15
15-
DAGBLAD
DAGBLAD
FILMSHOW IN 'T GROOT
AMERSFOORTSCH
AMERSFOORTSCH
THANS
CENT PER WEEK
MET GRATIS
ONGEVALLENVERZEKERING
THANS
CENT PER WEEK
MET GRATIS
ONGEVALLENVERZEKERING
FL 375
RECETTE
LETTERKUNDIGE KRONIEK
Nieuwe Uitgaven
PEPERNOTEN
F1LMNIEUWS
Dc verfilming van ,,Le crime de
Sylvestre Bonnard" uitstee
kcnd geslaagd
GEDURENDE de volgende zeven dagen
vertoonen wij
Iedere week opnieuw kan men
dit zinnetje in tientallen kranten lezen, en
ook iedere week zal men een nieuwen film
titel, soms zelfs twee, lezen en de
lezer denkt er verder niet bij na. Het is
zoo'n gewoonte voor hem geworden, dat hij
er geen acht op slaat en niet tot zich door
laat dringen hoeveel nieuwe films nu feite
lijk wel per week over heel dc wereld ver
toond worden. Het is natuurlijk waar, dat
verschillende copieën van eenzelfde film
tegelijkertijd uitgebracht worden, doch hoe
groot zal het aantal filmproducenten wel
niet zijn, waarvan men in Holland nooit een
product ziet, waarvan men zelfs nooit hoort.
Wij kennen Amerika, Engeland, Duitsch-
land, Frankrijk, Denemarken, Tsjecho-Slo-
wakije, Nederland, Italië en Rusland, doch
hiermede zijn voor ons de leveranciers dei-
films uitgeput. Maar Europa kent nog an
dere filmmakers en ook in Japan, China,
Egypte, Mexico en vrijwel alle andere lan
den der wereld vindt men studio's, zonder
dat daarvan ooit iets gehoord wordt.
Doch iedere weck komen de nieuwe pro
gramma's en in centra als Londen, Parijs,
Weenen, New-York worden zelfs dagelijks
premières gegeven voor den handel en de
pel's. Indien wij thans alleen bij Londen
blijven, dan valt ons direct West End in den
geest, de enorme wijk van dc Engelschc
hoofdstad waar tientallen bioscooptheaters
hun zetel hebben en waar de groote film
maatschappijen hun producten ten doop
houden. Hier beslist het publiek feitelijk
over het wel en wee van een film en hier
ook komen de thcater-exploitaten om een
keuzo te maken uit de vele vertoonde rol
prenten.
Soms is een film in één slag een succes:
The house of Rothschild bracht in
twee maanden tijd een recette van 375.000
gulden, en dit is heusch geen bijzonderheid.
Er zijn tal van theaters, waar do opbrengst
varieert tusschen 1000 en 7000 pond per
week, een bedrag dat alle Nederlandsche
theaters met stukken slaat. Het is uit den
aard der zaak niet alles goud wat er blinkt,
want de paleizen kosten schatten van geld
en de concurrentie tusschen dc diverse
maatschappijen maakt de eïschen, die aan
de theaters gesteld kunnen worden, voort
durend hooger, zoodat er enorm hooge ex
ploitatiekosten gedekt moeten worden.
Met dat al blijft het toch een buitenkansje
om zoo'n schlager te vertoonen, doch niet
iedere bioscoop kan daartoe overgaan. Voor
de normale productie wordt trouwens een
andere weg gevolgd. Een filmmaatschappij,
die eenige producten op de markt wil bren
gen, huurt n.l. gedurende een wcelc een
theater en des namiddags en des avonds
worden dan de films vertoond voor een pu
bliek, dat voornamelijk bestaat uit bioscoop
exploitanten en persvertegenwoordigers.
Wij hebben dezer dagen zoo'n serie voor
stellingen van de Radio Pictures bijge
woond, en men begrijpt natuurlijk, dat niet
alles wat aan de markt komt eerste klas
erk is; daarvoor is het percentage goede
films ten aanzien van de gewone of min
der goede nog te gering. Vertoond werden
o.a. Admirals all, Tho right age
to marry, Lend me your husband,
Strangers all en Chasing yester
day.
Het merkwaardige bij deze films, waar
van er na September ook eenige in ons land
vertoond zullen worden, is, dat er zeer veel
gebruik gemaakt wordt van dc close-up,
een filmuiting die tot prachtig resultaat
kan leiden, doch die niet al tc veel toege
past moet worden. Een close-up moet ten
goede komen aan de film en als zoodanig
alleen gebruikt worden als de nadruk ge
legd moet worden op een of andere hande
ling, doch men moet niet in een normaal
gesprek de close-ups geven van de diverse
omstanders, daar dit brekend aan bet film-
geheel werkt. Over het veelvuldig gebruik
maken van de close-up zou hier zeker niet
geschreven zijn, als het niet in vrijwel allo
vertoonde producten, die toch van onder
scheidende regisseurs waren, het geval ge
weest was, zoodat wij den indruk krijgen
dat dc supervisor een hobby heeft voor deze
Anne Shirley treedt wederom met zeer
veel succes op in „Chasing yesterday".
filmmanie, daar het ons niet waarschijnlijk
voorkomt, dat het een nieuwe strooming in
de film zou beteekenen.
Wat do films individueel betreft, het vol
gende:
Admirals all. een in samenwerking
met de Gaumont British vervaardigde rol
prent, is een spannende amusementsfilm,
die de grillen van een Hollywoodsche ster
tot onderwerp heeft. Zij wenscht geen en
kele tegenspeler to accepteeren voor haar
nieuwe film en ten einde raad vertrekt zij
naar China, om daar precies te kunnen zien
hoe haar leading-man moet zijn. Avonturen
beleeft men op dezen tocht gcnócg en in
een vlot tempo wordt zoo de vroolijkc ont
knooping van deze film tegemoet gegaan.
Wynne Gibson vervult do vrouwelijke
hoofdrol, bijgestaan door Gordon Harker en
Anthony Busliell, welke laatste acteurs in
ons land minder bekend zijn.
The right age to merry is ccn
product dat de tegenstelling jeugd-oudcrc
Karin Hardt viert nog steeds triomfen bij de Ufa-
filmmaatschappij. Hireboven ziet men haar in de
.creatie voor de film „Die törichte Jungfrau",
De charmante Amerikaansche actrice
Wynne Gibson speelt de hoofdrol in dc
R. K. O.-film" Admirals all".
weer eens behandelt en ditmaal wel in ver
band met de vraag of dc juiste leeftijd om
te trouwen 20 jaar of -10 jaar is. Voor de
nieuwsgierigen zij hierbij vermeld, dat 20
in de film de juiste oplossing blijkt te zijn.
Frank Pettingcll, Joyce Bland, Tom Hel
more en Ruby Miller zorgen voor een goede
vertolking van deze overigens niet heel
sterke film.
Lend me your li usba n d is een
dwaze geschiedenis van twee echtparen, die
van vrouwtje wisselen, hetwelk tot allerlei
complicaties aanleiding geeft. John Stuart
en Nancy Burne spelen de hoofdrollen in
het kader der film voortreffelijk.
Strangers all brengt May Robson
en Preston Forster naar voren, twee sterren
die ook in ons land een groeienden aan
hang hebben. May Robson is de moeder
van vier excentrieke kinderen, die ieder op
hun wijze trachten den weg in het leven
te vinden, waarin zij nog wonderwel slagen
ook, ondanks hun gekke sprongen.
Chasing yesterday noteerden wij
als beste nummer van deze showweek en
ieder zou dat met ons cedaan hebben. liet
is de verfilming van het wereldbekende
boek van Anatole France ..La crime de
Sylvestro Bonnard". dat de meeste van
onze lezers 'vel gelezen zullen hebben, het
zij in het Fransch of in een andere taal,
zoodat wij ons van een inhoudsopgave ont
slagen achten. Dc hoofdrollen vervullen hier
Anne Shirley en O. P. Heggie. die beiden
ook de hoofdrollen hadden in A n n e o f
green g a b 1 e s. de film waarmede Anne
Shirlev zich met één slag beroemd maak
te. Dit zestienjarige sterretje geeft thans
wederom een Drachtige vertolking en het
ontroerende spel van Heggie als Svlvestre
Bonnard zal zeker indruk maken op hen, die
deze film zullen zien. Helen Westley geeft
een voortreffelijke uitbeelding van de rol
der huishoudster.
Het is een film. die een prachtig ver
haal tot ondergrond heeft en die door de
wijze van uitwerking zeker nog veel lof zal
oogsten. Wij zien dan ook met belangstel
ling de eerste vertooning van dit werk in
ons land tegemoet en willen reeds thans
aandacht vragen voor deze film, die we
derom bewezen heeft dat de oude littera
tuur nog tal van goede scenario's op kan
leveren.
De Uitgestootene, door Elisabeth
Augustin. (Amsterdam, P. N.
van Kampen en Zoon N.V.).
ALVORENS wij onze beschouwingen
aanvangen over het voortreffelijk
boekje, dat Elisabeth Augustin ge
schreven heeft, moeten wij onze lezers mee
deden, dat zij een Duitsche is. Een Duit-
sche, die met een Nederlander gehuwd is,
en die met heel haar ziel Nederland als
haar tweede vaderland heeft verkozen, maar
toch een Duitsche. Van het feit, dat
de auteur schreef in een haar van nature
vreemde taal, bespeurt men bijna niets. De.
eenige fout, waarop wij haar meenden te
kunnen betrappen, is een verwarring tus
schen ruiken en rieken. „Het ruikt naar
hooi", schrijft Elisabeth Augustin, terwijl zij
moest schrijven: „het riekt naar hooi",
doch: „ik ruik hooi". Wij zouden echter
niet de kost willen geven aan alle geboren
Nederlanders, die zich aan dergelijke taal
fouten schuldig maken.
Het boekje van Elisabeth Augustin is niet
alleen in zuiver Nederlandsch gesteld, het
is ook krachtig, beeldend (proza). Het is
ook geschreven met kloekheid, onvervaard
heid, stoerheid. Wij kunnen nauwlijks gc-
looven, dat dit gebeiteld werk komt van
vrouwehand.
Het probleem \an een vreemdelinge, die
onze taal zoo feilloos schrijft, heeft ons
aan het denken gehouden. Ligt hier alleen
een persoonlijke verdienste in van Elisabeth
Augustin, of ligt de oorzaak van dit ver
wonderlijke feit ook elders? Elisabeth
Augustin scFrijft, volgens het moderne pro
cédé in korte, afgebroken zinnetjes. Het fij
nere rhythme, de geschakeerde volzin is
haar vreemd. En wij dachten, toen wij ons
op de korte hamerslagen van dit proza door
het verhaal lieten leiden: brengt dit abrupte
afgestooten rhythme misschien de interna
tionalisecring van de literatuur? Op deze
wijze kan men eerder zich bewegen In een
vreemde taal, dan wanneer men bijvoor
beeld een rhythme als dat van Couperus als
zielsverwant aanmerkt Overal in Europa
en Amerika (lees Sinclair Lewis) worden
tegenwoordig zulke korte zinnetjes geschre
ven. Er ligt een zekere rationaliseering in
van do literatuur. Gewapend beton. En aoor
de radio het gestamp van do Jazz. Ook do
literatuur doet mee aan het fabrieksgestamp.
De laatste regelen, dio onze pen neer
schreef, vormen meer dc bekentenis van een
conservatief, dan dat zij een verwijt willen
richten tot Elisabeth Augustin. Haar motief
cischt dit afgebroken proza. En dat. schrij
ven van korte zinnetjes heeft het voor
deel, dat men onmiddellijk ontdekt of er
ccn persoonlijkheid achter zit. Een onbe
langrijk boek kan men nog genieten om
den stijl. Ach, hoeveel leeg-zinnigheden van
den lateren van Deyssel hebben ons bekoord
om die eigenaardige stijl-charme! Maar wie
zoo „tok-tok-tok kip-een-ei" 't in dc litera
tuur, als tegenwoordig gebruikelijk is, hij
laat dadelijk zien of hij moer dan een half
ei te geven heeft dan wel een leegen dop.
Toevallig liggen er twee van die boeken,
die alleen maar op de schrijfmachine kun
nen ontstaan, naast elkaar op onze tafel:
Vriendschappen" van Elisabeth Zernike,
en deze „Uitgcstootencn" van Elisabeth
Augustin. Wij kregen bij het eerste be
snuffelen van Mevrouw Zernike's roman
den indruk, dat hij leeg, onbelangrijk en
vervelend is. Deze psychologieën in ulevel-
formaat vermogen ons niet meer te boeien.
Elisabeth Augustin greep ons direkt, en liet
ons niet los.
Nu moet Elisabeth Augustin geen hooge
borst gaan opzetten! Wat zij deed, was
kranig, aan alle kanten stevig doordacht
cn stevig uitgeheeld, maar haar arbeid heeft
geen hoogcre waarde dan die der ontleding
en dramatiseering van het instinct-leven.
Na de heele gamma van symbolistische en
surcalistischc en andere istische literatuur
soorten als een vuurwerkzon aan onze blik
kerende oogen te hebben laten passeeren.
komen wij, met Elisabeth Augustin opeens
voor het rossige, cen-tonige Bengaalsche
vuur van het naturalisme te staan. Genre
Zoln.
De geschiedenis, die Elisabeth Augustin
ons vertelt, is de geschiedenis der bcvol
king van een Duitsch dorp. Een arbeiders
figuur, Luwener, die eerst knecht is op het
naburig kasteel, later werkt in de steen
groeven, treedt uit de menigte van drinK-
gelagen houdende, bruut-wellustige, sloven
de en gebrek lijdende boerenarbeidsbevol-
king naar voren. Hot is eigenlijk oen bees
tentroep, waarin de schrijfster ons brengt.
Maar ze leven allemaal, hun gebrek nijpt
tusschen de regelen van dit proza door, de
drastische taal stinkt van hun ranzige reu
ken, en het hart wordt tot diepe deer
nis bewogen voor deze menschen, die drij
ven in kolken van hartstocht en ellende.
Goed dan: do figuur van Luwener treedt
uit hun rijen naar voren. Hij is óók een
zuiplap, een vrouwenjager net als de ande
ren, maar met misschien nog minder ver
antwoordelijkheidsgevoel, en met een wilde
romantiek in zijn wezen, die hom tenslotte
tot den ondergang brengt. Hij gaat don weg
van allen; uit vele liefdesavonturen komt
hij, tenslotte tot een gedwongen huwelijk,
maar wat hem van de anderen onder
scheidt, is dat de band van sociale plichten,
van gebondenheid aan den werkgever, van
armoede-en ellende, van arbeid zonder ar
beidsvreugde, hem kwelt. In zijn opstandig
heid vervalt hij tot misdaad tot diefstallen,
die hem een tijdlang in den kerker brengen,
en eindelijk tot de uiterste wanhoop geko
men vindt hij hij een kruit-ontploffing in
de steengroeve den dood.
Alles is consciëntieus cn van binnenuit
bekeken in dezen roman. Do toets van de
schrijfster is feilloos. Den uitgestootene
Luwener heeft zij ons voluit duidelijk ge
maakt, maar ook zijn vrouw Lene, ook zijn
ingedommelde oude Moeder, en zijn wraak-
gierigeu schoonvader. Elisabeth Augustin
heeft een zoo uitnemend, opmerkelijk talent
getoond, dat zij terstond bovenaan komt in
onze schrijfsters-schaar. Eindelijk een bock
van een jonge vrouw, dat niet hysterisch,
excentriek of vervelend is.
Maar Augustina is niet augusta. Zij is
een voortreffelijke realiste. Meer niet. Haar
boek is rauw, maar eerlijk. Dc nauwgezette
en levende vorvulling van een eenvoudige
taak.
P. H. RITTER Jr.
Dr. P. H. Ritter Jr. De lucht-
held. A. W. Bruna en Zoon'ó
Uitg. Mij, Utrecht.
De schrijver heeft zijn talenten in dienst
gesteld van de amusementslectuur en hier
op vlotte wijze een satyrc geschreven op
dwaze vergoding van een vliegenier.
Axel Noorman heeft een zcvendaagsche
non-stop-vlucht volbracht rond dc aarde,
over twee oceanen en drie werelddeelen er
Frankrijk, waar hij landt, heeft direct groot-
sche ontvangsten voorbereidt. De schrijver
laat zien hoe achter dit alles alleen finan-
ciëele transacties zitten en anderzijds waan
zin van het publiek. De stugge natuur van
den vlieger doet vrijwel alles mislukken,
wat tot prachtige tafereelen aanleiding geeft
Ook het optreden van een slimmen journa
list geeft reden tot vroolijkheid. Het verhaal
gaat bijna naar een happy end toe, maar
het mocht niet zijn. Door allerlei omstandig
heden stijgt Axel Noorman weer op, zonder
Dc zwarte takken
lil den wind.
De blaren zakken
Om - 'n menschcnkind.
Bii 'n boerenwagen
Werkt een man.
De wolken dragen
Het duister an.
Boven dio boiden
Rijst een ster.
Over de weiden
Ilccl heel ver!
C. S. ADAMA VAN SCHELTEMA.
Uit: Eerste Oogst
de machine te hebben nagezien. Na enkele
seconden in de lucht, weet hij dat een draad
is gebroken, hij probeert nog tc landen, maar
valt dood Ier aarde, eenige toeschouwers in
zijn val verpletterend. De journalist is de
eenige die er goed afkomt door een vlugge
reportage van het geval te leveren aan zijn
krant.
Dank zij de vlotte schrijfwijze van Dr. Rit
ter is liet van een niemandalletjo geworden
tot een verhaal dat zich aangenaam en vlug
laat lezen, zonder diepgaande kwesties of
problemen.
„DE WANDELAAR"
Zooeven verscheen bij den uitgever A. G.
Schoonderbeek to Laren dc Juni-aflcvering
van „De Wandelaar", maandblad, gewijd
aan natuurstudie, n.ituurbcrscherrning,
heemschut, geologie, folklore, buitenleven
en toerisme.
Welk een diepen indruk Texel op hem
heeft gemaakt, zet S. do Waard uiteen,
J. L. A. Krcmer weidt uit over het heden
en verleden van Ooy en Duffelt, tweo
plaatsjes onder den rook van Nijmegen, ter
wijl P. L. Rusticus en Practicus onderschei
denlijk de tuinwerkzaamheden voor Juni
en de behandeling der kamerplanten in die
zelfde maand aangeven.
Dr. A. Schierbeek publiceert zijn zesdo
(laatste) artikel over liet botanisch schoon
van ons Insulinde, dr. A. C. de Koek geeft
een beschouwing ten beste over de don
kere wolken van kosmisch stof, waarmee
peillooze ruimten van het heelal zijn op
gevuld en J. Vijverberg verrast met een
nieuw brokstuk uit zijn autobiografie. A. .T.
de Boer weet duidelijk te maken, dat do
vrienden van wilde planten langs de Over-
ijselsche Vecht hun hart kunnen ophalen
en van wijlen A. Joman, den onlangs over
leden trouwen medewerker van „De Wan
delaar", wordt de eerste eener reeks „Wan
delingen in de omgeving van Amersfoort"
opgenomen.
In de rubriek „Van en voor do lezers"
(natuurhistorisch allerlei) wordt geschreven
over opengestelde landgoederen en dc plaag
der bosch- en heidebranden.
Het is haast overbodig vast te stellen, dat
„De Wandelaar" ook in illustratief opzicht
ditmaal weer zijn beste beentje heeft voor
gezet.
Het Vliegveld
In „Het Vliegveld" van deze week be
sproken zoowel de redactie als dc bekende
medewerker-insider, die zich achter het pseu
doniem „Eddy" verbergt, in hun beschou
wingen liet „Uiver"-rapport. Eddy meent,
dat de commissie in dc fout is vervallen
feiten en gissingen in één conclusie te ver
eenigen. Hij begrijpt ook niet, dat als de
„Uivcr" niet goed was, men zoo gauw kans
heeft gezien de 14 nabestelde Douglassen
grondig te verbeteren, aangezien de tijd
voor ingrijpende veranderingen ontbrak.
Mevr. B. v. d. Leeuw—Mijer schrijft over
de tocht van haar cn haar echtgenoot-
piloot M. A. G. v. d. Leeuw naar de Oosteu-
rijksche rondvlucht en vertelt van den 72-
jarigen Britschen sportvlieger Richardson,
die in de cockpit van zijn vliegtuig ,ccn
briefje heeft bevestigd, waarop te lezen
staat„Waar ik neerval, verzoek ik u mij
te willen begraven."
Lezenswaard is het artikel over de Rus
sische radiosonde, die automatisch lucht-
druk en temperatuur draadloos naar de
aarde seint.
„Ik begrijp niet, dat jij altijd naar kan
toor loopt, terwijl je zoon in zoo'n schitte
rende wagen rondrijdt!"
„Nogal begrijpelijk. Hij heeft een rijken
vader en ik niet!"
Advertentie in een Amerikaansch blad:
„Wanneer Jimmy Brown, die twintig jaar
geleden zijn vrouw en zijn baby in den
steek liet, mocht willen terugkeeren, dan zal
gezegde baby hem zijn kop van zijn romp
boksen".
„Zeg, weet je, dat Willie overal de groot
ste leugens van je rondvertelt?"
„Dat weet ik, maar dat laat me koud. Maar
als ik er haar op mocht betrappen, dat ze de
waarheid van me vertelt, dan zal ik haar
krijgen!"
„Scheikunde heeft een groote rol gespeeld
in de menschelijke beschaving."
„Ja, kijk maar eens naar al onze blon
dines."
