De verlovingsfeesten
SPEKHOLZERHEIDE IN
REP EN ROER
Een daverend
succes
Crisisbureau
benadeeld
GEHEIMZINNIGE
GESCHIEDENIS
Een derde geval?
BEKENTENIS TER
RECHTZITTING
Waar zjjn de Postvliegers
TUMULT IN EEN
VERGADERING
Prof. Dr. J. Kraus
75 jaar
2c BLAD PAG. 3
AMERSFOORTSCH DAGBLAD
DONDERDAG 15 OCTOBER 1936
Groote ongerustheid door het
vergiftigingsgeval met
twee personen
(Van onzen -redacteur)
SPEKHOLZERHEIDE, het Lim-
burgsche mijndorp, vlak aan de
Duitsche grens bij Heerlen gelegen,
is in rep en roer. Onder geheimzin
nige omstandigheden zijn er dezer
dagen twee jonge mannen gestorven
en thans is een derde slachtoffer
naar het ziekenhuis gebracht, dat
gelijksoortige ziekteverschijnselen
vertoonde. Do medici schrijven al
deze gevallen toe aan vergiftiging,
maar ton aanzien van de juiste oor
zaak tast men nog in het duister.
De politie zoekt en zoekt, doch
heeft daarbij nog geen noemens
waardige resultaten bereikt.
Twee mannen in den bloei van hun
leven zijn aan een geheimzinnige ziekte
ten offer gevallen. Hun dood blijft een
mysterie en dat is iets, wat de gemoe
deren niet met rust laat. Ongeloofelijk
snel is het gegaan. Den eenen avond
hadden ze nog genoegelijk in een café
bij elkaar gezeten en den volgenden
avond was een van beiden reeds over
leden. De ander heeft zijn vriend slechts
enkele uren overleefd. In Spekholzer-
heide staan dicht bij elkaar twee kruis
beelden langs den weg. Ze staan tegen
de gevels der huizen, waar do dood
met ruwe hand in het leven der men-
schen heeft ingegrepen, zooals het plaat
selijk gebruik dat wil. In twee huizen
wordt gerouwd en het gansche dorp
leeft met de op zoo tragische wijze ge
troffen families mee.
Hoe het gebeurde
Onder oogenschijnlijk volkomen ge
lijke omstandigheden zijn de beide jon
ge mannen om het leven gekomen. De
S3-jarige P. Fischer was des avonds bij
zijn vriend, den 39-jarigen caféhouder
M. Lemmens, in het café van dezen
laatste op bezoek. Men legde met vrien
den een partijtje kaart en niets duidde
erop, dat zich weldra zulke droeve ge
beurtenissen zouden voordoen. Tegen
sluitingstijd ging men uiteen, maar den
volgenden dag voelde Fischer zich niet
lekker. De familie hcchtlo daar nog
niet veel aandacht aan, doch het werd
met den patiënt steeds erger, zoodat
tenslotte een geneesheer werd geroe
pen. De zieko leed aan hevige kram
pen en moest voortdurend braken. Kort
na de komst van den dokter is Fischer
overleden.
Inmiddels voelde T.emmen zich even
eens ziek worden. Hij had evenwel, toen
hij van de ongesteldheid van zijn vriend
hoorde, nog de kracht naar diens na
bijgelegen woning te gaan. Daar trof
hij Fischer reeds bewusteloos aan. Met
groote moeite en telkens stilstaande,
omdat de pijnen hem het gaan beletten,
begaf hij zich weer naar huis, waar hij
onmiddellijk te bed ging liggen. Ook
hier werd een geneesheer ontboden,
doch deze kon geen bepaalde ziekte
constateeren. Ook in het ziekenhuis te
Kerkrade, waarheen Lemmen nog werd
gebracht, kon men niets bijzonders con
slateeren, zoodat het vermoeden werd
uitgesproken, dat hij den avond tevo
ren te veel gedronken had. De toestand
verergerde evenwel voortdurend en in
den loop van den nacht is ook Lem
men in zijn woning aan de geheimzin
nige kwaal overleden.
Fischer was onderwijzer geweest,
'doch wegens zijn zwakke gezondheid
ontslagen en gepensionneerd. Hij was
de zoon van een caféhouder en woonde
bij zijn ouders thuis, waar hij ook is
gestorven. Hij dronk veel. hetgeen hem
in verband met zijn gezondheidstoe
stand geen goed deed. Lemmen had zelf
een café. Hij was reeds vroeg gehuwd
en had al bijna volwassen kinderen.
Het politieonderzoek
De politie uit Kerkrade, tot welke ge
meente Spekholzerheide behoort, is on
middellijk met het geval gemoeid en
heeft onder leiding van den commissa
ris, den heer Offermans, een onderzoek
ingesteld. De sterfkamers zijn verzegeld
en op de lijken is beslag gelegd. Er zijn
huiszoekingen verricht ten huize van
de overledenen, om naar mogelijke
aanwijzingen te zoeken, doch zonder re
sultaat.
Naar de commissaris van politie
ons bij een bezoek, dat wij gisteren
op het politiebureau te Kerkrade
hebben gebracht, mededeelde, tast
de politie ten aanzien van deze ge
heimzinnige sterfgevallen nog vrij
wel in het duister. Men weet niet,
of zich hier invloeden van buiten
hebben doen gelden, met andere
woorden, of het hier moord betreft
door vergiftiging, dan wel of de
dood der beide mannen aan toeval
lige omstandigheden moet worden
geweten. Het parket uit Maastricht
is in de zaak gemoeid en het on
derzoek wordt met kracht voortge
zet.
Gisteravond heeft dokter Hulst, de
bekende politiedeskundige uit Leiden,
op de beide slachtoffers lijkschouwing
gehouden. Het resultaat daarvan is
thans, terwijl we dit schrijven, nog niet
bekend. Dat de dood aan vergiftiging
moet worden geweten, staat vrijwel
vast. Men zoekt nu, welk vergif dit
snelle afsterven heeft teweeg gebracht
en hoopt daaruit nieuwe aanwijzingen
te vinden bij het zoeken naar den da
der, als hier van een expresselijk ver
oorzaakte vergiftiging sprake is.
Het geval wordt des to gecompli
ceerder, nu zich gisteren een nieuw
geval van oogenschijnlijk gelijken
aard heeft voorgedaan. In den loop
van den dag is de ongeveer 50-jarige
mijnwerker Raemakers ziek gewor
den. Ook hij leed aan hevige bra
kingen en naar het uiterlijk betreft
het hier een gelijk geval. Hij ver
keerde in dezelfde kringen als de
beide andero slachtoffers, hetgeen
de overeenkomst des te treffender
maakt.
Raemakers is in allerijl naar het zie
kenhuis te Kerkrade vervoerd, waar hij
ter verpleging is opgenomen. Ook naar
zijn geval zal het politie-onderzoek zich
nu natuurlijk uitstrekken.
Geruchten
In het dorp vormen deze plotselinge
sterfgevallen en nu weer dit nieuwe
ziektegeval het gesprek van den dag.
Do wildste geruchten doen er de ron
de, doch zij geven voor het onderzoek
der politie maar weinig houvast. Alge
meen wordt een zekere C. als de dader
aangewezen en in zijn richting heeft
zich ook het eerste onderzoek uitge
strekt. De politie heeft echter nog geen
termen kunnen vinden om den man to
arrestecren. Hij is aan een streng ver
hoor onderworpen, doch moest na af
loop daarvan op vrije voeten worden
gesteld.
Deze C, die reeds meermalen we
gens diefstal en mishandeling in de
gevangenis heeft gezeten, speelt in
het heele geval een geheimzinnige
rol. Vast staat, dat hij met de beide
slachtoffers onecnigheid had en nog
kort voor hun dood in het bijzijn
van anderen hun spoedigen onder
gang heeft gezworen. De man leidt
een woest leven en staat zeer on
gunstig bekend.
„Voor dat het Zondag is, ga Je er
aan," moet hij de vorige week tegen
Lemmens hebben gezegd, nadat hij in
diens café ruzie met den eigenaar had
gekregen. Nu is het merkwaardig, dat
juist in den naoht. na dien Zondag zich
de eerste verschijnselen van de vergif
tiging hebben voorgedaan. Op dezen
avond is C. echter niet met de beide
slachtoffers in contact geweest, zoodat
het eerste onderzoek in die richting is
dood geloopen
C. woont niet meer bij zijn ouders
thuis. Hij heeft een zuster, die reeds
langen tijd ziek is, zonder dat de ge-
neesheeren herstel hebben kunnen bren
gen. Ook hier spreekt men van vergifti
ging, doch de waarheid van dit gerucht
hebben we niet kunnen verifieeren. Ve
le malen is reeds bloedtransfusie toege
past, zonder merkbaar resultaat. De
laatste maal had de thans overleden
caféhouder Lemmen zich daartoe ge
leend. zeer tegen den zin van C. ech
ter. Een der oorzaken van de oneenig-
heid tusschen deze beide mannen moet
daarin zijn gelegen.
Inmiddels leeft Spekholzerheide in af
wachting. Men hoopt van harte, dat het
justitieel© onderzoek spoedig een resul
taat moge opleveren, want do ongerust
heid neemt hand over hand toe.
VERDRONKEN
AMSTERDAM, 14 Oct. Hedenavond
te kwart over zes is een 19-jarige dek-
knecht van een sleepboot, welke lig
plaats heeft in den Amstel bij de Nieu
we Brug, toen hij van de sleepboot op
een daarnaast gemeerd liggende zand
schuit wilde overstappen, gestruikeld
en in het water terecht gekomen.
Voor hulp ter plaatse was, was het
slachtoffer, dat in Wormerveer woon
achtig was, in de diepte verdwenen.
Do politie heeft den geheelen avond
naar het lijk gedregd, tot tien uur even
wel zonder ecnig resultaat.
De vingerafdrukken ver*
rieden hem
AMSTERDAM. 4 Oct, Een nog jon
ge man heeft zich vandaag voor de
rechtbank te verantwoorden: diefstal
is hem ten laste gelegd.
Het is een eenvoudige zaak, die de
aandacht van het rechterlijke college
vraagt, doch duidelijkt blijkt er het
groote nut uit van de dactyloscopie,
het systeem om door middel van vin
gerafdrukken den misdadiger to iden
tificeeren.
De jongen hij is sedert geruimen
tijd werkloos wordt er van beschul
digd in een pension op den Achter
burgwal een muntmeter te hebben
opengebroken. Van de ruim 30 had
hij er zich 18 toegeëigend. Een be
scheiden dief, gedreven door den nood
van hot oogenblik.
Tegenover politie en rechter-commis-
saris hield hij pertinent vol onschuldig
te zijn. Niemand immers had hem bij
zijn duister werk gezien. De „stille
getuigen" zouden, hem noodlottig wor
den. De dactyloscopischo dienst trof
achter op den meter twee vingerafdruk
ken aan. Er zijn punten van overeen
komst te over en het staat onomstoote-
lijk-vast, dat het deze verdachte is,
die zo daar heef achtergelaten.
De president van de rechtbank houdt
hem dit feit voor. „Zou je nu niet lie
ver bekennen. Je vingerafdrukkon zijn
immers gevonden
De jonge man in de verdachtenbank
aarzelt even. Ook tegenover zijn ver
dediger. die hem in het huis van be
waring had opgezocht, had hij zijn on
schuld volgehouden.
Thans, in de rechtszaal, aarzelt hij
enbekent.
„Ja, ik heb het gedaan, ik had hon
ger en nam het geld."
De officier vorderde een gevangenis
straf van zes maanden.
De verdediger, Mr. M. van Voolen,
bepleitte clementie.
Vonnis 27 October.
TAXEGEDEELTE CONSUMPTIEMELK
's-GRAVÉNHAGE, 14 Oct. Neder-
landsche Zuivelcentrale, IS October t/m.
24 October 1936 consumptiemelk re-
geeringscontract, taxegedeelte, 6.25 cent,
eventueel verhoogd met premie of ver
minderd met afdracht voor de kwaliteit,
overmelk regeeringsminimumprijs 4.60
cent.
Afdracht bij levering in consumptie
van andere dan taxemelk 2.50 cent.
ERNSTIG ARBEIDSONGEVAL
STEENDEREN, 14 Oct. Hedenmid
dag heeft bij het uitbaggeren van een
kanaal alhier, welk werk door do Ne-
derlandsche Heide Maatschappij in
werkverschaffing wordt uitgevoerd, een
ernstig ongeval plaats gehad.
Bij het plaatsen van een duiker,
schoot plotseling een takel los, waar
door do voorwerker Noordhuis werd ge
troffen.
Hij lïép daarbij een ernstige kneuzing
aan de wervelkolom op en is, nadat
door een medicus de eerste hulp was
verleend, naar het algemeen ziekenhuis
te Zutfen vervoerd.
De toestand van Noordhuis, die ge
huwd is en vader van een knd, was he
denavond levensgevaarlijk.
DE ROOFOVERVAL AAN DEN
OVERKANT VAN HET IJ
AMSTERDAM, 14 Oct. De officier
van justitie mr. Bosch heeft tegen een
der daders van den roofoverval aan den
overkant van het IJ, een gevangenis
straf voor den tijd van zes jaar ge-
eischt.
Verd. is gearresteerd, op den dag
waarop de overval, welke zooals men
weet mislukt is, werd gepleegd.
Hij heeft verschillende van elkaar af
wijkende verklaringen afgelegd en de
justitie achtte het noodzakelijk deze
zaak met gesloten deuren te behande
len, daar het onderzoek nog voortduurt.
Hoeveel dagen zy'n ze onderweg?
15 5 1
Ongeveer 150 demonstranten
uit een bijeenkomst van
E.D.D. verwijderd
VGRAVENHAGE, 14 October. De
Haagsche afdeeling der Nederlandsche
beweging voor Eenheid door Democra
tie hield hedenavond in do groote zaal
van den Dierentuin een propagandaver-
gadering, waarin als sprekers optraden
dr. II. Faber, uit Velsen, Pater H. de
Groeve uit Haarlem, prof. mr. A. C.
Josephus Jitta uit Den Haag en ds.
A. van der Heide uit Voorburg.
De toeloop tot deze vergadering was
zoo groot, dat velen moesten worden
afgewezen.
De leiding was in handen van den
heer Weiss, die na een kort openings
woord het woord gaf aan dr. Faber, die
de beginselen der beweging uiteenzette.
Tijdens deze rede werd het achter in de
zaal reeds onrustig, zoodat de voorzit
ter moest waarschuwen niet te inter-
rumpecren en dreigen met verwijdering
uit de zaal van de ordeverstoorders.
Pater de Greeve's redevoering gaf
van den aanvang af aanleiding tot hef
tige protesten. Binnen enkele minu
ten ontstond er een geweldig rumoer.
Van alle kanten werd geroepen, zoodat
de spreker zijn onderwerp „De totale
slaat en het Katholiek beginsel" niet
kon vervolgen. Tal van ordeverstoor
ders werden op hardhandige wijze uit
de zaal gewerkt, doch nauwelijks had
de spreker weder cenige zinnen vol
tooid of er ontstond opnieuw een oor-
verdoovend lawaai, dat verder spreken
onmogelijk maakte. Van alle kanten
klonken kreten en wederom werden tal
van personen, voor het meerendeel
jeugdige, met behulp van den gummi
stok .verwijderd. In totaal werden on-
14.10
14.10
10.10
10.10
11.10
12.10
13.10
14.10
Amsterdam
Marseille
Rome
Athene
Rhodos
Cairo
Gaza
Bagdad
Basra
Djask
Karachi
Jodpoer
Allahabad
Calcutta
Akyab
Rangoon
Bangkok
Alorstar
Medan
Singapore
Batavia
Vertrek van het eerstvolgende post
vliegtuig van Amsterdam en Batavia
Zaterdag 17 October.
«3
iC
14.10
13.10
12.10
11.10
10.10
14.10
10.10
14.10
INDISCHE KRONIEK
EINDHOVEN, 14 October. Het Ge
meentelijk Crisisbureau alhier heeft bij
dc recherche aangifte gedaan, dat deze
instelling gedurende 1936 voor verschil
lende bedragen is benadeeld.
Uit het onderzoek van de recherche
bleek, dat de heer P. W. T. uit Woen-
sel, penningmeester der landelijke ver-
eeniging tot verzekering tegen dc na-
deelige gevolgen van ziekte en werk
loosheid, aan do werkloozen, die van
deze verecniging kasgelden trokken,
mededeelde, dat zij uitgetrokken waren.
Dit was echter niet het geval. Door
het plaatsen van valsche handteekenin-
gen heeft T. zich op deze wijze vele be
dragen toegeëigend. Hii is hedenmorgen
gearresteerd. Voor welke bedragen het
gemeentelijk crisisbureau op deze wijze
is benadeeld, is nog niet bekend.
geveer 150 demonstranten op deze wijze
door de politie naar buiten gewerkt.
Gedurende de pauze verzamelden
zich verschillende groepen in de zaal,
de zijgangen en de rotonde.
Na de pauze sprak prof. Josephus
Jitta, die vrijwel ongestoord zijn onder
werp kon behandelen, waarin hij de
vrijheidsgedachte sedert eeuwen door
het Nederlandsche volk hooggehouden
als onvergankelijke waarde belichtte.
De laatste spreker, ds. van der Heide,
die naar aanleiding van een uitspraak
van den Engelschen staatsman Chur
chill, waarin deze op de zegening der
democratie wees, deze tegenover de
autocratie in andere landen stelde, lok
te eveneens protesten uit. Daar het over
groot o deel van de tegenstanders der de
mocratie evenwel reeds uit de zaal ver
wijderd was kon spreker zijn rede rus
tig beëindigen.
De voorzitter deelde mede, dat een
honderdtal aanwezigen zich tijdens de
pauze als lid had opgegeven, en dat de
nationale landdag der beweging op 4
November a.s. te Amsterdam zal worden
gehouden.
VERDACHT IJZERVERVOER
AMSTERDAM, 14 October. Op den
Grasweg nabij een ijzergieterij werden
hedenavond twee twintigjarige jonge
mannen, afkomstig uit het centrum
van de stad aangetroffen met een drie-
wielige bakfiets, geladen met ijzer. Aan
den surveilleerenden agent, die het ver-
dachte tweetal opmerkte, gaven de man
nen een weinig geloofwaardige verkla
ring van de herkomst van het ijzer. Zij
zeiden, dat zij het aan den openbaren
weg hadden gevonden. Beide mannen
werden onder verdenking van diefstal
overgebracht naar het politiebureau
aan den Adelaars weg Later op den
avond zijn zij, nadat proces-verbaal
was opgemaakt heengezonden. De drie
wieler en het ijzer zijn voor nader on
derzoek in beslag genomen.
's-GRAVENHAGÈ, 14 October. Heden
vierde de oud-minister van Waterstaat
en oud-hoogleeraar aan de Technische
Hoogeschool te Delft prof. dr. J. Kraus
zijn 75sten verjaardag.
Daar de jubilaris tijdens zijn arbeid
zaam leven talrijke functies bekleedde,
heeft het hem heden niet aan belang
stelling ontbroken.
Talrijke brieven, bloemstukken en ge
schenken waren reeds hedenmorgen zijn
woning aan het Nassau-plein binnenge
stroomd, o. m. van den Senaat en het
College van Curatoren van de Techni
sche Hoogeschool te Delft, van het Ko
ninklijk Instituut van Ingenieurs en
van dc Nederlandsch-Indischc Spoor
weg-maatschappij, waar dc jubilaris
tot verleden jaar voorzitter was van
den Raad van Beheer.
Vele vrienden en bekenden maakten
van de gelegenheid, dat prof. Kraus
dezen dag te zijnen huize doorbracht,
gebruik om hem te complimenteeren.
DE SPOORWEGSTREMMING
OP 8 OCTOBER
Men schrijft ons:
Dat de spoorweg nog niet gemist kan
worden, is wederom gebleken (behalve
op 15 September j.l., Prinsjesdag), na
het ongeval te Woerden op 8 October,
toen het geheele spoorwegverkeer op de
drukke lijn UtrechtGouda ongeveer
één etmaal was stilgelegd. Op dii baan
vak loopen dagelijks een 90-tal reizi
gerstreinen. Nu was bekend gemaakt
dat ieder kon reizen over Amsterdam
of Gcldermalsen. Voor het locale ver
keer tusschen Utrecht en Woerden
zorgde de A.T.O., die een honderdtal
malen, met al het materiaal, dat haar
ten dienste stond, heen en terug naar
Woerden reed. Dank zij haar good ge
schoold personeel, is dat vervoor, op lof
waardige wijze op dat moeilijk traject,
zonder onregelmatigheden verloopen.
Ongeveer een 3000-tal personen werden
op deze wijze overgebracht.
RICHTPRIJS FABRIEKSAARDAPPEL
MEEL
De regeeringspersdienst meldt:
De minister van Landbouw en Vis-
scherij heeft den richtprijs 1936 voor
het fabrieksaardappelmeel onveranderd
vastgesteld op 9.50.
DE SCHIETPARTIJ TE BROEK OP
LANGENDIJK
NOORDSCHARWOUDE, 14 Oct. In
den vroegen ochtend van 22 September
j.l. werd te Broek op Langcndijk de 24-
jarige M. Kool door den brigadier van
de rijksveldwacht Van den Bosch neer
geschoten toen K. met een vriend van
de kermis te Zuid-Scharwoude huis
waarts keerde.
Naar wij vernemen is thans door de
ouders van den verslagcne bij den offi
cier van justitie te Alkmaar een ver
zoek ingediend om een vervolging in
te stellen tegen genoemden brigadier.
BUITENLANDSCH BEZOEK AAN DE
PHILIPS FABRIEKEN
EINDHOVEN, 14 Oct. Heden bracht
de Braziliaansche gezant, Z. E. Pedro
de Moreas Barros, een bezoek aan de
Philips fabrieken. Na de ontvangst op
het hoofdkantoor door dr. A. F. Philips,
werd de gloeilampen- en radiofabricage
in oogenschouw genomen, 's Middags
werd o.m. een bezoek aan het laborato
rium gebracht, waar demonstraties van
de jongste vindingen door prof. Holst
nader werden toegelicht.
INDIË heeft een tijd van groote druk
te achter den rug. Ilct plotseling
bekend worden van do verloving
van Prinses Juliana heeft hier tot een
uitbarsting van geestdrift geleid als
zelfs doorgefourneerde oud-Indischmen-
schen zich niet weten te herinneren. Het
bericht van Anet-a kwam hier omstreeks
half 7 aan en dc Nirom zorgde ervoor,
dat het in minder dan geen tijd door de
radio over geheel Indië verspreid was.
Meteen waren overal de poppen aan het
dansen, in den meest letterlijken zin
van het woord.
Het officieele bericht liet echter op
zich wachten en de Regeering kwam
voor de moeilijke beslissing te staan,
afzijdig blijven tegenover een elke mi
nuut oplaaiende stemming en het offi
cieele bericht afwachten, of het persbe
richt gelooven en meedoen. Terwij! hier
over de beslissing nog niet gevallen
was, riep de radio ineens om, dat dc
marinemuzick om kwart voor 10 een
rondgang door de stad zou maken; de
weg werd tevens nader aangegeven. Ilct
bevel daartoe moest vrijwel zeker zijn
uitgegaan van den vlootvoogd, maar
deze was nergens telefonisch te berei
ken, zoodat hem niet gevraagd kon wor
den, of hij soms een officieele mededce-
ling had ontvangen. Inmiddels nam de
stemming in de stad toe, het oogenblik
van den rondgang naderde. De Regee
ring zag in, dat zij onmogelijk'afzijdig
kon blijven en toen de marinemuziek
aan zijn tocht langs het Paleis Konings
plein kwam, is zij daar door den gou
verneur-generaal cn de leden van den
Raad van Indië „ontvangen". Het zou
echter nog ruim 2 uur duren voordat
het officieele telegram den G.G. be
reikte.
Over de feestelijkheden behoef ik na
tuurlijk niets meer te vertellen. Uitvoe
rige telegrammen hebben Holland daar
van op de hoogte gebracht, maar de rv
tocht te Batavia op Zaterdagavond 12
Sept. moet nog even besproken wor
den. In het moederland weet men wal
organiseeren is, maar om in 3 dagen
een optocht ineen te schroeven, waar
aan niet minder dan 70.000 menschen
deelnamen, zal ook daar als een kunst
stukje van organisatie worden be
schouwd.
Wegens den korten tijd van voorberei
ding is het niet mogelijk geweest de
volgorde van de deelnemende groepen
aan te geven. Het verzamelpunt was
het Waterlooplein en de opstelling ge
schiedde naar gelang van het aanko
men daar. Wie het eerst kwam, liep
voorop. Dit heeft een allergezelligste
hutspot van den stoet gemaakt. Hoe het
mogelijk is geweest in 3 dagen zooveel
optocht-requisiten te maken en samen
te brengen, zal wel altijd een geiheiiïï
blijven.
Zonder uitzondering hebben alle. bevol
kingsgroepen zich op dezen optocht ge
worpen, de Chincezen zeker niet bet
minst en in geheel Batavia was op den
morgen van den 12dcn September zeifs
voor geen zwaar geld nog een vierkan
ten milliipeter Oranjedoek te krijgen
De politie heeft een gemakkelijke
taak gehad, alles liep van zelf en het
aantal opstoppingen was bij deze gewel
dige menschenslang uiterst gering. En
kele malen meenden vertegenwoordi
gers van groepen bij het voorbijtrekken
van den G.G. een soort toesp-aak te
moeten houden, wat dan stagnatie ver
oorzaakte, maar weldra liep alles weer
op rolletjes.
Het was in den korten tijd natuurlijk
voor slechts zeer enkele organisaties
mogelijk geweest al haar leden van het
deelnemen aan den optocht in kennis
te stellen, zoodat vele kijkers tot hun
verbazing hun club of vereenisring voor
bij zagen trekken. Qnmiddel'ijk sloten
zij zich aan en zoo heeft /.icn het merk
waardige geval voorgedaan, dat het
aantal deelnemers bij liet eindpunt aan
merkelijk grooterwas dan bij het begin.
Er zijn vercenigingen geweest, welke
met meer dan het dubbolo getal eindig
den, dan waarmede zij begonnen waren.
De optocht is een daverend succes ge
worden. Hij was omstreeks 9 uur afge-
loopen en voor 6 uur in den morgen is
Batavia niet naar bed gegaan. Ilooge
mijnlieeren rnet gouden kragen hebben
dien kraag totaal vergeten en incarna
ties van diep ambtelijke waardigheid
liepen met een oranjemuts en een bal
lon of een toeter. Voor een half. etmaal
had de hiërarchie ons goede Indië ver
laten.
Zivare dagen voor
Jhr. de Jonge
VOOR één man zullen de feestelijk
heden buitengewoon zwaar zijn ge
weest. Voor den Gouverneur-Gene
raal. Niet dat deze uitbarsting hem geen
groot genoegen moet zijn geweest. Zijn.
blijdschap heeft voor die van niemand
ondergedaan, maar zijn gezondheids
toestand heeft hem de laatste maanden
het vervullen van zijn taak buitenge
meen verzwaard. Het program, dat hij
kort voor zijn vertrek af te werken had,
was reeds wat grooter dan medisch ad
vies gewenscht achtte. De G.-G. was óp
en dc feestelijkheden hebben van zijn
toch reeds zwakke krachten veel ge
vergd. Na zijn laatste ziekte, een maand
of 5 geleden, is hij nimmer weer de
oude geweest. Het korthouden van de
toespraken bij de bestuursoverdracht
zal dan ook wel geen toeval zijn ge
weest. Het losraken van de Sibajak van
den wal zal hem, naast een gevoel van
weemoed, ongetwijfeld ook een van ver
lossing hebben gebracht.
Het is alleen aan de geschiedenis om
de juiste waarde te bepalen, welke het
bewind van een G.-G. voor dit land
heeft gehad, maar het kan niet anders
of de balans zal voor jhr. do Jonge naar
de goede zijde doorslaan. Geen van zijn
voorgangers heeft de omstandigheden
zoo tegen gehad, zoo hard moeten zijn
omdat in tijden van nood voor senti
mentaliteit geen plaats is. In enkele
jaren heeft hij in Indië een omvorming
moeten volbrengen, waarvoor andere
landen even zoovele tientallen jaren
zullen nemen. Veel leed is onder zijn
bewind geleden en wordt nog geleden.
Het individu mag niet gelden als het
belang van de massa op den voorgrond
komt. Maar zijn opvolger vindt een In
dië, wel verarmd en verzwakt, maar
zonder zieke gezwellen. Alle opbouw la
moeilijk, doch minder bezwaarlijk dan
het rasceren van een terrein met eeu
wenoude, vastgewortcldo gebruiken,
vooroordeelen en privileges.
Jhr. van Starkcnborgh zal, zoo langer
hij hier vertoeft, zoo meer dankbaarheid
moeten gevoeleu voor den man, die hem
zijn taak zoozeer verlicht heeft door het
financieelo bestel binnen nauwere,
strakkere grenzen te brengen.
In de redo, waarmede het bestuur
over deze gewesten is aanvaard, heeft
de nieuwe G.G. zich minder onthouden
van het aangeven van do lijnen voor
zijn bewind, dan algemeen gemeend
wordt. Wio tusschen de regels door
weet te lezen, zal veel meer positiefs
ontdekken, dan in den letterlijken tekst
van do woorden opgesloten ligt. De
waarschuwing aan onrust verwekkende
elementen was duidelijk en misschien
is zij het antwoord op den wensch, die
in tal van nationalistische bladen tot
uiting gekomen is, dat een grootere
vrijheid van het woord zal worden toe
gestaan. Nu heeft vrijheid van het
woord in Europa en het Oosten een ge
heele andere beteekenis. Na een tijd van
een straf toezicht bestaat do kans, dat
men in Europa wat geleerd heeft en
begrijpt, dat een te ver gaan onmiddel
lijk den ouden toestand zal herstellen.
Het geven van een kans door de over
heid wordt daar aanvaard. Niet zoo in
het Oosten. Een plotseling verzwakken
van het toezicht wordt uitgelegd als een
bewijs van zwakheid der rcgecring, wat
de monden der sprekers nog wijder
open doet gaan, dan andere het geval
zou zijn. De regeering durft immers niet
meer ingrijpen en dan durven do spre
kers nog meer onverantwoordelijke
woorden uiten. Juist in een tijd. waarin
een verbetering van den bestaanden
toestand mag worden verwacht, is het
taak der regeering vóór alles op de
volksbeweging toe te zien. Een opbloei
zal armoede doen verminderen, daar
door wat ongelijkheid brengen in den
cconomischen toestand der bevolking
cn zoodra deze ongelijkheid intreedt,
komt een Oostersche jaloezie onmiddel
lijk om den hoek kijken. De tijd voor
volksmenners breekt dan aan Jaloer-
sche menschen nemen graag inblazin
gen tot zich en revolutionnnire elemen
ten vinden een geschikt veld van werk
zaamheden door het prediken van de
algemeene gelijkheid, welke door hun
toehoorders zóó wordt uitgelegd, dat
dengenen op wie zij jaloersch zijn, afge
nomen zal worden, hetgeen zij meer
hebben dan anderen. In tegenstelling
met Westersche landen vormt Indië
een geschikt terrein voor onruststoken,
niet in jaren van armoede, doch in tij
den van opgang. Als niemand iets bezit,
blijft dc jaloezie verre en ook de revo-
lutionnairc leiders, aangezien de bevol
king clan le arm is om bijdragen voor
de (hun) strijdkas te leveren.
Costuurmmisère
VAN den persoon van den nieuwen
G.G. bemerken wij hier voorloopig
niets. Ilij heeft in Batavia cn de vol
genden dag in Buitenzorg een rondrit
gemaakt en nu zullen wij hem niet
eerder zien dan bij een of andere plech
tige gelegenheid, die wel zal zijn de re
ceptie bij gelegenheid van het huwelijk
van Prinses Juliana.
Het is jammer, als een nieuwe G.-G.
begint met Indië van een ongunstige
zijde te leeren kenneïl. Indië is warm en
als nu iemand bij aankomst in Priok
reeds in een galapak moet rondloopcn,
om dat te dragen tot dat de zon aardig
naar boven begint te klimmen, dan kan
het niet anders of hij moet van de tem
peratuur een indruk krijgen, welke hem
nog maanden als een schrikbeeld zal
vervolgen. Wanneer worden we hier
eindelijk eens practisch en volgen het
verstandige gebruik van de Engelschen,
om de officieele kleedij in het licht te
houden? Wie wel eens plechtigheden
in Britsch-Indië heeft meegemaakt, weet
dat het decorum daar ten volle ge
diend wordt, zonder lakensche pakken
met staande kragen, alles met zwaar
goud galon, dikke rokken, niet minder
zwart en niet minder warm van de hitte
flauwvallende boorden en klevende
manchetten. Maar Indië houdt aan die
onsmakelijkheden vast als 'n drenke
ling aan den beroemden stroohalm.
Geen mensch, die do zwarte kleeding
niet hardgrondig vcrwcnscht. Na defti
ge dagen hangen op alle achtergalerijen
van woningen jassen, vesten cn broe
ken te drogen tot zij de helft lichter ge
worden zijn cn krijgen wasscherijen tot
zonderlinge krinkels verworden boor
den te strijken. Uit manchetten kan
harmonicamuziek gehaald worden cn
de stemming van den heer des huizes
kan nog dagenlang lijden onder dc her
innering aan het martelcostuum, dat
hij ter wille van de plechtigheid heeft
moeten torsen. Het bijwonen van een
rokgelegenheid is een soort van zelf
kastijding en onder de ambtenaren, die
tot een rang gestegen zijn, dat zij een
ambtscostuum met gouden kraag heb
ben, staat, het dragen van dat costuum
soms gelijk niet het aanhoudend spelen
van Hans-kijk-in-de-Iucht, omdat de
even grooter geworden speklaag van
hun hals hun kraag te nauw heeft doen
worden, zoodat zij alleen adem kunnen
halen door dragen van het hoofd om
hoog. Bij een rok kan iemand ten
minste nog 'n boord van een kwart
inch meer wijdte koopen. Een gouden
kraag is niet uit te leggen. Er wordt
soms zwaar geleden in het deftig-ambte-
lijke.
Indien de nieuwe G.-G., die een prac
tisch mensch moet zijn, daarin eene
verandering kon brengen?
