Rond het feest der Opstanding.
Hoe het buitenland Paschen viert.
Het Paaschfeest in
den loop der tijden.
De Paaschhaas.
stevig, dat het met een mes kan worden ge
sneden en uitstekend smaakt. Bij het Rus
sische paaschmaal behoort geen lams-
vleesch, doch wel een paasohlam, worsten
en een klein speenvarken. Deze gerechten4
worden koud gegeten. Ook de hardgekookte
en gekleurde paascheieren ontbreken niet.
De Russische spijzen hebben zich voor al
tijd onuitwischbaar in mijn herinnering ge
grift gedurende mijn laatste Russische reis
in 1917; nooit zal ik hun smaak vergeten.
Ik kwam er juist voor de Vasten. In Rus
land spreekt men van de „boter-week", wat
met andere woorden zeggen wü, dat alles,
Het Paaschfeest is met het Pinksterfeest
de oudste der Christelijke feesten, want
reeds ten tijde van de Apostelen was het
bij de eerste Christenen gewoonte de Ver
rijzenis van Christus plechtig te herdenken.
Tot zelfs in de Middeleeuwen gold het
Paaschfeest als het vroolijkste feest van het
geheele jaar. Met Paschen werd door de
Christelijke keizers rechtspraak gehouden,
waarbij de misdadigers voor lichtere ver
grijpen steeds werden begenadigd. De mees
ters lieten hun slaven vrij en de armen wer
den rijkelijk bedacht. Gedurende den tijd
van het Paaschfeest stond alle arbeid stil.
Op Palmzondag ontvingen de cate
chumenen het apostolisch symbool en op
Witte Donderdag legden zij in het openbaar
in de Kerk hun geloofsbelijdenis af, terwijl
zij op Paasch-Zaterdag werden gedoopt. Ge
durende liet octaaf van Paschen woonden
de neuphyten dan in witte kleederen en
met brandende kaarsen in de hand, de gods
dienstoefeningen bij. Op Paasch-Zaterdag
werden in de eerste christentijden de stra
ten met fakkels cn waskaarsen verlicht en
in den namiddag en avond van dien dag
begon de Paaschvreugde. Hoe strenger de
voorafgaande vasten was geweest, des te
luisterrijker werd ook het Paaschfeest ge
vierd. In de Grieksche Kerk wordt Paasch-
Zaterdag ock thans nog met groote luister
gevierd, terwijl men er nog de gewoonte
van de Paasclikus in eere houdt.
Volgens Joodsch voorbeeld werd het
Paaschfeest aanvankelijk gedurende acht
dagen gevierd; daarom heet de Zondag na
Paschen „Beloken Paschen". In de elfde
eeuw wordt de feestviering beperkt tot drie
dagen en later zelfs tot twee. In de kerk
wordt het feest echter nog steeds een octaaf
gevierd. In de eerste eeuwen was de Paasch-
viering niet overal gelijk cn dit verschil is
in de tweede eeuw aanleiding geweest tot
een hevigen strijd tusschen de Aziatische
en Westersche Christenen. Beiden vierden
het Paaschfeest ter herdenking van het Lij
den en de Verrijzenis van Christus, doch
de Aziaten wilden zich hierbij aan de Jood-
sche volksgebruiken houden en hielden op
14 Nissan het Paaschmaal. De Romeinsche
gemeente evenwel en met haar de geheele
Westersche Christenen, vierden de Verrij
zenis van Christus en letten hierbij op den
dag der week, waarom zij het feest op den
Zondag na 14 Nissan vierden.
Als de Vrijdag (de sterfdag van Christus)
niet op den Joodschen 14 Nissan viel,
werd de eerstvolgende Vrijdag voor dezen
dag genomen. Daarbij overwogen de Wes
tersche Christenen nog, dat Jezus in die
dagen zelf het Paaschlam is geweest, zoo
dat een vreugdefeest slechts kon plaats vin
den op Paasch-Zondag, den dag der Verrij
zenis. Verschillende malen werden onder
handelingen aangeknoopt om omtrent dit
voorname punt tot overeenstemming te ko
men.
De eerste bijeenkomst werd gehouden
tusschen Polycarpus van Smyrna cn Ar.i-
celu£ yaa Rome in het jaar 155 te Rome. j
Menschen, wier werkkring het mede
brengt voortdurend op reis te zijn, of zij
die, gelijk ik zelf, tot bevrediging eener
persoonlijke behoefte drie vierde gedeelte
van den aardbol bezoeken, leeren noodge
dwongen te houden van de meest verschil
lende spijzen. Want wat zou men in China
moeten beginnen, ais men geen Chineesch
eten wilde gebruiken? En hoe zou men in
Hongarije het uithouden, als men niet ging
houden van paprika? Hoe zou men er zich
in Italië doorslaan zonder hun macaroni,
spaghetti en ravioli, en hoe zou men in
Rusland het leven kunnen houden zonder
met smaak de beroemde „borscht-soep" en
de evenzoo beroemde „pirogte nuttigen,
lederen dag weeraan krijgt men borscht-
soep en pirog is een vast gerecht op Zon
en feestdagen. Men moest dus óf gaan hou
den van het vreemde voedsel óf doodhon
geren.
En tochhet vaderlandsche voedsel
heeft zich een vaste plaats veroverd in onze
herinnering, vanwaar het zich niet laat
verdringen, en op groote feestdagen als
Paschen en Kerstmis gaan onze gedachten
vol verlangen terug naar het eigen geboor
teland. Op Kerstavond verlangt een bewo
ner van Nordland naar zijn rib en zuur
kool. Ik heb met een Engelschman aan een
overvloedige Hongaarsche lunch gezeten;
de tafel boog bijna door onder het gewicht
der hammen, worsten, salami's en boter
koeken, en ik hoorde hem mij toefluisteren:
„Alles had ik over voor een heerlijk bord
havermout en gebakken visch!"
j Eigenlijk kan men ae menschen over de
geheele wereld verdeelen in twee cate-
goriën in de „rijst-etenden" en de „brood-
etenden". In China, Japan, Indië Korea,
alle Maleische eilanden en gedeeltelijk in
het nabije Oosten, gebruikt de bevolking
rijst. Doch reeds in Egypte
komen de rijst-etenden en
brood-etenden samen en
de Arabieren voeden zich
met beide. Daarentegen be-
hooren de inwoners van
Rusland, Frankrijk, Honga
rije en den noordelijken
Balkan tot de beslist
brood-etende volkeren. Dit
wil zeggen, dat brood het
hoofdbestanddeel is van
Door
N. A.
het dagelijksch voedsel, zoo als
rijst dit is bij de rijst-etende.
Gedurenden den Tsaren-tijd
werd in Rusland in de restau
rants nooit brood in rekening
gebracht; en zelfs wanneer men
ergens binnenliep om even een
glas bier of wodka te drinken,
kon men er zooveel brood bij
eten als men wilde. Op alle ta
feltjes stonden schalen met sne
den brood en het kostte niets;
men was in een broodland.
In Hongarije, eveneens een
broodland, bestaat de ongeschre
ven wet, dat een dief, die brood
steelt, nooit wordt aangehouden
of gestraft. Wanneer een man een
bakkerswinkel inloopt en een
groot brood steelt, zal men hem
laten gaan, doch de dief. die van
de tafel een appel wegneemt, ia
niet gelukkig!
In ons Scandinavische Noorden leeft de
bevolking hoofdzakelijk van aardappelen,
evenals in Engeland, Ierland en Holland.
Bij ons krijgt men bij z'n visch- of vleesch-
gerechten een schaal dampende aardappe
len, zonder dat hiervoor extra wordt gere
kend. Italië en Roemenië zijn de landen
van de maïs. De algemeen bekende Itali-
aansche „polenta" is het hoofdvoedsel van
den Italiaanschen boer, terwijl de Roe-
meensche boer dagelijks zijn „mamalyga"
verorbert. Dit is niet anders dan maïs in
zoutwater gekookt tot men het met een mes
kan snijden. Dit is het dagelijksch voed
sel, met wat warme melk, een weinig vet
of schapenkaas.
Hoewel een breuk tusschen de beide ge
meenten werd voorkomen, kon toch geen
overeenstemming worden bereikt. Ook de
tweede conferentie te Leodicea in Klein-
Azië had geen resultaat. De derde bespre
king tusschen Paus Victor en Bisschop Po
lycarpus van Ephesus kon ook geen oplos
sing geven. Eerst tijdens het Concilie van
Nicea in 325 werd in deze zaak uitspraak
gedaan ten gunste van de romeinsche feest
viering. Hierbij werd bepaald, dat Paschen
altijd op een Zondag zou worden gevierd
en wel op den Zondag, welke volgt op de
eerste volle maan op of na 21 Maart, en
wanneer 14 Nissan op een Zondag viel, zou
den de Christenen Paschen een week uit
stellen; in één jaar mochten geen twee
Paaschfeesten vallen, dit wil zeggen Pa
schen moest steeds na lente-evening vallen,
terwijl de Alexandrijnsche hgrk een
Paaschtafel zou berekenen,
welke aan de Romeinsche
kerk zou worden gezonden.
De verschillende principes
waren hiermede evenwel
niet aanstonds opgelost;
het duurde nog tot de 8e
eeuw alvorens de geheele
Christenheid gelijktijdig
het Paaschfeest vierde. Na
dat de Protestanten in
1700 tot de Gregoriaansche
tijdrekening waren over
gegaan berekenden zij het Paaschfeest niet
zoo al* de Katholieken, maar volgens den
astronomischen datum van de lente-volle
maan, welke berekening in de jaren 1724
en 1744 tot een verschil voerde. In 1775 gin
gen zij er evenwel eveneens toe over het
Paaschfeest volgens den vrjjwel algemee-
nen regel te vieren. H. P. B.
Wat op de Paaschtafel niet mag ontbreken.
Een oud Paaschgebruik is het eieren zoeken.
In Roemenië groeit de prachtigste tarwe,
maar men vindt daar brood een te groote
lekkernij, dan dat men dit iederen dag zou
eten. Doch als het tegen Paschen gaat, bakt
men het heele land door Paaschbrood en
dit is een volstrekt ritueele handeling. Het
Paaschbrood moet in den vroegen ochtend
stond gebakken, zoodra het licht begint te
worden. Men heeft daar de fijnste tarwe
voor noodig, „zoo wit als het gelaat van den
Heiland", vermengd met eieren, zoo geel
als de boterbloemen der lente. Het paasch
brood bakt men in ondiepe, langwerpige
vormen, opdat het herinneren zal aan
Christus' graf. Verder bestrooit men het
paaschbrood dik met kruiderijen en geurt
het naar anijs, muscaat en cardamen; de
kruiderijen moeten herinneren aan de
myrre en aloë op het graf van Nikodemus.
In het midden is een uitholling in den vorm
van een kruis en kleine, ronde putjes, be
strooid met bruine kaneel, die de plaatsen
aanduiden, waar de Heilige ledematen aan
het kruis waren genageld. Na de Paasch-
mis moet het paaschbrood en het andere
paasch-eten door den „pope" (den ortho
doxen geestelijke) gezegend worden, en
eerst dan kan men het nuttigen tot bevre
diging der ziel en van het lichaam beide.
Verder behoort lamsvleesch, mooi bruin ge
braden, en daarnaast varkensvleesch, tot
de ritueele paaschspijzen. Een oude Roe-
meensche „baba" zeer oude vrouw
legde mij uit, dat het lam het lichaam van
den Heer Jezus Christus vertegenwoordig
de, maar wat het varkensvleesch moet be-
teekenen, had men nog niet kunnen uit
vinden. Hard gekookte en gekleurde
paascheieren behooren er steeds bij.
Het Russisch Paaschbrood is geheel an
ders, in de eerste plaats is het geen brood,
maar gebak. Het is een tweeërlei soort, en
aan vaste voorschriften gehouden: „Een
ronde „baba" bereid van luchtig, gerezen
deeg, veel eieren, boter room en rozijnen;
en een hooge „paska", het eigenlijke
paaschbrood, dat in zijn vorm het symbool
der kerk is en op een zeer bijzondere ma
nier wordt klaargemaakt. Dit wordt n.l.
niet gebakken, maar bereid van droge, zoe-
temelksche kaas, die zoo dikwijls door de
zeef gewreven is, dat zii ten laatste tot een
soort meel is geworden Daarna wordt het
gekneed en vermengu niet sucade en an
dere gesuikerde vruahten en zoete aman
delen. Dit alles wordt in een vochtig en, lin
nen doek gewikkeld en gedurende acht-en-
veertig uren geperst tot den vereischten
hooge vorm dan is dc „paska" gereed om
den paaschdisch te «lieren pn 7on harrt <»»-
wat men in die week eet, moet zwemmen
in de boter zoodat men iets heeft om met;
bloheid aan terug te den-ken, gedurende
de zes volgende weken van de Vasten. Met
mijn gezelschap ging ik naar een groot res-
tauran-t en wij bestelden het menu van den
dag. Natuurlijk kwam dadelijk de reeds'
hiervoor genoemde borscht-soep op tafel. J
Om beter te doen uitkomen, wat dit menu1
ons gaf en ook, omdat de soep het verdient,
wil ik het recept daarvan geven: Men zet
'n ui bij, zout naar smaak Dit alles laat men
goede mergpijpen, veel roode biet en een!
handvol suikerboontjes en laat dit koken.
Men moet ruim tweemaal zooveel water
nemen als men soep noodig heeft. Na een!
uur voegt men er rijkelijk fijngesneden j
rauwe aardappelen, een paar wortelen en i
een ui, zout naar smaak. Dit alles lat men s
tezamen koken tot de groenten gaar zijn.
Dan voegt men veel tomatenpuré toe. Tege-
lijk wordt in den oven een roode biet ge
bakken en daarna tot purée gewreven,
welke men vermengt met het merg uit de
mergpijpen en een paar eierdooiers. Dit
wordt nu door de 9oep geroerd, die bloed
rood ziet en waarop in de terrine een dikke
laag vet van merg drijft. Een paar warme
worstjes snijdt men in duinne plakjes en
voegt ze toe aan de soep. Vlak voor het
opdienen giet men er eenige lepels zuren
room bij.
Zooals men ziet is dit een soepje, dat in
de maag staat, en aan een flink bord daar
van heeft een mensch genoeg voor den ge-
heelen dag. Maar in mijn „boter-week"-
menu volgde hierna een „beef stroganoff"
Stroganoff was de Russische koopman, dde
de rijkdommen van Siberië ontdekte en
wist te benutten en ait vleeschgerecht is
naar hem genoemd. Het vleesch wordt in
nette dobbelsteentjes gesneden en licht ge
zouten en gepeperd. Boter laat men bruin
worden en daarin wordt het vleesch licht-
bruin gebakken, dan komt er een paar
lepels tomatenpurée bij of plakken versche
tomaat, wat men maar het liefst heeft, wat
versche of gedroogde champignons en veel
zure room. Dit alles laat men zacht smoren
tot het vleesch donkerbruin ziet. In zijm
blank glanzende koperen pan komt deze
„stroganoff" op tafel en geurt zoo verlei
delijk. dat wij hem wel eten moeten. En
dan wil men voor dessert litist koffie en
licht gebak hebben.
il f. a