EEN GROOTSCH MONUMENT ONTHULD
Generaal van Heutsz geëerd
KONINGIN EN PRINSES
AANWEZIG
Herdenkingsrede van
Minister Colijn
ZOMERPOSTZEGELS
Ie BLAD PAG. 2.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
ZATERDAG IS JUNI 1935
Indrukwekkende plechtigheid
op het Olympiaplein te
Amsterdam
Amsterdam, iö Juni. net op het
fraaie Olympiaplein verrezen monument,
gewijd aan den grootcn Nederlander, die
zoo een belangrijk aandeel heeft gehad in
de totstandkoming van dc twee-eenheid Ne
derlandNederlandsch Indië: generaal Jo
annes Benedictus van Heutsz, is hedenmid
dag, in tegenwoordigheid van ongeveer twee
duizend genóodigden, door Ilarc Majesteit
dc Koningin, die vergezeld was van Hare
Koninklijke Hoogheid, Prinses Juliana, ont
huld. Het was ccn plechtigheid, die, mede
door de hooggestemde en belangwekkende
herdenkingsrede van onzeu minister-presi
dent, z.exc. dr. II. Colijn, op allen, die haar
van nabij gadesloegen, grootcn indruk heeft
gemaakt cn ongetwijfeld evenzeer dc tien
duizenden in ons land, die haar, dank zij de
radio, hebben beleefd, zal hebben ontroerd.
Ook de bevolking van de o\erzcesche gewes
ten was niet vergeten, aangezien door de
Phohi de rede van dr. Colijn werd uitgezon
den.
Reeds des morgens arriveerde de Koningin
met de Haar vergezellende leden der hof
houding per auto aan de grens der gemeen
te, bij Dicmou, waar Zij verwelkomd werd
door den burgemeester der hoofdstad, dr.
W. de Vlugt en den hoofdcommissaris van
politie, den heer II. J. Versteeg. Voorafge
gaan door een motor met zijspan van dc ver
keerspolitie en door dc auto's-van genoemde
functionarissen, reed dc koninklijke stoet,
die eveneens door motoren met zijspan ge
flankeerd en gesloten werd, in vrij snelle
vaart via Wecsperzijde cn Berïagebrug over
den Amsteldijk, de Stadhouderskade, de
Nassaukadc, de Rozengracht cn de Raad
huisstraat naar den Dam, waar veel publiek
H. M. hartelijk begroette. Ook Prinses Ju
liana, die, komende van Leeuwarden, eerst
later per auto arriveerde, werd een harte
lijke ontvangst bereid.
Kort na aankomst in het Koninklijk pa
leis verscheen H.M. de Koningin op het
balcon. Het op do Dam samengestroomde
publiek juichte Haar enthousiast toe.
Van twee uur af kreeg dc aanwezigheid
van de Koningin en Haar Dochter een offi
cieel karakter, toen een bezoek werd ge
bracht aan dc tentoonstelling „Kleuren
pracht" in het. Vondelpark. Aan den ingang
A an ile op 18 Mei j.l. officieel geopende, door
het bekende comité „Practisch Werken", in
gerichte Rhododendron- en Azalea-tentoon
stelling ..Kleurenpracht" hadden het be
stuur cn andere autoriteiten zich opgesteld.
Dc burgemeester stolde den voorzitter van
het Vondelpark, mr. Chr. P. Aan Eogheu,
den voorzitter van het comité, dr. M. de
Hartogh, alsmede den voorzitter van het
tentoonstcllingseomité en secretaris van
Practisch Werken", ir. J. A. Josephus Jitta,
aan de beide Vorstinnen voor. De heer Jo
sephus Jitta, die zoo veel voor do totstand
koming van de expositie heeft gedaan, Avas
de eer te beurt gevallen, de Koningin te
mogen rondleiden, Avat do Prinses betreft,
geschiedde dit door een der andere leden
A an het comité „Practisch Werken".
Het publiek was tot kwart voor twee tot
het terrein der expositie toegelaten cn het
was een goede gedachte geweest om ook dc
70 jongere werkioozen, die zich met zooveel
ijver aan de inrichting der expositie hadden
gewijd, mede op het appèl te doen zijn. Het
bezoek der Vorstelijke Personen duurde on
geveer twintig minuten.
Op het Olympiaplein
Na dit korte bezoek Avaren dc verdere uren
gewijd aan de bijzondere plechtigheid van
dezen middag: de onthulling van het Van
Heu t szm'on unie n t
Het. plein zelf bood, hij de aankomst Aan
dc Koninklijke gasten, een buitengewoon
imposanten aanblik. Iu het front van den
ruim 23 M. langen en ruim 14 M. breeden
vijver, loodrecht op het voetstuk van het
monument, avqs, op het slraatgcdecllc ach
ter het voetpad, voor de hoogo bezoeksters
van dezen middag ecu tribune opgetrokken,
Avêlke inwendig met palmen en bloemen
was versierd. Schuin daarvoor, op het voet
pad, op zes zeven meter afstand van dc
voor Koningin en Prinses bestemde plaats,
was het spreekgestoelte neergezet. Zoowel
op liet voetpad, ter linker- en rechterzijde
van het spreekgestoelte cn, op het straatge
deelte ter weerszijden van de Kouinklijke
tribune en tot ver daarachter, bevonden zich
de voor de ongeveer tweeduizend genoodig-
den gereserveerde zitplaatsen.
Het plein', dat verder in verband met deze
groote, officieele belangstelling, door de po
litie voor het verdere publiek was afgeslo
ten ook de brug naar het Amstcrdamsch
Lyceum was geheel vrijgehouden bood
door het geschitter van uniformen en door
de vlaggetooi der huizen in de omgeving,
een schouAvspel van ongekende pracht en
praal.
Met het gezicht naar het monument, had
den, ter linkerzijde op het voetpad, familie
leden van hem, Avien deze grootsche plech
tigheid gold, plaats genomen, terwijl de
plaatsen daarnaast bezet waren door het
uitvoerend comité van, alsmede door de le
den van de in 1924 te Den Haag opgerichte
commissie tot huldiging van de nagedachte
nis van generaal J. B. van Heutsz, aan wel
ke commissie de totstandkoming van het
praalgraf op dc Nieuwe Oosterbegraafplaats
eu van dit monument te danken is.
Aansluitend op dit gedeelte bevonden zich
de plaatsen van het cerc-comité en verdere
autoriteiten, terwijl daarachter, op het
straatgegcelt.e, honderden plaatsen waren
gereserveerd voor hen, die aan het monu
ment hadden bijgedragen en voor vele an
dere genoodigden. De op het \oetpad ter
rechterzijde geplaatste stoelen waren inge
nomen door leden van het kabinet, van den
Raad van State, en van do beide Kamers;
oorts door dc hoogste autoriteiten van het
Nederlandschc leger on dc marine, door bur
gemeesters van verschillende gemeenten en
andere autoriteiten, terwijl op het straatge-
dcelte daarachter zich o.m. dc plaatsen be
vonden van de hoogste officieren der Mili
taire Willemsorde, alsmede van hooge offi
cieren van land- en zeemacht. Ook ter rech
ter- cn linkerzijde van den vijver waren dc
daar aanwezige plaatsen o.m. ingenomen
door commissarissen der Koningin, door le
den van do hofhouding, alsmede door de
wethouders en door gemeenteraadsleden der
hoofdstad. Tot de genoodigden behoorden
voorts tal van autoriteiten uit kringen van
handel, scheepvaart cn bankwezen, oud-In
dische militairen, alsmede deputaties van
den Bond van Inhcemsche Gepcnsionnecrde
militairen „Meester Cornclis", dc Kon. Ver.
van Ambtenaren bij het Burgerlijk Bestuur
in Nedcrlandsch Indiö en van de Kon. Ver.
Ons Leger". Aanwezig waren ook de bceld-
houAver en architect van het monument,
resp. de hecren F. J. van Hall en ir. G.
Fried hof f.
Een waardigo afsluiting van het geheel
vormde, aan de achterzijde Aan het gewel
dige bouw-Averk ract zijn bogen cn relief\-or-
sieringen, de opstelling, op het voetpad hij
het sportterrein, van het groote aantal de
putaties van de vele Indische militaire cn
van andere voreenigingcn, die, na dc ont
hulling, met hun a-aandcls langs het monu
ment zouden dcfileeren.
Ter weerszijden van dc koninklijke tribune
vormden vijftig man van de Koloniale Re
serve de eere-waclit; Ier linker- en rechter
zijde van het voetstuk stonden, in stramme
houding, dertig ridders MAV.O. benedon den
rang a-an officier opgesteld, die allen onder
generaal Van neutsz hadden gediend
Ter weerszijden a-an den vijver Avas tevens
oen plaats toebedeeld aan het Amsterdamsch
Politie Muziekgezelschap, dat, vóór de aan
komst van Koningin en Prinses de aanwe
zigen onder leiding van den heer P. Aafies
op concert- cn marschmuziek vergastte, als
mede dc Kon. Mannonzangverecn. „Apollo",
welke onder aanvoering van haar dirigent,
den heer Fred. J. Ro'eske, een zanghulde
zou brengen. De op verschillende plaatsen
aangebrachte luidsprekers maakten het mo
gelijk dat zoowel de muziek en zang. als
het gesproken Avoord over het gcheele plein
konden worden gevolgd.
De plechtigheid
Plotseling kwam er beweging in de massa
en verhieven alien zich van hun plaatsen*
de Koningin cn Priuses waren met het ge
volg aangekomen, liet Avas het. uit\'ocrend
comité, bestaande, uit de hecren luit.-gen. II.
N. A. Swart, voorzitter. C. G. Vatlier Ivraa-
ne, secretaris. W. C. Boncbakker, penning
meester. F M. L. baron van Geen, J. B. Aan
der Houven van Oordt, dr. J. C. Konings
berger, mr. dr. M. S. Koster, mr. W. Sucr-
mondt Lzn. cn Th. J. Vcltraan, dat dc Vor
stelijke Personen op dit plechtig oogenblik,
waarop ons volkslied zich hooren deed, Avel-
korn heette,
Terwijl de ccre-wacht van de Koloniale
Reserve het gcAvcer presenteerde, schreden
Koningin en Prinses, met het gevolg, naar
dc koninklijke tribune, aan welker vlagge-
stok de koninklijke standaard in top werd
geheschen. Toen, nadat allen hun plaatsen
weer hadden ingenomen, klonk het „Wilt
heden nu treden" door Apollo, gevolgd dooi
de hymne van Jac. Donys, op muziek gezet
door P. A. Zwijssig, ter nagedachtenis van
den generaal Van Heutsz.
Rede luit.'generaal
H. Ns A. Swart
Het was vervolgens dat dc voorzitter van
het uitvoerend comité der commissie tot
huldiging van de nagedachtenis van gene
raai J. I>. van Heutsz, luil.-generaal II. N.
A. Swart, het spreekgestoelte heklom voor
het uitspreken van zijn inleidende rede.
Na een Avoord van dank aan Koningin cn
Prinses en alle verdere aamvezigen voor
hunne aanwezigheid gaf luitenant-generaal
SAvart allereerst een kort overzicht van de
geschiedenis van hot ontstaan ervan cn de
oprichting te Amsterdam.
Toen generaal Van Heutsz, die op 11 Juli
1924 te Montrcux in Zwitserland Avas over
leden, te Clarcns werd ter aarde besteld,
was daarbij tegenwoordig dc secretaris van
het uitvoerend comité, dc heer Vatlier
Kraanc. Bij die plechtigheid aa-crd door hem
dc hoop en het vertrouwen uitgesproken, dat
de groote Nederlander Van lleutsz, niet in
vreemden bodem zou blijven rusten, maar
dat zijn stoffelijk overschot te zijner tijd
naar liet vaderland zou kunnen Avorden
overgebracht, om daar zijn laatste rust
plaats te vinden.
Na in Nederland te zijn teruggekeerd,
heeft dc heer Vattier Kraanc zich in verbin
ding gesteld met enkele vrienden cn vereer
ders van wijlen generaal Van Heutsz, die
daarop het besluit namen een comité in het
leven te roepen om het noodigc te doen, ten
einde in 'Nederland de nagedachtenis van
Van Heutsz op waardige wijze te herdenken.
Reeds op den 20en Augustus 1921 had te
'sGravenhage iu het departement van Kolo
niën do constitueerende vergadering van dit
comité plaats en werd dat samengesteld uit
een tiental personen,-waarvan wijlen Zijne
Excellentie Idenburg voorzitter werd.
Besloten werd daarop een commissie in
het leven te roepen tot huldiging 'van de
nagedachtenis van generaal Van Heutsz en
deze commissie te doen omvatten een groot
eere-rornité en een klein uitvoerend comité.
Wijlen Zijne Koninklijke Hoogheid de
Prins der Nederlanden werd bereid gevon
den het eere-voorzitterschap van voornoem
de huldigingscommissie te aanvaarden.
Het uitvoerend comité stelde zich ten
eerste tot taak, het stoffelijk overschot van
Van Heutsz te zijuer tiid naar de hoofdstad
des Riiks te doen overbrengen en bet daar
op waardige wijze ter aarde te bestellen en
op zijn graf een monument te plaatsen, den
rootcn doodc in alle opzichten waardig.
Van dc door dc jury aangewezen beeld-
homvers cn architecten werden vier ontwer
pen voor een grafmonument ingezonden.
Hiervan besloot dc jury het ontwerp van
den beeldhouwer Ingen IIous, in samemver-
king niet den architect Roosenburg, te doen
uitvoeren.
Op 7 Juni 1927 werd hot stoffelijk over-
chot van onzen landgenoot van Clarens
overgebracht naar Amsterdam. Aldaar aan
gekomen, werd het, met. toestemming en
goedkeuring van Ilarc Majesteit, in een
chapcllo arden te in het Koninklijk Palcis op
den Dam opgebaard en don 9en Juni d.a.v.
mot groot militair eerbetoon plechtig naar
de Oosterbegraafplaats overgebracht cn in
den daarvoor bestemden grafkelder bijgezet.
Het daarop geplaatste, eenvoudige, sobore,
maar toch forsehe en grootsche grafmonu
ment. verwekte ieders bewondering cn goed
keuring.
Aangezien een belangrijk bedrag van cje
bijeengebrachte gelden na voronvermeldo
plechtigheid cn Avat daarmede verband hield,
avqs overgebleven, kon het plan voor dc op
richting van oen groot monumont in Am
sterdam ter hand worden genomen.
Aan dc hand van de door den architect
Friedhoff verstrekte inlichtingen, deed dc
heer Swart vervolgens omtrent het door de
zen architect en den beeldhouwer van Hall
ontworpen en opgerichte monument nog
enkele mcdcdoelingcn.
Bij het ontwerpen van het monument
vormde o.a. een uitgangspunt de gedachten,
vormde o.a. een uitgangspunt dc gedachte,
voor een der grootste Nederlanders. liet
moet daarom zijn grootheid zoowel in af
meting als in karakter zooveel mogelijk
weergeven. Een overdreven persoonsver
heerlijking echter zou niet in overeenstem
ming zijn met het karakter van Generaal
van Heutsz, zoodat geen status Aan kolos
saio afmetingen daarvoor in aanmerking
mocht cn kon komen.
Een beschrijving van hel
monument
Aan oen beschrijving van hot monument,
die luit.-gen. Swart hierna van het monu
ment gaf, ontlecnen wij, dat de daarop aan
gebrachte reliefs voorstellingen bevatten
van do belangrijkste eilanden of eilanden
groepen van den Indischen Archipel.
Ter linkerzijde wordt begonnen met Su
matra en het daarin liggende Atjeh, dan
volgt o.a. Borneo, om tenslotte togen dc
middenpartij te eindigen met Java. Aan de
andere zijde van het voetstuk wordt mot
Java begonnen, aan welk eiland, als zijnde
bet belangrijkste van Nederlandsch-Indié,
twee reliefs zijn toebedeeld. Dat aan de
rechterzijde bevat motieven, die betrekking
hebben op den rijstbouAV. Dit is geheel ge
reed. Ook het daarop volgende, dat Bali
vooi-stclt en Avaarop een danseres als hoofd
figuur is afgebeeld, is af.
Hierna zullen volgen o.m. Celebes en zal
geëindigd worden met Nieuw-Guinea, waar
op cenige Papoea-figuren Avorden gehakt.
Dit laatste relief is nog niet geheel afge
werkt.
Do midden-partij AornU het voetstuk,
waarop reliefs zijn aangebracht, welke be
trekking hebben op de cultures, die do ivel-
vaartsbronncn van Indié vormen, zooals
rijst, koffie, thee, suiker, cacao, rubber,
copra, enz. Deze worden afgewisseld met
enkele reliefs, welke de flora cn fauna voor
stellen.
Dit voetstuk draagt het groote hoofdbeeld,
dat het Nedcrlandsch Gezag uitbeeldt, dat
in den Indischen Archipel ordenend en ze
genend is opgetreden: namelijk een klas
sieke vrouwen figuur met een wetsrol in dc
hand, geflankeerd door tAvee leemvcn, die
dc wapenschilden van dc hoofdsteden Am
sterdam en Batavia vasthouden.
Boven dit alles uit rijzen twee hooge,
stoenen pylonen, saamgebonden door een
opkomende zon, symboliseerende de twee-
ccnhcid Nederland—Nederlandsch Indië.
In het middenpunt van het monument is
de bronzen reliefbustc geplaatst van den
man, die. ccn zoo machtig aandeel heeft ge
had in het tot stand komen van deze twee-
cenheid: dc. Generaal J. B. van Heutsz.
Boven do reliefbuste ligt dc wakende
leeuw.
Ter weerszijden van het voetstuk zijn in
den vijver fonteinen aangebracht, welke
door het gcruisch en de rimpeling van het
water het feestelijk aanzien kunnen vcr-
hoogen. Op verschillende plaatsen ziet U
banken geplaatst, die voor ouden en jonge
ren een rustpunt kunnen vormen.
Aan do achterzijde van het voetstuk be
vindt zich een bronzen gedenkplaat, waarop
den volgenden tekst tc lezen is:
„Zijn scherpe blik,
Zijn helder verstand,
Zijn krachtige wil,
Bevestigden het gezag en
Bca orderden de welvaart
in Nedcrlandsch-Indic".
Door keur van planten, bloemen en ga
zons is alles tot een geheel samengebonden.
De totale lengte van het monument be
draagt 93.60 M.
Dc hoogte van de pylonen 18.70 M.
De muren cn pylonen zijn van bruin
rood e baksteen, het beeldhouwwerk is uit
gevoerd in Musschelkalk, de afdekbanden
zijn van Basaltlava.
Luitenant-generaal Swart eindigde zijn
rede met woorden van dank aan de velen
die, op velerlei wijze, tot dc standkoming
van het monument hadden nijgedragen.
Herdenkingsrede
dr. H. Colijn
van
Vervol"ons besteeg onze minister-presi
dent, Z.L\r. dr. II. Colijn, het spreekge
stoelte, voor het uitspreken van zijn her
denkingsrede.
„Als Plutarchus zoo ving dr. Colijn
aan zicli gaat zetten tot het beschrijven
der levens van Alexander en Caesar, dan
vangt hij aan met de opmerking, dat hij
geen eigenlijk gezegde geschiedenis zal
gaan te boek stellen, dat hii geen omstan
dig verhaal zal doen van de menigte hun
ner daden, doch dat hij veeleer trachten zal
de beteekenis van de personen en van
hunnen arbeid te doen uitkomen.
Uitgenoodigd om bij de onthulling van
dit monument een herdenkingsrede uit te
spreken, noopt reeds de beschikbare tijd
er toe om te trachten dien zoo gulden regel
van den grooten biograaf der Oudheid ook
thans tc volgen.
Dr. Colijn zeidc vervolgens de aandacht
van zijn auditorium te willen conceutree-
reu op een tweetal punten: lo. op Van
Heutsz' beteekcuis voor ons Indische leger
en 2o. op den bcslissendcn invloed door
hem uitgeoefend op den tockomstigcn gang
Ier cultureele ontAvikkoling der Indische
volken en de daarmede verband houdende
staatkundige evolutie.
We kunnen hem niet schilderen als ccn
veldheer, wiens naam vereeuwigd wordt
door klinkende namen van gewonnen veld
slagen van wereldhistorische beteekenis,
maar stellig heeft hij er aanspraak op ge-
cerd te worden als een soldaat, wiens naatn
in onze koloniale historie, óók als soldaat,
zal blijven leven als die van eeu primus
inter pares en die reeds daarom waardig
was door een gedonkteeken op vaderland-
schen bodem te Avorden geëerd.
Wie met een enkele gedachte uiting wil
geven aan de waarde van Van Heutsz als
koloniaal soldaat, aan zijne beteekenis voor
het Indische leger, kan, geloof ik. niet boter
doen dan zulk een gedachte aldus tc for-
mulceren: hij vooral is het geweest, die
het gevoelen van militair onvermogen, dat
de Regecring langen tijd beklemde, heelt
doen verdwijnen.
Lang had men dc kracht van het Indi
sche leger cn do beteekenis van zijn actief
kunnen onderschat en t c lang had men
daardoor verzuimd te doen wat. naar het
bestel der Goddelijke Voorzienigheid, toi
Neêrland's roeping in Azië behoorde.
Dr. Colijn werkte dit aan do hand onzer
Indische geschiedenis, speciaal die van
Atich, in den brecdc uit.
Hot AA-*as in het kroningsjaar T*9S dat een
nieuwe richting in beginsel zege
vierde. Toen namelijk, onder verantwoorde
lijkheid van Van Heutsz als Gouverneur
van Atjeh, van Van der Wyck als Land
voogd cn van Cremcr als verantwoordelijk
Minister, besloten word de onderwerping
van geheel Atjeh na te. streven en onzen
hcstuursinvloed daar definitief tot gelding
te brengen. Al spoedig bleek toen, dat dc
zoo lang gevreesde gevolgen van perma
nente occupatie en van regelmatige bc-
stuursoefening aldaar uitbleven. Maar
daardoor viel ook de oenigo grond voor cone
onthoudingspolitiek weg en drong de eisch
van onze koloniale roeping vanzelf in een
andere richting.
Die nieuwe richting werd voor het overige
deel van den Archipel aanvaard vanaf het
oogenblik. dat de Kroon, op voordracht
van minister Idenburg. don generaal Van
lleutsz tot gouverneur-generaal benoemde.
Hulde aan Van Heutsz
medewerkers
Na vciwolgens den cultureclen arbeid van
Van Heutsz op Atjeh te hebben geschetst,
(wij verwijzen hierbij ook naar een speciale
bijdrage in dit nummer), verklaarde minis
ter Colijn niet te Avillcn nalaten hier tevens
tc gedenken de talloos velen van hoogor en
lager positie, die, in den besten zin des
Avoords, de medewerkers van dezen grooten
Nederlander zijn geweest. Een verwijtend
oog van mijn vroegeren chef aldus spr.
zou ik op mij voelen rusten, indien ik zulks
naliet.
Dat onze gedaehtcn daarbij allereerst uit
gaan naar de talloos velen die hun mede
werking bezegeld hebben met het offer van
hun leven behoeft geen opzettelijke vermel
ding. Wie dagelijks do portretten van geval
len vrienden in zijn nabijheid heeft, kan
dit niet vergeten. Maar daarna trek ik wij
der kring en gedenk ook alle onderen, waar
onder velen hier aanwezig, die wel geluk
kiger waren, maar wier bereidwilligheid om
hot loven te offeren eveneens aanwezig avqs.
En verwondert het u dan dat ons daarbij
weer het eerst voor den geest komen die
eenvoudige mannen van geringer positie,
die door hun moodsbetoon, door hun beleid
en door hunne vaak zoo roeronde trouw,
zich het door militairen zoo hoog gewaar
deerde eoremetaal zagen toegekend. En ver
blijdt het ons allen niet., dat het II. M. heeft
behaagd, naar aanleiding van dezo gelegen
heid, dio groep van onvervaarde mannen te
ccrcn door aan den voorzitter van het
hoofdbestuur van den Koninklijken Bond
van Ridders der Militaire Willemsorde he
neden den rang van officier een koninklijke
onderscheiding toe te kennen, als een be
wijs, dat ook zij, als dc boste representanten
van ons Indische leger van vroeger en later
tijd, direct betrokken zijn hij dc onthulling
van dit gedenkteckcn.
Bewaar het pand U toe
vertrouwd
Eindelijk vraagt dc tegenwoordigheid van
H. M. de Koningin en van Hare I\. II. Prin
ses Juliana om een woord, dat ik verzoek
te mogen richten tot ccn diep geëerbiedigde
Vorstin cn een geliefde Prinses die dc hoop
van ons vaderland is.
Zeer velen zijn hier tegen Avoord ig in Avicr
hart een diepe snaar trilt nu IJ. M. zelf da
delijk het doek, dat het gcdenktcokcn voor
hun ouden chef thans nog omhult, zal doeu
vallen. Velen ook, die tot zijn allernaaste
medewerkers hebben gehoord en a oor wie
het. een blijvende vreugde is onder hem te
mogen dienen.
Maar er is -meer.
Als we in Van Heutsz zien den A'oltooicr
van het werk door J.Pzn. Coen drie eeuAven
te voren aangevangen; als we onzen blik
laten gaan over de grenzen van het Rijk in
Europa, als we de twee-eenheid Ncderlanu-
Nederlandsch Indië zien, zooals dit verzin-
uebceld is in de beide pylonen van dit mo
nument met de kronende zon, als wc in
het werk van Van Heutsz ook onderkennen
het volbrengen van Neerlands roeping in
Oost cn West. dan zogt de onthulling van
dit gedonkteeken, door Uwe Majesteit per
soonlijk, nog iets meer. Dan is die handeling
ook een symbool voor dc toekomst; dan
roept Uwe Majesteit ook zonder eenig ge
sproken Avoord, ons daardoor toe: bewaar
dit pand van „grootcr Nederland" u door
onze voorgeslachten toevertrouwd!
En dan antwoorden wij, die van de ont
hulling van dit gedonkteeken getuige zijn,
dan antAvoordt de geheclc Koninklijke weer
macht hier en in Indië-, dan antwoordt ook
het overgroote deel van Uw volk: dit pand
is ous heilig; wij zullen getrouw zijn in
de bewaring er van; met Codes hulpe ge
trouw tot in den dood!
De onthulling
Onmiddellijk stonden allo aanwe
zigen van hun plaatsen op, toen
Hare Majesteit zich van haar zetel
verhief en, naar voren schrijdende,
een knop indrukte, welke op een ta
feltje was geplaatst. Op hetzelfde
oogenblik viel het reusachtige doek
weg, dat de middenpartij met het
groote hoofdbeeld \an het monu
ment tot nu toe aan het gezicht ont
trokken had cn vertoonde zich het
gehcelc kunstwerk in al zij" schoon
heid aan de toeschouwers. Eerbiedig
luisterde men naar de eerste strophe
van het „Wilhelmus", dat na deze
onthulling door „Apollo" op prach
tige wijze ten gehoorc werd ge
bracht cn men blééf staan, toen (1c
Koningin op het verhoogde gedeelte
aan don rand van den vijver een
krans neerlegde: hulde van een Vor
stin aan de nagedachtenis van een
Harer grootste onderdaucu.
Ook II.KU. Prinses Juliana legde een
krans aan den rand van den vijver neer,
waarna dit koninklijke voorbeeld geA-olgrj
werd door kranslcggingen namens dc re
gecring, do familie van generaal Van Heutsz,
het Comité van Heutsz, do Koloniale Reser
ve, als vertegenwoordigster van het Tndische
leger, en tenslotte namens dc Kon. Ned. Ma
rine cn het Nederlandschc leger.
Défilé
Naast deze kransen rijden zich andere:
het waren die van dc vele deputaties van
de militaire- cn andere vereenigingen, die
onder de vorstelijke belangstelling cn die
van de talloozc genoodigden, en begeleid
door marschmuziek van het Politie Muziek
gezelschap, langs het monument defileerden.
Vóór iedere kranslcgging brachten dc vaan
deldragers hun groet aan dc Landsvrouwe.
Aan deze plechtigheid namen o.m. deel
de deputaties van de Kon. Ned. Marine, van
don Kon. Bond van Gcpcnsionnecrden eri
eervol ontslagen officieren van Moederland
on koloniën, van de Ned.-Jndische Officieren
Vereeniglng, van do Ver. van oud-onderoffi
cieren van het Kon. Ned. Indische leger
„Madjoe", afdeelingon Amsterdam, Rotter
dam en Den Haag, van de Ned. Ver. van
Oud-Strijders van zen- cn landmacht in
Ned.-Indië „Het Vaderland Getrouw", van
het Kon. Koloniaal Invalidenhuis Bronbeek,
van het Kon. Militair Invalidenhuis te Lei
den, van dc Amsterdamsche Vereeniging
van oud-strijders van zee- en landmacht uit
de tropische gewesten „Het Vadcrlaud Ge
trouw", van do Kon. Ver. vau Ned.-Indische
oud-strijders van zee- en landmacht „Jo
Maintiendrai", van den Kon. Ned. Bond vau
oud-onderofficieren, van don Eersten Ned.
Bond van oud-onderofficicrcn van zoo- cn
landmacht en koloniën cn last hut not
least! van een uit zes man bostaande de
putatie van den Kon. Bond van Ridders M.
W. O.
Overdracht van het mo
nument
Opnieuw was het luit.-gen. Swart, die na
deze plechtigheid het spreekgestoelte he
klom en het monument met een rede aan
het gemeentebestuur der hoofdstad over
droeg.
Dc laatste rode bij deze plechtigheid was
die van den burgemeester, dr. W. de Vlugt,
dio het monument met groote dankbaarheid
voor zijn gemeente aanvaardde.
Inmiddels had do stoet van rijtuigen zich
weer geformeerd. Terwijl de oero-wacht vau
do koloniale reserve opnieuw dc eerbewij
zen bracht, verlieten do Koningin en dc
Prinses de koninklijke tribune.
Aan de Hart vel dtsche brug stapten de
Vorstinnen met het gevolg over in auto's,
welke naar Het I.oo reden.
Ten bate van in moeilijkheden
vcrkcerende orchesten en
van de A.V.O.
AMSTERDAM, 14 Juni. Gedurende de
eerstvolgende maanden zullen „Zomerpost-
zegels" worden uitgegeven. Hot zullen post
zegels zijn in den geert van de reeds zoo
bekende kinder-postzcgels. die telkenjare in
December te verkrijgen zijn. Ook de uitgifte
van deze zegels zal periodiek weorkccren*
Door den verkoop van deze speciale post
zegels. waarvoor een kleine overwaarde be*
taald rnoef worden, wordt een beroep ge
daan op dc ganscbo bevolking, tencindo
door kleine offers het noodzakelijk cultu
reele en sociale werk in stand te lioudoix.
Ditmaal zal dc extra opbrengst der zo-
merpostzegels ten goede komen aan een
achttal in niooilijkc omstandigheden ver-
keerende orkesten cn wel die to Amster*
dam. 's Gravenhage. Utrecht. Haarlem*
Groningen. Arnhem, Maastricht en Rotter
dam. Do Regeering zal bepalon welk aan«
deel elk dezer orkesten zal ontvangen van
de helft van de opbrengst.
Dc andere helft van de, opbrengst is be
stemd voor dc ..Ncdcrlandsche Vereeniging
tot Bevordering van den Arbeid voor On
volwaardige Arbeidskrachten" (A.V.O.)
Zij zal het haar toekomende bedrag be
stemmen voor hot oprichten of verbeteren
van afzonderlijke werkplaatsen voor arbei
ders met geestelijke en lichamelijke gebre
ken. Van het door de A.V.O. te ontvangen
bedrag zal weer de helft bestemd worden
voor hulp in de plaatsen of streken, waar
het geld is opgebracht, de andere helft
aa-ordt door het. hoofdbestuur bestemd voor
algemeene doeleinden op het gebied der
werkplaatsenzorg. In het gohcelc land ziin
reeds een tweehonderdtal comités opge
richt. omvat lende 4 a n00 gemeenten, die
den verkoop van de zegels zullen bevorde
ren. De hoer Ir. J. A. Josephus Jitta van
de Ned. Ver. ..ConcertgobóuAvvrienden" en
de heer \V. F. Detiger van de Vereeniging
.Arbeid voor Onvolwaardigen" hebben do
algemeene leiding op zich genomen van
den postzegelverkoon.
De postzegels zullen uitgegeven worden
in waarde van 1^ cent. 5 cent, 6 cent en
12'/2 cent. Zij zullen verkocht worden resp.
voor 3 ct.. S cent. 10 cent. cn 16 cent. Do
zegels zullen voorzien ziin van de compo
nisten Diepcnbrook on Sweclinck. van den
vader van het Doofstommenonderwijs in
Nederland Guvot en den wercldberoeniden
oogheelkundige Donders.
Maandag o.s. zullen aan de postkantoren
de zegels van 5 cn van 6 cent verkrijgbaar
ziin. de heide andere waarden arolgcn nog
in den loon dezer maand.
Hoe klein het offer is. dat gevraagd
wordt om het beoogde doel te bereiken
moge bliikeri uit hot volgende. Wanneer
elk Nederlander boven den leerplichtigen
leeftiid maar vijf cent zou offeren aan dit
goed doel. zou een bedrag bijeenkomen van
f 300.000. Wie zou dit bedrag niet over heb
ben voor dit goede doel!
