AMER3FOORTSCH DAGBLAD
iStfU*
TAXIDIENST
Speciale
groote wagens
Telefoon 1210
DE EEMLANDEU
Rotterdam's haven in de crisis
FLORA en DE BETUWE
TAXI
4Q00
B. RUITENBERG HU
H!
Nieuws
DE GOEDKOOPSTE
PRIJS DER ADVERTENTIEN vAin 1—4 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
33e Jaargang No. 269
Cijfers, die spreken
Een zware buitenlandsche
concurrentie
NAAR DE
tl*
Passagiers verzekerd
H.M. DE KONINGIN DANKT
FRANKRIJKS VERDRAG MET DE RUSSEN
SCHERPE KRITIEK VAN
DUITSCHE ZIJDE
EXEMPLA REN
TEL. li 630 TEL. 1093
op andere pagina's
9 uur 17 min.
6-PERSOONS
IS
Fa. v. d. Water en v. d. Brink en Zn.
Complete Woninginrichting
Leusderweg 2224
MARKIEZEN
en
ZONNESCHERMEN
in groote verscheidenheid
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week (met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.15.
Binnenland franco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
- e& e regel meer f 0.25 Licfdadigheids-advertentiën voor de
helft van den prijs. - Kleine Aifvertentiè'n „KEITJES" bij vooruitbetaling 1—5 regels
50 cent, elke regel meer 10 cen% driemaal plaatsen f Bewijsnummer extra 1 0.05
Eenmaal per jaar is het Volkenbondsdag.
De keuze van den daturn is op zichzelf niet
belangrijk. Men had hiervoor ook kunnen
nemen don dag van den wapenstilstand (11
November), of wel den dag waarop het Vol
kenbondverdrag in 1920 in werking trad (10
Januari) of eenigen anderen datum. Men
heeft nu eenmaal genomen den dag van 18
Mei, omdat op dien datum in 1899 in Den
Haag de eersle Vredesconferentie werd ge
opend, een gebeurtenis, waarmede in zeke
ren zin een eerste grondslag werd gelegd
voor de internationale rechtsorganisatie,
zooals deze in onze dagen in den Volken
bond van Genève haar uiting heeft gevon
den. Het aantrekkelijke van de keuze van
dezen datum is voor ons Nederlanders, dal
aldus aan dit internationale herdenkings
feest tegelijk nog een nationaal cachet wordt
gegeven.
Niet 18 Mei dus is belangrijk, maar wèl
het begrip Volkenhondsdag.
Men versta ons wel: wij noemen dit niet
den V redesdag, maar den Volken
bondsdag.
Bij Vredesdag zouden wij denken aan het
versterken van de vredesgedachte, van het
verlangen naar en den wil tot vrede, zoo
als ieder van ons deze bij zichzelf en an
deren kan aankweeken, min of meer in
verband met zijn wereldbeschouwing en
godsdienstige opvattingen. Talloos zijn de
kringen, waarin zoodanige vredessternmen
zijn Ie hooren; uitlatingen voor den vrede,
zij vinden hier te lande vrijwel geen tegen
stand. Zuivere vredèsmanifestaties, zooals
de Vrouwen-Vredesgang, zij mogen velen
een zekere bevrediging geven, omdat hei
v redes verlangen zoo sterk is, dat het zich
vooral in deze tijden uiten moet, zij schij
nen toch in Nederland soms overbodig, juist
vanwege het ontbreken van eenige opposi
tie, vanwege de algemoene instemming, die
zij hier te lande vinden.
Daarom wil 18 Mei meer zijn dan Vredes
dag: deze dag wil zijn een Volkenbondsdag.
De Vereeniging voor Volkenbond en Vre
de, waarin personen van de meest verschil
lende polifieke en godsdienstige richtingen
zitting hebben, en welke vereeniging sinds
jaren de traditie van deze 18 Mei-viering in
stand houdt, wil op dezen dag meer dan
alleen het uiten van den vredeswil. Men
wil tevens wijzen den vredesweg, dien de
Volkenbond ons biedt.
Afschuw van oorlog en verlangen naar het
vrede door recht, zij mogen de gevoelens
zlin. die het vraagstuk van oorlog en vrede
beheerschcn, zij zijn niet datgene, waarbij
men moet blijven stilstaan. Hoe den oor
log ie bestrijden, en hoe den vrede te be
vorderen, deze vraag moet ook Worden ge
steld.
Voor ieder, die sinds het beëindigen van
den Wereldoorlog den loop der internatio
nale gebeurtenissen heeft gevolgd, zal bij
hel stellen van deze vraag, onmiddellijk het
beeld van den Volkenbond verrijzen. Ieder
die nadenkt zal inzien, hoe nuttig werk te
Genève in het belang van den vrede is ver
richt. Hoe vele malen heeft niet de Volken
bond dreigende gevaren kunnen afwenden,
hoeveel is te Genève niet bereikt dank zij
internationaal contact cn samenwerking op
allerlei gebied! Zeker, het kwam ook voor,
dat de wereld hoopvol uitzag naar Genève,
zich afvragend wat de Volkenbond zou
brengen, en dat men werd teleurgesteld,
doordat actie uitbleef, of wel de machtspo
litiek van een of meer staten sterker bleek
dan het te Genève gevoerd overleg. Maar
zijn deze tekortkomingen van den Volken
bond een reden om aan het geheele systeem
te wanhopen? Zij die het Geneefsche werk
uit eigen aanschouwing kennen, zij twijfe
len niet; zij hebben de vaste overtuiging,
dat de Volkenbond nuttig is voor dc verwe
zenlijking van de vredesgedachte.
Om dat inzicht verder ingang te doen vin
den, om te doen begrijpen, dat men, zoo
men den vrede wil, den Volkenbond moet
leeren kennen omdat nu eenmaal de Volken
bond is het machtige wapen in den strijd
tegen den oorlog, daarom wijden wij één
dag in het jaar aan den Volkenbond, daar
om vieren wij op 18 Mei Volkenbondsdag.
BRAND TE ROTTERDAM
ROTTERDAM, 17 Mei. Gisteravond om
streeks half 12 werd brand ontdekt op den
zolder van een pand aan de Voorhaven al
hier, waarin is gevestigd de motoren- en
machinefabriek van de fa. Duyvcndijk en
van Ovcrbeek. In zeer korten tijd was de
vloer van den zolder doorgebrand en deelde
het vuur zich mede aan de eerste verdie
ping. Ook daar vatte de vloer vlam en wel
dra viel een vonkenregen in de gelijkvloer-
sche verdieping. Orn kwart over 12 had de
brandweer den brand zoo goed als ge-
bluscht.
De zolderverdiepingen zijn geheel uitge
brand en de kap is op vele plaatsen door
gebrand.
Omtrent de oorzaak van den brand is
niets bekend.
LAVAL OOK NAAR BERLIJN?
LONDEN, 17 Mei (Reuter). De News
Chronicle meldt, dat Gocring uit Berlijn
naar Warschau is vertrokken met een uit-
noodiging bij zich van Hitier aan Laval om
een bezoek te brengen aan Berlijn. De Parij-
schc correspondent van de News Chronicle
zegt van de meest gezaghebbende zijde te
hebben vernomen, dat, indien Laval een uit-
noodiging van Hitler zou ontvangen, hij
deze gaarne zou aanvaarden.
AUTO-RAMP IN FRANKRIJK
ROIJAAN, 17 Mei (Reuter). Een auto
met zes inzittenden is in h kanaal van
Port Fécamp gereden.
Vijf inzittenden zijn verdrongen.
Langzame stijging van het goede=
renverkeer, doch geen stijs
ging der verdiensten
Rotterdam is door den vrijen handel
groot geworden. Dc geografische ligging van
dit havengebied maakt het tot de aangewe
zen toegangspoort tot de stroomgebieden
van Rijn cn Maas. Al vóór het graven van
den Nieuwen Waterweg, toen het dus als
wereldhaven nog niet meetelde, was het
de aangewezen doorvoerhaven voor het
verkeer tusschen Engeland eenerzijds en
West- en Zuid-Duitschland anderzijds. Het
doorgraven van den Hoek van Holland,
volgens het pj^n van den ingenieur van den
Waterstaat Caland, bracht de haven in een
uitermate gunstige positie. Zoo werd het
wat het steeds is gebleven de eenige
groote zeehaven, zoowel in Nederland als
daarbuiten, die een rcchtstreeksche natuur
lijke verbinding heeft met dc groote bin
nenhavens aan den Rijn, welke rivier op
zoo groote diepte wordt gehouden dat Ba
zel bij gunstigen waterstand kan worden
bereikt door rivierschepen van 1200 ton en
Straatsburg nog bij den ongunstigste wa
terstand door schepen van 2000 ton. Door
een uitgewerkt kanalennet staat het in
gemeenschap met de verste uithoeken van
Nederland. In de Rotterdamsche haven, die
bovendien nimmer door ijs wordt gebarri
cadeerd, is geen enkele sluis; bet verschil
tusschen eb en vloed is zoo gering, dat de
lossing van schepen geen hinder daarvan
ondervindt; zelfs het grootste zeeschip kan
rechtstreeks tot zijn ligplaats doorvaren,
zoodat men dan ook groote oceaanstoomers
ziet meren vlak voor de kantoren van hun
maatschappijen.
De technische outillage van Rotterdam's
havencomplexen is zeer modern en in vele
onzichten die van andere havens vooruit.
Het slreven is er vooral op gericht, zoo snel
mogelijk te laden en te lossen, ten einde
zoo veel mogelijk kosten te hesparen. Op
dit gebied zijn hoe kon het anders in
dezen tijd van sportieve vergelijkingen
wereldrecords bereikt. Als massogoedha-
ven bij uitnemendheid is Rotterdam de
grootste van het continent. Aan massagoed
bedroeg de in- en uitvoer het vorig iaar 20
millioen ton, tegen Hamhurg en Antwer
pen 8 k 9 millioen ton. Desondanks werd
in Rotterdam alleen aan stukgoed in
1931 nog 6 millioen ton verscheept, dat is
evenveel als het totale verkeer in Bremen,
ongeveer evenveel nis het totale verkeer in
Ronaan en Marseille, meer dan het totale
verkeer van Bordeaux cn Genua en zelfs
bijna 1 millioen ton meer dan het totale
verkeer van Amsterdam.
Langzame stijging
Dit zijn cijfers, die spreken. Legt men ze
echter naast die van vroegere jaren, dan is
het beeld minder florisant. Een bezoek aan
het gemeentelijke havenbedrijf heeft ons daar
dezer dagen over ingelicht. Wel is er in de
laatste maanden van 1932 een einde geko
men aan het gestadig achteruitloopen dei-
meeste verkeerscijfers en viel er in 1933 een
langzame stijgende lijn waar te nemen, die
zich in 1934 in dezelfde richting voortzette,
doch de topcijfers van 1929. toen het massa
goed-vervoer ongeveer de helft meer was
dan in 1934, zijn nog op geen stukken na
benaderd. Over de geheele wereld is een
kleine opleving merkbaar, juist ten aan
zien van de grondstoffen die overal meer
worden gevraagd. Als massagoed haven was
Rotterdam door de snelle daling van de
grondstoffenaanvoer het zwaarst getroffen;
nu er op dit gebied wat verbetering valt
waar te nemen, vertoont het havenverkeer
van Rotterdam ook dadelijk betere cijfers.
De doorvoer van kolen is gestegen door
grooter vervoer naar Italië, dat zelf geen
kolenmijnen bezit en door stijging van zijn
industrieclc bedrijvigheid een grooter af
nemer wordt. Dc aanvoer van brood- cn
voedergranen heeft echter sterk geleden
door do contingentceringsmaatregelen der
regecring; de doorvoer ervan daalt door de
tijging van invoeren in Duitschc havens.
En al mag dan over het algemeen een
kleine stijging waar te nemen vallen, door
de zware concurrentie met buitenlandsche
havens werd er weinig aan verdiend, ja
zelfs werd er hier en daar beneden kost
prijs gewerkt. De loonen dec havenarbeiders
zijn reeds met l.r> verlaagd en de werk
loosheid is nauwelijks verminderd, doordat
het meerdere werk grootendéels machinaal
geschiedde.
Zware concurrentie
Van verschillende zijden wordt getracht,
Rotterdam's domineerende plaats als tran
sitohaven voor massagoederen aan te tas
ten. Protectionistische maatregelen duiken
in het buitenland op als paddenstoelen uit
den grond en hebben vaak hun ontstaan te
danken aan een geraffineerde vindingrijk
heid, die waard is bewonderd te worden.
Daarnaast zijn het de clearingmoeilijkhe-
den met Duitschland, die groote zorgen over
Rotterdam hebben gebracht.
Wat België betreft, zijn het in de eerste
nlaats de loodsgelden, die zware concurren
tie aandoen. Kct tarief is sedert den oorlog
niet verhoogd, zoodat de schepen deze re
tributie in hetzelfde aantal franken, doch
dan tegen een tiende van de vroegere waar
de, kunnen voldoen. Ook de Nedcrlandsc&e
loodsgelden zijn wat gedaald, doch lang niet
in die mate. De havengelden te Antwerpen
waren langen tijd aanzienlijk minder dan in
de groote Nederlandsche zeehavens. Nu Am
sterdam en Rotterdam do hunne verlaagd
hebben, zoodat ze meer met die van Ant
werpen overeenkomen, is weer dc deprecia
tie van de belga nieuw roet in het eten ko
men gooien, waardoor opnieuw een dispro
portie van 28% is ontstaan. Buitendien geeft
de Belgische regeering premies voor hef
Rijnverkeer op Antwerpen en worden de
schepen gratis van Dordrecht naar Antwer
pen gesleept,
In Duitschland is het vooral het streven,
om de goederen over de eigen havens te ver
schepen, dat aan Rotterdam groot nadeel
heeft gebracht. Dc spoorwegen geven voor-
keurstarievcn, die vóór den oorlog ook voor
Duitsche Rijnhavens golden doch daarvoor
sindsdien zijn afgeschaft. Verder wordt op
alle mogelijke manieren aan Duitsche sche
pen do voorkeur gegeven, waarvan ook dc
binncnschipperij te lijden heeft. Men merkt
dit alles vooral aan den graan-invoer, dio
Bremen en Emden grooten vooruitgang
heeft gebracht.' De eerste haven bereikte
90% van haar verkeer van 1929. de scheep
vaart van Emden steeg zelfs tot 150% van
die van dat jaar. Voor Rotterdam bedraagt
dit percentage nog slechts 80.
De laatste gegevens
Zoo juist zijn de gegevens over het iiaven-
verkeer in April bekend gemaakt. De stijgen
de lijn van het vorige jaar is daarin niet
voortgezet. Wel is het scheepvaartverkeer
slechts matig gedaald en is het zelfs grooter
geweest in April 1935 dan in de overeenkom
stige maand van het vorige jaar, doch het
goederenverkeer is sterk achteruit gegaan.
De val van de belga heeft nieuwe slagen aan
de Rotterdamsche haven toegebracht, het
geen vooral blijkt uit de volgende cijfers:
het aantal lijnschepen met inkomende en
uitgaande ladingen, waarbij de schepen wel
ke in heide richting lading vervoeren dub
bel zijn geteld, daalde van 47 in de eerste,
tot 40 in de tweede en 37 in de derde week
van April, het aantal geladen vrachtsche
pen liep voor beide richtingen samen terug
van 126 tot 123 en 107.
Zoo ziet de toekomst er voor Rotterdam
niet lichtend uit cn het is geen wonder, dat
in den laatsten tijd meer en meer gevraagd
word om krachtdadiger hulp van regccrings-
zijdc om aan de steed, toenemende huiten-
'nndsche concurrentie (die daar ook door
•eeeeringsmaafregelen wordt gestimuleerd
het hoofd te kunnen bicden. Wie een tocht
maakt door de havens ziet er nog wel be
drijvigheid. maar hoeveel kranen staan er
niet stil en hoeveel ruimte wordt er niet in
beslag genomen door ongelegde schepen!
Het aantal van deze laatste is wat vermin
derd doordat enkele weer in de vaart zijn
gebracht, doch meerendeels door slooping
verkoop. Rusland heeft er zooals men
weet, onlangs nog 7 gekocht, waarvan het
eerste juist deze week is bemand en vertrok
ken. Daardoor vermeerdert, echter niet de be
drijvigheid in de haven, die aan zoovelen
werk cn brood moet geven. Meer on meer
wint de overtuiging veM. dat er van over
heidswege iets meer gedaan moet worden:
velen honen dat de regeering zal tooncn de
zen oproep (e verstaan.
Dit nummer bestaat uit 2 Waden
Gclukwensishcn met de
grootsche tentoon?
stelling
DEN HAAG. 16 Mei! M.M. de Koningin
heeft na terugkeer in Nederland het vol
gende telegram gericht aan Z.M. den Ko
ning der Belgen:
„In Mijn land teruggekeerd'^ zie Ik met
levendig genoegen terug op dStf onver'"-
lijke dagen, met U en Astrid doorgebracht.
De hartelijke ontvangst, aan Mii en Ju
liana door beiden bereid, blijft Ons in
voortdurende herinnering. Het is ons een
vreugde geweest tevens Uwe lieve kinde
ren te hebben leeren kennen. Wil voor
U zeiven en voor Astrid nogmaals de, uit
drukking van Onzen warmen dank Aan
vaarden. Het verheugt Mij oprecht t'at
deze hernieuwde persoonlijke aanraki.VK
Onze banden wederom nauwer Heeft aan
gehaald. Gij weet op welken hijzonderen prijs
Ik deze banden stel. niet alleen wegens de
voldoening, welke zij Mii on Juliana per
soonlijk geven, maar ook wegens de bctee-
kenis, welke zij kunnen hebben voor de
verdere ontwikkeling van dc vriendschap
pelijke gevoelens, welke reeds op zoo ge
lukkige wiize tusschen do wedcrzijdsc'hc
volken bestaan.
Sla Mii toe. deze gelegenheid to baat te
nemen. U nogmaals geluk te wenschen
met de grootsche tentoonstelling, die een
welsprekend blijk is van de durf cn de on
dernemingsgeest van België en deszelfs
hoofdstad."
VOOREERSTEKLAS
KLEEDING
NAAR MAAT
TELEFOON 243
UTRECHTSCHESTRAAT 26
WERELDGEBEUREN
Te Berlijn beschouu-l n\en
net pact slechts als een milu
fair bondgenootschap
ET bezoek van Frankrijks minister
van buitenlandsche zaken, Laval, aan
Moskou, dat Woensdag zijn beslag
heeft gekregen, gold de bezegeling van hot
zoogenaamde Fransch-sovjet-Russische bij-
tandspact; in Duitschland acht men deze
benaming nog al aan den bedriegelijkcn
kant, aangezien men van oordeel is, dat
men met betrekking tot het tusschen Mos
kou en Parijs gesloten pact in werkelijk
heid heeft tc doen inet een tweezijdig mili
tair bondgenootschap en niet, zooals van
Russische en Fransche zijde wordt gesug
gereerd, met een instrument, dat zich dc
pacificate van Europa ten doel stelt.
Wanneer Litwinof en Laval in hun toas
ten te kennen geven, dat zij beiden wen
schen, dat het bijstandspact nooit in wer
king behoeft te treden, dan wordt daar al
leen reeds mee bewezen, 7.00 meent men
in Duitschland, dat onder dc mom van een
veiligheids- en vredesinstrument een ver
drag is gesloten, dat tegen een anderen
staat is gericht.
Te Berlijn heeft het eveneens de aan
dacht getrokken, dat in het slotcommu
niqué, in tegenstelling tot de toasten, waar
uit deze conclusie niet valt te trekken, geen
uitnoodiging tot andere staten is gericht,
althans niet op een volkomen duidelijke
wijze, om eveneens tot het pact op den
grondslag der assistance mutuelle toe te
treden. Een stoute bewering achten de Duit-
schers hetevenzeer, wanneer in het slot
communiqué de opmerking wordt gemaakt,
dat het sluiten van het bijstAndsriact een
weldadigen invloed, óók op de algemeen-
Europeesche ordening, heeft uitgeoefend. In
Duitschland, en dit geldt wellicht in niet
mindere mate voor Polen, huldigt men te
dezen aanzien een volkomen tegenoverge
stelde meening. Het slotcommuniqué, zij
het natuurlijk onrechtstreeks, bevestigt, dat
het plan inzake een Oostelijk plan in zijn
oorspronkclijken vorm op een mislukking
is uitgcloopcn; cr is dan ook van afgezien
het Fransch-Russische bijstandspact voor te
stellen als een onderdeel van het Oostelijk
veiligheidssysteem; integendeel: het com
muniqué trekt duidelijk een scheidslijn tus
schen dit verdrag en een regionaal pact
voor Oost-Europa, waaraan nog het aanzijn
moet worden gegeven. Het communiqué be
ijvert zich voorts vast le stellen, dat het
bijstandspact op geenerlci wijze te kort doet
aan de betcekenis van een regionaal pact
voor Oost-Europa.
Van Duitsche zijde wordt er verder de
aandacht op gevestigd, dat voor de verdere
onderhandelingen het voornaamste resul
taat der Moskouscho besprekingen de af
spraak is, dat Frankrijk en de sovjetunie
„met vereende krachten" zullen blijven zoe
ken naar de meest geschikte diplomatieke
procedure, om een Oostelijk pact in liet le
ven te roepen, waarvan de verwerkelijking
„urgent" wordt genoemd. In diplomatiek
opzicht, aldus het oordeel der Duitschcrs,
hebben Litwinof en Laval, juister uitge
drukt: wijlen Barthou, met hun oorspron
kelijk pactplan oor Oost-Europa een neder
laag geleden: het plan moest, voor zoover
er een bijstandsverplichting der grootste
uifgenoodigde stalen in was opgenomen, ter
zijde worden gelegd Het nieuwe doel, dat
Litwinof en Laval nastreven, is van veel
bescheidener aard, aangezien het regionale
pact slechts zal zijn gebaseerd op de ver
plichting niet aan te vallen, een aanvaller
niet te steunen en overigens, in geval van
een conflict, over to gaan tot een ..consul
tatie" ter bijlegging van een geschil. Dit
beoerkle program is, nerr r"*en van Duit
sche zijde laat uitkomen, enigermate aan
gepast aan het voorstel der Duitsche regee
ring en beantwoordt eveneens aan dc wen
schen van Polen.
DIT BLAD HEEFT EEN DAGELIJKSCHB
GECONTRCLEERDE OPLAAG VAN
(voor biniuen- en buitenland)
Standplaats: Hotel „MONOPOLE"
Kantoor: KAMP 41.
BINNI-.ULAND
Het Koninklijk bezoek aan Brussel.
(Tweede Blad, pag. 2).
Aan de Kon. Holl. Lloyd is voorloopige
surséance van betaling verleend.
(Tweedo Blad, pag. 3).
SPORT
Yooi beschouwing over Nederland—Enge
land. (Eerste Blad, pag. 3).
Concours Hippique te Bussum.
(Eerste Blad. pag. 3).
STADSNIEUWS
Verkeyorszondaren voor het Kantongerecht,
(Tweede Blad, pag. 1.)
Opvoering van
den Kunstkring
„Amor in do Pastorie" voor
„Voor Allen."
(Tweede blad. pag 1).
WEERV ERWACHTING
Medegedeeld door het K.N.M.1. te
De Bilt.
Verwachting:
Meest matige %vind uit Westelijke
richtingen, zwaar bewolkt met tijde
lijke opklaringen, waarschijnlijk nog
regen en natte sneeuwbuien, moge
lijk nachtvorst, later iets zachter.
Hoogste barometerstand 769.9 Vcstmanór
Laagste barometerstand 751.2 Genua
Opgericht 1898, TeU 1534
