Motorfietsen en accessoires
JOH. BOTTINGA
DE AUTOMATISCHE TELEFOON
DREIN DRENTEL en
PIET PRIKKEL.
PIJÜJKE VOETEN?
EENGROOTSCHWERK
DE ALZIENDE CONTROLEUR
Babies met wereldrecords
Platteland uit isolement
R.A.I.'IN DRUKKEN
Politieagenten kunnen geen
siippertjes maken
Do motorfietsen hebben thans op Ue R.A.I.
de ruimte, want zij beschikken over de
geheele zijhal. Hun positie op de markt is
minder benijdenswaardig. Dc constructie is
minder geschikt voor massale productie en
eischt relatief hooge prijzen. De overgroote
meerderheid der benzinerijders geeft verre
weg de voorkeur aan de auto, die thans zoo
goedkoop is. Maar dogenen, die op de
kleintjes moeten passen en ook op de be-
d[rijfsonkosten Jetten, vinden in de motor
fiets een oecomischer vervoermiddel. Aan
hen echter, wien het niet om de rijsport te
doen is en die alleen naai transport vragen,
wordt nog te weinig aandacht geschonken
door de fabrikanten. Zij ontwerpen over het
algemeen hun machines in de eerste plaats
met het oog op hooge topsnelheid en felle
accuratio. Weliswaar wordt de eenvoudige,
bcdrijfszekere motor eveneens gebouwd,
maar hoofdzakelijk slechts in het lichtere
genre. Voor wie geen groote afstanden af te
leggen heeft is een dergelijk motorfietsje
zeer voldoende; heeft men echter veel kilo
meters te verwerken langs goede wegen,
dan moet men of den motor overbelasten of
rnet een geringere gemiddelde snelheid ge
noegen nemen.
Hierbij komt, dat de ingewikkelde bouw
van een motorrijwiel het schoonmaken tot
een peer tijdroovende en onaangename
bezigheid maakt. Het zou veel praclisciier
zijn als men eenvoudig het ding met de
tuinslang kon afspoelen, zonder schado aan
te richlen natuurlijk.
Nu bestaan dergelijke machientjes inder
daad: de Francis Barnet t Cruiser, do Boy al
Enfield Cycar, de Douglas Bantam zijn er
voorbeelden van. Maar bet motorvermogen
is te gering. In de zwaardere klassen ont
breekt de „tuinslang-motor" geheel. Een uit
zondering moet gemaakt worden voor de
prachtige R 4 kopkleppen van BMW. een
4-paards machine met blokmotor, cardan-
aandrijving en geperst stalen frame. Ook
Zündap beeft enkele typen met dergelijke
voordeden, w.o. een ZVi P.K. tweetact en een
vlakke 4 cylinder, dwars in het frame ge
monteerd. Uitstekende voetplanken bescher
men de cylinders bij evontueele valpartijen
en Jiouden opspattende modder tegen.
In het algemeen valt het op, dat do Duit-
sche constructeurs vooruitstrevender zijn
dan hun Engelsche collegae, geen niëiuvlje
overigens. Maar ondanks de „tijdsomstan
digheden" gaat Duitschland door met het
zoeken naar nieuwe wegen. Engeland daar
entegen bepaalt zich in hoofdzaak tot ver
beteren van het bestaande. Het beruchte
conservatisme der Engelsche industrie!
België, op de R. A. I. behoorlijk vertegen
woordigd. volgt in hoofdzaak dc lijn van
de buren aan de overzij van het Kanaal.
Frankrijk schittert bijna geheel door afwe
zigheid (geen gedeprecieerde valuta of ex
portfaciliteiten). Zwitserland is thuisgeble
ven en helaas is ook geen enkele represen
tant van «Ie constructatief zoo fraaie en per
soonlijke Italiaanschc industrie ter tentoon
stelling.
De Zwecdsche Husqvarna, die het afge-
loopcn renseizoen zoozeer dc aandacht trok
door eclatante successen en mysterieuzen
tegenslag, exposeert verschillende barer
typen. Ook hier waren het weer de wed
strijdmotoren, die de belangstelling opwek
ten voor bet normale product, dat hierop
stellig aanspraak maakt door zijn uitsteken
de hoedanigheden.
De ideale toermotor
Na dit nationaliteitenuilstapje keeren wij
terug naar ons uitgangspunt.
Er zal voorloopig waarschijnlijk een be
perkt aantal lieden blijven bestaan, die uit
sportieve overwegingen willen motorrijden
en daarvoor kunnen en willen betalen.
Indien de motorrijwielfabrikanten hun
afzet niet tot deze categorie willen beper
ken, moeten zij het roer omgooien. De
groote massa heeft heden ten dage meer
dan ooit behoefte aan een betrouwbaar snel
vervoermiddel, laag in aanschaffingsprijs en
bedrijfskosten. Zij zou willen autorijden,
maar dat is te duur. De groote opgang, die
de fietsen met hulpmotoren en de lichte
motorrijwielen reeds hebben gemaakt, legi
in dit opzicht een welsprekend getuigenis
af. Hoe moet de niet-sportieve motor, die
slechts vervoermiddel wil zijn, de toenuo
tor kortom, er uitzien om de groote massa
te bereiken en in de bestaande behoefte te
voorzien?
De auto biedt eonig vergclijkingsmate
riaal. Een vijfentwintig, dertig jaar geleden
was de auto een luxe, bestemd voor sportlui
met toeristische neigingen en belangstelling
voor techniek.
Toen kwam Henry Ford en zag de moge
lijkhedcn. Hij bouwde een «auto van doel
treffende inrichting en uiterst eenvoudig be
stuurbaar, met een soliden motor erin
tegen een fantastisch lagen prijs; hij stoorde
zich niet aan de mode, alleen aan de doel
matigheid. Hij verkocht onnoemelijk veel u a
gens en zorgde voor een uitgebreide en goed
koope onderdcelen-reserve. Nu is hij een der
rijkste mannen ter wereld.
Hoe moet de Ford onder dc motorfietsen
zijn, „het gebruiksartikel voor vervoerdocl-
einden?
Een eenvoudige, niet te groote meercylin
dermotor, robust en betrouwbaar, liefst me'
aangebouwden versnellingsbak en cardan
aandrijving. Deze wordt gemonteerd in een
veerend frame van stevige constructie, zon
der dat bet geheel te zwaar wordt. De
wielen zijn natuurlijk gemakkelijk uitneem
baar, met flinke remmen. Do rijder wordt
beschermd door beenschilden, ruimtemeten
spatborden e.d. tegen het vuil van den weg
Oliespatten kunnen hem niet bereiken, want
dc motor, hoe toegankelijk ook, is verborger
achter metalen platen, die de koeling eehtei
niet ongunstig beïnvloeden. Schoonmaken
geschiedt met dc tuinslang. De mechanische
geruischloosheid is uiterst verzorgd, het uit
laatgeluid wordt volledig gedempt. Hel
stuur is in rubber gemonteerd, de voorvork
is met de hand bij te stellen, evenals de
achterwielveering, naar de eischen die weg
dek en berijder stellen. Natuurlijk is de
ligging op den weg muurvast en de zadel
positie prettig (en verstelbaar). De versnel
lingsbak schakelt gemakkelijk, ook liet
starten gaat als vanzelf, evenals bet op den
standaard zetten (jiffy-stand). Een prima
verlichtingsinstallatie en een ruime benzine
tank voltooien het geheel. Een topsnelheid
van ongeveer 100 K.M. is voldoende. De
prijs tenslotte moet laag zijn. Bedragen te
noemen heeft geen zin, maar de bestaande
machines, die min of meer in dit genre zijn
komen ver boven de raming.
Ziehier een globale aanduiding van de
eischen, waaraan een motor moet voldoen,
om bij de groote massa aftrek te vinden.
Technische verbeteringen
Ook bij de motorrijwielen wordt de kwali
teit van bet materiaal opgevoerd, waardoor
o.a. do compressie zonder bezwaar verhoogd
kan worden. Aluminium en brons vinden
voor cylinderkoppen steeds meer toepas
sing. Douglas brengt een uiterst slimme
constructie De cylinders zoowel als de kop
pen zijn van aluminium, de ingegoten
cylindervoering is van staal. Een gietijzeren
plaat, waarin de klcpzetels, wordt tusschen
cylinder en koppen geklemd.
Om speling en dus slijtage 011 lawaai
tegen te gaan worden in verschillende ge
vallen de nokkenas voor kopkleppers vrij
boog aangebracht Soms ook worden dc
lichtcrstangcn in het cylinderlichaam opgo
nomen, wat bovendien de smering ten goede
komt. En nu komen ook diverse merken
met volledige insluiting van het kopklep
mechanisme. Wat dat beieekent voor ge
ruischlooshcid en slijtagcbeperking is zon
der meer duidelijk
Ook do voetschakeling wint duidelijk
veld. In verschillende uitvoeringen zijn er
verklikkers, die den schakelstand aangeven
wat zeker niet overbodig is Dit geldt even
eens van de vierversnellingshakken: vooral
voor lichtere motoren hebber die groote be
♦eckenis. wanneer de constructie dusdanig
is, dat den rijder op het hnrl gedrukt kan
worden de vierde versnelling slechts als een
soort „Schnellgane" te gebruiken. De voor
ketting wordt steeds ineer door een oliebad-
kast besci. ïrmd.
Benzinetanks worden grooter, Engelsche
sturen verheugen zich veelal in een rubber
ophanging. de noviteit, die Ariel een jaar ge
leden bracht.
Interessant is het Hurth-Dehne schakel
stuur. Met behulp daarvan kan men van
versnelling verwisselen zonder de handen
van het stuur te nemen. Ook bij voetschake
ling is dit mogelijk, maar bij dc meest
systemen loopt men gevaar de versnelling
te missen, vooral op een slechten weg; de
menschelijke in een laars gehulde voet is nu
eenmaal niet een ongevoelig werktuig. Op
dit stuur is een indicateur aanwezig, waar
aan men kan zien welke versnelling in ge
bruik is.
Een ander snufje is de politie-Harlcy
Davidson met radio. De bedoeling hiervan is
dat op het hoofdbureau een zender is opge-
slekl. Het ontvangapparaat staat hierop
permanent afgestemd (de agenten kunnen
dus geen slippertjes in het rijk van koning
Juzz maken), de luidspreker is aan het
stuur bevestigd. Opdrachten, inlichtingen
etc. kunnen op deze wijze uiterst snel ver
strekt worclen.
Om der wille van de plaatsruimte worden
de afzonderlijke merken niet behandeld. Be
houdens enkele uitzonderingen.
Simplex exposeert een mooie waterge
koelde machine, waarvan de prijs ongeveer
vierhonderd gulden bedraagt.
New Rapid is een nieuwe verschijning;
aan den naam zou men niet zeggen dat het
een Nederlandsch fabrikaat is. Een, voor
loopig bescheiden, fabriek te Amsterdam
brengt een serie karretios aan de markt, die
stuk voor stuk een kaurigen en soliden in
druk maken. En de prijzen zijn opvallend
laag!
Twee babv-machines zijn er, die beiden
wereldrecordhouder zijn; een 123 cc New-
Imperial heeft maar liefst zes wereldrecords
behaald en een 98 cc DKW draaide vieren
twintig uur aan één stuk met een gemid
delde van ruim 7G K.M. per uur! De stan-
daorduitvoering haalt GO en kost nog geen
200. n.l199.50.
/Iccesso/res
Banden zijn wel geen bijkomstigheden,
maar worden nu eenmaal onder de cate
gorie accessoires gerekend. De levensduur
van deze uiterst nuttige objecten is de
laatste jaren verveclvuldigd en de prijzen
zijn sterk gedaald. Bandcnpecb begint wer
kelijk zeldzaam tc worden, mits men op
tijd een nieuw stel monteert. Maar ondanks
hoogcrc snelheden en sneller optrekken is
dit, zonder tegenslag, eerst na enkele tien
duizendtallen kilometers noodig.
Doch niet alleen de levensduur beslist
over de verdiensten van een band. De slip-
vrijheid is van minstens even groot belang.
De diverse fabrieken zijn er, elk op eigen
wijze, in geslaagd om do greep op het weg-
oppcrvlak te verbeteren. Bovendien is het
tegenwoordig mogelijk een afgesleten loop-
vlak opnieuw te laten groeven. En dan is er
liet z.g. adcriseeren. Dit procédé bestaat in
het aanbrengen van talloozc evenwijdige
dwarsgioevcn op de zijkanten van den band;
de antislip-werking hiervan is nog niet vol
doende verklaard, maar moet verbluffend
zijn cn komt natuurlijk de veiligheid zeer
ten goede.
Veiligheid vóór alles is ook het devies der
Philipsfabrieken, die, behalve hun inge
nieuze auto-radio, ook met de nieuwe super-
duplo seloctiva lampon exposeeren. Deze
lampen zorgen voor een betere en gelijkma
tiger spreiding van het licht. Het gele
selectiva-glas onderschept de blauwe stra
len, die de grootste bron van vermoeidheid
bij den rijder vormen. De exfocal-ficts-
lampjcs bestrijden, naar getoond wordt,
succesvol het gevaar der verblindende rij
wielverlichting.
Ook de bekende Franschc fabriek Marchal
wijdt zich aan het nU'fond nog onopgeloste
verlicht ingsprohleerh", (b'uiar op andere wijze.
De koplampen van Anierikaanschc auto's
'.ijn nu eenmaal berucht slecht. Welnu,
Marchal levert voor eiken Amerikaan pas
sendc reflectoren met fitting en lampen, die
onmiddellijk aangebracht kunnen worden.
Behalve spotlights, bermlampen etc. wordt
de aandacht getrokken door een hijzonder
type mistlampen, voorzien van een vrij lang
schermpje, dat de lichtbundel (die anders
door de mist weerkaatst zou worden) af
snijdt; bij voldoend lage bevestiging ver
schaffen zij een behoorlijk uitzicht.
Een aardig apparaat is dc Contrólographc,
aan te brengen op vrachtauto's, bussen,
taxi's, reizigerswagens, kortom in al die ge
vallen waarin de eigenaar niet zelf zijn
wagen bestuurt. Het listige instrument no-
'cert den afgelegden afstand, de gemiddelde
snelheid, tijd van vertrek cn aankomst cn
aantal der stopplaatsen, tijd en aantal
malen, dat bet apparaat geopend is en het
in- en uitschakelen ervan. De „gulden vrij
heid' der chauffeurs dreigt een einde te
nemen
Interessant zijn de proeven met Firezone
'«ovensmering en Beverol Topolie genomen.
In heide gevallen liet men een auto, waar
van de radiateur was verwijderd, een r,roo-
'en afstand afleggen (bij Beverol zelfs ruim
1100 K.M.). In heide gevallen doorstond dc
wagen de oververhittingsnroef schitterend
door de superienri oliekwaliteiten. Firezone
wordt door de benzine gemengd en behoudt
Mii!ir;ii;ii!
18Ï. Eindelijk wist Drein raad. Op een tak van een doode
boom zut een vogel met een reusachtige snavel Als de vogd
zijn snavel beweegt, zei hij, dan nemen we dc richting, die zijn
suavel wijst.
188. Kort daarop draaide de vogel zijn kop naar bet wes
ten en dus gingen Piet en Drein die kant op. Dc zon was
gloeiend en telkens zaten ze vast in de castussen. Maar ze
liepen •och flink door. Dat was 't beste om nog ergens onder
dak te komen.
zijn smeervermogen zelfs in de „vuurzóne".
waar temperaturen van 800° C. hcersclien.
Beverol Top is een normale smeerolie van
uitstekende hoedanigheid en Nederlandsch
fabrikaat.
Natuurlijk zijn er nog tal van vernuftige
voorwerpen op dc R. A. I.. garagegcreed
schappen en auto-onderdeelen, anti-vries
middelen en accu's, maar het is onmogelijk
hun allen de noodige plaatsruimte te wij
den. Beter cn doeltreffender is het zelf een
bezoek aan ouzo belangwekkende auto
tentoonstelling te brengen.
N. J. D. V.
HET PONT-ONGELUK BIJ VELSEN
HAARLEM, 7 Febr. Dc Ilaarlemsclie
rechtbank heeft heden uitspraak gedaan in
dc zask tegen den 58-jarigen pontwachter
L. S.. die veertien dagen geleden terecht
heeft gestaan wegens het veroorzaken van
dood door schuld
Verdachte deed op 10 Augustus j.l. als ge
zagvoerder dienst op een der ponten waar
mee toen een noodlottig ongeluk is gebeurd.
Hij had de. machines in werking gesteld,
zonder zich eerst te overtuigen of de afvaart
mo'-jlijk was met het gevolg, dat een auto.
welke gedeeltelijk on de pont stond, in het
water stortte. Hierbij zijn de 20-jarige mej
Hevnneman, dochter van den bestuurder en
een Duitsrhe diensthode verdronken.
De nontwachter verklaarde bij zijn ver
hoor, cjat hij een geluid hoorde alsof de
kleppen van de pont werden opgehaald,
waarna hij was afgevaren.
De officier van justitie was van oordeel,
dat door vcrdachto's schuld het ongeluk is
gebeurd en eischte twee maanden hechtenis.
Dc rechtbank veroordeelde den pont warb
ler heden eveneens tot twee maanden hech
tenis.
DE NOOD IN DE MIJNSTREEK
HEERI.EN, 7 Februari. De verschillen
de muziekcorpsen der particuliere mijnen
en de zangvereenigingen worden opgehovcn,
omdat zij geen subsidie meer verkrijgen van
de mijnondernemingen. Thnns wordt mede
gedeeld, dat ook tiet voortreffelijke corps
van de mijn Willem Sophie wordt opgchc-
-/oetonderzoek vrijblijvend bij:
LAM GESTRA AT 28,
Tel. 59.
Onderhoud met den hoofd*
ingenieur, den heer
J. H. Warning
(Van een specialcn correspondent).
Stap voor stap schrijdt de automatisee
ring van het Nederlandsche telefoonnet
verder. Een volledig plan is opgemaakt,
dat, thans onder leiding van den hoofd
ingenieur der telegrafie en telefonie, J. H.
Warning, wordt verwezenlijkt. In 1944
hoopt men ermede gereed te zijn, zoodat
dan iedere lelefoonahonné in Nederland
een automatisch toestel zal bezitten en de
locale telefonisten volledig zullen zijn ver
dwenen. J^elfs zal dan voor vele interlocale
verbindingen een telefoniste niet meer
noodig zijn. Het platteland zal volledig uit
zijn isolement zijn verlost, doordat dag en
nacht verbinding mogelijk zal zijn tus
schen de kleinste plaatsen, waar ook ge
legen.
De heer Warning heeft ons in een on
derhoud. dat wij onlangs met bent hadden,
het een en onder van dit grootsche werk
verteld. Nu dit jaar het gehccle telefoon-
district Arnhem geautomatiseerd zal we
zen. waarmee een eerste mij)naai achter
den rug zal zijn, was er aanleiding genoeg
om een uiteenzetting te verzoeken van de
plannen. Daarbij \ernamen we, dat het
district Haarlem ook reeds voor het groot
ste gedeelte klaar is en spoedig aan de
hcurt zal zijn en dat dit jaar ook een vol
automatische verbinding zal tot stand ke
rnen tusschen de districten Arnheir en
Hengelo. Zwolle, een belangrijk punt in
het automatisceringsplan. zal waarschijn
lijk begin 1936 geautomatiseerd zijn.
Schijnbaar was er tot dusver nog niet
veel systeem in de werkwijze van den
telefoondienst, doordat zeer uiteen gelegen
plaatsen met automatiseering werden ver
rast, terwijl andere daar tot nu toe op
moesten blijven wachten. Dat komt, zoo
vertelde de heer Warning ons, omdat eerst
gewerkt is aan die centralen, die spoedig
aan het eind van haar capaciteit dreigden
te Komen. Daar werd dan een geheel nieu
we centrale gchomvd, die natuurlijk auto
matisch werd gemaaakt. Nu men hiermede
zoo ongeveer gereed is. kan de automat i-
seering van geheel ons land verder meer
systematisch worden afgewerkt. Thans is
reeds ruim 40 van hot totale aantal
aansluitingen in de rijksnettcn geautoma
tiseerd. met de gemeentelijke netten van
Amsterdam, Rotterdam en Den Haag be
draagt het aantal automatisch werkende
aansluitingen ruim 60?» van het totaal.
Verdeeling in districten
Het plan omvat de verdeeling van ons
land in districten, waarin het verkeer ge
heel automatisch geschiedt. Zulk een dis
trict bevat dus een aantal locale netten,
die onderling via de districtsccntrale ver
bonden zijn. In het district komt n.l. een
aantal, hoogstens 9, knooppuntccntralen,
die direct met het districtscentrum zijn ver
bonden. terwijl op elk dezer knooopuntcon-
tralen weder maximaal 9 cir.dccntralen
vorden aangesloten. In het district Arnhem
c?>i
Een schema van het automatisch net
is Ede zulk een knooppuntcentralc en Lun-
teren een eindcentrale.
Op bijgaand kaartje zijn de districten
aangegeven. De verbindingen staan er door
rechte lijnen aangegeven, hetgeen in wer
kelijkheid niet in die male het geval zal
zijn, vooral niet met de verbinding tus-
schon 's-Hertogenbosch en Maastricht. Oor
spronkelijk was het plan. alle districts
centra onderling met een mazenvormig net
to verhinden, doch volgens het nader uit
gewerkte plan worden al deze centra ster
vormig verbonden met 5 centralen van
hoogere orde, de z.g. groepscentralen, die
in Amsterdam, Rotterdam, 's-Hertogen
bosch, Zwollo en Arnhem komen en waar-
tusschen een mazennet van verbindingen
zal worden tot stand gebracht.
Elk locaal net krijgt een kengetal van
drie cijfers, waarvan het eerste bet district
bepaalt, het tweede de knooppuntcentralc
cn het derde de eindcentrale. Dat kan ge
schieden, doordat in elk district maximual
9 knooppuntccntralen zullen voorkomen cn
elke knooppuntcentrale ook hoogstens 9
einclcontralcn zal te bedienen krijgen. Met
de districten zelf is het anders, omdat er
20 van zulke districten zullen komen en
men slechts over 9 cijfers de beschikking
heeft.
In eikaars nabijheid gelegen districten
krijgen onderling vol automatisch verkeer,
zoodat daarbij nooit hetzelfde kencijfer
tweemaal voorkomt. Bovendien krijgen de
districten Amsterdam, Rotterdam en Utrecht
konrijfers dio slechts thhimaal in het hcelc
land voorkomen, met het gevolg dat van
elke plaats m't deze districten ook geheel
AtRoniatisch kunnen worden ongebeld. Alle
andere verbindingen tusschen de distrieten
die niet vol-aufomatisrh kunnen geschic-
den, zullen over een hindcentrale worden
afgewikkeld, die in elk districtscentrum
zal worden geïnstalleerd. Zoodoende zal in
de toekomst het heolc inlerlocale verkeer
voor 85% volautomatisch kunnen geschie
den.