KINDERTOONEEL IN RUSLAND
HET WEZEN DER SUIKERZIEKTE
H. M. KOENE Jzn
VACANT
Een hooge trap van
ontwikkeling
De zegetocht van het
insulin
Filmkunst
WONINGINRICHTING EN
KUNSTNIJUERHEIDSARTIKELEN
Waaronder ruime keuze:
AARDEWERK
GLASWERK
SMEEDWERK
SOLAMASSIVE
BYOUTERIEËN
Kapstok, divan- en
tafelkleeden. Dres-
Handgewevcn r soir- en schoor-
J steenloopers, Kus-
1 sens.
TORENSTRAAT 1 hoek Plantsoen W
UIT RUSLAND
Sympathieke arbeid van een not|
jonge vrouw, Natalja Sats
(.Nadruk verboden).
Dc belangstelling voor het kindertooneel,
bet bewustzijn, dat liet toonccl veel voc
de opvoeding cn dc geestelijke ontwikke
ling van liet kind kan bijdragen is nu in
dc gehecle beschaafde wereld algemeen ver
spreid. Each algemeen is het gevoel, dat dc
tooneelstukkcn, die tegenwoordig voor de
kinderen opgevoerd worden, in dc meeste
gevallen nauwelijks aan de eischcn beant
woorden, die men aan dergelijke stukken
mag en moet stellen. Overal in Europa
ook hier tc lande worden nu pogingen
gedaan, op dit gebied nieuwe wegen te be
wandelen. Iedereen, tlic deze pogingen heeft
gevolgd, weet echter, hoe moeilijk het is
geschikte stukken voor kinderen te vinden.
Nog moeilijker is liet een gezelschap te vin
den, dat tooneelstukkcn voor kinderen op een
bevredigende wijze zou kunnen opvoeren.
Het is, vooral in het begin, een zoeken, een
tasten in het donker, met dc kans veel fou
ten te begaan. Dit laatste is geenszins als
een kleineering bedoeld: geen fouten maakt
alleen hij, die in het geheel niets uitvoert.
Nergens ter wereld heeft het kindortoo-
neel zulk een hoogen Irap van ontwikke
ling bereikt als in Rusland. Dat is a oor
een groot gedeelte te danken aan het werk
van een nog-jonge vrouw, Natalja Sats, die.
haar opleiding in een studio van den be
roemden regisseur en looneelher.yormer
Wacht an go w heeft gokregen. Toen zij 15
jaar oud was, begon zij reeds haai' eigen
Weg te zoeken en wijdde zij zich aan liet hin
dert ooneel. In 1918, een bakvisch nog, wist
zij, ondanks de onbeschrijfelijke moei lijk be
den, voorstellingen voor kinderen tc organi-
sceron. De voorstellingen vonden plaats in
onverwarmde zalen, de kinderen drukten
zich tegen elkaar cn klappertandden, maar
toch luisterden zij met veel aandacht naai
de voordrachten en keken zij naar de dan.-
sen. Later werd Natalja Sats do stuwkracht
en leidster van het door haar georganiseer
de kindertooneel.
Vóór alles moest dc nieuwe organisatie
Vaststellen, wie de spelers zullen zijn: kin
deren of vahvasscnen? Natalja Sats en haar
helpers kwamen tot de conclusie, dal het
volwassenen moeten zijn. De kinderen kun
nen zelfstandig voorstellingen orgaiijSceren
on daarbij zelf spelen en improviscercn,
maar het kindertooneel als een machtig
middel voor de opvoeding der kinderen cn
dc ontwikkeling van hun smaak rrioet zich
an handen van volwassen tooneelsnclers bo-
vinden, die een behoorlijke opleiding heb
ben gekregen (geen dilettanten!). De orga
nisatie van Natalja Eats gebruikt bij voor
keur jonge krachten, maar het zijn steeds
volleerde tooneclspelcrs. De organisatie
heeft eigen componisten, die de muziek voor
de balletvoorstellingen c.d. componceren.
Dc belangrijkste dier componisten is L. Po-
lowinkin. Het werk van den componist, die
voor kinderen muziek componeert, is zeer
moeilijk, het vereischt een grondige kennis
Van dc psyche van het kind. Polowinkin
heeft het op dit gebied zeer ver gebracht.
Wij kunnen zijn composities zeer warm
aanbevelen.
Onderwerp baart moei*
Hjkheden
Veel moeilijkheden levert liet onderwerp
voor kinderstukken op. Daarbij komt, dat
het begrip „kinderstuk" een onding is (dit
geldt ook voor liet begrip „kinderlectuur").
Het kindertooneel is bestemd voor kinderen
tusschen 6 en 16 jaar. maar kinderen van
67 jaar verschillen zoo volkomen van kin
deren van 1012 jaar, terwijl kinderen van
15 jaar weer volkomen andere zijn. Het pu
bliek, dat de kindervoorstellingen bijwoont,
Vormt dus geen eenheid, er moeten dus ver
schillende soorten kindervoorstellingen ko
men.
De leiders van het Russisch kindertooneel
hebben al spoedig ingezien, dat er speciale
schrijvers voor dergelijke stukken gevormd
moesten worden cn het is hun gehikt in dit
opzicht veel tc bereiken, dat het Westen
gerust als voorbeeld kan beschouwen. Goed
Werlc verricht op dit gebied S. Rozanow,
Wiens stuk „Dc clectriciteit en dc chrono
mobiel van professor Ivvanow" in Rusland
met veel succes opgevoerd wordt. Natalja
Sats zelf schreef een stuk „De negerjongen
en het aapje". Sjestakow schreef een stuk-
uit het leven in tegenwoordig Tocikmenie
'(een land in Midden-Azië). Dit laatste stuk
is natuurlijk niet geheel van communisti
sche propaganda vrij, maar' dat is nu een
maal met alles het geval, dat uit Sovjet-
Rusland komt. Ook sprookjes leveren slof
voor kindervoorstellingen, maar de sprook
jes worden daarbij gemoderniseerd. De lei
ders van het Russisch kindertooneel trach
ten de fantasie der kinderen in de richting
•van de toekomst te stuwen en niet van het
verre verleden. De wonderen worden ver
kregen niet door looverkracht, maar door
dc wetenschap.
Dc tooneclspelcrs zijn dc uitvoerende
]krachten. Hun werk wordt geleid door een
vercèriiging, beslaande uit paedagogon cn
vertegenwoordigers der kinderen. Het ar
chief van bet Kindertooneel. tc Moskou bezit
een geweldige collect ie brieven van kinde
ren. De kleine correspondenten oefenen cri-
tiek uit op de stukken cn het spel, stellen vra
gen, geven wenken, sturen soms eigen werk.
Velen hunner zijn nog erg klein en weten
zelfs niet, hoe jc een brief,adressecren moet.
Dc posterijen worden voor allerlei raadsels
geplaatst. In dc mcesle gevallen raadt de
postbode dc bedoeling van den kleinen coi-
respondent cn brengt den brief bij Natalja
Sats.
Ontroerende brieven
Sommige brieven zijn ontroerend en tra
gisch. Op een lezing heeft Natalja Sats hel
volgende geval verteld. Zij kreeg een brief
van dezen inhoud: „Tante Natalja! Kom bij
ons in bel ziekenhuis en laat ons, tubercu
leuze kinderen, je toonccl zien. Tante Na-
lal ja, wc weten, dat wc nooit meer gezond
zullen worden en dat wc nooit in jc schouw
burg zullen kunnen komen". Natalja Sats
begaf zich natuurlijk met haar gezelschap
naar liet ziekenhuis. Het gezelschap trekt
naar sanatoria cn ziekenhuizen om kinde
ren, die vaak weten, dat zij nooit meer ge
zond zullen worden, van de voorstellingen
tc doen genieten.
De organisatie van Nataltja Sats breidt
het veld van haar arbeid steeds meer uit
cn betrekt telkens nieuwe groepen van kin
doren bij haar webk. Zoo worden nu voor
blinde kinderen, die de voorstellingen cn
dansen niet kunnen volgen, speciale con
certen Georganiseerd.
De blieven van de kleine correspondenten
worden zorgvuldig bestudeerd. Dat doen
zoowel de acteurs als de paedagogen. Op
deze wijze komen dc medewerkers van het
Kindertooneel te weten, hoe de kinderen
op de voorstellingen rcagccrcn. De toonccl
spplors houden rekefoing met dc -wcnschen
cn wenken der kinderen cn brengen dc
Uoodigc veranderingen aan. I)o kinderen
weten, dat de schouwburg van Natalja Sats
en baar wakkere troep bun eigen domein
is. Zij gedragen zich in de zaal als thuis,
uilen door luid geroep hun tevredenheid
of misnoegen, cn de paedagogen en acteurs
houden rekening niet die uitingen.
Natalja Sats beeft met baar artisten
ccnigo tochten door dc afgelegen wijken
van Moskou gemaakt en dc daklooze kin
deren, de kleine zwervertjes, wier aantal te
Moskou en andere groote Russische steden
aanzienlijk is, uitgenoodigd naar haar
schouwburg te komen. Zij wilde zien, hoe
die zwervers op de voorstellingen zouden
rcagceron, welken invloed het toonccl op
cle verschoppelingen kan hebben. Vele
zwervertjes wantrouwden de tooneersten
cn weigerden met hen mee tc gaan. Soms
lukte het echter het wantrouwen der kin
deren te overwinnen. Dc zwervertjes'volg
den dan met veel belangstelling de opvoe
ring. De ervaringen van Natalja Sats zijn
op dit gebied zeer interessant
Typisch is hel volgende geval. Een kleine
zwerver kwam vaak in den schouwburg,
vooral bij dc opvoering van een bepaald
stuk uit het leven der daklooze kinderen.
Hij verliet echter do zaal vóór het laatste
bedrijf. Eens vroeg iemand hem: „Waarom
ga je vóór hel laatste bedrijf weg? Wil je
dan het slot niet zien?" De jongen ant
woordde: „Ik kan niet zien, hoe die dom
oor het gestolen geld terugbrengt. Wat 'n
idioot!" En toch heeft diezelfde jóngen later
een schaar teruggebracht, die bij in den
schouwburg had gestolen.... Natalja Sals
beschouwt het als bewijs, dat het toonccl
een gunstige uitwerking op de kinderen
heeft.
De talrijke brieven van kinderen, de ge
sprekken met kinderen uit verschillende
kringen, vooral uit arbeidersgezinnen, heb
ben Natalja Sats geleerd met kinderen om
te gaan. Er is wellicht geen tweede persoon
te vinden, die de kinderziel zoo goed kent
als Natalja Sats. Haar modedeelingen ovci
haar waarnemingen zouden veel materiaal
voor dc psychologie der kinderen kunnen
opleveren.
llulp van den staat
Natalja Sats zou echter niet zooveel heb
ben kunnen bereiken als de overheid, dc
slaat, baar niet lc hulp was gekomen. IIcl
Kindertooneel en dc daaraan verbonden
paeclagogiscbc instellingen verslinden
groote- bedragen. Zonder dc rijkssubsidies
zou hel gezelschap geen dag kunnen be
slaan. lie sovjet-regeering verricht een goe
de daad door bet gezelschap van Natalja
Sats in staat tc stellen zijn nuttig werk tc
verrichten. Het zou Ie worischen zijn, dat
de Weslerscbe regeeringen dat voorbeeld
opvolgden. Alleen, waar vindl ge in het
Westen personen nis Nalalja Sats, die zich
geheel aan dien dankbaren maar tevens
moeilijken arbeid zouden wijden? Wij zijn
overtuigd, dat een dergelijke persoon in
elk land de noodigc middelen zou weten te
vinden! Het. kan immers on bescheidener
wijze geschieden dan te Moskou.
Ondanks de subsidies moet bef gezel
schap van Natalja Sats entreegeld beffen.
Een kaartje kost niet veel, slechts 70 ko
peken, maar lang niet elke arbeider is in
staat die 70 kopeken tc betalen. En zeker
niet, wanneer bij ce.nige kinderen heeft. Er
blijven dus steeds vele honderden kinderen
buiten de zaal alleen omdat zij geen geld
Wat dc wagenbestuurder ziet
GENEESKUNDIGE BRIEVEN
Het nut van matigheid in de
voeding bij lijders aan
dc ziekte"
li.
In mijn vorigen brief heb ik aangegeven
boe door dc verbetering van inzicht in bet
ontstaan van diabetes uil Toronto in 1922
de zegetocht van het insuline over dc we
reld is begonnen, liet betere inzicht voerde
op deze wijze dus tevens tot doeltreffender
behandeling; m.a.w. bracht de vooruitgang
der wetenschap ook rechtstreeks een voor
uitgang in dc practische toepassing tot licil
der menschheid.
Omstrcks 1900 trachtte men een lijder
aan suikerziekte allereerst door beperking
van koolhydraten suikervrij te maken, wel
te verstaan voor zoover dit de urine be
treft. Vermindering der zetmcclproducten
bctcekcnt echter tevens vermindering van
den toevoer van energie. Dc hoeveelheid
brandstof van onze levenskachel moest
echter op peil blijven cn flus voerde men
de hoeveelheid vetten cn eiwitten op. Men
wist intusschcn al wel, dat de verbranding
van vetten en eiwitten op den duur in de
war raakte, wanneer er relatief te weinig
koolhydraten werden gegeven. Men tracht
te door af en toe het dieet te wijzigen cn
tijdelijk als bet. ware bet roer weer eens
om ie gooien bet evenwicht tc handhaven.
Dit kon jaren lang goed gaan. Maar op den
duur kon het leven van eiken ernstigen
lijder aan suikerziekte worden bedreigd
door het optreden van een bepaalden toe
stand van bewusteloosheid, het coma d i a-
b e t i c u m. Vooral bij kinderen en jonge
mcnschcn verliep diabetes vaak ongunstig
in betrekkelijk korten tijd.
Voedselbe per king noodzakelijk
In dien tijd wezen reeds o.a. Guelpa
en N' a ii n y n on het nut van matigheid
in de voeding bij lijders aan suikerziekte.
Hun opvatting vond in het algemeen geen
weerklank. Het is de onmiskenbare ver
dienste van Allen cn J o s I i n om in 1914
op overtuigende wijze fo hebben aange-
1 oond dat voedselbepcrking inderdaad hier
noodzakelijk is. Zij hielden hun patiënten
welbewust magerder dan vroeger te doen
gebruikelijk was cn hun voorschriften
hebben. Bovendien is er slechts één derge
lijke schouwburg in geheel Rusland. Eén
schouwburg voor een land van plm. 170
millioen zielen is zeker niet veel. Dat bc
tcekcnt dus, dat bet arbeidsveld, ondanks
de geweldige bedragen, d,e de staat voor
het gezelschap Aan Natalja Sats beschik
baar stelt, zeer beperkt blijft. Buiten de
hoofdstad missen de kindoren dc voordee-
len, welke dat kostbare tooncel oplevert.
Wij schrijven dit niet om het werk van
Natalja Sats te klcineeren, doch uitsluitend
om het werk in zijn ware verhoudingen aan
te geven. Voor Natalja Sats zelf en haar
werk voelen wij veel bewondering en waar-
dcering. Wij hopen, dat er ook bier te lan
de iets dergelijks tot stand komt.
Is er üi Nederland een Natalja Sats te
vinden? De grond ligt braak.
Dr. BORIS RAPTSCHINSKY.
zijn voor véle anderen terecht cn met suc
ces nagevolgd.
Maar hel spook van bet coma diabcti-
C.iim bleef rondwaren. Het naderend ge
vaar kondigde zich meestal aan, doordal
er nu andere abnormale stoffen in dc urine
kwamen, genaamd a c c t o n en d i a c c e t-
zuur. Door geregeld onderzoek der urine
kon men «bis vaak tijdig worden gewaar
schuwd en dan was bet veelal nog wel mo
gelijk maatregelen Ier afwending van bet
gevaar tc nemen. Uiteindelijk overwon liet
ziekteproces bet echter maar al tc vaak.
Met bet insuline begint bet licht der vic
torie in bet verre Westen tc dagen en kan
men in dc daarvoor in aanmerking ko
mende gevallen streng systematisch opbou
wend jarenlang voortwerken. Insuline is
niet altijd noodig voor eiken lijder aan dia
betes. Kan men gemakkelijk en goed zijn
doel bereiken zonder insuline, dan verdient
liet meestal de voorkeur nu ook niet met
insuline tc beginnen. Want is men er een
maal mede begonnen dan is bet Veelal noo
dig cr regelmatig en blijvend mede door
tc gaan. Is insuline echter noodig, dan kun
nen er wonderbaarlijke successen door wor
den verkregen. Op zulk een succes kan
'baast bij a oorbaat Avordcn gerekend wan
neer bet middel met kennis van zaken, cn
op juiste indicatie wordt gehanteerd.
De kracht van het insuline is hierin ge
legen dat het verhoogde bloedsuikerge
halte cr door naar beneden Avordt gedrukt.
I3ij dc behandeling van een lijder aan
suikerziekte volgt men tegenwoordig in het
algemeen den volgenden Aveg:
Geneeswijze
Allereerst tracht men door voedselbepcr
king, en avcI speciaal door beperking der
koolhydraten dc urine vrij Aan suiker cn
het bloedsuikergehalte op normale waarde
te krijgen. Dan gaat men na bij Avclke hoe
veelheid koolhydraten dc urine suiker gaat
bevatten. Men noemt dit liet berekenen van
liet toleranticvermogên. Is dc toelaatbare
hoeveelheid zetmcclproducten hoog genoeg,
clan kan men met eenvoudige dieetrege-
ling meestal bet gewenschtc doel bereiken.
Lukt het niet. om de urine suikervrij te ma
ken of ligt de tolerantiegrens te laag, zoo
dat een voldoende dieet niet is samen te
stellen, dan kan men met succes het insu
line gaan toepassen. Als regel ziet men nu
dc suiker snol verdwijnen uit dc urine en
kan men zelfs de hpcvcclheid koolhydra
ten tot dc gewenschtc hoogte opvoeren
zonder dat glycosuria optreedt. Aan dc
hand van het aldus verkregen inzicht
wordt nu het dieet samengesteld. Meestal
blijkt nu, mot behoud van liet insuline,
veel meer variatie mogelijk dan vroeger
bet geval was. Deze variatie in de voe-
ding-is een factor van niet te onderschat
ten beteekenis omdat eentonigheid in de
voeding meestal sterk deprimccrend werkt
en tegenzin in eten in de hand Averkt.
Regelmatige controle van de urine zoowel
als van het bloed is nu noodzakelijk even
als het streng vasthouden aan de voorge
schreven dieetregcling. Het zondigen tegen
een van deze noodzakelijkheden kan zich
elk 'oogenblik wreken. De uitgebalanceerde
hoeveelheid insuline is alleen juist en on
gevaarlijk bij bet verbruiken van liet a oor-
geschreven dieet en uitsluitend op deze
Avijze blijft de balans in evenwicht. Wordt
de verhouding in dien zin A'erstoord, b.v.
door dieetfouten of een ernstige Aveer-
standsvermindering door andere invloeden
dat de hoeveelheid insuline te gering is
geAVorden ten opzichte van de te verbran
den hoeveelheid voedsel, dan neemt dc dia
betes toe en kan eventueel dus ook de bo
ven geschetste toestand van bewusteloos
heid of coma optreden.
Zijn cr echter invloeden In omgekeerde
richting aan het werk cn is nu een toe
stand opgetreden waarbij cr relatief te veel
insuline in het lichaam aanwezig is, dan
wordt het bloedsuikergehalte tot een ab
normaal cn gevaarlijk laag peil neerge
drukt. MerkAvaardigorwijze kan dan even
eens een toestand van bewusteloosheid op
treden, welke men pleegt aan to duiden
met den naam van hypoglycaemie. Deze
complicatie is het ziektebeeld van dc dia
betes is een van dc gevaren, die met en
door dc insuline-behandcling is opgetreden.
Voordat insuline als geneesmiddel be
kend Avas stond men maar al lc vaak
machteloos wanneer bot coma diaboticum
eenmaal optrad. Slechts zelden gelukte bet
toen zulk een bcwusteloozcn patient blij
vend te redden. Thans kan men het aan
grijpende gebeuren beleven dat bij dozen
comatouzen toestand door, soms zelfs tij
dens, dc inspuiting van insuline oen ont
waken optreedt cn redding heel vaak mo
gelijk is.
Sinds dc insuline als therapie zijn in
trede in do geneeskunde heeft gedaan kan
een toestand van bewusteloosheid dus zoo-
avcI gevolg zijn van het coma, als van het
omgekeerde, do hypoglycaemie. In het eer
ste geval is insuline noodzakelijk, in het
andere geval echter is insuline levensge
vaarlijk cn moet juist suiker worden ge
geven. Het is soms moeilijk, maar intus
schcn terwillc van dc therapie absoluut
noodzakelijk, deze twee toestanden onmid
dellijk uit elkander tc houden. Zoo noodig
brengt hier liet onderzoek naar het bloed
suikergehalte dc beslissing. Op Ameri-
kaanscli drastische avjjzo wordt dit moci-
lijk medische probleem in liet tooneelstuk:
„Mannen in liet wit" op een gegeven
oogenblik ten voete uit naar voren ge
bracht. Ik kan het Nederlandschc publiek'
de slellige verzekering geven, dat de moei
lijkheid van hel probleem op juiste wij zo
geschetst kan zijn, doch dat in onze zie
kenhuizen deze moeilijkheid opgelost wordt
voordat de behandelende geneesheer lot
do behandeling overgaat.
Nog is dc omwenteling welke liet insu
line teweeg heeft gebracht hiermede niet.
volledig geschetst. Men Avas, op zeer gocdo
gronden, zich bewust dat lijders aan sui
kerziekte slechts in uiterste noodzaak aan
een operatic konden Avordcn onderworpen
en dan bleef zoo iets een gevaarlijk ding.
Ook dit is nu veranderd. Door middel van
do voorbehandeling met insuline kan men
dc gevaren van een operatie ook bij lijders
aan suikerziekte tot een minimum terug
brengen en ook dit is als een belangrijke
schrede voorwaarts tc beschouwen.
In sommige gevallen van suikerziekte
treedt door vaatstoornisscn versterf op van
een of meer vingers of teenen. Dit. Avas
vroeger meestal slechts te kecren door deze
lichaamsdeelen operatief te verwijderen cn
de operatie gaf, zooals avo juist hierboven
aangaven, weer groote bezwaren. De wond-
genezing vlotle dan meestal slechts uiterst
traag. Ook dit aspect van liet. diabetes-
vraagstuk is door de insuline heel wat
schappelijker geworden. De operatieve ver
wijdering kan nu vaak worden vermeden
en in die gevallen waarin zulks toch noo
dig is, kan voor een normaal wondvcrloop
worden zorg gedragen.
Zegenrijke beteekenis van
insuline
Resumccrend kunnen avc dus vaststellen
dat dc invoering van het insuline in 1922
een daad van gCAveldige en zegenrijke be
teekenis is gCAveest. In den beginne Avas
men aangewezen op buitenlandsche prepa
raten. Maar spoedig is cr ook een Neder-
Iandsch fabrikaat in den handel gebracht
dat in alle opzichten met liet buitenland
sche kan Avedijvercn.
Dc ontdekking van Toronto beeft dc be
teekenis van de interne secretie van den
alvleescbklier definitief aangetoond. De
vraag naar hel ontstaan van dc suiker
ziekte is er een stap nader door in do goede
richting verschoven, echter nog niet opge
lost. Want avc Aveten nog niet welke oor
zaken eigenlijk deze functie van den pan
creas zoodanig remmen, dat diabetes op
treedt.
In afwachting \*an het antwoord dat vol
gende wetenschappelijke onderzoekingen op
deze vraag geven zullen en waar mis
schien weer nieuwe wegen voor de behan
deling uit kunnen voortvloeien zullen
avc dankbaar liet insuline aanvaarden en
in daarvoor in aanmerking komende ge
vallen blijven toepassen.
P. N. N.
SARAH BERNHARDTsFILM
Max Reinhardt zal haar
vervaardigen
Nada. lax Reinhardl zijn werkzaamheden
aan Een Midzomcrnachtsdroom
voor Warner Bros zal hebben voltooid, zal
hij zich gaan belasten met de verfilming
van de levensgeschiedenis van Sarah Bern
hardt. Cecile Sorel wordt naar I-Iolly-
Avood gedirigeerd om de titelrol te spelen.
Charles Bovcr zou eveneens aangezocht zijn
om de mannelijke hoofdrol tc vertolken. Met
dit duo in de sterrollen zijn Warner van
plan een Fransche en Engelsche versie van
de filrn te maken, waarin momenten opge
nomen zullen worden uit „Phëdre", „Adrien-
ne Lccouvreur", „Théodora" en „La dame
aux eamélias".
