CRITIEK OP DE REDE
VANMUSSOLINI
4000
TAXI DIENST
(1830
TEL. 1850
1093
DE NIEUWE STAATSLEENING
BATAAFSCHE
Laatste beroep
op
de kiezers
Nic. Bovée
LUYCX
ABONNEMENTSPRIJS P" 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per PRIJS DER AOVERTENTIEN van 14 regels f 1.05 met inbegrip van een bewijsnummer
Dinsdag 3 November 1936 Uitgave: VALKHOFF Co. Bureau: Arnhemschepoortwal 2a 35e Jaargang No. 108
De aangekondigde leening kan
aantrekkelijk heeten
Hongarije juicht eenstemmig de woorden
van den Duce toe
VERONTRUSTING
TE PARIJS
NI
BESTELT
TANKSCHEPEN
Grootste order sinds jaren
Vliegtuig neergestort
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
EXEMPLAREN
Betrouwbaarste- en Goed
koopste adres
Hoofdkantoor: Coornhertlaan 3
Weer verwachting
5 uur 1 min.
STOFFEN- en MODEHUIS
AMERSFÖ0R1SCH DAÖB1AB
- week ''met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.15. T"^ T A clke regel meer f 0.25 Liefdadigheids-advertentiën voor de
Binnenland iranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05 1 Ji N 11 I 1 helft van den prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513 50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Eewijsnummer extra f 0.05
Voor hen, die na de depreciatie van
den gulden gevolg van het op 26
September jl. algekondigde goud-uit
voerverbod een daling op de obliga-
tiemarkt hadden verwacht, zal de he
den aangekondigde staatsleening wel
een groote verrassing vormen. Ten on
rechte echter. De ontwikkeling van de
obligatie-koersen na de her-opening van
de beurs op 29 September leidde onver
biddelijk naar een uitgifte als dc on
derhavige. En wij twijfelen niet. of het
is het eerste schaap, dat over den dam
komt en dat door vele zal worden ge
yolgd.
Wat was immers de oorzaak van het
ïeit, dat dc rente op de kapitaalmarkt
in Nederland zooveel liooger was, dan
in Engeland en Zweden, om van de
Vereenigde Staten niet te spreken?
Niet, dat er geen geld meer te beleggen
•viel. Nederland is. ondanks dc groote
crisis-verliezen, nog steeds een rijk
land. Ook niet, dat hel geld elders in
Nederland emplooi vond de industrie
kon nergens kapitaal opnemen, de hy
potheekmarkt lag de laatste maanden
vrijwel stil. Ook niet ten slotte, dat het
kapitaal elders een betere interest kon
bedingen, want in de landen, die voor
belegging in aanmerking kwamen, was
de rentestandaard eerder lager. Het
vvas trouwens niet zoo lang geleden dat
in eind 1934 en begin 1935 vrij groote
3V2 leeningen door het beleggend pu
bliek zij het dan ook aarzelend
;yverdcn opgenomen.
De allcsovcrheerschende factor was,
dat een deel van het. Nederlandsche pu
bliek angst had voor de depreciatie, die
nu een feit is geworden. En die angst
maakte, dat men zijn spaargelden niet
langer belegde in Nederlandsche obli
gaties, doch in aandeelen en vooral in
buitenlandsche meest Engclsohe en
iAmcrikaansche effecten. Zelfs ging
men er toe over, zijn bezit aan Nedcr
landsche obligaties van de hand te
(doen, wat een bij tijden gevoelige da
ling van dc guldens-obligaties teweeg
bracht.
Door do depreciatie is dit alles als
0oor een loovenslag gewijzigd. De angst
.voor de depreciatie heeft geen reden
Van bestaan meer, het feit is er eenvou
dig. Maar er is meer: Zij, die bun kapi-
-taal geheet of gedeeltelijk in liet. bui
tenland hebben belegd, zien de waarde
in guldens uitgedrukt met ongeveer
£5 6tijgen. Zij krijgen de neiging
r,winst te nemen". Maar ook krijgen zij
plotseling oog voor de bezwaren, die
uit den aard der zaak ook aan een bui
tenlandsche belegging kleven, en deze
blijken voor velen plotseling grooter,
!dan een belegging in het binnenland.
In het kort gezegd: de aantrekkelijk
heid van het bezit van vreemde valuta
is verdwenen en de voordeelen van een
belegging in Nederland springen weer
in het oog.
Het gevolg is geweest een overwel
digende terugkeer van kapitaal uit den
vreemde naar de Arnsterdamsche effec
tenbeurs. De hausse der aandeden
kunnen wij in dit verband laten rus
ten. Ook de obligatiekoersen stegen
sprongsgewijs. Eerst wierp men zich op
de 4 Nederland en Nederlandsch-In-
dié, die dicht boven den pari-koers
werden vastgehouden door de reeds
aanstonds opdoemende mogelijkheid
van een conversie. Toen kwamen de
pandbrieven aan de beurt, cn deze stuk
ken. die een maand tevoren niemand
wilde hebben voor ongeveer 90 zijn
nu reeds een zoo geliefd beleggings
object, dat eenige hypotheekbanken er
toe konden overgaan hun 4'/2 -stuk
ken ter converteering in 4 stukken
aflosbaar te stellen. Industrieele obliga
ties en preferente aandeelen gedeel
telijk gelijk te stellen met obligaties
ondergingen een overeenkomstige koers-
ptijging. En intusschen bereikte de
„oude schuld", de 2lh, 3 en 3Vs Ne
derland een koerspeil, dat in tientallen
jjaren niet is genoteerd.
In dit licht bezien, wekt de nieuwe
staatsleening geen verwondering, ueen,
ligt zij, zooals wij reeds schreven, in
den loop der ontwikkeling.
Wel mag nog iets worden gezegd
van het type dezer leening, sedert lang
niet en misschien nooit voorgekomen
in de lecningspolitiek van den Neder-
landschen Staat. Wij mecnen, dat de
regeering daarmede, een zeer gelukki
ge greep heeft gedaan.
In verband met de heden aan
gekondigde uitgifte van een nieu
we Staatsleening (men zie hier
voor elders in dit blad) plaatsen
wij hierbij een beschouwing over
deze leening, geschreven door
Dr. K. E. v. d. Mandele, directeur
van het Amersfoortsche kantoor
van dc Rottcrdamschc Bankver-
ceniging.
In de eerste plaats, dat men begint
met een nieuwe leening. Er is veel
vlottende schuld te consolideeren. Maar
mislukt de leening onverhoopt wat
wij nog niet gelooven dan is er nog
niet veel verloren, want de te consoli
deeren vlottende schuld kan thans nog
steeds op voordeelige voorwaarden wor
den ongergebraeht gevolg van de
groote ruimte op de geldmarkt, die
thans nauw samenhangt met die op de
kapitaalmarkt.
In de tweede plaats het rente-type.
Er schijnt in Nederland een zekere te
genzin te bestaan tegen VA leenin
gen. Men heeft er nooit veel gehad, ook
de staat niet. En de VA leeningen
uit de jaren '34 en '35 waren óf klein,
of ze slaagden slechts na veel moeite.
De zcvenmijls-stap van 4 naar 3
lijkt ons dus psychologisch zeer geluk
kig.
In de derde plaats de koers van uit
gifte cn de duur der leening. Het
spreekt wel vanzelf, dat een 3 lee
ning tegen pari nu nog geen kans heeft
(in Zwitserland slaagde er één, die
speciaal was bestemd voor defensie-
doeleinden). Bovendien moest zij in
overeenstemming zijn met de markt
positie. En de (niet aflosbare) 3 N.
W. S. staat thans op 95zoodat de
nieuwe leening wat gunstiger moet zijn.
Dit alles is bij de onderhavige emis
sie keurig bereikt. Het netto rende
ment ligt, doordat men eigenlijk maar
f 957.50 stort en een mooie uit lotings
kans heeft, dichter bij 3A dan bij
3 De kans van uitloting bestaat bij
de „oude 3 niet. En ten slotte maakt
de betrekkelijk korte looptijd van 20
jaar, dat de houders ieder jaar een
mooie kans maken, hun stuk te zien
uitloten, wat en vermeerdering van
hun kapitaal met f 50.por obligatie
van f 1000.beteekent.
Ten slotte het tijdstip. Uit alles wat
wij in het begin schreven blijkt, dat
dit gunstig is. En de berichten, dat het
egalisatiefonds in het eind van de vo
rige week groote bedragen aan ponden
kocht dat wil dus zeggen guldens
afgaf, die weer om plaatsing vragen
leggen hier nog eens bizonder don na
druk op.
Het Nederlandsche beleggende pu
bliek denkt langzaam, maar nuchter.
En wij gelooven dan ook, dat deze lee
ning geen slechte kans maakt. Sleeds
meer gaat men inzien, dat een lagere
rente in den loop der ontwikkeling
ligt en dat men er, zoo niet /andaag,
dan toch morgen aan zal moeten. De
doorslag zal dan komen van het argu
ment, dat men op deze leening nog
kan inschrijven tegen een aanlokkelij-
ken koers. De volgende zal misschien,
ja waarschijnlijk, duurder worden.
Zelfs doemt in het verschiet de moge
lijkheid van een nog lager rente-type.
In Engeland, dat nog zooveel zwaar
der in de schuld zit dan ons land, heb
ben dc staatsleeningen bijna alle een
rendement van minder dan 3 cn
worden 3 gemeente-lecningen grif
gekocht. De grens der mogelijkheden is
dus nog lang niet bereikt.
Maar ook al lijkt men niet zoo ver,
de aangekondigde leening kan aan
trekkelijk heeten en wij verwachten,
dat de Rijksfondsen de door lien gega
randeerde 50 millioen niet zullen be
hoeven op te nemen omdat de inschrij
vingen van het publiek de verwachte
andere 50 millioen verre zullen over
schrijden.
K. E. VAN DER MANDELE.
Amersfoort, November 1936.
Vlce-admiraal Abriel, de nieuwe commandant van de Fransche Mid-
dellandsche Zee-vloot, inspecteert bij de overname van bet commando
te Toulon de officieren van het eskader.
DE groote redevoering, die Mussolini op het Domplein te
Milaan heeft gehouden, bevat verschillende punten, die in de
Maandagavondbladen te Parijs en Boedapest onbillijk worden ges
acht. De Duitsche pers daarentegen kan zich geheel met dc woors
den van den Duce vereenigen. Ten aanzien van de principicele
problemen betreffende de organisatie van den vrede, zegt het Ber»
liner Tageblatt o. a., dat Mussolini hier een direct probleem
gesteld heeft, dat in de eerstvolgende maanden reeds in krach»
tige beweging moet komen. Men beschouwt deze rede tevens als
een streep, die gezet wordt onder het na=oorlogssysteem van Ver»
sailles en Genève. De Fransche pers is verontrust over de wijze,
waarop de Duce de ontwapening, de collectieve veiligheid en den
Volkenbond beschouwt. In Hongarije juicht men de rede een»
stemmig toe. In regeeringskringen te Boekarest heeft de rede een
pijnlijken indruk 'gemaakt.
De spil BerlijnRome niet
erg aanlokkelijk voor de
groote mogendheden
•AAR men volgens H Jlon-
gaarsche Telegraaf Agentschap
in welingelichte Hongaarsche
kringen verklaart, juicht Hongarije
eenstemmig de rede van Mussolini
toe, en wel in het bijzonder dc pas
sage betreffende Hongarije.
Deze rede, aldus bedoelde kringen, is
de logische uiting van het standpunt,
dat Mussolini reeds jaren in de kwestie
van Centraal-Europa heeft ingenomen
Zonder twijfel heeft geen enkele buiten
landsche staatsman nauwkeurig zijn
standpunt bepaald ten gunste der ge
rechtvaardigde eischen van Hongarije.
De geheele rede van Mussolini dient
de zaak van de politiek van den vrede,
cn het is dan ook van bizonder belang,
dat de Duce de verwezenlijking van de
rechtvaardige verlangens van Honga
rije als een der meest essentieele voor
waarden van een werkelijke vredespo
litiek beschouwt.
„Het Wilsonsche Europa
In de Duitsche bladen verschijnen
thans ook beschouwingen, gewijd aan
de door Mussolini uitgesproken rede
voering. Ilet „Berliner Tageblatt"
schrijft, dat Mussolini ten aanzien van
de principieele problemen betreffende
de organisatie van den vrede een direct
probleem gesteld heeft, dat in de eerst
volgende maanden reeds in krachtige
beweging moet komen. Een nieuw
Europa, zoo zou men dit thema ook
kunnen noemen, een Europa, waarvan
wij tot dusverre nog slechts een ge
ringe voorstelling voor oogen hebben,
maar dat wij hopen, tezamen met alle
andere staten uit die „as" te ontwik
kelen en onder eenigerlei „hegemonie"-
fantasieën.
De „Germania" ziet in deze rede
een streep, die gezet wordt onder
het naoorlogssystem van Versailles
en Genève. De dynamiek der Ro-
rneinsche politiek past niet in de
vilten pantoffels van Genève, het
revisionisme van naar boven stre
vende landen is afgewend te wach
ten op een echo uit de Geneefsche
collectiviteit.
Het is in de crises, die het door het
bolsjewisme vergiftigde Europa schok
ken, geruststellend te weten, dat Italië
zoo duidelijk zijn weg voor zich ziet,
duidelijker dan vele oude mogendhe
den, die nog in de illusies en dwalin
gen van het Wilsonsche Europa bevan
gen zijn.
Geen lust rond een
andere as te draaien,
zegt men in Parijs
De Fransche pers critiseert eenstem
mig de rede van Mussolini en men is
verontrust over de wijze, waarop de
Duce de collectieve veiligheid, de ont
wapening en den volkenbond be
schouwt.
De „Ordre" schrijft, dat Mussolini te
verstaan heeft gegeven, dat voor alle
MUSSOLINI TE MILAAN. Toege
juicht door een geestdriftige menig
te doet de Duce staande in zijn auto,
zijn intrede in dc stad.
Voor een bedrag van circa
elf a twaalf millioen
volkeren van Europa slechts een weg
open blijft, moreel en materieel bewa
penen. De „Echo de Paris" schrijft ten
aanzien van de woorden van Mussolini
over de collectieve veiligheid, dat de
Due© aanhanger is van de Duitsche
theorie van localiseeren van de conflic
ten. Verder vraagt het blad waarom
Mussolini den volkenbond niet verlaat,
als deze toch wat hem betreft kan ster
ven. De woorden van den Duce over
de regeling in de Middellandsche Zee
noemt het blad bijna dreigend.
In de „Populaire" schrijft Lerrous,
dat Mussolini nog nooit zoo ver is ge
gaan in zijn negatie van dc internatio
nale wet en in het afstand doen van de
grondbeginselen, welke vastgeworteld
schenen in het wereld-geweten en zon
der welke Europa teruggestooten kan
worden in het barbarisme en den
chaos. Deze rede maakt meer dan ooit
noodig, dat een collectieve vredesorga
nisatie wordt geschapen, het verheven
doel van alle volkeren, die een alge
meene ruïne van Europa willen voor
komen.
De „Petit Parisien" schrijft, dat dc
spil BerlijnRome, waarom Musso
lini de overige landen zou willen
verzamelen, de groote mogendheden
niet erg aanlokt Zij zijn van mee
ning zelf spil genoeg te zijn en voe
len geen lust rond een andere as
te draaien.
De „Oeuvre" schrijft, dat de wijze,
waarop Mussolini den vrede voorstelt
aan de wereld, herinnert aan die van
l-Iitler. Men zou deze als volgt kunnen
samenvatten: „Geef mij alles wat ik
vraag en ik zal u met rust laten". Het
oogenblik is thans voor de democrati
sche landen Engeland cn Frankrijk ge
komen om nauw samen te gaan en de
kleinere staten door hun gemeenschap
pelijke, vastberaden houding het ver
trouwen te geven, dat men een weinig
heeft verloren in de vredesorganisatie
van Genève.
Boekarest niet onver
deeld gunstig
De woorden van den Duce ten gunste
van 't Hongaarsche revisionisme hebben
in politieke en journalistieke kringen
te Boekarest verontwaardiging gewekt.
Hoewel men zich in regeeringskringen
zeer terughoudend toont, verheelt men
daar niet, dat de rede van Mussolini,
volgende op de verzoenende verklarin
gen, die te Praag zijn afgelegd jegens
de ondertcckenaars van (ie protocollen
van Rome, een pijnlijken indruk heeft
gemaakt.
De beroering is vooral groot in de
rechtsche en uiterst-rechtsche kringen,
die in het algemeen geneigd zijn, de
fascistische politiek te steunen, en waar
de woorden van Mussolini een ware
consternatie hebben veroorzaakt.
In Britsche kringen is men van mee
ning, dat het eenige belang van Groot-
Brittannië gelegen is in een handhaven
van den status quo in de Middelland
sche Zee. Een bilateraal, of zelfs mul
tilateraal Middellandsche Zee-pact zal
het bereiken van dit doel naar men
meent niet begunstigen. Voorts wijst
men er op, dat door Engeland reeds een
soort defacto-erkenning van Abessyniê
is gegeven, gezien de betrekkingen der
Engelsche legatie in Addis Abeba met
'sjGRAVENHAGE, 3 Nov.
Naar ons ter oore komt
heeft de Koninklijke Shell
dezer dagen bij verschillende
Nederlandsche scheepswer»
ven wederom een groote or»
der geplaatst voor den aan»
bouw van tankschepen. Deze
order zou opdracht bevatten
tot den bouw van acht sche»
pen.
In verband met dit bericht hebben wij
ons tot de directie van de Koninklijke
gewend, die ons bevestigde, dat dc B n-
taafsche Petroleum Maat-
«chappij een order van acht tank
schepen bij Nederlandsche werven
heeft geplaatst.
Besteld zijn bij;
Wilton-Fcyenoord 1 tanksehip van
12000 ton en 1 tankschip van 0000 Ion.
N'ederl. Scheepsbomv-Mij. 1 tankschip
van 12000 ton cn 1 tankschip van 9000
ton.
Maatschappij Dc Schelde 1 tankschip
van 12000 ton.
Botterdamschc Droogdokmaatschappij
1 tankschip van 12000 ton.
N'ederl. Dok-Maatschappij 1 tankschip
van 9000 ton.
Fa. van der Giesen 1 (ankschip van
9000 ton.
Deze order is een van de groot»
ste en een van de belangrijkste
welke de Nederlandsche scheeps,
werven ooit hebben ontvangen
Naar ons werd verzekerd is met
deze opdracht gemoeid een be»
drag van circa elf twaalf
m i II i o e n gulden.
Het spreekt wel vanzelf, dat
deze order aan duizenden handen
een geruimen tijd werk zal geven
en daarom in de kringen van dc
scheepsbouwers met groote vreug
de is begroet en als een zegen
voor de Nederlandsche werven
en industrie wordt beschouwd.
Naar wij verder vernemen zullen de
motoren van dc tankschepen worden
gebouwd door Werkspoor te Amster
dam, behalve die van de heide sche
pen, welke bij Wilton-Fijcnoord op sta
pel zullen worden gezet. Deze zullen
n.l. op deze werf zelf worden vervaar
digd.
NEW YORK, 3 Nov. (Reuter). Roo
sevelt en Landon hebben gisteravond
de verkiezingscampagne gesloten door
elk vijftien minuten voor de radio te
spreken. Beiden spraken van hun wo
ning uit. Roosevelt zeide o.a.:
jStemt zonder bitterheid en haat, al
leen met het verlangen het welzijn en
den voorspoed van de Vereenigde Sta
ten te vermeerderen In enkele dee-
len der wereld schijnt de democratie
onder te gaan in een vloedgolf. Vrien
den, hier hebben wc vertrouwen in do
democratie".
Landon verklaarde o.m.: „Stemt, als
kiezers, die geen enkele autoriteit er
kennen behalve hun geweten De
wereld heeft een vrij Amerika noodig.
wij zullen het wereldfront der demo
cratie verdedigen".
NICE, 2 Nov. (Reuter). Een parti
culier vliegtuig, bestuurd door een
Engelschman, en waarin voorts een
Fransch passagier gezeten was, is
bij de monding van den Var neer
gestort. De beide inzittenden wer
den op slag gedood.
algemeen van opinie, dat de rede van
Mussolini hoofdzakelijk voor binnen-
landsch gebruik bestemd was. Het lijkt
weinig waarschijnlijk, dat de rede aan
leiding zal geven tot diplomatieke ont
wikkelingen, voor zoover Engeland
aangaat, betreffende de Middellandsche
maarschalk Graziani. Ten slotte is men Zee.
DIT BLAD HEEFT EEN DAGE LIJK
SCHE GECONTROLEERDE
OPLAAG VAN
AANGESLOTEN BI) HET BUREAU
VOOR PUBL/CITEITSWAARDE
TOURNOOIVELD 4 DEN HAAG
op andere pagina's
BINNENLAND
Plannen van de K.L.M. in de West.
Vijf jaar Indiëvluchten.
(Tweede Blad, pag. 2).
Rumoerige avond te Breda.
(Tweede Blad, pag.
Medegedeeld door het Kon
Ned. Met. Instituut te De Bilt.
Matige Westelijke tot Zuidwes
telijke wind, zwaar bewolkt
met tijdelijke opklaring, aan
vankelijk kans op regen en
zachter.
Hoogste barometerstand 765.8 te
München.
Laagste barometerstand: 735.6 te
Vardö.
STORM WAARSCHUWINGSDIENST
Geseind 3 Nov. te 9.05 uur van Delf
zijl tot Hoek van Holland „attenticsein
neer".
Buiteniandsch Weeroverzicht
(Medegedeeld door het K.N.M.I. te
Dc Bilt).
In het Noorden blijven zich diepe de
pressies bewegen, die in Noord-Scandi-
dinavië kreeg versterking, een diepe
secundaire trok over Schotland naar
de Noorsche kust, een volgende daling
nadert hij IJsland. De hooge drukking
trok zich uit de golf van Biscaye terug,
in Midden-Europa vormde zich hooge
drukking. Tn Engeland valt regen. Ter-
land en Schotland hebben tijdelijke
opklaring bij matigen Westelijken tot
Noord-Westelijken wind. Aan de Noor
sche kust stormt het uit Zuidwest cn
valt regen, in het Noorden valt sneeuw
hij krachtigen Westelijken wind. Zwe
den heeft zwakken wind met betrok
ken lucht na matige vorst in het bin
nenland. Duitschland heeft in het Oos
ten eenige zonneschijn met in het Wes
ten en Zuiden mist of betrokken lucht.
Frankrijk heeft grootendecls windstilte
met betrokken lucht in het Noorden en
lichte vorst in het Zuiden, die overdag
voor de zon zal wijken.
Na eenige regen is hier te lande korte
opklaring te wachten, waarna waar
schijnlijk weer krimpende en toene
mende wind zal volgen.
LANGESTRAAT 49 TEL. 190
ONZE KOUSEN. EN
HANDSCHOENENVOORRAAD,
die nog steeds voor oude prijs wordt
verkocht, mindert snel.
Haast U dus.