was voor den
^ieer Van Hamel natuurlijk een uiterst
merkwaardige ervaring. Er is daarin allerlei
wat hapert en zij levert voor landen als het
onze geen enkel bewijs omtrent de voor
treffelijkheid van die beginselen. Wel wor
den echter allerlei sociale hervormingen
uitgevoerd. Men moet alles beoordcclen in
vergelijking met de vroegere Russische loc-
standen Dit neemt niet weg, dat vooral de
actie tegen kerk en godsdienst ons gemoed
stuitond aandoet. Het gezinsleven daaren
tegen bleek den heer Van Hamel weer dc
normale grondslag der samenleving gewor
den to zijn. Het is een aperte misrekening,
dat binnenkort do sovjetstaat weer tot den
ondergang zou zijn opgeschreven. Sovjet-
Rusland is een zeer gevestigde en in leven
dige werking verkeerende realiteit, die bezig
is zich meer en meer in do overige wereld
in te schakelen cn ook al weer in verschei
dene opzichten zich aan te passen. Slechts
een buitenlandsch conflict zou een ineen
storting kunnen meebrengen met onbe
rekenbare gevolgen. Afgezien daarvan ont
wikkelt zich sovjet-Rusland als een natio-
naal-communistisch geheel, dat over buiten
gewoon rijke hulpbronnen beschikt, merk
waardige economische mogelijkheden opent
en waarmede verscheidene andere natiën al
weer contact gekregen hebben. Internatio
nale revolutionaire actie is geheel op den
achtergrond geraakt. Wat zijn ontwikke
lingsgang betreft, staat het tegenwoordige
sovjet-Rusland hoe paradoxaal dit klin
ken moge en ondanks alle verschil veel
minder ver van het. Rusland van tsaar
Peter dcu Groote dan men zou donken. Dit
is misschien voor den Nederlander een niet
onbelangrijk gezichtspunt.
Wat de kwestie van de erkenning „de
jure" aangaat, verklaarde prof. Van Hamol,
dat dit een kwestie is, die voor de verant
woordelijkheid onzor regeering blijft, evon-
als trouwens do stemming over de toelating
tot den Volkonbond. Hij vreesde, dat het
neen te Genève een ernstige fout zal blij
ken tc zijn, welke zich wreken zal. Van een
land als hot onze, dat zoozeer allerwegen
•teeds „er op uit" moet en op het aanknoo-
pen van betrekkingen en nieuwe verbindin-
gen is aangewezen, is dit z.i. niet tc begrij
pen. Evenmin van dc Oost-Aziatische groote
mogendheid, die Nederland is. En tegen on-
nationalc cn communistische gevaren ligt
niet hierin do afweer. Met is voor ons zeker
noodig, naar eiken kant aan dc Stille Zuid
zee prikkeling te vermijden, doch daarvoor
ware stemönthouding dc aangewozen wég,
welke ook andere rcgceringcn hebben ge
kozen. Misschien zint men nog op nieuwe
wegen, nu hel fait accompli er eenmaal is.
Op een vraag, of het reizen in Rusland
bezwaarlijk valt, antwoordde prof. Van Ha
mel, dal liet ontegenzeggelijk soms zeer ver
moeiend is. Maar het is wel de moeite waard
en in vele opzichten zijn voor den reiziger
ook voldoende maatregelen getroffen. Van
dc zijde der autoriteiten heeft hij geen moei
lijkheden ondervonden. liet aanmoedigen
van toerisme behoort blijkbaar zelfs tot de
Russische valuta-politiek.
Zaterdag had tc kioctingc de onthulling
plaats van het Monument, dat gesticht is
ter eerc van Professor Buys Ballot, dc
grondlegger der Meteorologie, in zijn ge
boorteplaats.
Er was zeer veel belangstelling voor de
onthulling van het monument. Het is ver
vaardigd door den Zceuwschen beeldhou
wer P. Puypc tc Apeldoorn, die o.a. de mo
numenten van Vorstcrman van Oyen, van
J. II. van Dale te Sluis, het monument op
het kerkhof te Arnemuiden e.a., heeft go-
maakt. Het monument is hoofdzakelijk ge
maakt van Natuursteen (z.g. Enville Mar-
brier). In het middenstuk is een plaquette
aangebracht, voorzien van de beeltenis, „cn
profiel" van wijlen Prof. B. Ballot. Onder
dc plaquette is in den natuursteen gehakt
dc naam: Chr. Hcnr. Did. Buys Ballot. Geb.
tc Kloctinge 10 Oct. 1S17. Overl. 3 Febr. 1800
tc Utrecht. Ter weerszijden van de plaquet
te is dc steen iets verdiept en is links
gebeiteld dc voorstelling van de Wet van
Buys Ballot cn rechts de acroklinoscoop.
Het laatste is een werktuig uitgevonden
door Buys Ballot, dat dient om op schepen
na te gaan, uit welke luchtstreek storm of
hevige wind te verwachten is. Voor cn ter
weerszijden zijn bloembakken gemetseld.
Te drie uur had de plerhtige onthulling
plaats. Burgemeester Zandcc riep, al9 voor
zitter van het Comité allen een hartelijk
welkom toe en memoreerde in het kort do
wijze waarop het monument tot stand
kwam. Vooral stelde hij de tegenwoordig
heid van den Commissaris der Koningin op
prijs, van de Ambachtsvrouwen, de verschil
lende Professoren en de familie van wijlen
Buys Ballot. Hij bracht dank aan dc kerk
voogden voor het beschikbaar stellen van
den grond, waarop het monument staat en
prees den beeldhouwer, die ook aanwezig
was, voor zijn schoon ontwerp.
Hierna zong men, begeleid door muziek
het „Wilhelmus", terwijl de Commissaris
het monument onthulde. De heer Quarles
van Ufford nam hierop het woord nn zeide,
dat de drukkende crisiszorgen geen voor
wendsel rnogen zijn, om landgenoot en, die
hun sporen verdiend hebben, de hulde die
hun toekomt tc onthouden. Spr. bracht
hulde aan het Comité, dat zoo voortvarend
heeft gewerkt cn van de vrucht van haar
arbeid mocht plukken. Spr. zal geen biogra
fie van B. B. geven, dat zal Prof. van Ever-
dingen doen. Hij feliciteerde do Gemeente
Kloctinge met dit monument, dat een sie
raad van het dorp uitmaakt.
Hierna gaf Prof. van Evcrdingen een his
torische beschouwing over Buys Ballot, en
schetste uitvoerig diens heteekenis voor de
wetenschap, waarna het Monument aan dc
gemeente werd overgedragen. Tor eere van
dezen dag werd het Zaterdagavond door dc
P.E.Z.M. verlicht.
Tcrncuzen, 24 September. Nadat
H.K.iL Prinses Juliana hedenmorgen om
half twaalf in Temouzen was aangekomen
werd, nadat zij aldaar was begroet door
den burgemeester, den heer J. Huizinga,
naar Zaamslag gereden. Onderweg werd
even buiten de gemeente Terneuzen stilge
houden bij de Zeeuwsch-Vlaamsche Wasch-
en Strijkinrichting, waar een dochtertje van
den bedrijfsleider, den heer Sapf, namens
de directie en personeel bloemen aanbood.
Te Driewegen stonden do schoolkinderen
opgesield en werden eveneens bloemen aan
geboden, terwijl de kinderen een couplet
van het „Wilhelmus" zongen. Van hier
werd naar Zaamslag gereden, waar werd
stilgehouden voor de woning van den bur
gemeester, den heer Joh. de Feyter. In een
korte toespraak memoreerde deze het feit,
dat H.M. de Koningin reeds zeven maal
een bezoek aan Zaamslag had gebracht en
hij sprak de hoop uit, dat ook H.K.Ï-I. Prin
ses Juliana steeds een even groote belang
stelling voor Zeeuwsch-Vlaanderen zal mo
gen hebben als haar moeder. Door een vier
tal in Axelsche klecderdracht gestoken
meisjes werd bloemen aangeboden. Daar
op vertrok men naar Axel cn werd vla
Westdorpo naar SaB \an Gent gereden
waar het nieuwe Raadhuis werd bezichtigd
om vandaar verder via Philippine, IJzen-
dijke, Schoondljke en Oostburg naar Zuid
zande te gaan, waar H.K.H. een bezoek
bracht aan do Ooft- en Tuinbouwtentoon
stelling. H.K.H. werd hier verwelkomd dooi
den heer D. van Zuyen, voorzitter van dc
Maatschappij voor Ooft- cn Tuinbouw cn
den heer F. H. van Vcssem, burgemeester
van Zuidzande. Door H.K.H. werd een rond
wandeling gemaakt cn zij toonde groote be
langstelling voor hetgeen hier tentoonge
steld was.
Om half vier werd de tocht voortgezet
en ging men via Sluis, Retrancherncnt, Cad-
zand cn Nièuwvlict naar Groedc, waar het
hoogc gezelschap slilhield hij do woning
van mej. Ds. Du four, Luthcrsch predikante
aldaar. H.K.H. Prinses Juliana bracht hier
een geheel particulier bezoek van een hall
uur. Mej. Ds. Dufour, die een studiegenoote
van de Prinses was geweest, was voorzit
ster van de Vrouwelijko Studenten Vereeni-
ging geweest.
Hierop werd naar Breskens gereden, waar
H.K.H zich met haar gevolg aan boord be
gaf van de gereed liggende veerboot „Prins
Willem 1".
Een groote menigte had zich hier in de
nabijheid van den aanlegsteiger opgesteld
om H.K.H. te begroeten. Evenals dit op alle
plaatsen die gepasseord werden liet ere val
was geweest, kende het enthousiasme der
bevolking geen grenzen. Op ondubbelzin
nige wijze gaf de Zeeuwsch-Vlaamsche be
volking blijk van hun groote aanhankelijk
heid aan liet Oranje Huis. H.K H. wuifde
vanaf het promenadedek dc menigte toe en
vertrok daarop naar Vlissingcn.
Vlissingcn, 24 Sept. H.K.H. Prinses
Juliana is even over zes vanavond met de
„Prins Willem I" der Provinciale Stoom-
bootdienst aan dc ponton te Vlissingcn aan
gekomen Zij werd verwelkomd door den
burgemeester, den heer C. A. van Woelde-
rcn. De Commissaris der Koningin in de
provincie Zeeland, Jhr. mr. J. W. Quarles
van Ufford, had de reis van Breskens al
meegemaakt, evenals de directeur van den
Provincialen Stoomhootdienst. Het water
was gedurende den overtocht zeer onstui
mig geweest. Vergezeld van don burgomecs
ter, den Commissaris der Koningin, een hof
dame cn een kamerheer begaf de Prinses
zich naar den mailtrein. Er was z.ecr veel
belangstelling. Prinses Juliana had niet de
minste last. van den onstuimigen overtocht
gehad. Zij onderhield zich voor het vertrek
nog ecnigc oogehblikken met de echtgcnoo
te van den burgemeester.
Minister Colijn beantwoordt
de vragen van den heer
De Visser
Op vragen van den lieer dc Visser:
1. Is de Regecring bereid, mede to deelcn
in wiens opdracht, ot op wiens last of be
vel, do gewelddadige verwijdering en ar
restatie, gepaard gaande met mishandeling
Van de leden der Staten Generaal, Roestam
Effendi, Schalker en de Visser, tijdens de
vereenigde zitting der Stcten-Gcneraal, op
Dinsdag 18 September 1934, is geschied?
2. Acht de Regeering dc sub 1 genoemdo
arrestatie en verwijdering niet in strijd met
het bepaalde in artikel 98 van de Grond
wet?
3. Is de Regeering niet van oordeel dat
de persoon of personen die de verwijdering
hebben uitgevoerd of doen uitvoeren, zich
schuldig hebben gemaakt aan overtreding
der artikelen 121 en 122 van het wetboek
van strafrecht?
4. Welke maatregelen denkt de Regcering
hieromtrent te nemen of te doen nemen?
heeft minister Colijn geantwoord:
Vraag 1. De verwijdering van de genoom
de leden der Tweedo Kamer is in opdracht
van den Voorzitter der Vereenigde Verga
dering dor Staten-Gcneraal geschied door
een aantal in do zaal aanwezige recher
cheurs van politie, die zich blijkens verkre
gen Inlichtingen daarbij aan mishandeling
niet schuldig hebben gemaakt. De daarop
gevolgde overbrenging van deze leden was
reeds geboden als beschermingsmaatregel
tegenover de to verwachten bogrijpelijko
verontwaardiging van het publiek.
Vragen 2 cn 3. Deze vragen worden ont
kennend beantwoord.
Vraag 4. Geen.
Moreele steun aan werkloozen.
Steun aan noodlijdende
kunstenaars
Thans is ingediend Hoofdstuk 10 A der
Rijksbegrooting 1935. De toelichting zegi
De hierbij aangeboden begrooting sluit
met een bedrag dat 11.757.117 ligt boven dc
begruoting, die in September 1933 aange
boden word. In dagen, waarin verlaging
van het begrootingspeil onmisbaar is, vergt
zulk een verschijnsel meer dan ooit een ver
klaring.
Deze moge allereerst gevonden worden in
dc thans nog geldende wettelijke bepalingen
krachtens welke op de artikelen 21 en 24
voor bijdragen aan het Imaliditeitslonds cn
het Oudcrdomsfonds bijna 12 millioen, im
mers 11.S70.000, meer moest worden aange
vraagd. Te dezer zake moge intusschen naar
de Mülioenennota verwezen worden.
Van de andere verhoogingen mogen ge
noemd worden: 1.5 millioen op artikel 66
(bijdragen aan gemeenten ingevolge para
graaf 7 der Woningwet), om de huurverla-
ging meer energiek te kunnen doorzetten;
250.000 op artikel 130 (bijdragen voor mo-
reelen steun), voor marcelen steun aan werk
loozen, gelijk tc vorigen jare reeds is toege
zegd; 100.000 op artikel 131 (subsidio aan
het Nationaal Crisiscomité), wegens verhoo
ging van het subsidie aan het Nationaal
Crisihcomité; 46.479 op de artikelen 75 en
76 (personeelsuitgaven, alsmede materieelc
behoeften en andere uitgaven), omdat de
aldaar beoogde bezuiniging niet ten volle is
kunnen verkregen worden; zij bedraagt in-
tusschen nog bijna 90.000.
Waar, ongeacht het genoemde bedrag van
11.870.000, het totaal van alle verhoogingen
van 1.966.477 bedraagt cn de bcgrooling
met 112.883 Is gedaald, blijkt, dat op een
aantal artikelen niet onbelangrijk is bezui
nigd.
De artikelen.
In dcu rang van inspcctricc van den ar
beid is een vacature ontstaan, welke voors
hands niet zal worden vervuld. Bij de bc-
grooting van 1934 zijn gelden toegestaan
voor aanstelling van 6 nieuwe technische
ambtenaren. Getracht zal worden voors
hands met 3 nieuwe ambtenaren te vol
staan.
Door den dringenden eisch tot bezuiniging
ziet de minister zich genoodzaakt, artikel 41
ic verminderen met 10.000. Het ligt iiamo
lijk in de bedoeling dc subsidieerTng van de
bakeropleiding voorshands niet voort te zet
ten.
Een afzonderlijke post is op dc begrooting
gebracht voor voortzetting der subsidieering
aan de Nedcrlandsche Federatie van Instel
lingen voor de ongehuwde Nloeder en haar
kind (F.I.O.M.),
Op artikel 66 wordt 1.500.000 meer aan
gevraagd ten behoeve van de in uitvoering
cn voorbereiding Zijnde maatregelen tot
huurvcrlaging. Daarentegen kan de post
met 200.000 worden verlaagd in verband
met de nieuwe ondeihoudsnormen, welke
bij de vaststelling der bijdragen in 1935 zul
len worden in aanmerking genomen. In to
taal wordt voor dit artikel dus 1.300.000
meer aangevraagd.
In den loop van het jaar 1934 is de reor
ganisatie van liet Centraal Laboratorium
voor dc Volksgezondheid en het Rijks-Scro-
loglsch Instituut tot stand gekomen en zijn
beide instellingen gebracht onder de leiding
van één directeur, die tevens dc leiding
heeft van de afdeeling Controle van sera en
vaccins. De vereenigde instellingen zullen
den naam dragen van „Rijks instituut voor
de Volksgezondheid".
Aangezien het hij de reorganisatie niet
mogelijk is gebleken zoodanige bezuinigin
gen en versoberingen aan te brengen, dat
het in het oog gevatte lagere bedrag ten vol
le werd bereikt, wordt thans 46.479 meer
aangevraagd dan voor 1934. Echter blijft
ook thans nog het totaal van 89.179 bene
den hetgeen voor 1933 is toegestaan.
Het vorig jaar werd uitgetrokken voor
steun aan noodlijdende kunstenaars 70.000
Thans wordt 80.000 voorgesteld om een
grootcr aantal kunstenaars te kunnen hel
pen, dan waarop voor 1934 was gerekend.
Als bijdrage aan dc hij de onderwijsbar
grooting reeds genoemde stichting voor af
gestudeerde wetenschappelijke jongeman
nen is, evenals op dc onderwijsbegrocting
voor 1935 10.000 uitgetrokken.
De eerste dag
Den Helder, 24 Sept. Dc jaarlijksche
groote wapenschouw van dc Nedcrlandsche
marine heeft een aanvang genomen. Dc
verschillende bodems, dio aan de manoeu
vres zuilen deelnemen, zijn Zondagavond te
elf uur de haven van Nieuwediep uitgeloo-
pen, met uitzondering van de K.- en O.-on-
derzeebooten, die eerst in den vroegen
Maandagmorgen vier uur zee kozen. Bij het
Vertrek, dat door liet late uur zonder groote
publieke belangstelling plaats had, stond
een heldere maan aan den vrijwel wolke-
loozen hemel. Schitterende effecten projec
teerde het maanlicht op de flauw deinende
watervlakte van het Marsdiep en liet was
een wondermooi gezicht de „Evertscn" te
zien uitvaren. Het schip voegde zich bij
H.M.'s „Hertog Hendrik" en H.M.'s „Piet
Hein", die heide op de reede lagen. De oefe
ningen zijn begonnen. Tal van journalisten
hebben een plaatsje verworven op een der
deelnemende bodems.
Om negen uur des avonds had Zondag
in Hotel den Burg een bijeenkomst plaats
van de journalisten met een vertegenwoor
diger van de Marine, luitenant ter zee le
klasse J. A. de Gelder. Do krantenmannen
hadden zeer \eel te vragen. Enkelen had
den bezwaren.
De partijen worden voorgesteld door de
kleuren rood en blauw met dien verstande
dat men blauw als de Nederlandscho strijd
kracht moet beschouwen. De indeeling is
aldus:
Rood: „Hertog Hendrik", „Piet Hein",
„Evertscn", Groep Z. booten cn Z 5 (als bij
lage).
Blauw: Mijnenleggers „Douwe Aukes"
en „Medusa", twee groepen onderzeeboo-
tcn en twee groepen vliegtuigen.
De groep Z. booten bestaat uit H.M.'s Z. 6
en Z. S. De twee groepen onderzcebooten,
bestaan respectievelijk uit H.M.'s K. 17 en
K. 16 en H.M.'s O. 15 en O. 14.
De beide mijnenleggers, die onder de
blauwe strijdmacht ressorteeren, worden
verondersteld te zijn flotillevaartuigen van
het type Soemba (Indië). Verondersteld
wordt voorts, dat de „Hertog Hendrik" ster
ker is dan de twee flotillevaartuigen, ter
wijl de „Piet Hein" en „Evertsen" samen
zwakker zijn dan de flotillevaartuigen. Het
voorgenomen strijdbocld van den eersten
dag is aldus: Te Hoek van Holland bevindt
zich, zooanv de oorlog is uitgebroken, op de
rcedc een groep flotillevaartuigen, welke
zoo snel mogelijk naar Den Helder moet
varen, onder dekking van de overigo blau
we strijdmacht. Eon rood eskader is gemeld
op 40 grad**a uit Zuid. Do oefeningen eihdi-
gen als de groep flotillevaartuigen de pa
rallel van de ton Pettemer Polder heeft be
reikt, zonder te zijn vernietigd.
DE „HANDIGE" VOGELKOOPMAN.
Vogels van geverfde pluimage.
Sedert eenige weken verscheen op het
Zaailand to Leeuwarden een Amsterdam-
sche koopman, die zijn mooi, geel-gekleur-
de vogeltjes aan den man trachtte te bren
gen, hetgeen hem wonderwel gelukte. Niet
allëön aan zijn eigen aanbevelingen had de
koopman zijn goeden afzet te danken, maar
do vogeltjes maakten door hun prachtig©
kleur een reclame voor zich zelf.
Dezo prachtige kleur is Vrijdagochtend
den koopman noodlottig geworden. Onder
de belangstellenden, dio zich rond zijn tent
hadden geschaafd, bevond zich n.l. een ka
nariefokker, die gauw in de gaten hadk dat
er met de vogel6 iets niet in den haak was.
Dichterbij gekomen constateerde hij weldra
dat dc vogels geverfd waren. Tralies en
wanden van do kooitjes waarin do beestjes
waren opgeborgen, hadden iets van de kleur
meegekregen. De man deelde zijn vermoe
den aan de politie mede, die de zaak ep
het bureau nader ten overstaan van enkele
deskundigen onderzocht.
Het vermoeden van den fokker bleek
jiv.st te zijn. Do vogels waren geverfd en
bovendien, hel waren wijfjes, die al9 zang
vogels geen waarde hebben. De aanwezige
vogels, ruim honderd, werden In beslag go-
nomen, Dc koopman is aangehouden.
Naar wij vernemen, heeft de koopman,
den tijd, dat hij zich in Leeuwarden op d®
markt vertoonde, naar schatting zeker 500
van deze vogels van de hand gedaan.
(N. R.Ct.)
Angus, z'n ietwat aangeschoten buurman een bankte
van tien overhandigend„Wel, daar heb le die twintig
gulden terug die je me geleend hebt." (Humorist).
