BRANDBOMMEN OP MADRID
DE LEYTAX
BREUK MET MOS KOU
4000
Dictatuur in
Japan?
voor groote afstanden
DE EEMLANDEU
Vreeselijke gevolgen van het
bombardement
BEYROETH IN
BEROERING
Waarom geen
S.O.S.?
Wereldoorlog is
te vermijden
Stakers weigeren
arbitrage
FRONT TEGEN
LUYCX
ZWITSERSCHE
NOTA
Woensdag 18 November 1936 Uitgave: VALKHOFF Co.
Bureau: Arnhemschepoortwal 2a
35e Jaargang No. 120
GROOT AANTAL
DOODEN EN
GEWONDEN
JAM IN PLAATS
VAN BOTER
IN DUITSCHLAND
OPGESLOTEN?
BOLSJEWISME
EXEMPLAREN
Tel. 1788 Tel. 1788
Tel. 1788 Tel. 1788
4 uur 31 min.
STOFFEN- en MODEHUIS
VERDEDIGING VAN
SOEIYOEAN
AMERSrOORTSCH DAGBLAD
ABONNEMENTSPRIJS per 3 maanden voor Amersfoort 1.95; per maand 0.65; per
week met gratis verzekering tegen ongelukken) f 0.15.
Binnenland iranco per post per 3 maanden 2.85. Afzonderlijke nummers f 0.05
POSTREKENING 47910 TELEFOON INTERC. 513
PRIJS OER ADVERTENTIEN van 1—4 regels 1 1.05 met inbegrip van ccn L»ew.,snummef
elke regel meer i 0.25 Liefdadigheids-advertentiën voor de
helft van den prijs. - Kleine Advertentiën „KEITJES" bij vooruitbetaling 15 regels
50 cent, elke regel meer 10 cent, driemaal plaatsen f 1.Eewijsnummcr extra f 0.05
MADRID, 17 Nov. Vele malen gedurende den Dinsdags
morgen verschenen de bombardementsvliegtuigen der natio.
nalisten boven de stad. De door hen uitgeworpen bommen
kwamen neer in verscheidene wijken in het centrum der stad.
Nooit nog had Madrid een zoo intensief bombardement mees
gemaakt. Ook was het de eerste maal, dat de opstandelingen
brandbommen neerwierpen. Het is nog niet bekend, hoeveel
slachtoffers zijn gevallen, maar hun aantal is zeker zeer groot.
r Den geheelen nacht en den ges
fceelen morgen zijn de brands
weermannenbijgestaan door
reddingsploegen, bezig geweest
ïnet het bestrijden van de brans
'den, die op verschillende punten
'der st3d waren ontstaan. Onafges
broken reden de ambulancewas
jgens af en aan voor het weghalen
,Van dooden en gewonden. Er
Speelden zich hartroerende toos
iieelen af. Schreiende moeders
klemden de lijken harer kinderen
Vast en weigerden ze door de
Roode Kruismannen te laten weg»
halen. In één enkel huis in de
Sint Augustijnstraat werden 30
personen gedood.
De correspondent van Havas liPeft
een tocht gemaakt door de stad,
waar hij kon aanschouwen hoe
hevig de bombardementen zijn ge
weest. De materieele schade is ont
zaggelijk groot. Het ziekenhuis van
San Carlos is afgebrand. Een dikke
rook. die een scherpe kruitlucht ver
spreidt, stijgt hoog op in de straten
en verduistert het uitzicht.
Wat den militairen toestand betreft
Is er de laatste uren niet veel veran
derd. De eerste regeeringslinies zijn be
trokken door republikeinsche gardesol
daten, terwijl de militietroepen de twee-
'de en derde linies bezet houden.
Sedert Dinsdagmorgen zeer vroeg
bombardeert de regeeringsartillerie
de verschansingen der rechtschcn.
Nieuwe stukken zijn in stelling ge-
bracht en de stad dreunt van het
- kanongedonder.
Aan den anderen kant blijven de
granaten der aanvallers in de
noordwestelijke wijken der stad
neerkomen. Gezegd kan worden,
dat in de laatste drie dagen door
bommen en granaten 200 personen
- gedood en vijfhonderd min of meer
ernstig gewond zijn.
Het gebouw van het Roemeensche ge
zantschap is getroffen door een bom,
die groote schade aanrichtte. Het lega
tiepersoneel had het gebouw echter 48
uur tevoren ontruimd. Het vlak naast
de legal ie staande gebouw is eveneens
getroffen en vernield, waarbij negen
personen gedood werden.
Voortdurende bom
bardementen
Dinsdagochtend half vier werden te
Madrid twee hevige ontploffingen ge
boord, waardoor in de geheele stad de
ruiten trilden, De vlammen, welke uit
de brandende wijken opstegen, waren
kilometers in den omtrek te zien.
Een hevig geweer- en geschutvuur
•werd gehooid uit de richting van de
universiteitswijk, waar de nationalisten
zijn binnengedrongen
Nadat bij het aanbreken van den dag
vliegtuigen bet Noorden der hoofdstad
en de omgeving van de Puerto del Sol
hadden gebombardeerd, vond om 11 uur
een tweede bombardement plaats, waar
van het doel hoofdzakelijk de Moncloa-
en dc Montana-kazerne was. De bom
men vielen eveneens neer in dc omge
ving van het koninklijk paleis en de
Italiaansche ambassade. De ochtend
nevel en de stofwolken, die door de
bommen werden opgeworpen, maakten
het onmogelijk den omvang van de
schade na te gaan.
Om drie uur is de artillerie der aan
vallers weer begonnen met het bombar
deeren van de hoofdstad. Ditmaal was
het bombardement gericht op de Gran
iVia. Er vielen weer slachtoffers. Het
gebouw, waarop hoofdzakelijk door de
artillerie gedoeld werd, was de telefoon
centrale. Tegen vijf uur kwam een gra
naat tot ontploffing in de bovenverdie
pingen van de centrale.
De artillerie neemt zonder ophouden
de regeeringsobjecten onder vuur. Gene
raal Varela heeft zijn hoofdkwartier
overgebracht naar het Casa del Campo
om den aanval te leiden. Nadat zij de
Een smal straatje in de
Spaansche hoofdstad.
wijk der universiteit hadden bezet, heb
ben de opstandelingen eenige aanval
len van de regeeringstroepen afgesla
gen. Het Casa Velasquez werd bezet. De
artillerie van de rechlschen onderhield
een succesvol vuur op de barrikaden,
welke dc regeeringstroepen in do wijk
Cuatro Cam in os hebben opgericht. De
regeeringstroepen hebben ook mitrail
leurs geplaatst in het koninklijk paleis.
Soms leggen zij een rookgordijn over
deelen van de stad om waarnemingen
uit de lucht onmogelijk Ie maken.
De verliezen van de aanvallers zijn
gering in verhouding met betgeen be
reikt werd, aldus meldt Radio Sevilla.
Dé regeeringstroepen moeten 000 man
verloren hebben. Twee Russische tanks
vielen in handen der rechtschen. In
totaal hebben zij thans 20 van deze oor
logsmachines buit gemaakt. Drie jacht
vliegtuigen van de regeering, welke het
Casa del Campo onder vuur wilden ne
men, zijn omlaag geschoten.
De regeering maakt blijkbaar gebruik
van een gemotoriseerde vliegende
kolonne", welke snel naar bedreigde
punten wordt gedirigeerd.
Talrijke dooden en gewon»
den bij ongeregelds
heden
BEYROETH, 17 November (Havas).
Maandag zijn ter gelegenheid van het
Ramadan-feest in de moskee buitenge
woon heftige toespraken gehouden,
waarin het verdrag tusschen Frankrijk
en Libanon werd aangevallen. Agitato
ren begaven zich onder de menigte met
het gevolg, dat tegen acht uur des
avonds groepen hetoogers de Christelij
ke wijken binnendrongen, waar win
kels werden geplunderd. De politie, die
wilde ingrijpen, werd met schoten ont
vangen. De orde moest door militairen
hersteld worden. Tntusschen hadden
zich groepen van Christenen gevormd,
die in de Mohammedaansche wijk aan
het plunderen sloegen. Ook hier moes
ten politie en troepen optreden.
Bij deze ongeregeldheden zijn drie
menschen gedood en 28 gewond. Vele
tramwagens en een vijftigtal particu
liere auto's wérden vernield of in brand
gestoken. Het hooge commissariaat
heeft hekend gemaakt, dat geen enkele
ordeverstoring geduld zal worden. Gis
teren waren alle winkels gesloten, ter
wijl patrouilles door de straten trekken
DEGRELLE KRIJGT TIEN
FRANCS BOETE
BRUSSEL. 17 Nov. (Havas). Inge
volge het proces-verbaal op 25 October
tegen den leider der Rexisten, Dégrclle,
opgemaakt wegens de ongeregeldheden,
die zich toen op het Sint-Goedeleplein
hebben voorgedaan, heeft dc rechtbank
den Rexleider thans wegens overtreding
van de politieverordening inzake het
veroorzaken van samenscholingen tot
een boete van tien francs' .veroordeeld.
De „Dignitas" had radio aan
boord, maar vermoede»
lijk geen gelegenheid
voor noodseinen
IJMUIDEN, 17 Nov. Omtrent
de vermissing van het Italiaan»
sche stoomschip „Dignitas" ver.
nemen wij nader, dat de carga»
doors te IJmuiden getracht heb»
ben het schip heden via Scheve»
ningen»haven draadloos te bcrei»
ken. Het bleek echter niet moge»
lijk te zijn met het schip in con»
tact te komen, zoodat men inder»
daad moet aannemen, dat het
vergaan is. Dit moet gebeurd zijn
in het Engelsche Kanaal, aange»
zien de reederij te Genua op 10
November j.I. uit Ouessant be»
richt heeft ontvangen, dat het
schip daar is gepasseerd. Daarna
is niets meer van het schip ver»
nomen.
Nu met aan zekerheid grenzende
waarschijnlijkheid vaststaat dat het Ita
liaansche stoomschip „Dignitas" met
man en muis ia vergaan, doet zich het
vreemde feit voor dat van de „Digni
tas" geèn enkel S.O.S.-sein is opgevan
gen.
Vaststaat dat dit schip van ruim 5.300
bruto register ton een radio-inrichting
aan boord had. Zoo is internationaal ge
regeld dat elk passagiersschip radio
aan boord moet hebben, terwijl dit, wat
vrachtschepen betreft, het geval moet
zijn met schepon van 1.000 bruto regis
ter ton en daarboven. Alleen voor zee
schepen. die gesleept worden, is een ra
dio-inrichting niet verplicht.
Van deskundige zijde werd op een
vraag onzerzijds nog medegedeeld, dat
met erts geladen vrachtvaarders, zooals
dat in de zeemanstaal hcot, „zwaarmoe
dige" schepen zijn, d. w. z. schepen, die
moeilijk met de zeeën op en neer gaan
en dientengevolge bij stormweer veel
water over krijgen.
De mogelijkheid beslaat ook dat aan
boord van de „Dignitas" de radio defect
is geweest, doch in dat geval zou het
onbegrijpelijk zijn dat van geen van de
kustplaatsen een praairapport is ont
vangen. Waarschijnlijker is dan ook,
dat het schip zich niet uit een over hem
komende waterberg heeft kunnen op
richten en in een zeer kort tijdsbestek
met de opvarenden in de diepte is ver
dwenen.
Sir Samuel Hoare over het
standpunt van de
Britsche regeering
LONDEN. 17 Nov. (Reuter). In
een rede, uitgesproken aan een
maaltijd van de buitenlandsche
persvereeniging, heeft Sir Samuel
Hoare gezegd, dat volgens een der
tegenwoordig meest gehoorde voor
spellingen een wereldoorlog onver
mijdelijk is. Dat is echter niet de
meening der Britsche regeering.
„Wij weigeren, aldus Iloare. deze
wanhoopsprofetie te aanvaarden. De
Britsche regeering is vast besloten alles
te doen. wat in haar macht ligt. om te
voorkomen, dat die voorspelling be
waarheid wordt. De Britsche regeering
is, zooals- zij dat ook in het verleden
was. bereid, de beste betrekkingen te
onderhouden met de regeeringen, wel
ker regeerings-systcem in Engeland in
het srehee.l niet kan worden toegepast."
BERLIJN, 18 Nov. (Reuter) De
Duitscliers moeten meer jam eten. De
overheid heeft een groote campagne in
gezet om de bevolking ertoe aan te spo
ren jam inplaats van boter op het brood
tc smeren. Op deze wijze zou vet wor
den bespaard.
Vierhonderd fabrieken zullen groote
hoeveelheden jam gaan leveren. Naar
schatting zullen in de volgende twaalf
maanden meer dan 100 miliioen kg. jam
worden geproduceerd, d.w.z. een toene
ming van 7.5 miliioen kg. vergeleken
met de overeenkomstige periode van
10321933. In hoofdzaak zullen prui
men en appelen tot jam worden ver
werkt. De Duitscliers vinden dat niet
zoo'n prettier vooruitzicht. Velen herin
neren zich daarbii de oorlogsjaren, toen
iam bijna geheel de nlaats van boter in
nam. Enkele bladen maken hierop
voorzichtige toespelingen.
Béduchtheid dat de rechten
van het parlement zul»
len worden beknot
TOKIO, 17 Nov. (A.N.P.). - De be
sprekingen, die in de plenaire zitting
van de commissie inzake parlementaire
hervorming zijn gevoerd, hebben een
stormachtig verloop gehad. Minister
president Ilirota verzekerde de commis
sie, dat de regeering geenszins voorne
mens is 'de bevoegdheden van het par
lement te beknotten, doch integendeel
den constitutioneelén bewindsvorm vol
komen wil eerbiedigen, teneinde er ze
ker van te zijn, dat dc volkswil in het
landsbestuur zoo goed mogelijk verte
genwoordigd is, doch deze verzekering
heeft de commissieleden niet kunnen
bevredigen. Zij bleken ongerustheid te
koesteren omtrent de houding van het
leger en verlangden, dat de minister
van oorlog, Terautsji, de zitting van de
commissie zou bijwonen, teneinde de
houding van het leger ten aanzien van
het parlement uiteen te zetten. Na aan
vankelijk hiertegen technische bezwa
ren te hebben geopperd, ging de minis
terpresident met den eisch der commis
sieleden accoord en zegde hij toe dc
zaak te zullen overwegen.
Wegens samenzwering tegen
^e veiligheid van den
staat
Volgens te Straatsburg ontvangen be
richten zouden vier jeugdige Elzassers
te Karlsruhe worden vastgehouden door
de Duitsche autoriteiten, wegens sa
menzwering tegen de veiligheid van
den slaat. Geen van vieren is ouder dan
20 jaar.
De vier jongelieden hadden zich naar
Duitschland hegeven om vrienden te
bezoeken. Zij zouden hij de autoriteiten
zijn aangebracht wegens het Duitsche
regiem vijandige uitlatingen. Drie hun
ner zouden reeds sedert eenige weken
gevangen zitten. De vierde is een jeug
dig werkman van een hij Straatsburg
gevestigde automobielfabriek. Dit jong-
mensch is 17 jaar oud. Hij zou zijn ge
arresteerd op aanwijzing van den vriend
wien hij een bezoek bracht.
Ernstig gébrek aan levens»
middelen op Hawaï tens
gevolge van de
staking
WASHINGTON, 17 Nov. (Reuter).
De stakende zeelieden aan de Westkust
hébben op dc uitnoodigmg der burgers
om het geschil aan arbitrage tc onder
werpen, ten antwoord gegeven, dat
geen arbitrage mogelijk is over de fun-
damcnteole beginselen, waarom gestre
den wordt.
De toestand in de havens is niet ver
anderd. De stakers hebben medege
deeld. dat zij het vertrek van de
..Washington", die morgen zee zou moe
ten kiezen naar Engeland, niet zullen
toelaten.
Als gevolg van dc staking der zeelie
den is op Hawaï gebrek aan levensmid
delen ontstaan. De rijst voorraad is uit
geput (het voornaamste voedsel voor cie
inlandsche bevolking is rijst) en de prij
zen der overige levensmiddelen stijgen
met den dag
Hawaï moet ongeveer SO van zijn
levensmiddelen invoeren. Dc gouver
neur hoeft president Roosevelt oni hulp
verzocht en hij is ook voornemens het
ministerie van marine te verzoeken
oorlogsschepen ter beschikking te stel
len voor het vervoer van levensmidde
len.
GEEN PACT MET ROME
LONDEN, 18 Nov. (Ilavas). Zeker
in het buitenland verschenen berichten
zijn van Engelsche diplomatieke krin
gen aanleiding opnieuw te kennen to
geven, dat geen „pact" niet Rome onder
oogen wordt gezien.
Dc onderhandelingen, welke Grandi
mogelijk te Londen zal aanknoopen na
zijn terugkeer uit Rome, zullen een
gentlemen's agreement beoogen, dat
waarschijnlijk den vorm zal krijgen
van een in heide hoofdsteden af te leg
gen verklaring.
Deze verklaringen zonden in de eer
ste plaats ten doel hebben een Engclsch-
Italiaansche „toenadering" te motivcc-
ren en zouden een einde maken aan het
tijdvak van spanning tusschen de beide
landen. Het is waarschijnlijk, dat zekere
essentieele punten aangaande de we-
derzijdsc'he belangen en de politiek van
heide landen in de Middellandsche Zee
zullen worden verduidelijkt. Men herin
nerf er bi dit verhand aan, dat zooveel
mogoli|k rekening zal worden gehouden
met de belangen der aan de Middelland-
$rhe Zee gelegen staten.
In Russische kringen te Ber»
lijn vreest men niet voor
een diplomatieke
breuk
Duitsch-Japansch vèrdrag?
BERLIJN, 17 Nov. (Havas). In
zekere Berlijnsche politieke kringen
gaat het gerucht, dat een diploma
tieke breuk tusschen Duitschland
en Sovjet Rusland aanstaande zou
zijn. Aan Russische zijde hecht mén
aan dit gerucht niet veel beteeke-
nis.
Men mérkt op, dat hetzelfde gerucht
reeds in omloop werd gebracht ten
tijde, dat op het congres van Neuren
berg heftige redevoeringen tegen
Sovjet-Rusland werden gehouden en
dat. ondanks deze redevoeringen, de
formeele betrekkingen tusschen het
rijk en Sovjet-Rusland niet gewijzigd
werden.
Men herinnert er aan. dat de Russi
sche militaire attaché te Berlijn den
„legnrdag" heeft bijgewoond op uitnoo-
diging van Y'on Blomberg. Men voegt
hieraan loe. dat. indien de Rijksregee-
ring in bijzonderheden kennis wil ne
men van de motieven, die hebben geleid
tot arrestatie van Duitsche burgers, aan
haar verzoek zeer zeker gehoor zal wor
den gegeven
Anticommunistisch
verdrag
SJANGHAI. 17 Nov. (Reuter).
Naar hier vernomen wordt, wordt
in Japan buitengewoon strenge
censuur toegepast op de berichten,
volgens welke Tokio en Berlijn
ondanks alle tegenspraken op
het punt staan een anti-communis
tisch verdrag te sluiten.
De onderhandelingen omtrent dit ver
drag zijn begonnen, toen dé Duitsche
ambassadeur te Tokio onlangs uit Ber
lijn is teruggekeerd.
De woordvoerder van het ministerie
van buitenlandsche zaken te Tokio
heeft aan de dagbladcorrespondenten
medegedeeld, dat zij geen berichten om
trent dit verdrag mogen verzenden.
Een bericht, dat een Anicrikaansche
correspondent aan zijn blad trachtte te
verzenden, werd ingehouden. Een Ja-
pansch blad, dat op een dergelijk ver
drag bad gedoeld, werd in beslag geno
men en aan andere bladen is bericht
gezonden, dot omtrent dit onderwerp
niets mag worden gepubliceerd.
Men meent te weten, dat de punten
van het anti-communistische verdrag
door Ilirota aan den minister van bui
tenlandsche zaken zullen worden voor
gelegd Beide partijen zouden overigens
trachten toetreding van andere mn
gendheden. vooral van Italië, tot dit
verdrag te verkrijgen.
In politieke kringen te Berlijn gaat het
gerucht, dat eerlang een Duitsch-.Tapan-
sche verklaring van groote politieke
draagwijdte zal worden gepubliceerd.
Tot nu foe was hieromtrent geen be
vestiging te verkrijgen.
In Italië wordt de Duitsch-Japan-
sche overeenkomst inzake eén anti
communistisch front slechts door
de Giornale d'Italia vermeld, welk
blad uitdrukkelijk spreekt van
ccn samenwerking tusschen Italië,
Duitschland en Japan.
Politieke kringen verzekeren
nochtans, dat het nieuws nog
slechts uit buitenlandsche bron is
ontvangen. Dezelfde kringen hech
ten geen enkel geloof aan de ge
ruchten, dat Italië met Japan zou
willen onderhandelen over de er
kenning van het Italiaansche Kei
zerrijk in ruil voor de erkenning
van Mandsjoekwo.
Mededeeling van
Litwinoff
MOSKOU. 17 Nov. (Reuter). De
volkscommissaris van buitenlandsche
zaken. Litwinoff, heeft den Duitschen
ambassadeur medegedeeld, dat de ge
arresteerde Duitschens worden beschul
digd van militaire en economische spi-
onnage. verspreiding van fascistische
geschriften onder de Russen en daden
van terreur liet meerendeel der gear
resteerden - aldus Litwinoff - heeft
reeds een bekentenis afgelegd.
De Duitsche ambassadeur heeft op
deze mededeeling geantwoord, dat wel
in andere landen nationaal-socialisti-
sche groepen bestaan, raaar flat dit in
de Sovjet-Unie niet het gevaJ is.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
DIT BLAD HEEFT EEN DAGELIJK-
SCHE GECONTROLEERDE
OPLAAG VAN
AANGESLOTEN Bil HET BUREAU
VOOR PUBLICITEITSWAARDE
TOURNOOIVELD 4 DEN HAAG
PASSAGIERS VERZEKERD
op aodere pagina's
STADSNIEUWE
Het Rijkswegenplan
(Tweede Blad, pag. 1.)
Chr. Bésturen bond vergadert.
(Tweede Blad, pag. 1.)
Werkloosheid en devaluatie.
(Tweede Blad, pag. 1.)
Gemeenleraad van Hoogland.
(Tweede Blad, pag. 2.)
Weerverwachting
Medegcdeéld door hét K.N.M.I.
te De Bilt.
Matige tot krachtige, later af
nemende N. tot O. wind, ge
deeltelijk bewolkt, aanvankelijk
nog kans op regen, kouder.
Hoogste barometerstand 769.8 te Ha-
paranda en Tliorshavn.
laagste 750.0 te Isafjord.
Stormwaarschuwingsdienst
Geêéind IS Nov. te 10.35 uur aan de
posten van Delfzijl tot Hoék van Hol
land: „Wórdt vérwacht storm uit het
Noordoosten."
LANGESTRAAT <9 TEL. 190
STOrFEN voor
AVONDKLEEDING
Tail, Satln, Velours clselo.
De bondsraad zal een nota
tot Duitschland richten
met verzoek om op»
heldering
BERN, 17 Nov. (D.N.B.). De bonds
raad heeft het rapport van Motta over
de Duitsche opzegging der scheepvaart
bepalingen van Versailles en over de
bespreking met den Franschen diplo
maticken vertegenwoordiger aange
hoord.
Het politieke departement is op
gedragen, den bondsraad Vrijdag
een ontwerpnota aan Duitschland
voor te leggen, waarin opheldering
over de Duitsche bedoelingen ge
vraagd wordt. In welingelichte
kringen verklaart men, dat dc bonds
raad in de eerste plaats vrije
scheepvaart op den Rijn wénscht.
NANKING, 18 November (A.N.P.(
De oproep der Chinecsche regeering tol
het storten van gelden voor de erde-
diging van Soei-Yooan heeft te Nanking
reeds aanzienlijke resnitatan opgele
verd Honderden padvinders hebben zirh
met de inzameling belast. Maarschalk
Yen-Tsi-Sjang heeft zijn vaderlijk erf-
deel, ter waarde van bijna 000.000 dol
lar, geschonken.
