Agenda
Sport
Zijdeteelt in Nederland
VOOR- EN NADEELEN VAN
DEN GOUDEN STANDAARD
UIT DEN U.P.V.B.
Concours hippique te
New-York
BLAUWE ZES NAAR
PARIJS
Economische aspecten
CONFERENTIE VAN
Ingezonden
2* BLAD PAG. 2.
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DONDERDAG 14 NOVEMBER 1935
Grand Théfttre. Vertooning van de
ülm„Kónigswalzer."
Zondags 2 uur, O) en 8 uur n.m.
Overigo dagen 8 uur namiddag.
Zaterdag- en Woensdagmiddag mati
néo om 2J0 uur n.m.
Qty Theater. Vertooning van de
films„De vrouw in de gevangenis" en
„De depperc lafaard."
Voorstellingen:
Zaterdag 2.30, 8 uur en 8.30 uur nma.
Woensdag 230 en 8 uur.
Zondags doorloopend van 1.30 tot 830
uur n.m.
Andere avonden 8 uur.
Bioscoop Amicitia. Vertooning van de
film: „De Rozenkrans" van 8 t/m. 14
November.
Voorstellingen *a avonds 8.10 n.m.
Zondags matinée. 2.30 uur n.m.
Museum Fléhite, Westsingel. (Uitge
zonderd des Zondags).
Theosofische Bibliotheek. Gebouw
Theosofische Vereeniging, Regentesso-
laan. lederen dag van 8—8 uur.
Openbare leeszaal met Jeugdleeszaal
en Bibliotheek, Muurhuizen 9.
R.-K. Leeszaal, Kieuwstraat 24.
216 November. Sierkunst Tentoon
stelling werken van W. J. van Dam.
Dagelijks van 10—5 uur, Zondags van
25 uur.
12 tVm. 16 November. Sierkunst. Ten
toonstelling op gebied van kunstnijver
heid inet werk van K. W. Eschauzier,
Hobbel en J. Uhï. Geopend van 10—20
uur.
14 November. De Valk. Tooneeluitvoo-
ring door „Advendo." Opgevoerd wordt
de klucht: „Daar liegen wo ons uit"
8 uur n.m.
15 November. Amicitia. Filmavond
van do B.V.L. 8 uur n.m.
15 November. Markthal. Pro pagan da-
vergadering v. d. Ghr. Besturenbond en
Chr. Nat Vakverbond. 8 uur a.m.
16 November. Amicitia. Uitvoering
door leerlingen van Sophie H. v. Galen
en Louise G. Brand sen v. Veen. 7
uur n.m.
16 November. Sierkunst. Dc heer Hob
bel uit Laren houdt een lezing over pot
tenbakkerskunst 2—3 uur n.m.
16 November. Monopole. Bridgecon
cours door de bridgeclub Amersfoort
tb.v. de KinderhersteUings- en Vacantie-
kolonies. 8 uur njn.
16 November. De Valk. Solrée van de
REES. 730 uur n.m.
16—30 November. „Do Poth." Najaars
tentoonstelling van het Amanfoortsch
Kunstenaarsgilde. De opening geschiedt
door Moj. N. Posthumcs Meyes uit
Heemstede.
17 November. Sierkunst Ned. Ver.
van Spiritisten „Harmonla." De heer J.
Kakebeeke spreekt over Levensdrang.
1030 uur v.m.
17 November. De Valk. Kadercursus
8JXA.P. en N.V.V.
18 November. De Valk. Ned Rois Ver
eeniging. Wintersport lezing van de
hoeren Rnmersdorfer (sküeeraar ln Oos
tenrijk) en Beurs over Wintersport
8 uur.
19 November. Foyer Amicitia. Vereen,
van Huisvrouwen. Mej. N. do Geus
houdt een lezing over het nut en de
toepassing Van Heilgymnastiek en mas
sage. Z30 uur n.m.
20 November. Wjjkgebouw Monniken-
rd. Razar „Sursuin Corda." Opening
uur n.m.
20 November. R.h. Bond van Handels-
Kantoor en Winkelbedienden. Bondsse-
cretaris A. Roersma houdt inleiding
over: „De beteekenis der vrije Christe-
HJko Vakbeweging".
20 November. Do Valk. Muziekuitvoe
ring'door „Hosanna" 8 uur n.m.
23 November. De Valk. Feestavond
van D.V.O. 8 uur n.m.
23 Novombei>-5 December. Sierkunst
Tentoonstelling van werken van Albert
Fiks.
24 Novemblr. Do Valk. Feestavond
van N.A5.B. afd. Amersfoort. 8 uur
25 November. Amicitia. Filmavond
van t Nut. 8 uur n.m.
27 November. Theosofische Loge. Ned.
Ver. van Spiritisten ..Harmonia." Séance
door mevr. Akkeringa.
UTRECHT
14 November. Stadsschouwburg. Op
voering van de revue: „De blokken
doos", o.l.v. Fientje de la Mar. 8.15 uur
n.m.
15 November. Tivoli. U. S. O. Kamer
muziekavond. Het Hollandsch Strijk
kwartet 8.15 uur n.m.
19 November. Stadsschouwburg. De
Boer—Van Rijk Ensemble voert op: „Eva
Bonkeur." 8 uur n.m.
16, 18 en 21 November. Stadsschouw
burg.' Het Nieuw Schouwtooneel voert
op: ..Gouden Regen." 8 uur n.m.
22 t.m. 26 November. Tivoli. Ruziau
ln de jubileumrevue: ..Met Vlag en
Wimpel." 8 uur n.ni.
ZEIST
23 November. Figi. Abonnementsvoor
stelling door de N.V. Amsterd. Tooneel-
vereeniging van „De Geborduurde bal."
8 uur Rjn.
IOTTENBAKKERSKUNST
I)e heer Hobbel uit Laren, de bekende
pottenbakker, zal ter gelegenheid van de
tentoonstelling voor kunstnijverheid op
a.s. Zaterdagmiddag in sierkunst van
2—3 uur een lezing over pottenbakkers
kunst houden.
VOETBAL
SCHOTLAND—IERLAND 2—1
EDINBURGH. 13 Nov. (A-N.P.) - Te
Edinburgh \ond heden een ontmoeting
plaats tussehen de hondselftallen van
Schotland en Ierland.
Schotland won dezen wedstrijd met
2—1. nadat de rust met 0—0 was inge
gaan.
Kelly maakte voor Ierland het eer
ste doelpunt, dal na 15 minuten ge
volgd werd door één van Walker aan
Schotactie tijde.
Tot één minuut voor het einde bleef
de stand 1—1, toen op het laatste
oogenbltk Duncan de Schotten de lei
ding gaf.
Het wedstrijdprogramma voor
Zondag is als volgt samengesteld.
Ie Klasse.
J.S.V.Volharding
ScherpenzeelDe Raven
Soest e r berg—Vee nen daa 1
Sperwer—'a-Grave land
St. BoysGooische Bovs
E.S.V.A.GDriebergen
2e Klasse A.
N.I.O.—Amerongen
Sparta—Woudenberg
Wijk bij Duurstede—D.E.V.
V.V.O.P.-FJ\.K.
2e Klasse a
U.S.C.—N.V.C
Vreeewij k—Mijdrecht
U.J.S.—D.W.S.V.
Zebra'sNijenrodes
A.T.O.Minerva
3e Klasse A.
\'inkev. BoysMaarsscn
W.V.V,Spoorvogels
G.M.H.—Rapid
D.O.SVw—T.O JS.
AvanceV.V.U.
G.V.V.All Round
Reserve le Klasse A.
Veenendaal 2Hilversum 5
Velox 5Sop!a 2
1 Gooi 4B.V.C 2
Amsvorde 2—Quick 2
Reserve 2e Klasse A.
E.S.VA.C 2Scherpenz. 2
Soesterberg 2—Amsvorde 3
Reserve 3e Klasse A.
Baarn 4Quick 3 v
Sopla 3—V.V.O.G. 2
Amersf. Boys 3—Soest 3
Reserve 4de Klasse D.
Sopla 4Soesterberg 3
Zeist 5Amsvorde 4
A.P.W.C 4—E.S.VJ4.C 3
Quick 4—Spoorvogels 2
R.-K. V. V. „AMERSFOORT
Zondag a-s. speelt de R.-K. V. V.
71.°.'?,Port 1 dcn uitwedstrijd tegen
L.V.Y. I, terwijl het tweede team bezoek
krijgt van EiLM. 3.
NEW YORK, 13 Nov. (A. N. P.). Het
Internationaal Concours Hippique te
New York werd voortgezet met den lan-
denwedstrijd voor militaire équipes om
een eeuwigdurenden wisselprijs. Op het
parcours waren acht hindemissen op-
gestold met een maximale hoogte van
1.50 meter. Het parcours begon met een
moeilijken stcilcn driesprong, terwijl
het geheel met zeer veel bochten was
opgebouwd. Voor elk land kwamen vier
ruiters uit, waarbij de drie beste pres
taties voor het klassement zouden gel
den. Dc Nederlandsche équipe startte
het eerst; „Santa Belle" onder luitenant
van Schaick bracht het er minder goed
af, daar 12 fouten moesten worden ge
noteerd.
Ritmeester Sirtcma van Grovestins
sprong met „Jlmmy" en deze maakte
zeven fouten. Luitenant van Lennep
met „Diana" noteerde acht fouten, ter-
wijl als laatste luitenant Grcter met
„F.rnica" het parcours op fraaie wijze
aflegde met slechts 4 fouten. De dria
beste prestaties in aanmerking geno
men, verkreeg Nederland dus 19 fou
ten.
De landenwedstrijd werd gewonnen
door de Icrsche équipe met nul fouten,
tweede werden de Ver. Staten met 4
fouten. Als derde eindigde Chili met 12
fouten, terwijl de vierde en vijfde
plaats verdeeld moesten worden door
Canada en Frankrijk met 16 fouten.
Nederland werd dus met 19 fouten laat
ste.
IJSHOCKEY
Spannende wedstrijden om
den Eur. Stedcnbeker
te verwachten
Hedenmorgen vertrok het Amstcr-
damsche Internationale team de „Blau
we Zes" naar Parijs om aldaar den
eersten ^s-edstriid om den nieuwen
Euroneeschen stedenbeker te spelen te
gen het sterke Pariisrhc team.
In dezelfde groep als Amsterdam en
Pariis vinden we de Wiener Kislauf-
Verein. de Lawn Tennisclub Prague en
dc Ftoile du Nord uit Brussel.
Indien de „Blauwe Zes" er in slaagt
zich als eerste of tweede in haar groen
te plaatsen, tnl zii tegen den winner
der tweede groep, die minstens even
sterk bezet is. moeten uitkomen.
Door deze deelneming aan liet inter
stcdenbekrr-tournooi zullen we te Am
sterdam in den Joop van December en
Januari buitengewoon spannende en
interessante wedstrijden te zien krij
gen.
Daar Gerritsen nog niet geheel her
steld Is zal van Maris nis doelvenledl-
ger optreden, terwijl Koeicmnn voor
Gerritsen II in de plnats komt. daar
deze laatste nog steeds last van zijn
enkel heeft. Verder achter: Kooleman
met Van der Stok.
Ie voorhoede: Bovd. Mav. Griffin.
2e voorhoede: De Jong. Cohen Ter-
vaert. C.rnmeris.
BOKSEN
LOUOHRAN WINT VAN STRICKLAND
LONDEN. 13 November. (A.N.P.t -
Gisteravond bokste de vroegere wereld
kampioen Tommy I^xighran van Phila
delphia in een gevecht over tien ron
den tegen den Nieuw-Zeelander. den
zwaargewichtrhokser Maurice Strick
land. toughran won dezen wodstryd op
punten.
AT HLETltK
NEDERLANDSCHE RECORDS
ERKEND
AMSTERDAM. 13 November. De
record-commissie van de Koninklijke
Nederlandsche Athletiek Unie beeft de
volgende prestaties als Nederlandsch
record erkend:
Dames:
80 meter hordenloop in 11.8 sec. door
inel. a. M. Doorgeest op 22 September
1835 te Amsterdam.
800 meter hradloopen in 2 min. 29 sec.
door mej. F. Koen op 22 September
1935 te Amsterdam.
Speerwerpen 39.135 meter door mej.
G. de Koek op 22 September 1935 te
Amsterdam.
Hoeren:
1500 meter snelwandelen in 5 min.
53.4 sec. door P. J. Engelman op 8 Sep
tember 1935 te Rotterdam.
BlU ARTES
DRIEKAMP SWEERINO—DE
LEEUW—DOMMERING
Op Zaterdag 23 en Zondag 21 Novem
ber &.s. wordt in café „Bristol" te Arn
hem een driekamp georganiseerd tus
sehen Sweering. De Leeuw en Domme-
ring, cadre 45/2, waarbij de partijen
over 400 punten loopen.
WAT ETEN WIJ MORGEN?
Voor de koflietafel
Uitgesneden zalm.
VOOR DE MIDDAGTAFEL
Bnisselsche lofschotel (in z'n geheel
gekookt met harde eieren en gewelde
boter).
Aardappelpuree.
Griesmeelschoteltie met rozijnen.
Bereiding: 1 L. melk, 30 gr. boter. 1
mespunt zout. 100 gr. griesmcel. 75 gr.
suiker, wat geraspte citroenschil. 50 gr.
sultaneroziinen in rhum gedrenkt
Breng de melk met de moter en het
zout aan den koow. Vermeng ze daar
na al roerende met de griesmeel. de
suiker en het geraspte citroenschilletje.
Laat de griesmeel roerende 00 zacht
vuur 10 k 15 minuten doorkoken. Drenk
de gewasschen rozijnen in wat rhum en
roer ze door de puddingmassa. Vul
hiermede een met koud water omee-
poelden puddingvorm en stort den
pudding na bekoeling.
DE BEN00DI6DE YISCH even bestellen
GLASTRA'S VISCHHANDEL
UTRECHTSCHESTRAAT 40. Tel. 92.
BINNENLAND
Met steun van de overheid
zou aan velen een bijver*
dienste kunnen worden
verschaft
Middel tot werkverschaffing
De ervaring heeft bewezen, dat da
teelt van zijderupsen in Nederland zeer
goed mogelijk is. De Nederlandsche
ziideteeltverecniging telt reeds sedert
1929 een aantal telers onder haar le
den en de Gooische ziideteeltvcreeni-
ging. die weldra geheel met de eerst
genoemde zal samensmelten om 'ais
economische afdeeline van het geheel
deze teelt te bevorderen, maakt er met
stijgend succes propaganda voor. Dat
alles hebben we in ons vorig artikel
uiteengezet. Do cultuur van zijderup
sen is in Nederland echter al veel
ouder dan deze beide organisaties. Wij
hoorden van iemand te Baarn, die
thans als 82-jarige er on kan terugzien,
dat hij reeds 75 jaar geleden voor zijn
plezier zich hiermede bezig hield. Voor
de meeste leden van bovengenoemdo
vereenieingen is het ook nu nog een
tiidpassecring en economische overwe
gingen spelen bij hen niet de hoofdrol.
Het is de Gooische vereeniging ge
weest. die voor het eerst en wel sedert
korten tijd op ruime schaal de aan
dacht vestigde op dc economische
aspecten, welke dc zijdeteelt voorjrele
Nederlanders biedt in een tiid. dat tal
rijke landgenoegen, die naar werk
snakken, uitsluitend on steun van dc
overheid zijn aangewezen, zonder er
iets voor te doen. De vice-vooreltter
van deze vereeniging. de heer J. H.
Smitt te Huizen, heeft ons ook daar
het een en ander van verteld.
De teelt van zijderupsen, zooals we
die in ons vorig artikel hebben be
schreven. is niet moeilijk. De moerbei
boom. die uit het buitenland geïmpor
teerd moet worden, groeit ook in ons
klimaat uitstekend en deze plant heeft
niet een bepaalde grondsoort noodig
oin goed te gedijen. Mogelijk is de eene
grondsoort er wel beter voor geschikt
iIhii de andere, maar het gaat er bij
deze cultuur niet in de eerste plaats
om. .welke boomen er het fraaiste bij
staan of de meeste vruchten leveren,
als ze maar bladeren dragen, die de
zijderupsen eten. Dat is overal iu den
lande met een gelijk succes te berei
ken. F.r hebben geruchten de rondo ge
daan. dat de moerbei plant aan het uit
sterven was. De heer Smitt vertelde
ons. dat hij daar nog nimmer van had
gehoord en dat integendeel de hier ge
plante of gezaaide exemplaren het uit
stekend deden. Het afplukken der bla
deren kunnen de planten zeer coed
verdragen, wanneer het maar niet al
te onoordeelkundig en op een te eroote
schaal tegelijk geschiedt. Kinderen
kunnen dat werk doen en in het alge-
nieen kan het heele huishouden mede
werken aan dit bedriif. dat zeer ge
makkelijk is te leeren.
Ken droeve omstandigheid voor hen.
die zich om economische redenen met
dezen teelt inlaten, is evenwel, dat liet
bedrijf de laatste jaren niet bepaald
winstgevend is te noemen. Kort gele
don was dat nog wel liet geval, sedert
de laatste jaren is daar echter veran
dering in gekomen en nu levert het
bedrijf zelfs verlies op. Do marktprijs
van de cocons der zijderupsen is zoo
aanmerkelijk gedaald, dat de kostprijs
niet eens meer wordt vergoed.
Wanneer men den kostprijs kan
drukken door suhsldioering van over
heidswege. zou althans het verlies kun
nen worden weggewerkt en zouden
velen, die thans tot lediggang gedoomd
ziin. hun dagen weer gedeeltelijk met
een bezigheid kunnen vullen. Zij zou
den zelfs een kleine bijverdienste heb
ben en in dc toekomst zou on een of
meer plaatsen in den lande een zijde-
fabriek kunnen worden opgericht,
waardoor weer aan vele handen werk
/.nu worden verscliaft. Nederland voert
voor ongeveer vier tuillioen gulden aan
tiide ln. ongerekend de kunstzijde, zoo
•lal er wel een afzetgebied kan worden
gevonden.
In 1931 was de marktprijs van 1 kilo
gram cocons nog f 7.30. Volgens de ive-
rekening van de Nederlandsche lteidc-
mant schappij kon iemand, die één
hectare grond in exploitatie bracht met
16 ft 17 duizend nioerl»eisiruiken, een
opbrengst bereiken van 400 kilogram
cocon*. De kostprijs daarvan werd met
inbegrip van alle werkzaamheden ge
schat oi» 4.70 per kilo, zoodat men op
deze hectare ruim duizend gulden
winst zou behalen. Thans is de markt
prijs evenwel tcruggeloopen tot f 2 en
zelfs 1.50 per kilo. zoodat er per kilo
een verlies van f 3 zou worden ge
leden.
Hoe wil men nu tot een sluitende
exploitatie komen? Het plan van de
Gooische vereeniging, waarvoor per cir
culaire aan alle gemeentebesturen in
den lande op groote schaal belangstel
ling is gewekt, is heel eenvoudig. Wan
neer met steun van de overheid de
kostprijs tot bijvoorbeeld 3.50 per kilo
kon worden verlaagd en deze zelfde
overheid zou de cocons voor 350 per
kilo willen afnemen (om ze dan met
verlies op de vrije markt te verkoopen),
dan zouden vele mcnschen werk kun
nen krijgen door de beplanting van
froote stukken grond met moerbeistrui
en. En in het huisgezin van den on
dersteunde zou een kleine verdienste
worden gebracht.
De gemeente kan zich voordeel ver
schaffen, door deze teelt aan te moedi
gen. De ingrediënten voor de zijdeteelt
zijn goedkoop; het duurste is de moer
beistruik, waarvan 3-jarige exemplaren
5 a 6 cent per stuk kosten. Om to be
ginnen zou nu een gemeente kunnen
overgaan tot beplanting van 600 vier
kante meter met duizend 3-jarige strui
ken, die, als ze in Februari geplant
zijn, in Juni blad drngen en een 6000
rupsen kunnen voeden. In het eerste
jaar zouden dertig werkloozen ieder
200 rupsen voor hun rekening kunnen
nemen, die in een bak van een kwart
vierkanten meter kunnen geteeld wor
den. Het is niet aan te raden, om da
delijk in het groot te beginnen, want
als elk bedrijf, moet ook dit het eerste
jaar worden geleerd. Het heele gezin
kan medewerken in deze ideale huis
industrie en zoo kunnen ab eerste stap
een dertig gesteunden eenige bijver
dienste krijgen. Ook voor anderen acht
men in het Gooi de zijdeteelt bijzonder
geschikt. Men denkt in dit verband
speciaal aan de zoogenaamde onvol
waardige arbeidskrachten, voor wie
vaak zoo moeilijk werk is te vinden.
Er zitten aan dit geval zooveel aspec
ten.
S»
Een uitgave van CO voor duizend
3-jarige moerbeiplanten kan, zoo rede
neert men, iedere gemeente nog wel
dragen. De grond zou kunnen worden
omgespit in werkverschaffing onder
toezicht van de heidemaatschappij, die
ook de leiding zal moeten hebben bij
het planten. Lukt dc opzet niet, dan
kunnen de planten altijd nog in een
gemeentelijk park worden gebruikt,
hetzij los, hetzij als haag, zoodat het
geld nooit is weggegooid. Bovendien
worden de planten, als het met de
zijdeteelt goed gaat, steeds waardevol
ler, omdat er telken jare meer bladeren
a?" ™lcn' Zo° 1 evert een 5-jarige
plant 900 gram loof voor 30—40 rupsen
en een 8-jarige plant 3000 gram loof
voor 110120 rupsen.
Dit zijn eigenlijk nog meer sociale
dan economische aspecten. Wanneer lot
de oprichting van een Nederlandsche
fabriek kon worden overgegaan, dan
zou ook economisch veel zijn te berei
ken. Daahoe zijn reeds plannon in
\oorbereiding. Men uil deze aangele
genheid grondig bestudeeren en dan zich
wenden tot den minister van econo
mische zaken, hij wicn men voor deze
nieuwe industrie - nis zij levensvat
baar blijkt steun verwacht. De na
dere uitwerking der plannen zal ech
ter nog wel eenigen tijd vorderen.
OPNIEUW DISCONTO
VERLAGING
De Nederlandüclic Bank ven»
laagde met ingang van 14 No»
vembcr haar tarieven over dc ge»
heele linie met v» pCt., zoodnt het
wisseldisconto vanaf dien datum
3^ bedraagt.
VERKEERSSTREMMINGEN
De K.N.A.C. deelt mede, dat het ver
keer over de brug bij de Sninpeling
(gem. Diepenveen), over het Overijs
selsen Kanaal, in den rijksweg Deven
ter—Holten. wegens het verrichten van
herstellingen aan die brug, in de week
van 18 tot en met 23 Nov. 1935 en zoo
veel langer als noodig zal blijken, zal
zijn gestremd en dat gedurende deze
stremming het verkeer mei voertuigen
tnet eigen gewicht en lading zwaarder
dan 3000 Kg. kan geschieden langs
Epse en Rath men en het verkeer met
lichtere oertuigea langs Schalkhaar en
Colmschata,
JONGE LIBERALEN
Mr. Stempels pro», en drs.
Korteweg contra de»
valuatie
Tweeslachtigheid bij de
regeering
VGRAYEXHAGE, 13 Nov. Op ini-
tiaticl van de kamp- en conferentie-
commissie uit den Bond van Jonge Li
beralen heeft te Haarlem een conferen
tie plaats gevonden, waar de voor- en
nadeelen van den gouden standaard
werden besproken.
Het onderwerp werd ingeleid door de
heeren drs. S. Korteweg uit Den Haag,
die de handhaving van den gulden op
het tegenwoordige goudpeil bepleitte,
en nir. N. A. Stempels uit Utrecht, die
devaluatie verkieselijk acht.
Drs. Korteweg behandelde in een
algemeen-theoretische uiteenzetting om
trent wezen en functie van het geld in
de tegenwoordige maatschappij o.m.
hot desideratum van de z.g. „waarde
vastheid van het geld". Dit is een go-
makkelijk woord, maar bij logische
doordenking kan de term „Waarde
vast" geen stand houden. De zaak
staat dan ook zoo, dat met de uitdruk
king „waardevastheid van het geld"
niet een nauwkeurig omlijnd begrip
wordt aangeduid, maar een probleem.
Het probleem luidt: Hoe moet het
geldwezen worden geregeld opdat het
geld niet alleen zijn taak als ruilmid
del en waardemaatstaf, maar ook zijn
taak als standaard zoo goed mogelijk
vervult?
Op het eerste gezicht bestaat er geen
twijfel, dat het meest bevredigende
geldstelsel alleen kan worden verkre
gen op a-metallistische basis. Men heeft
dan de geldhoeveelheid vast in de
hand. Het is echter niet mogelijk een
afdoend antwoord te geven op de
vraag, volgens welke normen de geld-
creatie moet worden geregeld. Op dit
punt bestaat onder de geldtheoretici
veel verschil van meening.
De keuze tussehen een geldsvsteem
met en zonder hand met het edele me
taal komt tenslotte neer op de vraag
of men do voorkeur moet geven aan
do willekeur van het onpersoonlijke
goud of aan de willekeur van verant
woordelijke instanties. Het ligt in de
lijn van het liberalisme de voorkeur te
geven aan de onpersoonlijke willekeur
van het goud, omdat anders zoo licht
het hek van den dam blijkt.
Voor het «oud pleiten echter nog
andere gronden. In de eerste plaats is
er de psychologische reden, dat het
goud vertrouwen inboezemt en be
trouwbaar wordt geacht. Als basis voor
internationale leeningen kiest men
thans, nu de gouden standaard verla
ten is, het goud. In de tweede plaats
hebben staten, die den gouden stan
daard handhaven, stabiele wisselkoer
sen.
De gouden standaard zal echter als
internationaal stelsel alleen dan zijn
heilzame werking kunnen uitoefenen
als de internationale credietverleening
en een redelijke mate van vrijhandel
zich hersteld hebben, d.w.z. als de hui
dige economische oorlog van allen te
gen allen een einde heeft genomen.
Het is niet waarschijnlijk, dat er eco
nomische vrede zal komen voor dc ver
schuivingen, welke in de wereldhuii-
houding gaande zijn, in groote trekken
haar beslag hebben gekregen.
In deze pessimistische prognose kan
echter voor Nederland geen reden ge
legen zijn den gouden standaard te ver
laten. Ook dc voorstanders van deva
luatie willen dat veelal niet. Men kan
den gouden standaard handhaven en
alleen de goudpariteit van don gulden
verlagen.
Welke gevolgen een devaluatie in
Nederland zal hebben, is niet met ze
kerheid te zoggen. Spr. acht de waar
schijnlijke voordeeion geringer dan de
waarschijnlijke nadeelen. Maar men
kan daar ook anders over denken. Wel
staat vast, dat vrees voor devaluatie
alleen maar nadeelige gevolgen heeft.
Zij brengt een onzuiver element in
economische calculaties en overwegin
gen. De vrees voor devaluatie werd in
de hand gewerkt door de Vereeniging
voor Waardevast Geld. Zij beperkte
zich niet tot discussies iu rustige, we
tenschappelijke sfeer, maar bracht het
moeilijke vraagstuk van de devaluatie
op dc straat Hierdoor word een stem
ming bevorderd, welke veel kapitaal
uit het land deed vloeien en den rente
stand onnoodig deed stijgen.
Op de verschillende kanten van de
devaluatie wilde spr. echter in eersten
termijn niet ingaan, doch liet eerst het
woord aan den voorstander, mr. N. A.
Stempels.
Vóór devaluatie
Mr. Stempels z.eide de door den
heer Korteweg gehouden theoretische
beschouwingen in het algemeen wel te
kunnen onderschrijven, doch hij kwam
tot tegengestelde conclusies voor de
praktijk. Een behoorlijk ingericht geld
stelsel op a-metallieke basis zal ook
het vertrouwen van het publiek kun
nen genieten. Juist in de landen waar
men den gouden standaard handhaaf
de, valt thans het grootste wantrouwen
in de eigen valuta te constateeren!
Tussehen de landen, waar men een
a-metalliek geldstelsel met stabiele
koopkracht wenaeht te handhaven, zul
len de wisselkoersen evenzeer stabiel
zijn. Met alle waardeering voor de door
den vorigen spreker aangevoerde argu
menten. meende spr., dat het voor
staan van den gouden standaard niet
noodzakelijk in de lijn van het libera
lisme behoeft to liggen. Het is aller
minst gewenscht het economisch leven
bloot te stellen aan de willekeur van
het goud; dat deze willekeur onper
soonlijk is. acht spr. een schrale troost.
Bij een geldsysteem zond ex band mei
het edele metaal moge een zekere-wil
lekeur niet te ontgaan zijn, er ligt toch
een doelbewust streven aan ten grond
slag, hetgeen niet gezegd kan worden
van dc willekeur van het goud.
Vervolgen3 beschouwde spr. het cri-
sisbelcid der regeering te onzent. Dit
beleid kenmerkt zich door tweeslach
tigheid. Voor zoover het gericht is op
remming van de prijsdaling is het on
verbrekelijk verbonden aan inperking
der economische activiteit (productiebe
perking en -vernietiging), terwijl het
de tendenz heeft ons land meer en
meer van het internationaal verkeer
uit te schakelen. Vooral "ten aanzien
van het laatste steekt het op „aanpas
sing" gerichte beleid, dat streeft naar
herstel van een rendabel bedrijfsleven
door productiekostenverlaging, gunstig
af. Immers zoodra de daling van prij
zen, loonen, lasten, enz. over de geheele
linie doorgewerkt is, zal een toestand
ontstaan waarbij dc ontwikkeling van
een rendabel bedrijfsleven weder moge
lijk wordt. Wat gebeurt er echter voor
het zoover is?
De z.g. koopkrachttheorie is in abso-
luten zin onjuist, doch een relatieve
waarheid schuilt er wel in. Het defla-
lieproces moge op den duur tot. eco
nomisch herstel leiden, het is echter de
vraag of de bedenkelijke maatschappe
lijke gevolgen, die er aan verbonden
zijn, het niet wenschelijk maken tot
doelmatig operatief ingrijpen door
correctie van de goudwaarde onzer
munteenheid over te gaan. Spr. be
toogde dat voorloopig aanpassing door
deflatie zeer ongunstig de economische
activiteit beïnvloedt.
Terwijl er in de andere landen
eenige opleving ralt te constatee
ren, neemt de depressie in de goud
landen Frankrijk, Nederland en
Zwitserland ernstiger vormen aan.
Door devaluatie worden op snelle
wijze spanningen, die thans slechts
uiterst langzaam en moeizaam worden
overwonnen, verbroken. Daarbij komt,
dat deflatie de overheid voor meer en
meer onoverkomelijke bud get moeilijk
heden stelt (dalende belastingopbreng
sten, stijgende steunuitgaven). Merk
waardig is. dat reeds thans het crisis-
beleid op sommige gebieden prijzen
handhaaft op een niveau als ware de
gulden reeds gedevalueerd; juist ten
aanzien van prijzen, die een belangrijke
rol voor de kosten van levensonder
houd spelen, is dit het geval. Een aan
zienlijke stijging dezer kosten bij de va*
luatie is dan ook niet te vreezen
Met den heer Korteweg is spr.
het eens. dat vrees voor devaluatie
alleen maar nadeelige gevolgen
heeft
Het gaat echter niet aan de „Ver
eeniging voor Waardevast geld" hier
voor aansprakelijk te stellen. Niet deze
vereeniging heeft het vraagstuk der de
valuatie op de straat gebracht, maar
de omstandigheid, dat de economische
situatie te onzent voortdurend ongun
stiger wordt, heeft in steeds breeder
kringen twijfel doen rijzen aan de doel
matigheid der aanpassingspolitiek.
Aanpassing door deflatie moge theore
tisch te verdedigen zijn, in de praktijk
leidt zij tot onhoudbare maatschappe
lijke toestanden: tot ineenschrompeling
der economische bedrijvigheid, werk
loosheid, tot moedeloosheid, sociale on
rust en pathologische politieke opvat
tingen met in het verschiet dictatuur,
die maar al te zeer geneigd blijkt te
zijn gedane welvaartsbeloften een wel
zeer schamele verwezenlijking te geven
door het scheppen van een schijncon-
junctuur, teweeggebracht door opvoe
ring der bewapening en onderneming
zelfs van militaire experimenten.
(Buiten verantwoordelijkheid van
de redactie).
MELKPRIJSVERHOOGING
Geachte Redactie,
De Ministerieele circulaire in de dag
bladen werkt verwarrend o.m. voor
Amersfoort.
De grootere gemeenten in de provin
cies Noord- en ZuidHolIand, alsmede in
de provincie Utrecht, vallen onder de
Rijksconsumptiemelkregeling, vastge
steld voor het Westen des lands; al zoo
wondt door de Ned. Zuivelcentrale voor
alle lietrokken gemeenten één, overal
geldende, inkoopprijs voor de melk vast
gesteld.
Deze maatregel ten gerieve van de
melkveehouders houdt nog niet in, dat
ook de straatprijs van de melk overal
even laag zou zijn.
Op 7 Oct. j.l. werd door de Ned. Zuivel
centrale de inkoopprijs niet J/2 cent ver
hoogd allerwegc in den lande niet
echter in A f o o r t werd da
straatprijs gebracht op 12 cent per Liter,
Op 11 Nov. p.l. wederom een verhoo
ging, en wel met cent en in vrijwel
alle steden in het melkgebied reageerde
de melkhandel hierop door de straat
prijs wederom met een volle cent te ver.
hoogen en te brengen op 13 cent.
Alzoo oen totale prijsstijging van V/a
cent en een straat prijs ve rhooging van 2
rent; vandaar de Ministerieele circu
laire.
Niet echter Amersfoort bezondigde
zich aan <le onbillijke prijsvorming; de
melkhandel aldaar vond in de verhoo
gingen van 7 Oct. en 11 Nov. terecht ge
noegzame redenen aanwezig op 11 Nov,
de straatprijs in totaal met slechts 1 cent
te verhoogen en te brengen op 12 cent
per Liter.
Eenige nadere verduidelijking met cij
fermateriaal in de Ministerieele circu»
laire, zou dan ook niet overbodig zijn g»
weest.
J r V, ZEUMERE*
