ZoiidagsLla DAGBLAD IS Ainersfoorisch Dagblad AMERSFOORTSCH AMERSFOORTSCH 15 THANS CENT PER WEEK MET GRATIS ONGEVALLENVERZEKERING WBWMI1—11 THANS CENT PER WEEK MET GRATIS ONGEVALLENVERZEKERING FILMNIEUWS TITELROL VOOR SADIE Mc KEE MEIDAG IN GIETHOORN DROGISTERIJ „DE GAPER" VanJiei - loua€B»K<« ANGELA. SALLOKER Herinneringen uit de carrière van deze jonge actrice OVER eenigen tijd zal in ons land door do Ufa de film Das Made hen Johanna uitgebracht worden, welke film als thema heeft het leven en sterven van de Maagd van Orleans, zoodat de Nedcr- landsclie titel dan ook luidt Jeanne d'Arc. Das Miidchcn J o li a n n a heeft haar première beleefd tijdens het Internationale Filmcongres in het Ufa-Pulast am Zoo. De film is geschreven door Gerhard Menzcl, die ook de scenario's van Flüchtlinge en van Barcarole gemaakt heeft, en gere gisseerd door Gustav Ucicky. liet camera werk is van Günther Krampf, de muziek van Peter Kreuder. Op het eerste gezicht lijkt het vreemd, dat de Ufa een stof uit de Franschc geschiedenis ter verfilming geko zen heeft en dat juist deze film een zoo groote nationale belangstelling en zelfs de bijzondere sympathie van Goebbcls moest genieten. Gerhard Mcnzel zelf heeft echter al meegedeeld, dat in zijn behandeling van het thema het feit, dat het hier om een Fransche figuur gaat, volkomen tegenover het innerlijk gebeuren op den achtergrond treedt; dat dit een geschiedenis is die vele volken in ongeveer denzclfdcn vorm hebben doorgemaakt en dat de grondgedachte van de film eenvoudig hierop neerkomt, dat het de macht van de persoonlijkheid is en het geloof in die persoonlijkheid die een ver scheurd volk weer tot eenheid kan brengen. Menzel heeft dus bewust een Jeanne d'Arc uitbeelding in nationaal-socialistischen zin willen geven, zooals ook door de Duitsche critiek niet eens met algeheclc en alge meene instemming erkend is. Eenigc weken geleden is Angela Salloker, 'die de rol van Jeanne d'Arc vervult, 21 jaar geworden. De filmarbeid in Ncubabclsberj. is er weliswaar niet voor onderbroken, maar ondanks dat was er toch feest. Want ieder wilde deze jonge actrice, die stormender hand de harten van velen veroverd heeft, een attentie bewijzen. In haar garderobe stapelden zich de bloemen en kleine ge schenken op, en ieder had voor haar dc beste- wenschon. Snel opwaarts gaat dc loopbaan van deze sympathieke in Graz geboren kunstenares. Het tooneel was reeds het vurig verlangen van het jonge schoolmeisje, dat in sprook jesvoorstellingen steeds de onbestreden ster van het Kinderen-theater was. 'feeder en flink opgegroeid, mot donkere oogen zoo ziet zij er op foto's uit dien tijd uit. Daarna heeft zij lessen gevolgd bij Lori Wcislcr, de groote actrice en leerares. En reeds jong, op 10-jarigen leeftijd, kwam de eerste groote rol van Hannele in Gerard Hauptmann's Hannelcs Him- melfahrt. Ilaar debuut was uitstekend, en het enthousiasme van het publiek ken de geen grenzen. Het beloofde veel voor de toekomst. Met „Johanna" in Shaw's Heilige J o- h a n n a kwam haar afscheid van Graz. Het was tegelijk het hoogtepunt in haar tooneelloopbaan. Op 19-jarigen leeftijd werd zij verbonden aan het Stadltheater te Bres- lau, dat reeds voor menig talent een b,springplank" is geweest. Zoo ook voor An gela Salloker, wier tweejarig contract reeds na één jaar door een eervolle benoeming aan het Staatstheater te Münchcn werd ge annuleerd. De verdere mijlpalen van haar kunste naarsloopbaan zijn gauw opgesomd: liet Staatstheater in Berlijn, het „Theater in der Josefstadt" in Weenen. Met onwankelbare ernst en taaie wils kracht ging Angela Salloker haar weg. Niets „onechts" interesseerde haar, met bijna de zekerheid van een slaapwandelaar wist zij alles te ontwijken, dat haar in haar loopbaan zou kunnen ophouden of remmen. Haar „Gretchen" uit Goethe's Faust, haar „Rosalinde" uit Shakespeare's Wie es eucii gefallt zijn mijlpalen op dezen .weg van een groote begaafdheid. Toen kwam de film, maar niet zoo, dat deze haar aan haar tooneelloopbaan heeft kunnen ontrukken. Zij kan niet van het tooneel scheiden en anderzijds kan dc film niet aan haar voorbijgaan. Ook hier dezelf de zelfbewuste lijn, het zich houden aan de werkelijkheid en het blijvende. Met Jannings speelde zij haar eerste filmrol in De zwarte wal vise h. Daarop volgde de film Hohe Schule, waarin zij samenspeelde met Rudolf For- ster, en toen ging haar lang gekoesterde wensch in vervulling. Thans speelt zij Das M a d c h c n Johanna. Deze vrouw is geen ster in de gebruike lijke beleekenis van het woord, en zij wijst het verre en vastbesloten af zoo genoemd tc worden. Zij studeerde grondig en ingespannen,sa menspel en de met groote acteurs en actri- <ces, onder bekwame regisseurs, zoodat men Ieder, die het artikel, getiteld „Een Duitsche Jeanne d'Arc", opzendt aan den Persdienst van dc Ufa-mij, Hee rengracht 590—92 te Amsterdam C. ontvangs een fraaie foto van een film ster. Wij vertrouwen, dat velen deze bij zondere attractie op prijs zullen stel len, en vestigen nog de aandacht erop, dat vermeld moet worden uit welke krant het artikel geknipt is, terwijl voorts een postzegel van zes cent voor portokosten ingesloten moet worden. er zeker van kan zijn, dat zij dc ontroe rende, heldhaftige rol van Jeanne d'Arc, de maagd van Orleans, met het bijzondere licht van liccl haar wezen vervult. Joan Crawford vervult de hoofd* rol in deze film, waarvan het scerlario aanvankelijk ge* weigerd werd Joan Crawford is reeds lange iaren een gevierde ster van het witte doek en een film waarin zii een hoofdrol vervult wordt door duizenden nog steeds op prijs gesteld. Misschien is zii in den loop der jaren wat op den achtergrond gedrongen, omdat an dere prominente krachten zich meer en meer naar voren schoven, maar ondanks alles blijft zij toch oen verschijning, die een bijzonder filmwerk waarborgt. In ons land draaien thans of worden spoedig venvacht dc films Noodlottige begeerten. Geketend en Fashing all others in welke rolprenten Joan be langrijke rollen vervult. Zij toont zich hier weer het talent, dat geboren moet zijn. en dat slechts tot den schoonstcn bloei kan komen door deskundige leiding en groote routine. In de eerstgenoemde film, die bin nenkort ook hier ter stede vertoond zal wórden, is Joan Crawford een vrouw, aan wie het levensgeluk voorbijging. Zij huwt met. een dronkaard, teneinde een verloren liefde tc vergeten, en offert zich metterdaad op voor haar man. Als echter haar vroe gere geliefde terugkeert, kan zij hem niet uit haar hart bannen en zii verlaat haar echtgenoot, om de oude liefde weer lot bloei te brengen. Dit mag echter niet, zoo zijn, want dc crooner (Gene Raymond) Joan Crawford, zooals zii in een van haar eerste films optrad sterft, en Sadie McKee (Joan Crawford) zoekt troost bii een derde (Francbot Tone) De meest merkwaardige figuur in deze rolprent is Edward Arnold, die de rol van den dronkaard speelt. Deze acteur is een volkomen outsider voor ons. doch zijn spel is van dien aard, dat hij zeker ook in deze stad vele vrienden zal weten tc maken, al is zijn uiterlijk daarvoor niet bepaald een hulpmiddel. Merkwaardig is ook de manier waarop het verhaal Sadie McKee eigendom werd van de Metro Goldwyn. Miss Delmar, een bekend Amerikaanseh schrijfster werd uit- srenoodigd een oorspronkelijk verhaal voor Joan Crawford te schrijven en na zeer veel overleg gaf zii haar toezegging. Terwijl zii bezig was met liet werk. werd haar mede gedeeld. dat dc producers afzagen van een oorspronkcliik verhaal en dat men een reeds verschenen boek wilde verfilmen Miss Delmar had dus een verhaal vrij en zii verkocht dit aan een tijdschrift voor 20 000 dollar. Metro las dit verhaal in het tijd schrift en deed een bod cr op. met bet ge volg dat de rechten voor verfilming aan gekocht werden voor 20.000 dollar. Is er in dc filmwereld tegenwoordig nog iets onmogelijk? LETTERKUNDIGE KRONIEK E. du Perron, Het Land van Herkomst. Em. Quérido, Am sterdam 1935. HET nieuwste werk van du Perron wordt in een zeer intelligent prospec tus, dat dc schrijver zelf ter toelich ting en inleiding van zijn hoek aan het boek heeft toegevoegd, aldus gekenschetst, dat deze „roman" meer „het beeld van een wereld" geeft, een projectie van leven, dan een „verhaal". „Het Land van Herkomst" is voor den hoofdpersoon uit het bock Indij?, een domein van herinneringen, waarin hij traclit te leven, wanneer hij de bitterheid van het oogenblik vergeten wil. Arthur Ducroo, zoo heet de hoofdfiguur, verliet, toen hij juist meerderjarig was, dat Iiulië, waar hij geboren werd, en tracht nu alle indrukken, die hij van het land zijner jeugd in do diepte van zijn bewustzijn heeft bewaard, terug te vinden. Hij houdt zich bezig met dit bcrinncringslcvcn, om aflei ding tc vinden in een jaar van maatschap liet oude dorp in lcntcluistcr. Een koude Meidag en meer dat de schoonheid bedreigde. Maar \eel dat bleef en vreugde brengt. Wat April verzuimde, liceft Mei niet goed gemaakt. Er waren zonnige dagen, die de luister der aarde in volle glorie zetten, maar zij waren cr voor ons verlangend hart te schaarsch en zij vielen dit jaar wel zeer bij de gure uren dag op dag in het niet. Moeten wij niet veertig jaar teruggaan volgens de bladen om zulk een kouden Meitijd te vin den? Over don dag omstreeks half Mei, waarop ik in Giethoorn moest zijn, had ik mij nogal illusies gemaakt. Al te vaak immers kom ik er niet meer de laatste jaren, maar wat zou een glorieusc Meidag als alles er groe nen, bloeien, roepen en zingen zou, een schitterende vervulling kunnen geven \an telkens weer opkomende \erlangens naar 't oude, immers zoo prachtige land! Ik ben er geweest, ook op liet Wicde, ook in den punter, ook met gchescben zeil en met stevig omklemden helmstok en het bruiste voor den steven en het vloog o\er de witbekopte golven van het wijde water in zon en wind! Maar die wind, die felle wind uit het Noorden, die sneed door alles heen en toen na korten tijd de zon achter grauwe kille wolken schuilging, neen, toen werd het toch tijd het roer tc wenden en de veilige beschutting weer te zoeken van het geboomte en dc huizen van het dorp. Daar bloeide dc wereld, ondanks den grimmigen Noordooster! Daar riep de koe koek en floot de merel en zong de wielewaal daar geurden de seringen en praalde bruide delijk het wit en rose van do vrucht hoornen, alsof het volop zachte zonnige lente was. Daar zou ik straks in den kouden vriesnacht toch evengoed het mysterieuse roepen van den roerdomp over de plassen hooren door klinken naar het stille dorp. Daar bloeide en zong de Meische wereld overal uitbundig, machtig, uitdagend als een uitstorting van levens weelde over dc uit dood en dorheid ontwaakte aarde. En mooi was het er dus wel, buitengewoon mooi ook nu in liet zonlicht en onder de grijze wolken in het oude dorp van bruggen en vonders, waar de hoornen en de huizen staan tc droomen langs de watergracht en betere tijden hebben gekend in vroeger da gen en jaren. Want, och nee, het is het oude Gietersche leven en het oude Gietcrsche land niet meer. Waar is het Wiede van twintig jaar geleden, de ongerepte plas met zijn biczensnijders en scheerentrekkers, met zijn lange Kragge, zijn eilandje midden in de wateren, zijn molens en zijn stille- men- schen, die den punter en den hooibok boom den over de wateren? Alles wat ik hier noemde, o ja het is cr nog wol, de rest van het oude Gietersche leven met zijn eigen charme en karakter, met zijn sobere be staan voor de meesten, maar zijn vrije leven dan toch. Nu moeten de kleine hoertjes van vroeger naar de werkverschaffing en de oude vrije bedrijven gingen door de crisis en de veranderde omstandigheden al meer te gronde. Wat met Giethoorn onlosmakelijk verbonden scheen, liet is voor een goed deel verdwenen voor altijd. En langs clen rand van het Wiede staan de zomerhuisjes, de kampeei'huizcn, de paviljoens, de palen, de draden, de wind-motoren en hebben de on gerepte schoonheid van het dorpsmecr van \roeger toch wel heel erg geschonden helaas. Wat hebben de laatste vijf- en twintig jaar hier en eldei's een natuuronilluistering ge bracht! Heeft het grimmige Noorsche weer mij wat pessimistisch gemaakt? De Meizon valt nu over mijn blad, terwijl ik dit schiajf, uit een wijdblauwcn lentehemel. Ik zit weer ver van Giethoorn, het oude, mooie land en ik weet het er, ondanks bederf in menig op zicht, nog altijd mooi en heerlijk. Heb ik er niet opnieuw den roerdomp gehoord en de zwarte stern zien vliegen en het tcere waterdrieblad zien bloeien aan de mocras- rige oevers? Zoolang die cr nog zijn met de zon en den wind en den hemel, de bruggen de vaarten en zoo veel, zoo heel veel meer, zoolang is het er nog mooi, zoolang is het nog waard om tegen verdere aantasting te waken en te strijden. Dat heeft deze koude Meidag mij dan toch opnieuw geleerd. A.L.B. pelijke beproeving. Want, reeds aan den aanvang van het boek, zien wij hem zijn fortuin verliezen, en ettelijke moeilijkheden doorleven. Dc schrijver spreekt in zijn prospectus van „een tweede plan", dat, meestal op den achtergrond gehouden, op bepaalde oogen- blikken heel het verleden verdringt; dit dan is Parijs in 1933—34. liet bock. welks Indisch herinncringsleven hoofdzakelijk van Parijs en omgeving uit, waar Ducroo ver toeft, wordt opgeroepen, eindigt tc midden van actueele gebeurtenissen, die nu nog hun nawerking hebben: de dagen van het Staviskv-schandaal en dc Fcbruari-troebe- len. Arthur Ducroo bevindt zich hier in do positie van den auteur, welke men ook in diens bundel: „De Smalle Mens" terugvindt die van den individualist, geklemd lusschen collect ievc mogelijkheden. Tot goed begrip van dit boek is het onontbeerlijk nog een en ander uit des schrijvers inleiding te citeercn. Omdat de auteur niet alleen spreekt over dc con structie, maar ook over den zin \an zijnen arbeid. Arthur Ducroo wil van binnen uit terugvinden, niet alleen wat zijn Indischo jeugd van hem gemaakt heeft, maar uit welke beelden Indié voor hem bestaat. Hij duikt niet in zichzelf om zichzelf alleen, maar om een wereld tc zien herleven van verloren menschcn en typen, waaronder zijn eigen ouders uiteraard op den voor grond treden. De auteur meent niet dat hij zijn hoofdpersoon is, of dat zijn hoofd persoon hij zelf is; hij is hot hiervoor tc zeer eens met dc zooveel subtielere theorie, die wil dat men, ook als men met deze be doelingen optreedt, hoogstens het portret van een dubbelganger maken kan. Maar hij meent zelfs niet dat Ducroo zijn dubbelgan ger is. De schrijver wil tot nadenken bren gen over het conflict van de, z. i. bij uitstek burgerlijke Indische wereld met dc proble- men van dezen tijd. In deze bespreking zou ik gaarne iets wil len zeggen over het litterair karakter van dezen (Lij mijn welen) eersten lijvigen roman van du Perron, en over zijn wijsgee- rigen en zielkundigen ondergrond. De lezers, die een spannend, smakelijk verhaal begccrcn, weten al, na dc hierboven weergave van des schrijvers bedoeling, dat zij dit boek kunnen overslaan. Dc lezers die willen kennis nemen van een belangrijk specimen \an het moderne letterkundig be wustzijn, dat over het algemeen uitmunt door zijn strijdigheid met den tijdgeest, zul len den kolossalcn omvang van dit ge schrift trotseeren, om door tc dringen tot zijn kern. Geen van do belangrijkste jongere Neder lanrlschc auteui's, die zijn aan te merken als de voortzetters der historisch-litteraire ont wikkeling is er tot dusver in geslaagd, zich te bevrijden uit de psychologisch-essayisti- scho sfeer, waarin bet impressionisme is verloopen, en een volkomen objectieve ver beelding van menschelijke karakters te scheppen en van menschelijke dramatiek. Wijst men op Coolen, op de Man, dan ant woord ik: „dit zijn volksche jongens, die tot de literatuur zijn gekomen: hun bakermat is liet leven, niet de studeerkamer". Maar wat wij nog zoeken, dat is de theorie, de mijmering, die zich verdicht tot tastbare werkelijkheid. Een roman schrijven is iets andcis dan spelevaren op gedachten en fantasieën, een roman eischt meer dan uitspraken van wijsheid cn van vernuft, dan psychologi sche analysen of bloeseming van lyriek. Een roman heeft noodig een conci'etcn in houd. Men heeft daar rusteloos naar gezocht. Tcrbraak probcei'de zijn gedachtenleven met menschelijke gestalten te omringen, en bleek een even slecht romancier als hij vernuftig krilikus weid. Helman poogde zijn vei'beeldingen te concretisecren; hij trachtte zijn „stof" uit zijn fantasie te bou wen, zooals Terbraak het deed uit zijn ver nuft. Maar geen van beiden werden eigen lijk behoorliiko romanschrijvers. En nu is du Perron dat met zijn „Land van Her komst" ook niet geworden. Dit boek geeft ons de openbaring van een zeldzamen geqst, maar niet van een architect van ro mankunst. JULIANAPLEIN 3. Amersfoort EEN UITKOMST VOOR IEDERE VROUW. Oriënt Henna Shampooing. Verft door gewoon wasschen elk haar in elke gewenschte tint Onschadelijk 1 0.60. Ook du Perron ging op zoek naar het con- creie. naar stof. En hij redeneerde: in mijn herinnering vind ik een stuk onvervalsehte objectiviteit. Tenslotte staat de mcnsch, die zich de feitelijke dingen van zijn leven her innert objectief tegenover zichzelf, d.w.z. te genover een realiteit, waarin hij gedocu menteerd is. Dc fout van du Perron ligt niet in den inhoud zijner redeneering, maar in het feit, dat hij bleef redeneeren. Dit is een boek vol uitweidingen en beschouwin gen, waarvan het gehalte dc uitgave vol komen wettigt, maar het is niet: -een ro man. Het is, al heeft de schrijver aan lyriek een broertje dood; een lyrische uiting. Het mist het karakter van den ro man, omdat het geen drama is. Waarmee niet wil «worden gezegd, dat er geen uitersl dramatische elementen in voorkomen. Du Perron vergist zich, als hij zegt dat Ducroo niet zichzelf alleen, maar vooral een wereld van verloren typen en men- chen wil zien herleven. Inderdaad is het zóó, dat die „wereld van verloren typen en menschen" uitsluitend dient om de ééne hoofdfiguur van Ducroodu Perron voor ons te doen leven. In tegenstelling tot Ter- braak, die van ideeën wassen beelden maakt, cn tot Helman, die van fantasieën stemmingsmomenten maakt met mcnschc- lijkc aangezichten is du Perron er in ge slaagd, dien éénen mensch, zijn hoofdfi guur, voor ons te laten leven. Wat treft ons in dit hoek? De voortduren de bewogenheid van den in zijne herinne ringen verdiepten Ducroo tegenover de tot in bizonderheden doorgevoerde feitelijkheid der menschen, die ons in de herinnerings beelden verschijnen. Er ligt een schamper heid, een overgovocligo afweer van hei om ringende monschenlcvcn in du Perron's fei tenrelaas. Waartegenover dc tragiek van den naar levenseenheid cn werkelijkheid smachtcndcn hoofdpersoon ontstellend- smartelijk aandoet. Ik moet bekennen, dat c-en passage, op blz. 27, waar beschreven wordt, hoe Ducroo, na door dc herinnering te zijn vervuld geweest, als dc verandering langzaam wegsmelt, ligt tc snikken over do terugkeer tot de werkelijkheid, mij meer heelt aangegrepen dan veel wat ik ooit las. Hier geschiedt de voltrekking eencr alge- meenc-menschclijke tragedie. Wij willen terug naar onzen oorsprong. Alle „herinc- ring", alle wegvluchten naar het verleden, het bepaalt de tragiek der rnenschcnlevens. Wat is het anders, dan wat wij met „ro mantiek" aanduiden? En ziet hier dan tevens het conflict met den tijd, waarvan de auteur in zijn inleiding sprak. Komt dat conflict rnct den tijd alleen uit in de lotgevallen eener Indische burgerij die hij beschrijft, of in de woelingen van het Frankrijk van 1933'31? liet komt vooral uit in dc geestesgesteldheid en het gemoeds- verlangcn van den schrijver die, als een orthodox individualist, liever zichzelf verlie zen wil in hot verleden, dan door het alles plat-strijkende Heden tc worden gelijkge schakeld. Dc tegenstelling tussehen indi vidualisme cn collectivisme, waarvan dit bock getuigt, wordt hierdoor gekenmei'kt, dat het individualisme zijn oorsprong zoekt en het collectivisme den oor sprong vernietigt. Van du Perron naar den iu de afgeloo- pen weck gestorven Ivans, den bekenden schrijver van detective-verhalen is een hee- 1c stop. Toch voelen kij ons gedrongen tot een kort „In Memoriani" voor dezen lieve ling eener talrijke lezers-schaar. Het is niet de vraag of alle detective-ver halen van Ivans even belangwekkend zijn. Maar in Ivans verscheen de eerste auteur van dc soort lichte literatuur, die dc geva ren eencr al tevergedrcvenprikkel-lcctuur heeft ingezien en welbewust verminderd. Afgezonderd van dc verdiensten die zijn kleinere, buiten het detective-genre geschre ven novellen bezitten, afgezonderd van zijn verdienste als behoorlijk stylist van een literatuur-gene dat nimmer om den stijl gelezen wordt, cn waarin dc stijl meestal verontachtzaamd ligt ncci'gezcgen, heeft Ivans een onbetwijfelbare sociale betceke- nis als verbeteraar van de volkslectuur. Ook in ethisch opzicht heeft Ivans de be doeling zijn volk te beschermen. „Steeds blijkt" zoo verklaarde hij eens in de Nich Carters cn Lord Listers „de. onverbidde lijke, felle jacht, met alle middelen, op den misdadiger. Ik laat er liever liet oude draadje eens doorheen loopen van „de misdadiger is mijn gevallen broeder". Een detective romancier die zoo met voordacht schi'eef, was voor de natie een kostbaar be zit. Nieuwe Uitgavee Zeebad „Vlissingen" Door do Vorceniging tot bevordering van het Vreemdelingenverkeer te Vlissingcn is dezer dagen een folder uitgegeven, voorzien van aardige foto's, waarin verschillende bijzonderheden omtrent de bad- cn haven plaats Vlissingcn zijn opgenomen. Zandvoort Door dc Vereeniging voor Vreemdelingen verkeer „Zandvoort" is een keurige gids uitgegeven over Zandvoort al svacantieoord en woonplaats door J. de Bruin. Men krijgt in deze uitvoerige, 'mooi geïllustreerde gids aan de afwerking waarvan ook veel aan dacht besteed is en er aantrekkelijk uitziet., een ruimen kijk op dc badplaats, als va- cantieoord en woonplaats. Wij kunnen dezo e-ids zeer zeker in de aandacht van de lo zere aanbevelen. „Trekt met ons'1 Door den Nederlandschen Trekkerebond is een propaganda-nummer getiteld „Trekt met ons" uitgegeven, waarin vooral veel aandacht besteed is aan het tochtenpi-o- gramma cn belangrijke mcdedeclingen.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsch Dagblad / De Eemlander | 1935 | | pagina 11