AMERSFOORTSGH
DAGBLAD
Vochtige muren?
„Muroünsfafcriek
Amersfoort"
THANS
CENT PER WEEK
SVBET GRATIS
ONGEVALLENVERZEKERING
Gebruikt MUROLINE
DROGISTERIJ „DE GAPER"
FANTASIE EN
FILM
LETTERKUNDIGE KRONIEK
'T EEKIGE AFDOENDE MIDDEL
WENDT U TOT DE
Algemeene Utrechtsche-
Verkoop straat 3S
Centrale Tel. 1825
Uw huizen gaan langer wee
FILMNIEUWS
JULIANAPLEIN 3. AmersIoorL
EEN UITKOMST VOOR IEDERE
VROUW.
De Troonzaal
Orient Henna Shampooing.
Verlt door gewoon wasschen elk baar
in elke gewenschte tiuL
Onschadelijk 1 0.60.
Bijzonderheden over de verfil*
ming van „Een midzomers
nachtsdroom"
Toen William Shakespeare in zijn onster
felijk wérk „Een Midzomernachtdroom"
Puck de woorden in de mond legde: „Lord,
what fools these mortals be!" was Holly
wood nog een verlaten oord, gelegen temid
den van beboschtc heuvelen en de Stille
Zuidzee.
Wanneer Shakespeare Max Reinliardt had
lcunnen gadeslaan bij de verfilming van zijn
werk, dan zou hij zeker tot de overtuiging
zijn gekomen, dat Hollywood tot meer in
staat is, dan hij te Stradford en Avon ooit
had kunnen droomen!, aldus W. H. Moo
ring in „Film Weekly". Want wat Sha
kespeare fantaseerde moest door Max Rein-
hardt en zijn slaf van medewerkers voor de
film lot werkelijkheid worden gebracht.
Shakespeare liet immers zijn verbeelding
den vrijen loop. Hij zag leeen dansen op
vaTens van liet woud, kabouters zich voort
bewegen op boomen temidden van vreemd
soortige dieren. Om niet van het origineel af
te wijken werden in het filmscenario, dat
Charles Kenyon en Mary McCall schreven,
dezelfde woorden gebruikt als in het origi
neel. Zoo luiden eeiligc passages als volgt:
„Teeën dansen op boombladeren, afzichte
lijke kabouters klauteren op paddestoelen".
Toen Max Reinliardt mij uitnoodigde eens
een kijkje te nemen tijdens iele opnamen in
de Warner Bros studio's, was liet de geniali
teit van zijn technische staf, die mij het
meest fascineerde. Deze ontwierp bladeren,
waarop feeën kunnen dansen, creëerde ka-
1 outer-maskers, die op dc film echt lijken en
schiep vreemde dieren, zooals wel nooit,oen
nienschclijk wezen ze gezien heeft.
Nootf maakt vindingrijk en het was na
een wandeling door een in dc studie ge
bouwd woud en door de ateliers, waar dc
fantastische kabouters gemodelleerd werden,
dat ik tot het besef kwam, welk een enorm
effect clc verfilming van ccn meesterwerk
als dit, moet sortcóren.
Sets in Miniatuur
Reinliardt. oordeelde, dat de verfilming
van „Een Midzomernachtdroom" vanuit het
gezichtspunt van tooneelkunst inoct worden
behandeld.
„Tot voort kort", aldus vertelde mij Rcin-
hardt, „beschouwde ik de film als een \ol-
maaktc kunst, doch nu zij spreken kan, kan
zij schitterend wedijveren met die van het
tooneel".
Reinliardt bouwde zijn filmsets eerste, in
miniatuur en liet kleine poppen, zijn arties
ten vervangen. Hierdoor kon hij experimen
teeren met de belichting en met zijn figu
ren omspringen als een kind met speelgoed,
leder model is een natuurgetrouwe copie
van wat later in het groot zou worden ver
filmd. Een dezer miniaturen, die van de
schitterende troonzaal van Theseus, bezorg
de een negental artisten gedurende vier
Weken werk.
De nauwkeurigheid van deze miniaturen
verbaasde mij. In werkelijkheid zag ik lan
Hunter als Tlicseus, Verree Teasdale als
Hippolyta en Ilobart Cavanaugh als Phi-
lostrate, dezelfde handelingen verrichten,
die Max Reinhardt van te voren door mid
del van zijn miniaturen bestudeerde.
De Theseus-troonzaal is architectonisch
geconstrueerd in Barokstijl, „omdat", zooals
mij werd medegedeeld, „deze stijl zich on
derscheidt door voornaamheid en pracht."
Deze zaal is van spiraalvormige pilaren
voorzien en cirkelvormig gebouwd. Aan
een zijde voert een halfcirkelvormige trap
naar een platvorm.
In liet midden van dc zaal bevinden zich
rupstafcls met kleine banken inplaats van
stoelen, uit die periode. De troon en balda
kijn zijn gestoffeerd met 200 vierkante voet
zii\erbrokaat.
„Waarom zoo'n concicnticus systeem in
miniatuur?" vroeg ik.
„Omdat", zegt Reinliardt, „ik bij de film
voor een nieuw probleem sta ten opzichte
van belichting. Met betrekking tot het too
neel bestudeer ik de belichting vanuit de
zaal, doch voor de film moet ik de belich
ting kunnen observeeren, voordat (le camera
ze vastlegt. Ik moet nauwkeurig liet ver
schil in effect kunnen beoordcelcn. Een ding
weet ik zeker: liet auditorium in het thcalcr
heeft slechts oog voor details, het camera-
oog bekijkt dc zaak vanuit een generaal
standpunt. Ik experimenteer met mijn be
lichting op een klein model, omdat liet ge
makkelijker is."
Een speciale afdeeling werd in de Warner
Bros studio gereserveerd voor Percy West-
more Warners „make-up" expert. Ik zag An
ton Grot, don décor-regisseur, en zijn staf
bezig met liet maken van ontwerpen, leekc-
ningen en modellen. Er waren wanstaltige
maskers bij voor de kabouters, een staart
voor Puck, een kroon voor Obcron, koning
der elfen; vijftig paar griezelige vleermui
zen-vleugels etc. Een en ander was een com
binatie van boetseerwerk en „mnke-up". De
diverse maskérs' "vertegenwoordigden ieder'
iets specifiek menschelijks. Gipsafdrukken
werden gemaakt naar het gezicht van zon
derlinge.dwergtypen en later bijgewerkt. De
artisten hadden vrijheid om van deze mas
kérs wangedrochten te maken.
Clay Campbell en zijn staf ontwierpen
merkwaardige boombladeren, waarop do
feeën konden dansen en waarmede zij liet
lichaam moesten bedekken. Ook Bottom's
czelsmaskcr werd hiervan vervaardigd. Er
is zonder twijfel nooit in Hollywood een
film vervaardigd, waaraan meer tijd en geld
werden besteed.
Shakespeare heeft IIollywrood voor oen
moeilijke taak geplaatst. Allo hulpmiddelen,
waarover dc filmindustrie beschikt, zijn aan
gewend om cr iets grootsch en machtigs van
te maken.
Dc film „Een Midzomernachtdroom"
thans gereed. Miss Bronislava Nijinska, de
wereldvermaarde danseres, werd de regie
van dc ballctlcn opgedragen. Het muzikale
arrangement, gebaseerd op Felix Mcndëls
solin's muziek bij Midzomernachtdroom, be
rustte in hanacn van den bekenden Euro-
peeschcn componist Erich Wolfegang Korn-
geld. De hoofdrolvcrtolkcrs in „Een Mid
zomernachtdroom" zijn als volgt:
Bottom James Cagnev
Flute .uk..» Joe E. Brown
Lysander Dick Powell
Helena e Jean Muir
Oberon Victor Jory
Hippolyta Verree Teasdale
Titania Anita Louise
Snout Hugh Herbert.
Quince Frank McHugh
Puck Mickey Rooney
Theseus Ian Hunter
Philostratc Ilobart Cavanaugh
Dc blijde Grasmacnt voegt een muts met groene pluimen,
Het vrolick grasgroen kleet, de bloemkorf, tulp, en luit.
Dc huisman jaaght de koe in 't gras, den koestal uit,
F.n melckt en kamt: 't is tijt dc stat, om 't velt, te ruimen,
Om bloemhof en om bron, om lusthof en prieel.
Dc Lente noot dc jeught: de Winter heeft zijn deel.
Vondel
De werkzaamheden aan „Een midzomcrnachtsdroom". Men ziet de troonzaal
Van Theseus in miniatuur, met op den voorgrond tv, II. Mooring, Mas na.n-
liardt en William Dieterlee.
C. J. Kelk. Variatie op het thema
Vrouw. (Amsterdam, Bigot
Van Rossum De L'ilcnrccks, no.
10.) Pandait Islrati.
IK heb cr ccn bizonder plezier in, liet fijne
Kleine verhaal, dat Kelk heeft geschreven
voor „do Uilcnrceks", binnen dc aandacht
1c brengen van mijn lezers. Het is het ver
haal ^nn ccn man, die eenmaal leefde
een koel land, en die niet wist wat liefde
was. „Hij had er zoovéél schoons o\er gele
zen in de hoeken en zijn weldenkende ouders
waren hem zoo liefderijk in alle wcrcldsclie
zaken voorgegaan, dat hij eindelijk de bloo-
te gedachte aan genegenheid niet meer kon
verdragen".
Na w-at hij gezien had omtrent den toeleg
der vrouwen, kwam het hem eindelijk voor,
dat liet denkbeeld der liefde een uitnemend
verzinsel was van priesters en predikanten,
lau bloemisten, en pasteibakkers, kortom
van alle dezulken, die van de liefde partij
trekken. Geluk taidus waren zijne overwe
gingen), brengt evenzeer geld op als tranen.
Het is inderdaad opmerkelijk hoe welge
steld de advocaat is, die huwelijken helpt
ontbinden, en dc notaris, die de testamen
taire beschikking van twee gelieven, den
stoffclijken inhoud van hun hartsgcdachfen,
voor elke inbreuk veilig stelt. En wat kost
ontroering niet hem, die weent in het hijzijn
van een doodgraver? Ach, clczc jonge man
had te veel van de wereld gemerkt, men
moet niet alles merken, zijn blik was te koel
geworden, zijn hersens waren eindelijk zoo
scherp gewet, dat zij eiken hand, die tus-
schen hem en een ander mensch groeien
mocht, zouden afsnijden. Hij wist dat heel
goed en het scheen, dat hij zich daarover
verheugde. Men zou kunnen zeggen, dat hij
zich in een heerlijk hoog ijspaleis had ver
schanst en dat zijn slotgracht zoo vol lag
met gebroken schotsen, dat niemand liet
waagde tot hem over te loopen, en dat daar
enboven de brug altijd was opgehaald en dc
poort gesloten."
Ik heb dc verleiding niet kunnen weer
staan, aan mijne lezers terstond, door een
sprekend citaat d,c eigenaardige beschrij-
vingsWijze, waarvan Kelk zich in dit kleine
verhaal bedient, duidelijk te maken, maar
ik wil thans voortgaan met mijne algemeene
kenschetsing van het motief. Deze, in aanleg
skcptischc jonge man zondert zich af. Ilij
zocht zich ccne woning uit, die ver van de
wereld lag, in het micldcn van de natuur,
waar het hem mogelijk was, geheel terug te
vallen in de eenzaamheid.
Die eenzaamheid wordt echter doorbroken.
Want op een herfstdag wandelt hij in het
bosch, dat niet ver verwijderd was van zijn
woonplaats, en hij ontdekt daar een levend
wezen, dat in ccn vossen val is verstrikt. Het
blijkt een jong meisje te zijn, een Zigeuner
meisje, een zuiver natuurkind, van eene on-
gekende schoonheid, hij draagt liet naar zijn
huis, verbindt hare wonden, geeft haar voed
sel en water om zich tc reinigen, en legt
haar daarna te slapen in zijn eigen bed.
Deze toevallige ontmoeting, waarmee het
lot hem verschalkte, krijgt voor dezen skep
tischen kluizenaar dc bctcekenis van dc
„verzoeking van den Heiligen Antonius".
Ecnc tijdelijke vcrceniging tusschcn beide
jonge mcnschen blijft niet uit, tegen cicn
drang der zinnen is zelfs een zoo hardnek
kig voorgenomen ascetisme als ons hier be
schreven wordt, niet bestand. Toch zullen de
paar dagen van samenzijn met haar die op
eens het Wezen der Vrouw vertegenwoordigt
in zijn eenzaam mannenbestaan, voor hem
niet meer wezen dan een droom. Voor een
jongen man, die „niet wist wat liefde was"
is de verwerkelijking van het liefdes
leven als een duurzaam geluk, niet wegge
legd. Maar wat hern wel treffen kan, wan
neer hij eenmaal van een korten roes van
liefde heeft gedronken, dat is dat liet liefdes
verlangen hem gaat martelen als een folte
rende vraag. En dat is dan ook inderdaad in
dit verhaal liet geval. Wanneer het meisje is
vertrokken, dan wordt het dc jacht naar
haar beeld, die zijne dagen verder veront
rust.
Het boekje van Kelk geeft ons geen an
dere waarheid tc verstaan, dan die welke
wij allen kennen: dat liefdesroes en vrou
wensfeer iels kalcgorisch is in het mannen
leven, en dat ongeloof aan haar ideëele bc
tcekenis, cn skcplisch ontvluchten van hare
gevaren, ons er niet tegen kan behoeden, in'
haren ban te worden gevangen. Toegeven
aan het natuurlijk liefdes-sentiment wil zeg
gen, alle gruwelijke teleurstellingen meene
men, aflaten wil zeggen in gedachten er
door te worden gefolterd, cn erdoor te wor
den voortgejaagd.
En zoo is dit kleine verhaal dan wel in
derdaad een belangrijke variatie op het
„thema Vrouw", dat de geheele literatuur
doorspookt, cn dat zijn aanwezigheid be
straffend openbaart aan hen, die het willen
afsnijden.
Deze kleine roman of grootc novelle
zooals u liet noemen wilt wijkt af van de
gangbare literatuur. Het is een precieus
boekje, mooi van taal en van rhythmische
beweging, men moet cr naar luisteren als
naar vioolspel.
Belangrijke invloeden zijn onmiskenbaar,
Van Schendel's stem weerklinkt duidelijk in
het proza van dezen niettemin zeer talent
vollen leerling, en ook de eigenaardige, iet
wat omslachtige gcestes-structuur van Aart
van der Leeuw teekent zich in dit sprookje
van Kelk duidelijk af. Men moet deze ver
wantschappen niet als fouten aanmerken.
De meeste kritici zijn zoo gauw bij de hand
met hunne beschuldiging van navolging.
Waarom mogen er uit. een bepaalde school,
die zooveel voortreffelijks schonk aan de
Nederlandscho literatuur, niet na de Mees
ters nieuwe figuren worden erkend, die de
algemeene eigenschappen der school op hun
ne wijze vertegenwoordigen? Die eigen
schappen zijn: zangerigheid van stijl, een
voud en klaarheid van vorstelling en eene
on-nadrukkclijk tot uiting komende diep
zinnigheid.
In deze eigenschappen munt ook Kelk
uit in dit verhaal, cn hij doet het op zijne
eigeno wijze, want het opmerken van ver
wantschap bctcckcnt geenszins het misken
nen van oorspronkelijkheid.
Mijn ecnig bezwaar tegen het boekje,
waarover wij tc zamen bezig zijn is, dat
dc allegorieën wel eens wat tc vaag zijn,
dat cr duidelijker omlijning had kunnen
zijn aangebracht in de voorstelling. Doch dit
verhaal is zoo vol van subtiele schoonheid
dat de kritische kwaadaardigheid van den
lezer wijkt voor zijn genegen belangstelling.
In niemoriam Panait 1st rati
Wij zijn in dc afgeloopen week geschokt
door de tijding, dat de beroemde Roemee.n-
scho auteur Panait Istrati, van wiens wer
ken door dc zorgen van A. M. dc Jongh
vele in liet Ncderlandsch zijn verschenen,
aan do literatuur is Ontvallen. Het leven
van Istrati is een hel geweest.
Toen Romain Roland hem ontdekte, had
hij juist een poging tot zelfmoord gedaan.
Het is Roniain Roland geweest, die hem
aanzette tot liet neerschrijven zijner smar
telijke levenservaringen en die daad van
Roland, heeft ons een eigenaardigen, on-
rustigen geest doen kennen, een, die een
even geniaal verteller was als hij tot zwer
ven was voorbeslemd. Zijn vele werken
verlooncn een ruige werkelijkheid, een
menschhcid vervuld van dierlijke harts
tochten, maar binnen die rauwe omhulling
vertoont liet werk van Istrati een diep go-
\ocl voor liet nienschclijk lijden. Men heeft
Istrati den Gorki van den Balkan genoemd,
misschien was hij nog wanhopiger cn
opstandiger dan deze grooto Rus. Ilij heeft
heftig gevoeld voor eene nieuwe maat
schappij, maar op den duur heeft hij zich
niet aangesloten bij eenigc ideologie, hij
bleef ten slotte, de individualist, die in
zichzelf het doel van allo leven vindt.
Zoo veelvuldig cn elkander afwisselend
zijn zelfs dc grootc reputaties der litera
tuur, dat hier te lande den naam Istrati
al weer door nieuwere verschijningen is
verdrongen. Dit kon mij niet terughouden,
van dit korte woord ter nagedachtenis van
een groote en merkwaardige persoonlijk
heid, wiens tragisch sterven aan een onge-
ncesclijkc kwaal, waartegen hij met den
moed der wanhoop vocht, zeker \oor velen
aanleiding zal zijn, om zijne werken te lier*
lezen.
P. II. RITTER Jr.
MISDADIGERS VERDWIJNEN?
In Hollywood is het een constructeur j
gelukt een pistool te fabriceeren, dat'
tevens filmcamera is. Als men schiet
filmt het apparaat automatisch, zoodat
personen waarop geschoten wordt, te
gelijkertijd gefotografeerd worden.
