j 1830
TEL. 1850
1093
CENTRUM VAN MADRID
BEDREIGD
4000
TAXI DIENST
Nic. Bovée
DE EEMLANDEU
„Madrid zal niet vallen" zegt
Largo Caballero
De positie van
Litwinoff
Verklaring van
Eden
Duitsch protest
te Moskou
ITALIAANSCH
stoomschip
vermist
Ontploffing in
kruithuis
Dinsdag 17 November 1936
Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
35e Jaargang No. 120
ACTIVITEIT IN
HET NOORDEN
Een bemanning van
38 koppen
EXEMPLAREN
Betrouwbaarste- en Goed
koopste adres
Hoofdkantoor: Coornhertlaan 3
4 uur 33 min.
STOFFEN en MODEHUIS
LUYCX
AMERSfOOKTSCH
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week 'met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.15.
Binnenland iranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
PRI IC flFR AnVFRTFNTIFN ^an l—4 re8els f1-05 mct inbegrip van een Dcwi,snumraer
ucn Muien i mum dke meer f 025 Licfdadigheids-adverteiitiën voor de
helft van den prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regelj
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Eewijsnummer extra f 0.05
Felle strijd om de voorsteden
van Madrid
Weer bommen op Madrid
RABAT, 16 Nov. (Havas). De
ïender van Sevilla heeft mede.
'gedeeld, dat de berichten om.
ïrent het oprukken van de drie
Colonnes van Varela ten Zuiden
,Van Madrid, welke de Manzana.
res hebben overschreden en het
park hebben bezet ten Noord.
iWesten van de universiteitswijk,
bevestigd worden. Het is een
historische dag geweest voor de
nationalistische troepen, die be=
gonnen zijn met de verovering
.Van den kom van Madrid. In zeer
korten tijd zullen de voornaam.
Bte gebouwen de roodgouden vlag
'dragen, eindigde deze radio,
mededeeling der rechtschen.
De uiteindelijke opmarsch is
Maandag voorafgegaan door een
1 enorme voorbereiding van de artil-
lerie en door een hevig bombarde-
ment door meer dan 30 vliegtuigen.
[Volgens de laatste berichten zou-
l den de regeeringstroepen enorme
l verliezen aan manschappen en ma-
teriaal hebben geleden.
Om vier uur Maandagmiddag heb
ben zeven vliegtuigen der opstandelin
gen verscheidene wijken van Madrid
gebombardeerd, vooral die der Cuatro
Caminos. Er werden talrijke personen
gewond, waarbij verscheidenen ernstige
Verwondingen opliepen.
Onmiddellijk stegen jachtvliegtuigen
rder regeering op om den strijd aan te
binden. Volgens nog niet officieel be
vestigde berichten is een driemotorig
bombardementsvliegtuig neergeschoten
dn de omgeving van de arena. Tijdens
den strijd met dit toestel werd een
jachtvliegtuig der regeering getroffen.
De piloot slaagde er echter in met zijn
Valscherm veilig te landen.
Madrid zal niet vallen
Minister-president Largo Caballero
beeft tegenover een verslaggever van
Havas verklaard, dat. Madrid niet in
handen der opstandelingen zal vallen.
Er moet echter volgens Caballero re
kening mede worden gehouden, dat
Madrid geen gunstige militaire stelling
is. In het hypothetische geval, dat de
opstandelingen bezit zouden nemen van
de hoofdstad, „Zou, zoo zeide hij, deze
overwinning slechts moreele waarde
hebben, de oorfog zou voortduren. Nie
mand, zoo verklaarde Caballero voorts,
kan aan onze overwinning op het fas
cisme twijfelen, want ons geheele volk
staat vijandig tegenover de opstandelin
gen, die in elk geval definitief zullen
worden overwonnen."
Het comité van verdediging van Ma
drid heeft besloten in permanente zit
ting bijeen te blijven, teneinde gereed
te zijn tot het op ieder oogenblik nemen
van beslissingen, die noodig zouden
kunnen zijn bij de delicate operaties,
welke zich op het oogenblik aan het
GOUDSMOKKELARIJ OP
GROOTE SCHAAL
PARIJS, 16 November (A. N. P.) Op
het oosterstation zijn drie buitenlan
ders gearresteerd, die in hun van dub
bele bodems voorziene koffers voor
600.000 franken aan gouden munten
over de grens wilden smokkelen.
De politie had de drie personen ga
deslagen, toen zij tegen hoogen prijs
probeerden goud op te koopen.
In hun passen zijn den laatsten tijd
15 stempels geplaatst bij grensover
schrijdingen.
OPHEFFING VAN
„DE SCHELDE"
BRUSSEL, 16 Nov. (D.N.B.). Na
een bestaan van 18 jaar is het strjjdor-
gaan van de Vlaamsch-radicale bewe
ging, „De Schelde", opgeheven. In de
plaats hiervan is het nieuwe Vlaamsche
dagblad „Volk en Staat" gekomen.
front van Madrid afspelen. Het comité
beschikt over de middelen om de moei
lijkheden van het oogenblik te boven te
komen en zeker te zijn van een snelle
verbetering in den toestand binnen een
zeer kort tijdsbestek, aldus wordt uit
Madrid gemeld.
De strijd in het Noorden
BAYONNE, 16 Nov. (Havas). Er
heerscht een voortdurende bedrijvigheid
aan het Baskische front, waar de loyale
generaal Llano de Encomienda, die uit
Barcelona is gekomen, het bevel op zich
heeft genomen over de militietroepen
van Bilbao en geheel Biscaye. De regee-
ringsluchtmacht heeft verscheidene
raids uitgevoerd, in den loop waarvan
zij de spoorlijnen van Vittoria naar Pa-
sajes heeft gebombardeerd, welke in
handen van de opstandelingen zijn.
Mededeelingen in de „Matin"
over den internen strijd
met Krestinski en
Jejoff
Gedeeltelijke voldoening
PARIJS, 16 Nov. De eerste
phaze van den 6trijd van Krestinski
en Jejoff tegen Litwinoff schijnt ge
wonnen te zijn door den huidigen
volkscommissaris van buitenland-
sche zaken. Litwinoff, die bij zijn
aankomst te Moskou begreep, dat
hij zijn kansen nog kon verdedigen,
is, naar de „Matin" meldt, in direct
contact getreden met Stalin, ten
einde zijn zaak te bepleiten.
Hij begon met zich bereid te verkla
ren, de nieuwe politiek van „revolu-
tionnair activisme", uitgewerkt door
het Politbureau te verdedigen, hoewel
deze lijnrecht in strijd was met die
welke hij tot dusver had gevolgd. Hij
vestigde de aandacht van Stalin op de
directe gevolgen van zijn gedwongen
Litwinoff.
ontslag, dat al te zeer de aandacht van
het buitenland zou vestigen op den
nieuwen agressieven koers, waartoe in
het Kremlin besloten nas.
Nadat hij, althans voorloopig, Stalin
voor zijn zaak had gewonnen, eischte
Litwinoff rehabilitafie, opdat zijn pres
tige in het buitenland, dat ernstig ge
schokt was nadat bekend was gewor
den, dat hij in ongenade was gevallen,
zou worden hersteld. Hij eischte in de
eerste plaats de onmiddellijke verwijde
ring van zijn eersten plaatsvervanger
en rivaal, Krestinski. en in de tweede
plaats een offirieele daad, waarmede in
het openbaar het „onwrikbare vertrou
wen", dat hij bij de Sovjet-regeering
genoot, werd bevestigd.
Zooals men weet, is hem op dit twee
de punt reeds voldoening geschonken.
Hij had reeds op zijn zestigslen ver
jaardag een décoratie ontvangen en
zoojuist is hem een tweede, de Lenin-
orde. verleend.
Zijn voornaamste eisch, die zijn posi
tie in het binnenland zou hebben gecon
solideerd. is echter niet ingewilligd
Krestinski blijft hij het volkscommissa
riaat van builenlandsche zaken als de
voornaamste vertegenwoordiger van
den nieuwen koers van vevolutionnair
activisme en als .vertrouwensman van
Jejoff.
KONINGIN MARY van Engeland bracht per auto een bezoek aan het
„East End" van Londen, om daar het „New Peoples Palace" in
oogenschouw te nemen. Een enthousiaste menigte juichte haar har
telijk toe.
Duitschland's opzegging der
scheepvaartclausules in
het Lagerhuis
besproken
LONDEN, 16 Nov. (Reuter). In
antwoord op een vraag van Attlee heeft
de minister van buitenlandsche zaken,
Eden, in het Lagerhuis» een verklaring
afgelegd uit naam der Engelsche regee
ring over Duitschland's opzegden van
de clausules in het Verdrag van Ver
sailles betreffende het internationale
regime der waterwegen.
Na er aan te hebben herinnerd, dat
gedurende verscheidene jaren onder
handelingen gevoerd zijn. teneinde de
Duitsche wenschen in overeenstemming
te brengen met de belangen der andere
betrokken mogendheden, verklaarde
Eden:
„Onder deze omstandigheden Is
het voor de Briteche regeering een
teleurstelling, dat op het oogenblik,
waarop de besprekingen werden
voortgezet en ondanks de verleden
jaar gegeven verzekeringen, Duitsch-
land eens te meer de procedure der
onderhandelingen heeft laten va
ren ten gunste van een eenzijdig
optreden. Deze teleurstelling wordt
niet veroorzaakt door vrees voor
schade aan belangrijke Engelsche
handelsbelangen, maar door het
feit, dat handelingen van dezen
aard het onderhouden van interna
tionale betrekkingen eenigszins
moeilijk moeten maken." (Applaus).
Mededeelingen der Russische
autoriteiten te Berlijn
geheel ontoereikend
genoemd
Moskou, 16 Nov. (Reuter). De
Duitsche ambassade alhier heeft
geprotesteerd tegen de arrestatie
van 23 Duitschers te Moskou en
Leningrad. Het volkscommissariaat
van buitenlandsche zaken heeft het
protest afgewezen, doch het geeft
toe, dat 14 personen, die van mili
taire spionnage worden beschuldigd,
o.a. twee vrouwen, gearresteerd
zijn.
Nader wordt uit Berlijn gemeld:
Uit officieele mededeelingen der Rus
sische regeering is aan de Duitsche
ambassade te Moskou gebleken, dat
gedurende de laatste dagen 23 Duit
schers in Rusland gearresteerd zijn, en
wel 9 te Mskou, 12 te Leningrad, een
te Charkow en een te Novosibirsk. Het
is den Duitschen diplomatieken verte
genwoordigers tot dusverre niet ge
lukt, de gearresteerden door Duitsche
ambtenaren te doen bezoeken Eerst na
lang aandringen zijn de namen van 14
arrestanten aan de ambassade medege
deeld. alsmede de artikelen van de
strafwet, welker overtreding hun wordt
ten laste gelegd. Zij worden beschul
digd van spionnage, terroristische actie
en organisatie van een actie, gevaarlijk
voor den staat.
In bevoegde kringen te Berlijn wordt
verklaard, dat de mededeelingen der
Russische autoriteiten als geheel ontoe
reikend moeten worden beschouwd.
Nog tien dagen na de arrestatie, aldus
wordt gezegd, was de Russische regee
ring niet in staat, concrete mededeelin
gen te doen over de ten laste gelegde
feiten.
Het Duitsche protest tegen het optre
den der Sovjet-organen wordt dan ook
.volledig gehandhaafd*
Vermoedelijk met man
en muis vergaan
AMSTERDAM, 17 Nov.
Naar wij vernemen, is de
vrees gegrond, dat het Italia
aansche stoomschip „Digni»
tas" gedurende een der jong»
ste stormen met man en muis
is vergaan.
Het stoomschip, dat toebehóorde aan
de reederij Ravano te Genua, voer In
time-chartcr voor de Italiaansche re-
gecring met een lading ijzererts, be
stemd voor het hoogovenbedrijf te
IJmuiden.
Volgens Lloyds is het stoomschip op
3 November j.l. Gibraltar gepasseerd.
Sindsdien is van het schip niets meer
vernomen.
De afstand van Gibraltar naar IJmui
den bedraagt 1400 mijl, welke dus in
ongeveer zeven dagen door het schip
kan worden gestoomd. Op 10 November
ongeveer had de „Dignitas" in IJmui
den moeten binnenkomen. Dit is niet
geschied en evenmin is bericht ont
vangen, dat het schip in een of andere
vluchthaven is binnengeloopen.
In de desa's Toegoesari en Tjoerah-
ber is, moet men aannemen, dat de
„Dignitas" is vergaan. Het schip meet
5376 br. reg. ton en had een beman
ning van 38 koppen.
ITALIË BEWAPENT ZICH
De vlootcorespondent van de „Daily
Telegraph" verklaart te hebben verno
men, dat Italië thans 24 duikbooten in
aanbouw heeft, hetgeen het meest uit
gebreide programma van alle mogend
heden is. Wanneer deze 24 duikbooten
klaar zijn, zal Italië de beschikking
hebben over 77 onderzeebooten van mo
derne type, hetgeen slechts 3 minder ie
dan Frankrijk, de leidende mogendheid
op het gebied van duikbooten.
ONGEREGELDHEDEN
TE BOMBAY
BOMBAY, 16 Nov. (Reuter). Weder
om hebben in het Noorden van Bombay
godsdienstonlusten plaats gehad, waar
bij de politie van haar vuurwapenen
gebruik moest maken. Een vijftigtal
personen werd gearresteerd; 12 perso
nen werden licht gewond door steen
worpen.
DE ZWITSERSCHE ALPENWEGEN
De sterke sneeuwval tijdens de laatste
dagen heeft de bèrijdbaarheid der
Alpenpassen in Zwitserland aanmerke
lijk verminderd.
Alleen de volgende wegen zijn nog
met kettingen berijdbaar: Bruenig,
Etroits, Jaunpas, Julier, Lenzcrhcide,
Maloja. Marchairuz, Molendruz, Mor-
gins, Mosses, Ofenpas, Saanenmoeser,
Weissenstcin en Wolfgang.
Ook de toegangsweg naar Arosa is be
rijdbaar.
In Italië zijn te berijden: Broccone
Cimabanche, Mauria, Rolle. Sant An-
geloMisurina, Tonale en Tre Croci.
In Frankrijk zijn berijdbaar de rou
te d'Hiver des Alpes en de route Napo
leon en Lautaret,
Dertig dooden en honderden
gewonden zouden het
slachtoffer zijn van
een ramp nabij
Marseille
MARSEILLE 16 Nov. (Havas).
Een ernstige ramp heeft de stad
Saint Chamas getroffen. Bij de
ontploffing van een kruithuis
zouden volgens de laatste berichs
ten 30 dooden en 200 gewonden
te betreuren zijn.
De ontploffing is ontstaan om
kwart voor vijf Maandagmiddag. In
het geheel zijn dertig personen ge
dood en ruim tweehonderd gewond.
De ramp ontstond door het uitbreken
van een brand in een van de bijgebou
wen. Na het vallen van het donker
werkten de reddingsmanschappen met
behulp van geïmproviseerde verlichting
aan het bergen van de slachtoffers uit
de puinen van het kruithuis, dat nog
slechts één groote ruïne vormde. Van
alle kanten stroomde hulp toe. In het
stadje Saint Chamas was het moeilijk
na te gaan hoeveel schade was aange
richt. Het schijnt echter, dat dit nog
wel zal meevallen. Wel zijn vrijwel alle
ruiten gesprongen. De telefonische ver
bindingen hebben eenige vertraging on
dergaan en bij tusschenpoozen was er
geen electrisclic stroom.
SAINT CHAMAS, 17 Nov.
(Havas). Ofschoon het
juiste aantal slachtoffers der
ontploffing nog niet vaststaat,
bedraagt dit thans reeds 52
Ook het vaststellen van het
aantal gewonden gaat met
groote moeilijkheden gepaard.
Reeds eerder hadden zich
dergelijke ongevallen in deze
fabriek voorgedaan, het laatst
in Juni 1935, toen er cén
slachtoffer viel.
De kruitfabriek, waarin de ontplof
fing heeft plaats gevonden, strekt zich
over een afstand van 2 tot 3 kilometer
uit tusschen de gemeenten Saint Cha
mas en Miramas.
Zij bestaat uit een groot aantal ge
bouwen van één verdieping en het di
rectiegebouw, dat aan den ingang is
gelegen. Deze staan alle afzonderlijk
en worden zelfs door aardhoopen van
het oude Chamas gescheiden.
Omstreeks half vijf brak Maandag
brand uit in het gebouw 104, dat op
meer dan twee kilometer afstand van
den hoofdingang is gelegen. De brand
ontstond in dc mengtoeslcllen voor de
bereiding van toliet. een ontplofbare
stof. die zeer licht ontvlambaar is.
Spoedig hing een zeer dichte zwarte
rrookwolk hoven het gebouw. De zeer
strenge voorschriften in geval van
brand werden onmiddellijk toegepast
en slechts enkele seconden na het uit
breken van den brand loeide de sirene.
Het geheele personeel van hoog tot
laag. in het geheel meer dan 200 per
sonen, begaf zich naar het gebouw om
het vuur te bestrijden met de beschik
bare middelen. Dwars over het fa
brieksterrein stroomt door een groot
aantal kanalen water. Reeds hadden
de brandweerlieden dc spuit in gereed
heid gebracht en maakten zij zich ge
reed het gebouw nat te spuiten, toen
om negen minuten over half vijf een
geweldige onlploffing ontstond. Het
gebouw was in de lucht gevlogen.
De kracht van de ontploffing was zoo
hevig, dat zij in het dorp en in allo
naburige gemeenten gehoord werd en
groote ongerustheid onder dc bevol
king verooorzaakte. Uit Saint Chamas
verscheen het eerst hulp. Uit de onbe
schrijfelijke verwarring van elect ri-
sche draden, gesmolten metalen balken
en puin trachtte men dc werklieden tc
bevrijden, die niet, meer hadden kun
nen vluchten terwijl anderen die slechts
licht gewond waren, naar het dorp
vluchtten, waar meer dan negen tien
den van het uit ongeveer 5 tot 600 ar
beiders bestaande personeel der fa
briek wonen.
Vrouwen en kinderen verdrongen
zich voor het gesloten hek der fabriek.
Bii het schijnsel van zaklantaarns vond
hot eerste reddingswerk plaats.
Later werden zoeklichten uit Exis-
tres en Berre aangevoerd, die een nood
verlichting vormden bij den ingang
van het fabrieksterrein en op de plaats
van de ramp.
De gewonden werden overgebracht
naar de ziekenhuizen van Marseille en
andere plaatsen. De overblijfselen van
17 slachtoffers, w.o. dat van den di-
recteurr der fabriek. Larroquc, werden
naar één de andere gpbouwen op het
terrein vervoerd. Twaalf anderen wer
den naar hef gesticht tc Saint Caras
getransporteerd.
DIT BLAD HEEFT EEN DAG E LIJK-
SCHE GECONTROLEERDE
OPLAAG VAN
AANGESLOTEN BII HET BUREAU
VOOR PUBLICITE1TSWAARDE
TOURNOOIVELD 4 - DEN HAAG
op amdere pagma's
STADSNIEUWS
Lezing ds. F. Kuiper in de Doopsgez.
kerk. (Tweede Blad, pag. 1).
Dienstplichtige lSe R.I. ovcrloderL
(Tweede Bind, pag. 1).
W eerverwachting
ledegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt.
Meest matige wind uit Zuide
lijke richtingen, betrokken tot
zwaar bewolkt, met kans op re
gen, aanvankelijk zachter in het
Noorden.
Hoogste barometerstand 768.4 te Ro-
chefort.
Laagste 753.6 te Wisby.
LANGESTRAAT 49 TEL. 190
PRACHT COLLECTIE
LEEREN CEINTUURS
EN IMITATIE.
121 WONINGEN OMGEWAAID
D J EMBER, 17 Nov. (Aneta.) Gis
termiddag is in het onderdistrict
Bangsalsari (in de omgeving van Djcm_
ber) een onweer, hetwelk gepaard ging
met een orkaan, losgebarsten.
In de desa's Toegoesari en Tjeoerah-
kalong zijn 121 woningen omgewaaid.
Ook aan de rubber- en tabaks-aanplan-
tingen werd schade toegebracht. Er
kwamen geen persoonlijke ongelukken
voor.
liet binnenlandsch bestuur verleent
aan de daklooze bevolking hulp.
HULDIGING NAGEDACHTENIS
MR. SMEENGE
Er heeft zich een comité gevormd tot
huldiging van de nagedachtenis van mr.
Harm Smeenge, den 9den Mei 1935 over
leden.
Het dagelijksch bestuur is als volgt sa
mengesteld:
D. Baron Mackay te Meppel, voorzit
ter; A. Westerhof te Meppel, secretaris;
R. Buisman te Zwartsluis, penningmees
ter; W. G. Voor thuis te Meppel, lid en
mr. J. Linthorst Homan te Frederiks-
oord, lid.
Het comité stelt zich ten doel gelden
in te zamelen, die aan het onderwijs \an
mr. Harm Smeenge gepropageerd en ge
steund ten goede zuilen komen, terwijl
tevens aandacht zal worden geschonken
aan het in levendige herinnering hou
den van den naam van den overledene
door het zoo mogelijk plaatsen van een
eenvoudig monument te Meppel, en door
te pogen nieuwe scheppingen in den
aanstaanden Noord-Oostpolder naar hem
te zien genoemd.
Elk lid van het dagelijksch bestuur is
bereid bijdragen in ontvangst te nemen.
Het verdient de voorkeur de bijdragen
te doen toekomen aan den penningmees
ter, wiens rekening bij den postcheque
en girodienst tot nummer heeft: 275638.
