Rond het feest der Opstanding. Hoe het buitenland Paschen viert. Het Paaschfeest in den loop der tijden. De Paaschhaas. stevig, dat het met een mes kan worden ge sneden en uitstekend smaakt. Bij het Rus sische paaschmaal behoort geen lams- vleesch, doch wel een paasohlam, worsten en een klein speenvarken. Deze gerechten4 worden koud gegeten. Ook de hardgekookte en gekleurde paascheieren ontbreken niet. De Russische spijzen hebben zich voor al tijd onuitwischbaar in mijn herinnering ge grift gedurende mijn laatste Russische reis in 1917; nooit zal ik hun smaak vergeten. Ik kwam er juist voor de Vasten. In Rus land spreekt men van de „boter-week", wat met andere woorden zeggen wü, dat alles, Het Paaschfeest is met het Pinksterfeest de oudste der Christelijke feesten, want reeds ten tijde van de Apostelen was het bij de eerste Christenen gewoonte de Ver rijzenis van Christus plechtig te herdenken. Tot zelfs in de Middeleeuwen gold het Paaschfeest als het vroolijkste feest van het geheele jaar. Met Paschen werd door de Christelijke keizers rechtspraak gehouden, waarbij de misdadigers voor lichtere ver grijpen steeds werden begenadigd. De mees ters lieten hun slaven vrij en de armen wer den rijkelijk bedacht. Gedurende den tijd van het Paaschfeest stond alle arbeid stil. Op Palmzondag ontvingen de cate chumenen het apostolisch symbool en op Witte Donderdag legden zij in het openbaar in de Kerk hun geloofsbelijdenis af, terwijl zij op Paasch-Zaterdag werden gedoopt. Ge durende liet octaaf van Paschen woonden de neuphyten dan in witte kleederen en met brandende kaarsen in de hand, de gods dienstoefeningen bij. Op Paasch-Zaterdag werden in de eerste christentijden de stra ten met fakkels cn waskaarsen verlicht en in den namiddag en avond van dien dag begon de Paaschvreugde. Hoe strenger de voorafgaande vasten was geweest, des te luisterrijker werd ook het Paaschfeest ge vierd. In de Grieksche Kerk wordt Paasch- Zaterdag ock thans nog met groote luister gevierd, terwijl men er nog de gewoonte van de Paasclikus in eere houdt. Volgens Joodsch voorbeeld werd het Paaschfeest aanvankelijk gedurende acht dagen gevierd; daarom heet de Zondag na Paschen „Beloken Paschen". In de elfde eeuw wordt de feestviering beperkt tot drie dagen en later zelfs tot twee. In de kerk wordt het feest echter nog steeds een octaaf gevierd. In de eerste eeuwen was de Paasch- viering niet overal gelijk cn dit verschil is in de tweede eeuw aanleiding geweest tot een hevigen strijd tusschen de Aziatische en Westersche Christenen. Beiden vierden het Paaschfeest ter herdenking van het Lij den en de Verrijzenis van Christus, doch de Aziaten wilden zich hierbij aan de Jood- sche volksgebruiken houden en hielden op 14 Nissan het Paaschmaal. De Romeinsche gemeente evenwel en met haar de geheele Westersche Christenen, vierden de Verrij zenis van Christus en letten hierbij op den dag der week, waarom zij het feest op den Zondag na 14 Nissan vierden. Als de Vrijdag (de sterfdag van Christus) niet op den Joodschen 14 Nissan viel, werd de eerstvolgende Vrijdag voor dezen dag genomen. Daarbij overwogen de Wes tersche Christenen nog, dat Jezus in die dagen zelf het Paaschlam is geweest, zoo dat een vreugdefeest slechts kon plaats vin den op Paasch-Zondag, den dag der Verrij zenis. Verschillende malen werden onder handelingen aangeknoopt om omtrent dit voorname punt tot overeenstemming te ko men. De eerste bijeenkomst werd gehouden tusschen Polycarpus van Smyrna cn Ar.i- celu£ yaa Rome in het jaar 155 te Rome. j Menschen, wier werkkring het mede brengt voortdurend op reis te zijn, of zij die, gelijk ik zelf, tot bevrediging eener persoonlijke behoefte drie vierde gedeelte van den aardbol bezoeken, leeren noodge dwongen te houden van de meest verschil lende spijzen. Want wat zou men in China moeten beginnen, ais men geen Chineesch eten wilde gebruiken? En hoe zou men in Hongarije het uithouden, als men niet ging houden van paprika? Hoe zou men er zich in Italië doorslaan zonder hun macaroni, spaghetti en ravioli, en hoe zou men in Rusland het leven kunnen houden zonder met smaak de beroemde „borscht-soep" en de evenzoo beroemde „pirogte nuttigen, lederen dag weeraan krijgt men borscht- soep en pirog is een vast gerecht op Zon en feestdagen. Men moest dus óf gaan hou den van het vreemde voedsel óf doodhon geren. En tochhet vaderlandsche voedsel heeft zich een vaste plaats veroverd in onze herinnering, vanwaar het zich niet laat verdringen, en op groote feestdagen als Paschen en Kerstmis gaan onze gedachten vol verlangen terug naar het eigen geboor teland. Op Kerstavond verlangt een bewo ner van Nordland naar zijn rib en zuur kool. Ik heb met een Engelschman aan een overvloedige Hongaarsche lunch gezeten; de tafel boog bijna door onder het gewicht der hammen, worsten, salami's en boter koeken, en ik hoorde hem mij toefluisteren: „Alles had ik over voor een heerlijk bord havermout en gebakken visch!" j Eigenlijk kan men ae menschen over de geheele wereld verdeelen in twee cate- goriën in de „rijst-etenden" en de „brood- etenden". In China, Japan, Indië Korea, alle Maleische eilanden en gedeeltelijk in het nabije Oosten, gebruikt de bevolking rijst. Doch reeds in Egypte komen de rijst-etenden en brood-etenden samen en de Arabieren voeden zich met beide. Daarentegen be- hooren de inwoners van Rusland, Frankrijk, Honga rije en den noordelijken Balkan tot de beslist brood-etende volkeren. Dit wil zeggen, dat brood het hoofdbestanddeel is van Door N. A. het dagelijksch voedsel, zoo als rijst dit is bij de rijst-etende. Gedurenden den Tsaren-tijd werd in Rusland in de restau rants nooit brood in rekening gebracht; en zelfs wanneer men ergens binnenliep om even een glas bier of wodka te drinken, kon men er zooveel brood bij eten als men wilde. Op alle ta feltjes stonden schalen met sne den brood en het kostte niets; men was in een broodland. In Hongarije, eveneens een broodland, bestaat de ongeschre ven wet, dat een dief, die brood steelt, nooit wordt aangehouden of gestraft. Wanneer een man een bakkerswinkel inloopt en een groot brood steelt, zal men hem laten gaan, doch de dief. die van de tafel een appel wegneemt, ia niet gelukkig! In ons Scandinavische Noorden leeft de bevolking hoofdzakelijk van aardappelen, evenals in Engeland, Ierland en Holland. Bij ons krijgt men bij z'n visch- of vleesch- gerechten een schaal dampende aardappe len, zonder dat hiervoor extra wordt gere kend. Italië en Roemenië zijn de landen van de maïs. De algemeen bekende Itali- aansche „polenta" is het hoofdvoedsel van den Italiaanschen boer, terwijl de Roe- meensche boer dagelijks zijn „mamalyga" verorbert. Dit is niet anders dan maïs in zoutwater gekookt tot men het met een mes kan snijden. Dit is het dagelijksch voed sel, met wat warme melk, een weinig vet of schapenkaas. Hoewel een breuk tusschen de beide ge meenten werd voorkomen, kon toch geen overeenstemming worden bereikt. Ook de tweede conferentie te Leodicea in Klein- Azië had geen resultaat. De derde bespre king tusschen Paus Victor en Bisschop Po lycarpus van Ephesus kon ook geen oplos sing geven. Eerst tijdens het Concilie van Nicea in 325 werd in deze zaak uitspraak gedaan ten gunste van de romeinsche feest viering. Hierbij werd bepaald, dat Paschen altijd op een Zondag zou worden gevierd en wel op den Zondag, welke volgt op de eerste volle maan op of na 21 Maart, en wanneer 14 Nissan op een Zondag viel, zou den de Christenen Paschen een week uit stellen; in één jaar mochten geen twee Paaschfeesten vallen, dit wil zeggen Pa schen moest steeds na lente-evening vallen, terwijl de Alexandrijnsche hgrk een Paaschtafel zou berekenen, welke aan de Romeinsche kerk zou worden gezonden. De verschillende principes waren hiermede evenwel niet aanstonds opgelost; het duurde nog tot de 8e eeuw alvorens de geheele Christenheid gelijktijdig het Paaschfeest vierde. Na dat de Protestanten in 1700 tot de Gregoriaansche tijdrekening waren over gegaan berekenden zij het Paaschfeest niet zoo al* de Katholieken, maar volgens den astronomischen datum van de lente-volle maan, welke berekening in de jaren 1724 en 1744 tot een verschil voerde. In 1775 gin gen zij er evenwel eveneens toe over het Paaschfeest volgens den vrjjwel algemee- nen regel te vieren. H. P. B. Wat op de Paaschtafel niet mag ontbreken. Een oud Paaschgebruik is het eieren zoeken. In Roemenië groeit de prachtigste tarwe, maar men vindt daar brood een te groote lekkernij, dan dat men dit iederen dag zou eten. Doch als het tegen Paschen gaat, bakt men het heele land door Paaschbrood en dit is een volstrekt ritueele handeling. Het Paaschbrood moet in den vroegen ochtend stond gebakken, zoodra het licht begint te worden. Men heeft daar de fijnste tarwe voor noodig, „zoo wit als het gelaat van den Heiland", vermengd met eieren, zoo geel als de boterbloemen der lente. Het paasch brood bakt men in ondiepe, langwerpige vormen, opdat het herinneren zal aan Christus' graf. Verder bestrooit men het paaschbrood dik met kruiderijen en geurt het naar anijs, muscaat en cardamen; de kruiderijen moeten herinneren aan de myrre en aloë op het graf van Nikodemus. In het midden is een uitholling in den vorm van een kruis en kleine, ronde putjes, be strooid met bruine kaneel, die de plaatsen aanduiden, waar de Heilige ledematen aan het kruis waren genageld. Na de Paasch- mis moet het paaschbrood en het andere paasch-eten door den „pope" (den ortho doxen geestelijke) gezegend worden, en eerst dan kan men het nuttigen tot bevre diging der ziel en van het lichaam beide. Verder behoort lamsvleesch, mooi bruin ge braden, en daarnaast varkensvleesch, tot de ritueele paaschspijzen. Een oude Roe- meensche „baba" zeer oude vrouw legde mij uit, dat het lam het lichaam van den Heer Jezus Christus vertegenwoordig de, maar wat het varkensvleesch moet be- teekenen, had men nog niet kunnen uit vinden. Hard gekookte en gekleurde paascheieren behooren er steeds bij. Het Russisch Paaschbrood is geheel an ders, in de eerste plaats is het geen brood, maar gebak. Het is een tweeërlei soort, en aan vaste voorschriften gehouden: „Een ronde „baba" bereid van luchtig, gerezen deeg, veel eieren, boter room en rozijnen; en een hooge „paska", het eigenlijke paaschbrood, dat in zijn vorm het symbool der kerk is en op een zeer bijzondere ma nier wordt klaargemaakt. Dit wordt n.l. niet gebakken, maar bereid van droge, zoe- temelksche kaas, die zoo dikwijls door de zeef gewreven is, dat zii ten laatste tot een soort meel is geworden Daarna wordt het gekneed en vermengu niet sucade en an dere gesuikerde vruahten en zoete aman delen. Dit alles wordt in een vochtig en, lin nen doek gewikkeld en gedurende acht-en- veertig uren geperst tot den vereischten hooge vorm dan is dc „paska" gereed om den paaschdisch te «lieren pn 7on harrt <»»- wat men in die week eet, moet zwemmen in de boter zoodat men iets heeft om met; bloheid aan terug te den-ken, gedurende de zes volgende weken van de Vasten. Met mijn gezelschap ging ik naar een groot res- tauran-t en wij bestelden het menu van den dag. Natuurlijk kwam dadelijk de reeds' hiervoor genoemde borscht-soep op tafel. J Om beter te doen uitkomen, wat dit menu1 ons gaf en ook, omdat de soep het verdient, wil ik het recept daarvan geven: Men zet 'n ui bij, zout naar smaak Dit alles laat men goede mergpijpen, veel roode biet en een! handvol suikerboontjes en laat dit koken. Men moet ruim tweemaal zooveel water nemen als men soep noodig heeft. Na een! uur voegt men er rijkelijk fijngesneden j rauwe aardappelen, een paar wortelen en i een ui, zout naar smaak. Dit alles lat men s tezamen koken tot de groenten gaar zijn. Dan voegt men veel tomatenpuré toe. Tege- lijk wordt in den oven een roode biet ge bakken en daarna tot purée gewreven, welke men vermengt met het merg uit de mergpijpen en een paar eierdooiers. Dit wordt nu door de 9oep geroerd, die bloed rood ziet en waarop in de terrine een dikke laag vet van merg drijft. Een paar warme worstjes snijdt men in duinne plakjes en voegt ze toe aan de soep. Vlak voor het opdienen giet men er eenige lepels zuren room bij. Zooals men ziet is dit een soepje, dat in de maag staat, en aan een flink bord daar van heeft een mensch genoeg voor den ge- heelen dag. Maar in mijn „boter-week"- menu volgde hierna een „beef stroganoff" Stroganoff was de Russische koopman, dde de rijkdommen van Siberië ontdekte en wist te benutten en ait vleeschgerecht is naar hem genoemd. Het vleesch wordt in nette dobbelsteentjes gesneden en licht ge zouten en gepeperd. Boter laat men bruin worden en daarin wordt het vleesch licht- bruin gebakken, dan komt er een paar lepels tomatenpurée bij of plakken versche tomaat, wat men maar het liefst heeft, wat versche of gedroogde champignons en veel zure room. Dit alles laat men zacht smoren tot het vleesch donkerbruin ziet. In zijm blank glanzende koperen pan komt deze „stroganoff" op tafel en geurt zoo verlei delijk. dat wij hem wel eten moeten. En dan wil men voor dessert litist koffie en licht gebak hebben. il f. a

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1935 | | pagina 8